Özgür

UBS, Credit Suisse’in kurtarılması sırasında AT1 tahvillerinin değerinin sıfırlanmasına ilişkin İsviçre Federal İdare Mahkemesi’nin (TAF) kararına itiraz edeceğini duyurdu. Banka ayrıca 3. çeyrekte 2,5 milyar dolar (yaklaşık 2 milyar frank) net kâr açıkladı.

Credit Suisse entegrasyonu hızla ilerliyor

UBS böylece, İsviçre finans piyasaları denetleme kurumu FINMA’nın ekim ortasında yaptığı temyiz başvurusuna katılmış oldu. UBS, AT1 tahvillerinin sıfırlanmasının Credit Suisse’in kurtarma planının temel unsurlarından biri olduğunu vurguladı.<h3>2023’teki kurtarma planına uzanan süreç</h3>Kriz, 19 Mart 2023’te açıklanan kurtarma paketine dayanıyor. O dönemde Credit Suisse’e ait 16 milyar frank değerindeki AT1 (Additional Tier 1) tahvilleri bir gecede değersiz ilan edilmişti. Bu tahviller, bankanın zor duruma düşmesi halinde silinebilen veya sermayeye dönüştürülebilen yüksek faizli finansal araçlardı.Ancak TAF, bu önlemin hukuken haksız olduğuna hükmetti. Mahkemeye göre Credit Suisse, söz konusu dönemde yeterli sermaye yapısına sahipti ve düzenleyici gereklilikleri karşılıyordu.<h3>UBS’in 3. çeyrek kârı beklentileri aştı</h3>UBS, 3. çeyrekte kârını geçen yıla göre %74 artırarak 2,5 milyar dolara çıkardı. Analistler ortalama 1,13 milyar dolar kâr bekliyordu.Kâr artışında, Credit Suisse’in ABD’deki ipotek teminatlı menkul kıymet davası ve UBS’in Fransa’daki yasal süreciyle bağlantılı 688 milyon dolarlık karşılıkların çözülmesi etkili oldu.UBS ayrıca 38 milyar dolar yeni varlık kazanarak özel bankacılık bölümünde güçlü bir büyüme gösterdi. Yönetilen toplam varlıklar yaklaşık 7 trilyon dolara ulaştı.UBS, Credit Suisse’in sistemlerine entegrasyon sürecinde önemli ilerleme kaydettiğini bildirdi. Ekim sonu itibarıyla İsviçre’deki yaklaşık 700 bin müşteri hesabı UBS sistemine aktarıldı. Bu, taşınması planlanan hesapların üçte ikisinden fazlasının tamamlandığı anlamına geliyor.Banka, sürecin 2026’nın ilk çeyreğinde tamamen bitmesini hedefliyor.

UBS, Credit Suisse tahvillerinin sıfırlanması kararına itiraz edecek

İsviçre’nin Aargau kantonuna bağlı Brugg kentinde, Ağustos ayından bu yana şehir merkezinde ve tren istasyonu çevresinde uygulanan alkol yasağı devam edecek.

Alkol yasağı kalıcı mı olacak?

Başlangıçta geçici olarak planlanan uygulama, şehirdeki alkol ve uyuşturucu kullanımına bağlı olayları azaltmak ve kamu güvenliğini artırmak amacıyla hayata geçirilmişti.Ekim sonunda sona ermesi beklenen yasak, Belediye Meclisi kararıyla Mart 2026’ya kadar uzatıldı.<h3>Yetkililer: “Yasak etkili oldu”</h3>Brugg Belediye Başkanı Barbara Horlacher ve Bölge Polisi Müdürü Andreas Lüscher, yasağın şehirde olumlu sonuçlar doğurduğunu açıkladı. Lüscher, ilk günlerde bazı vatandaşların özgürlüklerinin kısıtlandığını düşündüklerini, ancak kısa sürede uygulamayı benimsediklerini söyledi:“İlk günlerde tepki gösterenler oldu, fakat insanlar kurallara uydu. Gruplar artık eski kalabalıklar halinde toplanmıyor; olay sayısı ve polis müdahaleleri belirgin biçimde azaldı.”<h3>Yeni adım: Kamera sistemi geliyor</h3>Belediye, alkol yasağının uzatılmasının yanı sıra 2026’nın ilk çeyreğinde video izleme sistemleri kurmayı planlıyor. Kamera yerleştirilecek alanlar “riskli noktalar” olarak belirlenecek. Polis, bu sistem sayesinde olaylara daha hızlı müdahale edebileceğini ve caydırıcılık etkisi yaratacağını düşünüyor.Ayrıca şehir yönetimi, uzun vadede sosyal destek amaçlı bir “gassenküche” (sokak mutfağı) ve kontrollü tüketim alanı açmayı planlıyor. Bu, yasaktan farklı olarak “zarar azaltıcı” bir önlem olacak. Ancak henüz projenin yeri ve zamanı netleşmedi.<h3>Diğer şehirler temkinli</h3>Brugg’un uygulaması İsviçre’de şu an için tek örnek konumunda. Benzer bir yasak Chur kentinde tartışılıyor, ancak henüz karar verilmiş değil. Chur’da 2020 yılına kadar gece saatlerinde alkol yasağı uygulanmış, daha sonra kaldırılmıştı.Solothurn ve Aarau kentlerinde ise şu anda bir yasak gündemde değil. Aarau yetkilileri, Brugg’taki durumun kendi şehir yapılarıyla kıyaslanamayacağını belirterek genel bir alkol yasağına karşı temkinli duruyor.<h3>Genel değerlendirme</h3>Brugg örneği, İsviçre’de küçük şehirlerin kentsel güvenlik, toplumsal huzur ve kamusal alan kullanımı konusunda ne tür adımlar attığını göstermesi açısından dikkat çekiyor. Yetkililer, yasağın devamı sayesinde şehir merkezindeki olumsuz sahnelerin azaldığını ve halkın genel olarak uygulamadan memnun olduğunu ifade ediyor.

Alkol yasağı etkili oldu – Brugg güvenlikte rahat nefes aldı

İsviçre’nin Aargau kantonunda planlanan Windpark Lindenberg projesi, Beinwil im Freiamt halkı tarafından reddedildi. 

Beinwil halkı rüzgar enerjisine “Hayır” dedi

Yaklaşık 16 yıldır planlama aşamasında olan proje, üç adet 230 metre yüksekliğinde rüzgar türbini içeriyordu ve yılda 25 gigawatt saat elektrik üretmesi bekleniyordu – bu da yaklaşık 5600 hanenin enerji ihtiyacına denk geliyordu.Beinwil’de yapılan olağanüstü halk oylamasında 315 “hayır” oyuna karşı 197 “evet” oyu çıktı. Bu sonuçla, bölgenin doğa koruma alanında rüzgar türbinleri için özel bir inşaat bölgesi oluşturulmasına izin verilmedi. Oylamaya katılım oranı yüksek olduğu için karar kesinleşti ve referandum hakkı doğmadı.<h3>Beinwil Belediyesi karardan memnun ama şaşkın</h3>Beinwil Belediye Başkanı Stefan Zemp, belediye meclisinin projeyi desteklediğini ancak çıkan sonucun “açıklık getirmesi açısından iyi olduğunu” söyledi. Zemp, “Uzun süredir konuyu tartışıyorduk. Son haftalarda taraflar daha aktif oldu ama halk artık bir karar vermek istiyordu. Çoğunluk, doğa ve dinlenme alanlarını korumaktan yana tavır aldı,” dedi.<h3>16 yıllık planlama ve tartışmalar</h3>Windpark Lindenberg, Aargau kantonundaki ilk rüzgar santrali olacaktı. Proje, Aargau ile Luzern kantonlarının sınırında planlanmıştı. Komşu Luzern kantonuna bağlı Hitzkirch belediyesi, işletmeci Windpark Lindenberg AG ile daha önce mali tazminat anlaşması imzalamıştı.Proje başlangıcından bu yana çeşitli çevre örgütlerinden destek almıştı. WWF Aargau, Pro Natura Aargau ve Kanton Çiftçiler Birliği, sürdürülebilir enerjiye geçişi desteklediklerini açıklamışlardı. Ancak Pro Lindenberg derneği ve Freie Landschaft Schweiz gibi çevre ve manzara koruma odaklı gruplar, projenin doğayı ve bölgenin görünümünü olumsuz etkileyeceğini savundu.<h3>Farklı tepkiler</h3>Proje karşıtı Pro Lindenberg Derneği, çıkan sonucu “güçlü bir mesaj” olarak nitelendirdi ve bu kararın ulusal ölçekte “rüzgar enerjisine bakışta yeniden değerlendirme” başlatmasını umduklarını belirtti.Buna karşın Pro Wind Aarau derneği, kararı büyük bir hayal kırıklığı olarak yorumladı: “Yıllarca süren hazırlıklar boşa gitti. Gemeinde yedi milyon franklık gelirden ve bölge için önemli bir enerji yatırımından vazgeçti,” açıklamasını yaptı.Projenin ana yatırımcısı AEW Energie AG’den David Gautschi ise karardan üzüntü duyduğunu ifade etti: “Bu proje çevre açısından da kabul edilebilirdi; hiçbir doğa koruma örgütü itiraz etmemişti. Bundan sonra tüm seçenekleri değerlendireceğiz – proje yeniden planlanabilir ya da tamamen iptal edilebilir.”

