Bu durum, kamu sağlığı açısından riskler doğurabileceği gibi adil etiketleme uygulamalarıyla ilgili endişeleri de artırıyor.

Avrupa Komisyonu, alkol oranı düşük şaraplar için ‘alkolsüz’, ‘%0.0’ ve ‘hafif alkol’ (alcohol light) gibi yeni tanımlamalar getiren bir düzenleme önerisinde bulundu. Ancak, ‘hafif alkol’ etiketi, alkol oranı %0.5’in üzerinde ancak ait olduğu şarap kategorisindeki minimum alkol seviyesinden en az %30 daha düşük olan şaraplara uygulanabilecek.

Bu tanım, bazı alkolsüzleştirilmiş şarapların hâlâ ticari biralardan, elma şaraplarından ve düşük alkollü kokteyllerden daha fazla alkol içermesine rağmen ‘hafif alkol’ olarak etiketlenmesine olanak tanıyor.

Bira ve kokteyllerden daha güçlü olabilir

Düzenlemenin detaylarına bakıldığında, AB’de bir şarabın sınıflandırılabilmesi için minimum alkol içeriğinin hacmen %8.5 olması gerekiyor.

Bu durumda, standart bir şarabın alkol oranı %5.95’e düşürüldüğünde bile ‘hafif alkol’ etiketi taşıyabilecek. Aynı durum, Fransız şampanyası, İspanyol Cava’sı veya İtalyan Prosecco’su gibi köpüklü şaraplar için de geçerli. Mevcut kurallara göre, bu şaraplar en az %8.5 alkol içermelidir ve alkolsüzleştirilmiş versiyonları %5.95’e düşürüldüğünde bile ‘hafif alkol’ olarak sınıflandırılabilir.

Likör şarapları için de benzer bir durum söz konusu. Fransız Vin de Liqueur veya İspanyol takviye edilmiş şarapları gibi likör şarapları, AB kurallarına göre en az %15 alkol içermelidir. Dolayısıyla, bu şarapların alkolsüzleştirilmiş versiyonları %10.5 alkol seviyesinde olsa bile ‘hafif alkol’ etiketi alabilir.

Bu etiketleme yöntemi, şarapların gerçekte olduğundan daha düşük alkollü olduğu izlenimini uyandırabilir. Aynı alkol oranına veya daha düşük seviyelere sahip içeceklerin, özellikle lager biraları (%3.5-5.5 alkol), buğday biraları, pilsnerler ve pale ale türleri (%4-6 alkol) ‘hafif alkol’ etiketi alamayacağı belirtiliyor.

Kuru ve tatlı elma şarapları (%4-6 alkol) ve spritz veya hard seltzer gibi düşük alkollü kokteyller de daha düşük alkol oranlarına sahip olmalarına rağmen ‘hafif alkol’ olarak sınıflandırılmayacak.

Tüketici derneklerinden ve STK’lardan eleştiri

Yeni düzenleme, tüketici hakları savunucuları, sivil toplum kuruluşları ve alkol karşıtı gruplardan ciddi eleştiriler aldı. Avrupa Komisyonu’nun yalnızca şarap üreticilerini dinleyerek bu kuralları oluşturduğu, diğer paydaşları sürece dahil etmediği iddia ediliyor.

Sivil toplum kuruluşu Eurocare’in genel sekreteri Florence Berteletti, “Komisyon ve şarap üreticileri bu düzenlemeye neden ihtiyaç duyulduğunu ve tüketicilerin gerçekten bunu isteyip istemediğini neye dayanarak belirledi?” diye sordu. Berteletti, AB Komisyonu’nun halk sağlığı yerine ekonomik çıkarları ön planda tuttuğunu öne sürdü.

Ayrıca, 2011 tarihli AB Gıda Bilgilendirme Yönetmeliği’nin açıkça yanıltıcı etiketlemeyi yasakladığını hatırlatan Berteletti, “Bu düzenleme, tüketicilere yönelik gıda bilgilerinin yanıltıcı olmaması gerektiğini belirten AB kurallarıyla açıkça çelişiyor” dedi.

Alkol endüstrisinde ‘hafif’ etiketleme özellikle ABD’de yaygın. Coors, Budweiser ve Miller gibi bira markaları, 1970’lerde hafif bira çeşitlerini piyasaya sürerek büyük popülerlik kazandı.

‘Düşük’ veya ‘süper düşük’ gibi ifadeler, alkol içeriğinin anlaşılmasını tam olarak sağlamazken, ‘hafif alkol’ terimi, daha yüksek alkollü şarapların daha az güçlü olduğu algısını yaratabilir. Bu da özellikle sağlıklı beslenmeye önem veren, genç veya sporla ilgilenen tüketicilere daha cazip gelebilir.