Aargau’nun İlk Rüzgar Santrali Olacaktı – 16 Yıllık Proje Askıya Alındı

İsviçre’de inme (AVC) kaynaklı ölümler, Dünya İnme Günü vesilesiyle yayımlanan ulusal bir çalışmaya göre son 20 yılda yüzde 50 azaldı.

Sağlıklı yaşam tarzıyla önlenebilir

2004–2017 yılları arasında, inme kaynaklı ölüm oranı kadınlarda 100.000 kişide 77,5’ten 38,5’e, erkeklerde ise 56,1’den 27,2’ye geriledi. İnme geçiren hastalar arasında ölüm oranı da yüzde 22,7’den yüzde 10,5’e düştü.Bu iyileşme, özellikle:<ul><li>Daha etkili önleme çalışmaları ile halkın risk faktörleri ve belirtiler (ani felç, konuşma bozukluğu) konusunda bilinçlendirilmesi,</li><li>Hızlı müdahale ve uzman merkezlerde tedavi,</li><li>Acil dönemde uygulanan tedavi yöntemlerindeki ilerlemeler sayesinde gerçekleşti.</li></ul>Aynı dönemde, teşhis edilen inme vakalarının sayısı neredeyse iki katına çıkarak yılda 14.000’den 26.000’in üzerineyükseldi; bu artış, daha iyi tarama ve veri toplama yöntemlerine bağlanıyor.Uzmanlar, inme vakalarının yarısından fazlasının hâlâ uygun önlem ve sağlıklı yaşam tarzıyla önlenebileceğini belirtiyor. İsviçre Kardiyoloji Vakfı, bilinçlendirme ve bilgilendirme çalışmalarının devam etmesi gerektiğini vurgulayarak, her önlenen inmenin bir hayatı kurtardığını hatırlatıyor.

İsviçre’de inme kaynaklı ölümler son 20 yılda yarı yarıya azaldı

İsviçre’de federal kurumlar, vatandaşların kişisel verilerinin işlenmesine ilişkin kayıt tutma zorunluluğu nedeniyle milyonlarca frank harcıyordu. Ancak bu uygulamanın yarattığı “bürokrasi canavarı” artık dizginleniyor. 

Sadece riskli veriler izlenecek

Federal Mali Denetim Kurumu’nun (EFK) müdahalesiyle, bu zorunluluk bundan sonra yalnızca yüksek riskli veriler için geçerli olacak.<h4>Her işlem kayda geçiyordu</h4>Federal yönetim, ülkede yaşayan neredeyse herkes hakkında çok sayıda kişisel veriye sahip: adres, sağlık bilgileri, dini inançlar, sabıka kayıtları gibi. Bugüne kadar bu verilerle ilgili her işlem – okunması, değiştirilmesi, kaydedilmesi veya silinmesi – otomatik olarak kayda geçiyordu. 2019’da yürürlüğe giren bu zorunluluk, o dönemde hem iş dünyası hem de bazı veri koruma uzmanları tarafından gereksiz ve masraflı olarak eleştirilmişti.<h4>Yüksek maliyet, düşük fayda</h4>Federal Bilişim Dairesi’ne göre sistemin ilk kurulum maliyeti 165 milyon frank, yıllık bakım ve işletme gideri ise 32 milyon frank civarındaydı. Mali Denetim Kurumu bu maliyeti aşırı buldu ve doğrudan Federal Konsey’e başvurarak uygulamanın gözden geçirilmesini istedi. Kurum sözcüsü Thomas Brückner, yapılan düzenlemeyi şöyle özetledi:“Protokol zorunluluğu artık tüm veriler için değil, yalnızca riskli veriler için geçerli olacak. Bu sayede maliyetler önemli ölçüde azalacak.”<h4>Uzlaşı ama tam çözüm değil</h4>Brückner, uygulamanın tamamen kaldırılmamasını “yarım bir çözüm” olarak değerlendirdi:“Bürokrasi canavarı tamamen yenilmedi, sadece sakinleştirildi. Yine de gereksiz masrafların azaltılması açısından bu uzlaşmayı destekliyoruz.”<h4>Neden her şey kayda geçiyordu?</h4>Adalet Bakanlığı, uygulamanın esas olarak AB ile ceza hukuku alanındaki veri paylaşımı gereklilikleri nedeniyle getirildiğini açıkladı.Bakanlığa göre Fransa gibi ülkelerde de kayıt tutma zorunluluğu temel bir güvenlik önlemi olarak görülüyor. Bu nedenle İsviçre’nin de kamu kurumlarında birlikte çalışabilir veri güvenliği standartları oluşturmak istediği belirtildi.<h4>Eleştiriler sonuç verdi</h4>İş dünyasından gelen tepkiler — “Avrupa’dan gereksiz bürokrasi ithalatı” şeklindeki eleştiriler — sonunda karşılık buldu.Federal Konsey’in önümüzdeki haftalarda daha sadeleştirilmiş bir protokol sistemine resmen onay vermesi bekleniyor. Bu sayede hem veri güvenliği korunacak hem de kamu yönetiminde milyonlarca franklık tasarruf sağlanacak.

İsviçre veri korumasında yeni dönem: Bürokrasi azalıyor

Federal Sağlık Bakanı Elisabeth Baume-Schneider, kanton temsilcileri, sigorta şirketleri, doktorlar ve hastane yöneticileriyle yürütülen üç turluk görüşmelerin ardından anlaşmayı kamuoyuna duyurdu.

İsviçre’den 38 maddelik sağlık reçetesi

İsviçre’de sağlık sisteminin farklı aktörleri, artan sağlık harcamalarını kontrol altına almak için 38 maddelik bir önlem paketi üzerinde uzlaştı.&nbsp;Bu önlemlerle yılda yaklaşık 300 milyon İsviçre frangı tasarruf edilmesi hedefleniyor. Bu miktar, ülke genelindeki sağlık sigortası primlerinin yaklaşık yüzde birine denk geliyor.Hedef: Bürokrasi ve gereksiz tedavileri azaltmak Federal İçişleri Dairesi’nin (EDI) açıklamasına göre, alınacak önlemler arasında en önemli maddelerden biri, sağlık sigortalarının idari giderlerinde yılda yüzde 2 oranında kesinti yapılması. Bu da yılda yaklaşık 40 milyon franklık bir tasarruf anlamına geliyor.Ayrıca, yanlış veya gereksiz tedavelerin önüne geçmek için yeni tedavi kılavuzları hazırlanacak. Sigortalıların daha iyi bilgilendirilmesi, muadil ilaçların (generiklerin) kullanımının artırılması ve yüksek katılım payı sistemlerinin daha şeffaf hale getirilmesi de planlanıyor.“Gereksiz tetkikler yapılmayacak” İsviçre Doktorlar Birliği (FMH) Başkanı Yvonne Gilli, örnek olarak sırt ağrısı vakalarına değinerek, “Tıbbi açıdan acil bir durum yoksa, ilk altı hafta içinde MRI gibi görüntüleme yöntemleri kullanılmamalı” dedi. Bu tür tetkiklerin erken dönemde hastalara bir fayda sağlamadığını belirtti.EDI, bu düzenlemelerin tıbben gerekli hizmetleri kısıtlamayacağını ve önlemlerin çoğunun yasal değişikliğe gerek kalmadan hızla uygulanabileceğini duyurdu. Yuvarlak masa görüşmelerinin 2026’da devam etmesi planlanıyor.Farklı kesimlerden tepkiler Yeni sigortacılar birliği prio.swiss Başkanı Felix Gutzwiller, süreci “katılımcı ve yapıcı” bulduğunu belirtti. Kantonlar konferansı başkanı Lukas Engelberger ise, özellikle hastane tedavilerinin daha fazla ayakta (ambulant) yapılması yönündeki adımı memnuniyetle karşıladıklarını söyledi.Öte yandan, İsviçre Kimya, İlaç ve Yaşam Bilimleri Birliği (Scienceindustries), alınan önlemler konusunda uyarıda bulundu. Açıklamada, “Artık tasarruf sınırına gelindi. Bu önlemler, ilaç sektörüne yaklaşık 50 milyon franklık bir kayıp getirebilir” denildi.

Doktorlardan sigortacılara: İsviçre Sağlık Sistemi el ele tasarrufa gidiyor

Avustralya’da bu yıl görülen olağanüstü güçlü grip dalgası, İsviçre için bir uyarı olarak değerlendiriliyor. Ülkede hastaneler, ağır hastaların sayısı artınca bazı ameliyatları ertelemek zorunda kaldı. 

Covid ve RS virüsü yükselebilir

Uzmanlara göre, güney yarımkürede yaşanan bu durum, Avrupa’da yaklaşan grip sezonu hakkında ipuçları veriyor.ETH Zürih’ten biyostatistikçi Prof. Dr. Tanja Stadler, “Avustralya’ya bakmak, bizi nelerin bekleyebileceğini anlamamıza yardımcı oluyor” diyor. Ancak tablo, hangi virüs türünün baskın olduğuna ve toplumun aşılanma oranına göre değişebilir.Sağlık Dairesi temkinli İsviçre Federal Sağlık Dairesi (BAG) ise temkinli davranıyor. Kuruma göre Avustralya’daki verilerden doğrudan bir tahmin yapmak mümkün değil. Bununla birlikte, Covid-19 vakalarının da yeniden artışta olması hastaneler için risk oluşturuyor. Stadler’e göre, “Asıl tehlike, grip, Covid ve RS virüslerinin aynı dönemde zirve yapması.”Aşı, ağır hastalığı önlüyor Avustralya örneğinde hastaneye kaldırılanların çoğu aşısız kişilerdi. Bu da grip aşısının ağır hastalık riskini belirgin şekilde azalttığını gösteriyor. BAG, bu kış için yeterli miktarda aşı bulunduğunu bildirdi: geçen kışa göre 1,2 milyon doz daha fazla.Kasım ortasında ulusal aşı haftası Kasım ortasında aile hekimleri, eczaneler ve federal makamlar tarafından ulusal grip aşı haftası düzenlenecek. Kampanyayla özellikle risk gruplarının — yaşlılar, kronik hastalar ve sağlık çalışanları — aşılanması teşvik edilecek.

İsviçre’de grip sezonu başlıyor: Aşı haftası yolda

İsviçre Postası (La Poste Suisse), 2025 yılı için geçen yıla kıyasla “önemli bir kâr düşüşü” öngörüyor. 

Mektuplar azalıyor, kargolar yetişemiyor

Şirket, bu düşüşün başlıca nedenleri arasında mektup, gazete ve gişe işlemlerinin sürekli azalmasını ve artan maliyetleri gösterdi. Buna karşın, CarPostal (PostBus) hizmetleri ve kargo pazarı pozitif yönde gelişmeye devam etti.Şirketin geçici genel müdürü Alex Glanzmann verdiği bir röportajda, “Üç haneli milyonluk bir rakam bekliyoruz” ifadelerini kullandı.2024 yılında İsviçre Postası, bir önceki yıla göre 70 milyon frank artışla 324 milyon frank konsolide kâr elde etmişti. Ancak 2025’in ilk yarısında tablo değişti: şirketin faaliyet sonucu %29 düşerek 118 milyon franka, net kârı ise %44 gerileyerek 74 milyon franka indi.Glanzmann, “Sorun şu ki, mektup gönderimindeki düşüşü kargo artışı telafi edemiyor” dedi. Günümüzde İsviçre’de yılda 1,6 milyar mektup, ancak sadece 180 milyon kargo gönderiliyor. Glanzmann, kâr marjlarının bu iki alan arasında çok farklı olduğunu da vurguladı.<h3>Posta tekeline yönelik eleştiriler artıyor</h3>Glanzmann, Posta’nın sadece bir “maliyet azaltma organizasyonu” haline gelmemesi için, yan iş kollarının giderek daha önemli hale geldiğini belirtti. Günümüzde cirosunun %85’i serbest rekabet ortamındaki hizmetlerden, %15’i ise tekel statüsündeki faaliyetlerden geliyor.Ancak Posta’nın özel sektördeki şirketlerle aşırı rekabet ettiği gerekçesiyle politik çevrelerden eleştiriler geliyor. Ulusal Konsey’in Ekonomi Komisyonu, Posta’nın özel şirketlerle “fazla rekabet” etmemesi gerektiğini savunuyor.<h3>Federal Konsey’den reform planı</h3>İsviçre Federal Konseyi de Posta’nın geleceğine dair kapsamlı bir reform hazırlığında. Reformla birlikte, evrensel posta hizmeti (service universel) kapsamında talep düşüşlerine daha esnek yanıt verilebilmesi hedefleniyor.Bu konuda kamuoyu istişare sürecinin Haziran 2026’da başlaması planlanıyor.

İsviçre Postası, kârında “önemli bir düşüş” bekliyor

İsviçre bugün Gazze’den gelen ilk yedi yaralı çocuğu, aileleriyle birlikte ülkeye kabul etti. Çocukların çoğunda şarapnel yaraları, kalça ve kemik kırıkları bulunuyor. 

İsviçre’nin insani yüzü

İsviçre Anayasası, çocukların özel korunma hakkını açıkça vurguluyor. Buna rağmen, toplamda 20 çocuğun kabulünü içeren bu insani girişim özellikle sağ kesimden ve Almanca konuşulan bölgelerden tepki topladı.Eleştirilerin başında, çocukların refakatçileri arasında Hamas sempatizanlarının bulunabileceği endişesi yer alıyor. Ayrıca, eleştirmenler İsviçre’nin mevcut iltica altyapısının zaten sınırda olduğunu savunuyor.SVP’li Kantonal Yöneticilerden Direnç Eleştirilerde öne çıkan kantonların — Bern, Zürih ve Aargau — sağlık daireleri SVP tarafından yönetiliyor. Bu durum, ret yanıtlarının yalnızca lojistik değil, siyasi nedenlerle de bağlantılı olabileceğini düşündürüyor.Yine de güvenlik endişeleri tamamen yersiz değil. Hamas’ın yıllarca süren baskı rejimi ve son iki yıldaki savaş birçok insanı radikalleştirdi. Ancak, bu çocuklar ve aileleri İsrail üzerinden Ürdün’e geçirilerek hem İsrail hem Ürdün makamları tarafından güvenlik kontrolünden geçiriliyor. İsrail’in potansiyel tehdit olarak gördüğü kişilerin geçişine izin vermesi oldukça düşük bir ihtimal.İsviçre’nin Temkinli Filistin Politikası Bu tartışmalar, İsviçre’nin uzun süredir izlediği temkinli Filistin politikasını da yansıtıyor. İsviçre hâlâ Filistin’i resmî olarak devlet olarak tanımıyor ve Birleşmiş Milletler’deki oylamalarda net bir tutum sergilemekte zorlanıyor.İsviçre’nin yaralı çocukları kabul etmesi de geç kalmış bir adım olarak görülüyor. İtalya bu tür çocukları daha Haziran ayında kabul etmeye başlamıştı; bugün Avrupa genelinde yaklaşık 300 Filistinli çocuk tedavi altına alınmış durumda. Ayrıca, Batı İsviçre bu konuda çok daha açık bir tavır sergilerken, Almanca konuşulan bölgelerde direniş belirgin biçimde daha güçlü.İnsani Yardımda Tarihî Süreklilik İsviçre’nin savaş mağdurlarına kapılarını açması köklü bir gelenek. Birinci Dünya Savaşı’nda binlerce yaralı asker, İkinci Dünya Savaşı’nın sonunda ise on binlerce savaş mağduru çocuk ülkede tedavi edildi. Son olarak Ukrayna’dan yaralı çocuklar da İsviçre’ye getirilmişti.Tüm politik çekincelere, korkulara ve gecikmelere rağmen, Gazze’den gelen çocukların kabulü İsviçre’nin insani değerleriyle tutarlıdır. Devlet Göç Sekreteri Vincenzo Mascioli’nin dediği gibi: “Bu, kızgın taşın üzerine düşen bir damla.” Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, Gazze’de hâlâ yaklaşık 4000 yaralı çocuk kurtarılmayı bekliyor.

Gazze’den yedi Filistinli çocuk tedavi için İsviçre’ye getirildi

İsviçre Hayvan Koruma Derneği (PSA) 2024 yılında hayvan terk edilme vakalarının yeniden arttığını açıkladı. Derneğin verilerine göre geçen yıl ülke genelinde 32.079 hayvan barınaklara teslim edildi. 

Sahiplenmeden önce düşünün

Bu sayı, 2023’e göre 572 artış anlamına geliyor. PSA, özellikle terk edilen hayvanların sayısındaki artışı “alarm verici” olarak nitelendirdi.Rakamlar hemen her kategoride artış gösteriyor:<ul><li>Terk edilen hayvanlar: 25.403 (+306)</li><li>Bulunan hayvanlar: 5.449 (+212)</li><li>Resmî el koyma sonucu getirilenler: 1.234 (+61)</li></ul>En büyük artış kedilerde gözlemlendi. Barınaklardaki kedi sayısı bir önceki yıla göre 357 artarak 7.963’e yükseldi. Ayrıca kemirgen ve tavşan sayısı da 219 artarak 2.047’ye ulaştı.<h3>Balıklar hâlâ ilk sırada</h3>Barınaklara en çok bırakılan tür balıklar olmaya devam ediyor. 2024’te 18.605 balık teslim alındı ve bunların neredeyse tamamı sahipleri tarafından terk edilmişti. Bu sayı 2023’e kıyasla sabit kalsa da hâlâ açık ara en yüksek kategori.Köpeklerde ise belirgin bir artış yaşandı: 1.009 köpek terk edildi, 2023’te bu sayı 865’ti.<h3>“Sahiplenmeden önce düşünün” çağrısı</h3>PSA Genel Direktörü Marco Mettler, artışın “endişe verici bir eğilim” olduğunu belirterek, birçok barınağın kapasitesinin sınırına geldiğini söyledi. Dernek, hayvan sahiplenmek isteyen herkese uzun vadeli sorumluluklarını iyi değerlendirmeleri çağrısında bulundu:<blockquote>“Bir hayvan sahiplenmeden önce, onun bakımı, zamanı, maliyeti ve yaşam süresi konusunda iyi düşünmek gerekiyor.”</blockquote>

İsviçre’de 25 binden fazla hayvan terk edildi

1356'dakine benzer bir deprem Basel'i ağır etkileyebilir: 1700'ü aşkın ölüm, milyarlarca frank hasar. ETH Zürih'in yeni bir modeli bu tabloyu ortaya koyuyor.

İsviçre'de deprem riski

17 Milyar Frank Hasar – 1700'ü Aşkın ÖlüBasel bölgesi, İsviçre'de deprem riskinin en yüksek olduğu bölgeler arasında yer alıyor. Basel-Stadt kantonu, olası felaketlere daha iyi hazırlanabilmek için ETH Zürih'ten kapsamlı bir risk modeli geliştirmesini talep etti. Model, farklı büyüklüklerdeki depremlerin nüfus ve altyapı üzerindeki olası etkilerini gösteriyor.Özellikle tarihte yaşanmış bir senaryo üzerinde duruluyor: Richter ölçeğinde 6.6 büyüklüğündeki, 1356'dakine benzer bir deprem. Modele göre böyle bir deprem:<ul><li>Yaklaşık 1750 can kaybı</li><li>13.500 yaralı</li><li>93.000 kişinin geçici barınma ihtiyacı</li><li>Binalarda 17 milyar Frank maddi hasarla sonuçlanacak.</li></ul>1356 Depremi18 Ekim 1356'da bölgeyi sarsan deprem, Alpler'in kuzeyinde bilinen en güçlü deprem olarak kabul ediliyor. Ortaçağ kenti Basel büyük ölçüde yıkılmış, çok sayıda bina çökmüş ve büyük yangınlar çıkmıştı. Tarihi kaynaklar yüzlerce can kaybından bahsediyor.Hazırlık Çalışmalarıİstatistiksel olarak Basel çevresindeki 50 km'lik alanda böyle bir depremin 2100 yılda bir beklendiği düşünülüyor. Bu nedenle kanton, kriz organizasyonlarını güçlendirmeyi planlıyor. Basel Sağlık Departmanı, gereken kurtarma personeli ve ekipman sayısını belirlemeyi, federal ve kantonlar arası yardım koordinasyonunu sağlamayı ve acil barınak yerlerini planlamayı hedefliyor.Orta Şiddetli Depremler de RiskliETH Zürih, 5.0-5.5 büyüklüğündeki orta şiddetli depremlerin de ciddi etkileri olabileceğini belirtiyor. Bu tür depremlerde dahi:<ul><li>Birden fazla can kaybı</li><li>Yüzlerce yaralı</li><li>Binlerce kişinin geçici barınma ihtiyacı</li><li>Önemli ekonomik kayıplar bekleniyor.</li></ul>Deprem Simülatörü ProjesiKanton, hazırlık çalışmalarının yanı sıra halkın bilinçlenmesi için Doğa Tarihi Müzesi'nin yeni binasına 6 milyon Frank değerinde bir deprem simülatörü kuracak. 2029'da açılması planlanan simülatör, kalıcı serginin parçası olacak ve olası bir deprem anında doğru davranış şekillerini öğretmeyi amaçlayacak.

ETH'dan çarpıcı araştırma: Büyük bir deprem Basel'in sonu olur

İsviçre’de çocukların okullarda başörtüsü takması konusu yeniden tartışılıyor. Kimilerine göre bu, dini özgürlüğün bir parçası; kimilerine göreyse kız çocukları için bir baskı biçimi. Federal Hükümet (Bundesrat) yayımladığı yeni raporda, okullarda çocuk başörtüsünün yasaklanmasına karşı olduğunu açıkladı.

Başörtüsü tartışması

Raporda, başörtüsü yasağının İsviçre’nin temel değerleriyle ve dini özgürlük ilkesiyle bağdaşmadığı vurgulandı. Ancak Federal Hükümet, tüm öğrencilerin spor ve yüzme derslerine eksiksiz katılmasının önemli olduğunu da özellikle belirtti.<h3>“Yasak, İsviçre’nin Özgürlük Anlayışına Aykırı”</h3>İsviçre İslami Çatı Örgütleri Federasyonu Başkanı Önder Günes, yasağın hem dini özgürlüklere hem de İsviçre’nin demokratik geleneğine zarar vereceğini savunuyor:“Başörtüsünü yasaklamak İsviçre’ye yakışmaz. Bu, hem anayasaya hem de temel özgürlüklere aykırı olur.”Günes, kız öğrencilerin okuldan dışlanmaması gerektiğini, bunun yerine uyumlu çözümler bulunabileceğini söylüyor. Örneğin yüzme derslerine burkini gibi uygun kıyafetlerle katılmanın zaten mümkün olduğunu hatırlatıyor.<h3>“Başörtüsü, Çocuğun Gelişimini Engelliyor”</h3>Aargau kantonundan Orta Parti senatörü Marianne Binder ise farklı düşünüyor.“Çocuk yaşta başörtüsü, kızların gelişimini engelliyor. Onları damgalıyor ve özgürlüklerini kısıtlıyor,” diyen Binder, çocukların bireysel haklarının dini özgürlüklerin önünde gelmesi gerektiğini savunuyor.Binder’e göre okul, devletin özgürlük ve eşitlik değerlerinin yaşatıldığı bir alan olmalı:“Okul, tüm çocukların eşit şekilde korunması gereken bir yerdir.”<h3>Federal Hükümet: “Her Durum Ayrı Değerlendirilmeli”</h3>Federal Hükümet, başörtüsü takma nedenlerinin her çocuk için farklı olabileceğini belirtiyor. Bazı öğrenciler başörtüsünü kendi isteğiyle, bazıları ise aile baskısıyla takıyor olabilir. Bu nedenle genel bir yasak yerine bireysel durumların incelenmesi gerektiği vurgulanıyor.Rapor ayrıca, eğer bir kız çocuğunun zorla başörtüsü taktığına dair bir şüphe varsa, okul yönetimlerinin duruma müdahale etmesi gerektiğini de açıkça ifade ediyor.<h3>Tartışma Devam Ediyor</h3>Federal Hükümet’in raporuna rağmen tartışma bitmiş değil. Parlamentoda sağ partiler, 15 yaşın altındaki tüm kız çocukları için ülke genelinde başörtüsü yasağı getirilmesini öngören yeni bir önerge sundu. Bu da konunun önümüzdeki dönemde siyasette ve toplumda tartışılmaya devam edeceğini gösteriyor.

İsviçre’de çocuk başörtüsü tartışması yeniden gündemde

İş kaynaklı psikolojik rahatsızlıklar, İsviçre ekonomisine her yıl yaklaşık 20 milyar İsviçre frangına mal oluyor. Psikolojik nedenlerle alınan hastalık izinleri hızla artarken, birçok şirket stres yönetimi ve farkındalık eğitimleri düzenliyor. 

Mesleki mutsuzlukta zirvede

Ancak, ruh sağlığı konusu hâlâ büyük ölçüde tabu olmaya devam ediyor.Kronik stres, tükenmişlik sendromu (burn-out) ve depresyon gibi sorunlar, artık İsviçre’deki çalışma yaşamının merkezine yerleşmiş durumda. Son tahminlere göre, psikolojik rahatsızlıklardan kaynaklanan iş gücü kaybı her geçen yıl artıyor.<h3>İsviçre: Mesleki mutsuzlukta zirvede</h3>Uluslararası sigorta şirketi AXA’nın yayımladığı bir araştırma, sanayileşmiş ülkeler arasında iş yaşamının psikolojik iyi oluşu en fazla olumsuz etkilediği ülkenin İsviçre olduğunu ortaya koydu. Ülkede çalışanların yaklaşık %17’si, iş kaynaklı psikolojik sorunlar nedeniyle geçici süreyle çalışamaz hale geliyor.Bu durumun en yaygın nedenleri arasında aşırı iş yükü, kısa teslim süreleri, yüksek performans baskısı ve yeterli takdir görmeme yer alıyor.<h3>Çatışmalar başlıca neden</h3>Yeni bir araştırmaya göre, iş yerindeki çatışmalar, psikolojik kökenli hastalık izinlerinin %57’sine neden oluyor. Bu izinler ortalama 218 gün (yaklaşık yedi ay) sürüyor ve %95 oranında tam zamanlı devamsızlık anlamına geliyor.<h3>Şirketler önlem almaya çalışıyor</h3>Bu tablo karşısında, birçok İsviçreli şirket çalışanlarının ruh sağlığını korumak için önleyici adımlar atıyor: stres yönetimi atölyeleri, psikososyal risk eğitimleri, destek programları gibi uygulamalar giderek yaygınlaşıyor. Ancak uzmanlara göre, tüm bu çabalara rağmen iş yerinde ruh sağlığı hâlâ açıkça konuşulamayan bir konu ve birçok çalışan sorunlarını gizliyor.İsviçre’nin ekonomik rekabet gücü için önemli bir tehdit olarak görülen bu durum, işverenleri uzun vadede hem insani hem de mali açıdan yeni stratejiler geliştirmeye zorluyor.

İsviçre’de işletmeler için pahalı bir sorun: Ruh sağlığı

İsviçre’de ekmek fiyatı üzerinden büyük bir rekabet başladı. Zincir market ALDI, bu hafta başında 500 gramlık ekmeği 0,99 franka satacağını duyurdu. Bu açıklamanın ardından Lidl ve Denner aynı fiyatla satışa başladı; Migros da Çarşamba gününden itibaren ekmek fiyatını 1 franka çekti.

"Müşterilerimizin bütçesine destek"

ALDI, bu kararı “Müşterilerimizin bütçesine destek olmak istiyoruz, herkes yüksek fiyatlı ekmek alamıyor” sözleriyle savundu. Migros sözcüsü Tristan Cerf ise yaptığı açıklamada, “İki çeşit ekmeğin fiyatını düşürdük. Bu hafta bu ürünlerden kar etmeyeceğiz, indirim doğrudan bizim marjlarımızdan karşılanıyor,” dedi.<h3>Küçük fırınlar rekabet edemiyor</h3>Ancak bu fiyat savaşı, özellikle el yapımı ekmek üreten butik fırınlar için yıkıcı bir etki yaratıyor. Geleneksel fırıncılar, 500 gramlık kaliteli bir ekmeğin en az 3,50 ila 4 frank arasında olması gerektiğini söylüyor. Bazı özel ekmeklerin fiyatı ise 10 franka kadar çıkabiliyor.Cenevre’deki Sawerdo fırınının kurucusu Scott Deely, fiyat farkını şu sözlerle açıklıyor: “Ekşi mayalı ekmeklerin avantajı, uzun süre taze kalmalarıdır. Marketlerde satılan endüstriyel ekmekler ise genellikle bir günden fazla dayanmaz. Bizim ürünlerimiz katkısız, yavaş mayalanır ve doğal yöntemlerle pişirilir.”<h3>Tüketici ikiye bölünmüş durumda</h3>Vatandaşların bir kısmı bu fiyat indirimlerini ekonomik rahatlama olarak karşılarken, diğer bir kısmı kalite konusunda endişeli. Ucuz ekmeklerin besin değeri, üretim süreci ve dayanıklılığı konusunda sorular artıyor.Uzmanlara göre bu “ekmek savaşı”, büyük zincirlerin fiyat gücünü pekiştirirken, küçük fırınların yaşam mücadelesini zorlaştırıyor. Eğer bu rekabet uzun sürerse, İsviçre şehirlerinin simgesi olan geleneksel mahalle fırınları kaybolma riskiyle karşı karşıya kalabilir.

İsviçre’de “Ekmek Savaşı”: Marketler fiyat kırdı, fırıncılar isyan etti

İsviçre’de birden fazla işte çalışan kişiler, emeklilik sisteminin ikinci ayağı olan mesleki emeklilik (BVG / 2. Säule) kapsamında, tek işte çalışanlara göre genellikle daha kötü durumda. Federal Hükümet (Bundesrat), bu eşitsizliği azaltmak için hazırladığı yeni raporda çözüm önerilerini sundu.

BVG reformu gündemde

Rapora göre, en etkili iyileştirme şu üç adımla sağlanabilir:<ol><li>Sigorta giriş eşiğinin (Eintrittsschwelle) düşürülmesi,</li><li>Koordinasyon kesintisinin (Koordinationsabzug) azaltılması,</li><li>Yan gelirlerin (Nebenerwerb) de zorunlu sigorta kapsamına alınması.</li></ol>Bu önlemler özellikle düşük gelirli, yarı zamanlı (part-time) ve birden fazla işte çalışan kişiler için daha adil bir emeklilik sistemi sağlayabilir.<h3>Sorunun Kaynağı</h3>Bugün bir kişi yalnızca ana işinden kazandığı gelir için zorunlu olarak 2. sütun sistemine dahil ediliyor.Ek gelir getiren yan işler ise çoğunlukla isteğe bağlı olarak sigortalanabiliyor. Bu durum, toplam geliri yüksek olsa bile birden fazla işte çalışan kişilerin emeklilikte daha az birikim yapmasına yol açıyor.Emeklilik sandıkları (Pensionskassen) düşük gelirli çalışanlara özel çözümler sunabiliyor — örneğin daha düşük bir koordinasyon kesintisi uygulayarak veya yasal sınırın altındaki gelirleri de sigortalayarak. Ancak bu uygulamalar isteğe bağlı ve kuruma göre değişiyor.<h3>Raporun Temel Önerisi</h3>Federal Hükümet’in değerlendirmesine göre:<ul><li>Giriş eşiği ve koordinasyon indiriminin azaltılması,</li><li>Ana iş / yan iş ayrımının kaldırılması</li></ul>en etkili çözüm olur. Bu sayede daha fazla kişi sigorta kapsamına girer ve emeklilik maaşına esas alınan gelirleri yükselir.Ancak rapor, bu genişletmenin finansal riskleri de beraberinde getireceğini belirtiyor. Şu anda zaten tartışmalı olan asgari dönüşüm oranı (Umwandlungssatz) düşürülmezse, sistemin mali dengesi daha da bozulabilir.Bu oran, emeklilik birikiminin ne kadarının yıllık maaşa dönüştürüleceğini belirliyor — oran yüksek kaldıkça sistemin fon açığı büyüyor ve genç çalışanların gelecekteki emekli maaşları düşüyor.<h3>Alternatifler Zayıf ve Maliyetli</h3>Hükümetin değerlendirdiği diğer modeller ise ya çok karmaşık ya da yüksek maliyetli bulundu.Giriş eşiği ve koordinasyon kesintisini sabit tutan seçenekler, emeklilik sisteminde ancak küçük iyileştirmeler sağlarken, işverenler için büyük ek masraflar ve bürokratik yük yaratabilir.Federal Hükümet’in raporu, İsviçre’de çok işte çalışan kişilerin emeklilikte dezavantajlı konumda olduğunu açıkça ortaya koyuyor.Bu eşitsizliğin giderilmesi için emeklilik sisteminin yapısal olarak sadeleştirilmesi ve kapsayıcılığının artırılması öneriliyor.Ancak bu adımların finansal etkileri dikkatle değerlendirilmeli — zira sistemin uzun vadeli sürdürülebilirliği hâlâ kırılgan.

Birden fazla işte çalışanlar emeklilikte kaybediyor

Bilim ile siyaset arasındaki ilişki, özellikle pandemi döneminde ne kadar karmaşık olabileceğini gösterdi. İsviçre’nin önde gelen üniversitelerinden ETH Zürih, bu zorlu ilişkiyi güçlendirmek için önemli bir adım atıyor.

Yeni politika girişimi

Üniversite, “Albert Einstein School of Public Policy” adını taşıyan yeni bir politika okulunu hayata geçiriyor.<h3>Amaç: Bilim ve Siyaset Arasında Daha Etkin Bir Köprü Kurmak</h3>ETH, bu yeni merkez aracılığıyla bilim insanlarını siyasetle iletişim kurma konusunda yetiştirmeyi ve politik süreçlere katkılarını güçlendirmeyi hedefliyor. Okulda 70’ten fazla akademisyen, 13 farklı bölümden araştırmacı bir araya gelerek altı ana alanda çalışacak:<ul><li>Yapay zeka ve dijitalleşme</li><li>Çevre, enerji ve gıda sistemleri</li><li>Şehir planlaması ve yaşam alanları</li><li>Halk sağlığı</li><li>Ekonomi ve inovasyon</li><li>Barış, çatışma ve güvenlik politikaları</li></ul>Bu çalışmalar, ETH’nin mevcut enstitüleriyle koordineli şekilde yürütülecek. Okulun başında Prof. Tobias Schmidt, yani ETH’nin enerji ve teknoloji politikası profesörü bulunacak.<h3>Pandemi Döneminden Alınan Dersler</h3>ETH profesörü Martin Ackermann, COVID-19 döneminde hükümete bilimsel danışmanlık yapmış bir isim. O günleri hatırlarken şöyle diyor: “Bilim insanı olarak sadece verileri açıklamalı, tahminleri paylaşmalı, ama ne yapılması gerektiğini söylememeliyiz.”Ackermann’a göre bilimsel bilgi ile kişisel görüş arasındaki çizginin korunması, siyaseti bilgilendiren danışmanlıkta hayati önem taşıyor. “Politika, bazen bir köpekbalığı havuzu gibi. Oraya girmek cesaret ister ama bu etkileşim olmadan iyi kararlar alınamaz.”<h3>Siyasetçilerin Bilim Açığı</h3>Yeşiller Partisi’nin eski milletvekili ve iklim bilimci Valentine Python da benzer bir noktaya dikkat çekiyor: “Birçok siyasetçi, bilimsel temeller hakkında yeterli bilgiye sahip değil. Çoğu zaman fikirler, olguların önüne geçiyor.”Python, ETH’nin bu alandaki yeni girişimini “çok yerinde ve zamanında bir adım” olarak değerlendiriyor.<h3>Arabulucu: Eski Federal Şansölye Walter Thurnherr</h3>Yeni okulun önemli isimlerinden biri de Walter Thurnherr. Sekiz yıl boyunca İsviçre Federal Konseyi toplantılarına katılan eski Şansölye, şimdi ETH’de profesör olarak görev yapıyor. Thurnherr’e göre siyaset, bilimsel uzmanlığa her zamankinden fazla ihtiyaç duyuyor: “Hiçbir düzenlemenin etkisini tam olarak bilemeyiz. Bu yüzden bilim ve hükümet arasında daha fazla resmi ve gayriresmî iletişim gerekli.”ETH, bu girişimle hem kendi bilim insanlarını siyasetle daha etkin iletişime hazırlamayı hem de İsviçre’de bilimin karar alma süreçlerindeki etkisini güçlendirmeyi amaçlıyor.

ETH, bilim ve siyaset arasında köprü kuruyor

Neuchâtel kantonundaki Ceza Hizmetleri Dairesi (Service pénitentiaire) ciddi bir krizin eşiğinde. Kamu Hizmetleri Sendikası (SSP), kurum içinde yaşanan istifalar, yönetim eksiklikleri ve personel yetersizliği nedeniyle durumun artık “yapısal bir kriz” boyutuna ulaştığını duyurdu.

Yönetim sorunları kabul edildi

Son aylarda çok sayıda yöneticinin istifa ettiği, daire başkanının ise uzun süredir hastalık izninde olduğu bildiriliyor. Bu gelişmeler sonucunda, beş yöneticiden yalnızca biri görevde kaldı. Durumu meclise taşıyan POP partisi milletvekili Céline Dupraz, “Bu kurum, hükümlülerin ceza sonrası topluma yeniden kazandırılmasından sorumlu. Verimlilikte bir aksama olursa güvenlik açısından ciddi endişeler doğar,” diyerek uyarıda bulundu.Eyalet Hükümeti (Conseil d’État), yüksek personel devrini ve kurum içi işleyişte yaşanan aksaklıkları doğruladı. Sorunların çözümü için bağımsız bir dış denetim (audit externe) başlatılacağını açıkladı. Hükümet ayrıca bazı kadroların geçici olarak doldurulduğunu ve önümüzdeki aylarda yeni atamaların yapılacağını duyurdu.Örneğin, ceza ve denetimli serbestlik ofisinde (OESP) boş olan başkan yardımcılığı görevi, 1 Ocak 2026 itibarıyla kurum içinden bir uzman tarafından üstlenilecek.<h3>Sendikadan sert eleştiri: “Sorun sistematik”</h3>Kamu Hizmetleri Sendikası (SSP), krizin yalnızca OESP ile sınırlı olmadığını, hapishaneleri de kapsayan geniş bir kurumsal çöküşün işareti olduğunu savundu. SSP Sekreteri Claude Grimm, “Yapısal bir inceleme yapılacak ama yalnızca bir ofisle sınırlı. Oysa tüm ceza sistemi analiz edilmeli,” diyerek hükümeti eleştirdi.Sendika, personel ve kaynak eksikliğinin kurumun asli görevlerini yerine getirmesini engellediğini, bunun da kamu güvenliği açısından riskler yarattığını belirtti. Cezaevlerinde yeterli eğitim almış personel eksikliğine dikkat çeken Grimm, hükümetten somut önlemler talep etti.<h3>“Personel artık bekleyemiyor”</h3>SSP, Güvenlik Dairesi’nden (Département de la sécurité) acil müdahale planı beklediklerini açıkladı. Kurum çalışanlarının, mevcut koşullar altında görevlerini sürdüremeyecek noktaya geldiği ifade edildi.Neuchâtel Ceza Hizmetleri’ndeki kriz, İsviçre’de son yıllarda kamu kurumlarında artan yönetimsel stres ve kaynak yetersizliği tartışmalarını yeniden gündeme taşıdı.

Neuchâtel ceza hizmetleri derin krizde: Sendika alarm verdi

Yeni bir araştırma, bir galeride Manet, Toulouse-Lautrec ve Van Gogh gibi sanatçıların orijinal eserlerini görmenin fiziksel sağlık üzerinde ölçülebilir etkiler yarattığını ortaya koydu.

Sanat ve sağlık

Küçük ölçekli bu çalışma, özgün sanat eserlerine bakmanın yalnızca ruhsal değil, bedensel faydalar da sunduğunu gösteriyor. Bulgulara göre, sanat eserleriyle yüz yüze gelen kişilerin stres seviyeleri azalırken, bağışıklık sistemleri ve sinir sistemleri olumlu tepki veriyor.Araştırmanın başyazarı ve King’s College London’dan Tony Woods, sonuçların “galeride sanat eserleri görmenin insan sağlığına iyi geldiğine” dair güçlü bir kanıt sunduğunu belirtti. Woods, “Sanat sadece duygularımıza hitap etmiyor, bedenimizi de yatıştırıyor” dedi.<h3>Orijinal eserlerle temas fark yaratıyor</h3>Deney kapsamında, 18-40 yaş aralığındaki 50 sağlıklı yetişkin iki gruba ayrıldı. Katılımcıların bir bölümü Londra’daki bir galeride orijinal eserleri izlerken, diğer grup aynı tabloların kopyalarını laboratuvar ortamında inceledi.Yaklaşık 20 dakikalık oturumlarda katılımcıların kalp atış hızı, kalp hızı değişkenliği ve cilt sıcaklığı tıbbi sensörlerle ölçüldü. Ayrıca tükürük örneklerinden stres hormonu kortizol ve iltihapla ilişkili sitokin düzeyleri analiz edildi.Sonuçlara göre, özgün eserleri görenlerde kortizol seviyesi ortalama %22, laboratuvarda kopyalara bakanlarda ise %8 azaldı. Aynı zamanda IL-6 ve TNF-α sitokin düzeyleri sırasıyla %30 ve %28 oranında düştü.Uzmanlara göre stres hormonları ve inflamasyon göstergeleri; kalp rahatsızlıkları, diyabet, anksiyete ve depresyon gibi hastalıklarla bağlantılı. Woods, “Sanatın bu biyolojik belirteçleri azaltması, kültürel deneyimlerin hem beden hem zihin sağlığı üzerinde gerçek bir koruyucu etkisi olabileceğini gösteriyor,” dedi.<h3>Sanatın evrensel etkisi</h3>Araştırmaya göre, galeride eserleri inceleyenlerde kalp atım değişkenliği arttı ve cilt sıcaklığı düştü bu da duygusal olarak uyarıldıklarını gösterdi. Buna karşın, laboratuvar ortamında kopyalara bakanlarda aynı etkiler gözlemlenmedi.Katılımcılar, Toulouse-Lautrec’in “Jane Avril in the Entrance to the Moulin Rouge”, Manet’nin “A Bar at the Folies-Bergère” ve “Banks of the Seine at Argenteuil”, Van Gogh’un “Self-Portrait with Bandaged Ear” ve Gauguin’in “Te Rerioa (The Dream)” adlı eserlerini inceledi.Araştırma, Psychiatry Research Trust ile Britanya merkezli sanat kuruluşu Art Fund tarafından finanse edildi, ancak henüz hakemli bilimsel incelemeden geçmedi.Art Fund direktörü Jenny Waldman, bulguların daha fazla insanı müze ve galerilere yönlendireceğini umduklarını belirtti. Waldman, “En heyecan verici olan şey, bu olumlu etkilerin kişilik ya da duygusal zekâ fark etmeksizin herkes tarafından deneyimlenebilmesi,” dedi.

Araştırma: Sanat eserlerini yakından görmek stresi azaltıyor

İsviçre ve Almanya’dan iş ve yakın aile çevresinin katıldığı görkemli tören, yaklaşık 1000 davetliyi ağırladı.

İş dünyası bu düğünde buluştu

25 Ekim Cumartesi günü, Eventsaal Rheinfelden’de Özge ve Altan çiftinin düğün töreni büyük bir coşkuyla gerçekleşti. Elif ve Tahir Sivacı çiftinin kızı Özge ile Ayşe ve Ali Kaya çiftinin oğlu Altan, uzun yıllardır beklenen bu mutlu günü, aileleri ve dostlarıyla birlikte kutladı.İsviçre’de uzun yıllardır Baumann Autogarage AG çatısı altında Honda temsilciliği yapan iş adamı Ali Kaya’nın oğlu Altan ve Özge çiftinin düğününe iş dünyasından, aile çevresinden ve çeşitli STK’lardan önemli isimler katıldı. Yaklaşık 1000 kişinin iştirak ettiği tören, renkli ve neşeli bir atmosferde gerçekleşti. Konuklarla tek tek ilgilenen Kaya ve Sivacı aileleri, samimi tavırları ve misafirperverlikleriyle davetlilerden büyük beğeni topladı.Pusula Swiss ailesi olarak Özge ve Altan çiftine bir ömür boyu mutluluk, sağlık ve sevgi dolu günler diliyoruz.

Özge ve Altan, Rheinfelden’de görkemli bir düğünle evlendi

İsviçre’nin Uznach kasabasında leylek popülasyonu hızla arttı. 1960’lı yıllarda Cezayir’den getirilen leylekler, 60 yıl içinde bölgede kalıcı olarak yerleşti ve artık kentin doğal simgelerinden biri haline geldi. Ancak artan sayı, bazı sakinler için ciddi bir sorun teşkil ediyor.

Leylekler kasaba halkı için sorun oldu 

Leyleklerin özellikle dışkıları, gürültüleri ve dallardan düşen malzemeler sıkıntı yaratıyor. Kasaba sakini Mathias Jud, yaşananları şöyle anlatıyor: “Leylekler bir kiracının başına bile dışkısını bıraktı. Dallar düşüyor, yağmur suyunun akışı engelleniyor. Artık bu çok fazla.”<h4>Kışları kalmaya başladılar</h4>Artan sayının bir başka nedeni de iklim değişikliği: Eskiden kışın göç eden leylekler, artık sıcak kışlar nedeniyle İsviçre’de kalıyor. Bu da popülasyonu daha da artırıyor.<h4>Belediye 100 leylek sınırı koyacak</h4>Uznach Belediye Başkanı Diego Forrer, sayının kontrol altına alınması gerektiğini belirtiyor: “Leyleklerden gurur duyuyoruz, ama sayıları artık çok fazla. Stratejimiz: 100 leylek yeterli.”<h4>Baul ve yapısal önlemler</h4>Belediye, leylekleri zarar vermeden sınırlandırmayı planlıyor. Plan, özellikle bahar aylarında çatıların üzerine tel veya sivri yapılar yerleştirerek leyleklerin yuva kurmasını engellemeyi kapsıyor.<h4>Leylek Derneği şüpheli</h4>Uznach Leylek Derneği Başkanı Bruno Bachmann, 100 leylek sınırı fikrine temkinli yaklaşıyor: “Bence, bu kadar aşırı bir müdahale doğru değil. Biz leyleklerin yeniden yerleştirilmesi için çok uğraştık ve artık buraya yerleştiler. Artık sayıyı kontrol etmek neredeyse imkânsız.”Dernek ayrıca her sonbahar çatıları temizliyor, ölü yavru leylekleri toplayıp kadavere gönderiyor. Bachmann, kötü hava koşullarında ölen yavru leyleklerin, ebeveynleri tarafından yuvalarından atıldığını belirtiyor.<h4>Sorun devam ediyor, ama leylekler kalacak</h4>Belediye ve dernek, eleştiriler ve sorunlara rağmen leyleklerin Uznach manzarasından tamamen kaybolmasını istemiyor. Amaca yönelik önlemlerle popülasyon kontrol altına alınmaya çalışılacak, ancak kuşlar kasabada yaşamaya devam edecek.

Uznach’ta Leylek popülasyonu kontrol altına alınacak

Avrupa genelinde enerji ve su sistemleri artan talebi karşılamakta zorlanıyor. Uzmanlara göre bu durum, yüksek gelirli ülkelerde gayrisafi yurtiçi hasılanın (GSYH) yüzde 8’e kadar gerilemesine neden olabilir. Su israfı, hem iklim krizini ağırlaştırıyor hem de ekonomik dayanıklılığı zayıflatıyor.

Avrupa su krizi

Danfoss tarafından yayımlanan yeni rapora göre, su sektörünün enerji tüketiminin 2040 yılına kadar iki katına çıkması bekleniyor. Aynı şekilde enerji sektörünün suya olan talebinin de yaklaşık yüzde 60 oranında artacağı öngörülüyor.Önümüzdeki beş yıl içinde küresel su talebinin arzı yüzde 40 oranında aşabileceği belirtiliyor. Bu da, halihazırda yılın tamamında yeterli suya erişemeyen 3,6 milyar kişiye milyonlarca insanın daha eklenmesi anlamına geliyor.<h3>Su ve enerji arasındaki bağlantı</h3>Su döngüsünün her aşaması çıkarma, arıtma, dağıtım ve kullanım enerjiye ihtiyaç duyuyor. Nüfusun hızla artması, tatlı su talebini yükseltiyor ve bu da suyun taşınması, arıtılması ve dağıtımı için daha fazla enerji gerektiriyor. Şu anda enerji sektörü, küresel tatlı su çekimlerinin yaklaşık yüzde 14’ünü oluşturuyor.Suyun önemli bir kısmı içme, tarım, üretim veya enerji üretimi için kullanılıyor. Her ne kadar bir bölümü temizlenip doğaya geri dönse de büyük oranı gıda ve ürünlerin üretiminde tüketiliyor.Bu karşılıklı bağımlılık, bir alandaki krizin diğerini doğrudan etkileyebileceği anlamına geliyor. Örneğin enerji kıtlığı, su tedarikini kısıtlayabilir; kuraklık veya sıcak hava dalgaları ise elektrik üretimini tehdit edebilir. Uzmanlar, Avrupa’nın artık bu iki sistemi birbirinden bağımsız şekilde yönetemeyeceğini vurguluyor.Danfoss CEO’su Kim Fausing, Euronews Green’e yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Su sistemlerinde enerjinin nasıl kullanıldığı, hem dayanıklılık hem de rekabet gücü açısından ciddi riskler oluşturuyor. Avrupa’da çok fazla arıtılmış su ve bu suyun pompalanması ve arıtılması için kullanılan enerji, sızıntılar ve verimsizlikler nedeniyle boşa gidiyor. Bu da ekonomik ve güvenlik açısından önemli bir sorun.”<h3>Avrupa’nın su krizinin ekonomik bedeli</h3>Su ve enerji alanındaki verimsizlikler, ciddi ekonomik kayıplara yol açabilir. Rapora göre bu durum, 2050’ye kadar yüksek gelirli ülkelerde GSYH’nin yüzde 8, düşük gelirli ülkelerde ise yüzde 10-15 oranında azalmasına neden olabilir.Bugüne dek suyla ilgili küresel sorunlar, enerji sektörüne yaklaşık 9,6 milyar dolar (8,26 milyar euro) ek maliyet getirdi. Avrupa’da ise AB ülkelerinin mevcut su yönetmeliklerine uyum sağlayabilmeleri için 2030’a kadar kişi başına 500 ila 1000 euro arasında ek harcama yapması gerekebilir.Su krizinin ekonomik etkilerinin yanı sıra halk sağlığı, altyapı güvenliği ve jeopolitik istikrar üzerinde de ciddi sonuçları olabilir. Uygun fiyatlı su ve enerjiye erişimin kısıtlı olması, özellikle ortak su kaynaklarına veya dışa bağımlı enerjiye sahip bölgelerde yeni krizleri ve çatışmaları tetikleyebilir.<h3>Teknoloji ile çözüm mümkün</h3>Uzmanlar, mevcut teknolojilerin su döngüsünün her aşamasında enerji ve su verimliliğini artırabileceğini belirtiyor. Fausing, “Su verimliliği hedefleri belirleyen, kaçak tespiti, akıllı ölçüm, basınç yönetimi ve enerji optimizasyonuna yatırım yapan düzenlemelere ihtiyaç var,” diyerek hükümetlerin su verimliliğini enerji denetimlerinin bir parçası haline getirmesi gerektiğini vurguladı.Danfoss’a göre, mevcut tuzdan arındırma tesislerinin güncel teknolojilerle yenilenmesi durumunda 34,5 milyar euro tasarruf sağlanabilir ve karbon emisyonları 111 milyon ton azaltılabilir. Ayrıca, atık su arıtma tesislerinde kullanılan değişken hızlı sürücüler (VSD) sayesinde enerji tüketimi ve işletme maliyetleri önemli ölçüde düşürülebilir. Hindistan’ın Chennai kentindeki bir tesiste bu yöntemle yüzde 22 enerji tasarrufu elde edildiği bildirildi.<h3>Su yüketiminde “Gizli suçlu”: Veri merkezleri</h3>Raporda, en fazla su tüketen alanlardan birinin veri merkezleri olduğu belirtiliyor. Bu merkezler, yılda yaklaşık 560 milyar litre su harcıyor. Uluslararası Enerji Ajansı’na göre bu miktar, 2030’a kadar iki katına çıkarak 1,2 trilyon litreye ulaşabilir. Bu rakam, AB’nin 2022’deki toplam tatlı su kullanımının altı katına denk geliyor.Veri merkezlerinin yüksek su kullanımının başlıca nedeni, işlem birimlerinin soğutulması. Ancak kapalı su döngüsüne sahip sistemler ve doğrudan çip soğutma teknolojileri, su tüketimini azaltmanın yanı sıra enerji verimliliğini de artırabiliyor. Bu sistemler, hava soğutmalı alternatiflerine göre en az yüzde 15 daha verimli.Raporda ayrıca, veri merkezlerinden çıkan fazla ısının yeniden kullanılabileceği vurgulanıyor. Uluslararası Enerji Ajansı’nın tahminine göre, bu atık ısı 2030 yılına kadar Avrupa’nın ısıtma talebinin yüzde 10’unu karşılayabilir. Büyük veri merkezleri şehir merkezlerinden uzakta olsa da, bu tesislerden gelen fazla ısı çevredeki alanlarda 300 TWh’ye kadar enerji ihtiyacını karşılayabilir.

Su israfı Avrupa’nın iklim ve ekonomi dengesini sarsıyor

Sahte videolar, kimlik hırsızlığı, çevrim içi dolandırıcılıklar… İsviçre Federal İletişim Dairesi (OFCOM), dijital dünyanın bu tehlikelerine dikkat çekmek için “Tranches de vie connectées” (Bağlantılı Hayattan Kesitler) adlı yeni bir çizgi roman yayımladı. Eserde mizah yoluyla, özellikle çocuklar ve gençler dijital güvenlik konusunda bilinçlendiriliyor.

Yapay zekâ, yeni bir tehdit alanı

Bu dördüncü baskı, “Webster ailesinin” dijital dünyayla yaşadığı maceraları anlatan serinin devamı. Bu kez klasik internet risklerinin yanında yapay zekâ (YZ) kaynaklı tehditler de işleniyor. Her bölümün sonunda ise pratik güvenlik tavsiyeleri yer alıyor.OFCOM’un Dijital Ofisi Başkanı Sabine Brenner, “Sanal alan çok hızlı büyüyor ve her gün yeni riskler doğuyor. Yapay zekâ ürünleri artık herkesin erişimine açık ve dolandırıcılar da bunları kullanıyor,” diyor. Brenner ayrıca her sayıda siber zorbalık, çevrim içi taciz ve finansal dolandırıcılık gibi konulara yer verildiğini, ancak bakış açısının her seferinde yenilendiğini belirtiyor.<h3>Okullarda ve evlerde kullanılacak bir eğitim aracı</h3>Çizgi roman, İsviçre Suç Önleme Kurumu’nun (Prévention Suisse de la criminalité) kampanyaları kapsamında okullarda dağıtılıyor. Ayrıca, dijital versiyonu da kamuya açık şekilde erişilebiliyor. Kitap, öncelikli olarak 10 yaş ve üzeri çocuklara hitap ediyor; ancak ebeveynlerin ve öğretmenlerin de çocuklarla birlikte bu konuları tartışması hedefleniyor.<h3>Deepfake’ten revenge porn’a kadar hassas konular</h3>Yeni hikâyelerde yapay zekânın günlük yaşamda yol açabileceği durumlar işleniyor:<ul><li>Bir karakterin YZ yardımıyla romantik bir buluşmaya hazırlanması,</li><li>İntikam pornosu (revenge porn) kapsamında sahte çıplak görüntüler üretmesi,</li><li>Deepfake videolar,</li><li>Oyunlarda nefret söylemi,</li><li>Ekran bağımlılığı gibi konular da yer alıyor.</li></ul><h3>15 yıllık farkındalık çalışması</h3>OFCOM, dijital riskler konusunda farkındalık yaratmak için yaklaşık 15 yıldır bu tür materyaller yayımlıyor. Resmî bir etki değerlendirmesi yapılmasa da Brenner, halktan gelen geri bildirimlerin çok olumlu olduğunu söylüyor: “Broşürlerimiz ve web sitemiz aracılığıyla yılda yaklaşık 100.000 adet dağıtıyoruz. İnsanlar bu temaları artık ciddiyetle ele alıyor.”

OFCOM, dijital tehlikeler ve yapay zekâ konusunda çizgi romanla uyarıyor

İsviçre hızla yaşlanıyor. Bugün 1,7 milyon olan 65 yaş üstü nüfus, 15 yıl içinde 2,4 milyona ulaşacak. Bu durum, küçük, engellilere uygun ve yaşlıların ihtiyaçlarına yanıt veren konutlara olan talebi ciddi şekilde artırıyor.

Konut sorunu büyüyor

2040’a kadar yaklaşık 400 bin yaşlıya uygun konut eksik olacak Şu anda özellikle 2-3 odalı, asansörlü ve engellilere uygun banyo gibi özelliklere sahip yaşlı konutları yetersiz. Emlak danışmanı Robert Weinert (Wüest Partner)’in hesaplamalarına göre, 2040 yılına kadar 393 bin ek yaşlı konutuna ihtiyaç olacak. Son dört yılda, 2-3 odalı kiralık daire ilanları %40 oranında azalmış durumda.Yüksek maliyetler, artan kiralar En büyük sorun maliyetlerde. İnşaat arazisi hem sınırlı hem pahalı, inşaat maliyetleri sürekli artıyor ve özellikle engellilere uygun projelerde daha da yüksek. Weinert, “Yeni konutlar, yaşlıların karşılayabileceği fiyatlarda olmalı” diyor.Halihazırda yaşlıların yarısı gelirinin üçte birinden fazlasını kira için harcıyor; bu oran idealin üzerinde.Yatırımcı ilgisi yüksek ama dikkatli planlama gerekli Yaşlı konutları pazarı cazip: sabit kira geliri, düşük taşınma oranı ve artan talep. Zürih, Cenevre ve Bern gibi şehirlerde 2021-2025 arasında 10 milyon CHF ve üzeri yatırımla 120’den fazla yaşlı konutu ve bakım evi projesi başlatıldı.Ancak Weinert uyarıyor: “Bu bir kendiliğinden başarı hikayesi değil.” Ortalama kiralar klasik dairelerin üzerinde olsa da ticari gayrimenkul gelirlerinin altında kalıyor; bu yüzden projeler ancak talep, maliyet ve lokasyon doğru planlandığında kârlı olabiliyor.İsviçre, yaşlanan nüfus için uygun fiyatlı konut üretmek zorunda. Hedefe ulaşmak için devlet destekleri, yoğun yapılaşma ve kuşaklararası konut projeleri gibi yenilikçi çözümler gerekecek; aksi halde 2040’a gelindiğinde yaşlılar için ciddi bir konut sıkıntısı yaşanabilir.

İsviçre’de yaşlılar için konut sıkıntısı artıyor

Ekim ayında saatlerin bir saat geri alınması, yaz saati uygulamasına göre daha az sağlık riskiyle ilişkilendiriliyor. Uzmanlara göre bu geçiş, kalp krizi veya trafik kazalarındaki artışlarla bağlantılı ilkbahar değişimi kadar zararlı olmasa da, vücudun biyolojik dengesini yine de hafifçe etkiliyor.

Saat, uyku, sağlık

Her yıl milyonlarca kişi “fazladan bir saat uyku” kazanmanın sevincini yaşasa da, bu küçük fark bile uyku düzeni, hormon üretimi ve ruh hali üzerinde etkili olabiliyor.<h3>Sirkadiyen ritmin önemi</h3>Helsinki Üniversitesi’nden Psikiyatri Profesörü Timo Partonen, sirkadiyen ritmin insan sağlığı açısından kritik olduğunu belirtiyor:“Vücudun her hücresinde bir biyolojik saat bulunur, ancak beynimizde gözlerden gelen ışık sinyallerini takip eden ana bir saat vardır. Bu mekanizma uyku kalitemizi ve ruh halimizi doğrudan etkiler.”Yaz saati uygulaması, gün ışığından daha uzun süre yararlanmak amacıyla ilkbaharda saatleri ileri, sonbaharda ise geri alma yöntemidir. Avrupa, Kuzey Amerika ve Asya'nın birçok bölgesinde bu sistem uygulanıyor. Bu yıl saatler 26 Ekim Pazar günü geri alınacak.Northumbria Üniversitesi’nden Prof. Malcolm von Schantz, sonbahar geçişinin genellikle insanlar tarafından daha kolay tolere edildiğini söylüyor:“Akşamların erken kararması rahatsız edici olabilir ama bu, coğrafi konumumuzun doğal bir sonucudur. Üstelik sabah ışığı biyolojik olarak bizim için çok daha faydalıdır.”Partonen de benzer bir görüşte:“Sonbaharda iç saatimiz yeni düzene daha rahat uyum sağlar. Ancak çoğu insan bu değişimi uykuya değil, daha geç yatmaya harcıyor; bu da uykusuzluk riskini artırıyor.”<h3>Sağlık üzerindeki etkiler</h3>İlkbaharda yapılan ileri saat değişikliği, kısa vadede kalp krizi ve trafik kazalarında artış ile ilişkilendirilmiştir. Amerikan Kalp Vakfı’nın referans verdiği bir araştırma, yaz saati uygulamasına geçilen gün kalp krizlerinin yüzde 24 arttığını göstermektedir.Ekim ayındaki değişim daha hafif etkilere sahip olsa da, Liverpool John Moores ve Oxford Üniversiteleri tarafından yapılan bir araştırma, kadınların saat değişikliğinden sonra kaygı ve stres düzeylerinde artış yaşadığını, çocukların uyku düzeninin bozulmasının ise aile içi gerginliklere neden olduğunu ortaya koymuştur.Daha geniş ölçekli çalışmalar, sık saat değişikliklerinin inme ve obezite riskini artırabileceğini göstermektedir. Stanford Medicine araştırmacıları, iki yılda bir yapılan bu değişikliklerin sağlık açısından en olumsuz seçenek olduğunu belirlemiştir.Modellemelere göre, kalıcı standart saat uygulamasına geçilmesi her yıl yaklaşık 300 bin felci önleyebilir ve milyonlarca insanda obezite riskini azaltabilir.<h3>Uyku düzenini korumak</h3>Uzmanlar, düzenli uyku saatlerinin uzun vadeli sağlık için kritik olduğunu vurguluyor. Prof. Schantz, "Sosyal jet lag" olarak adlandırılan hafta sonu geç yatma alışkanlığının biyolojik dengeyi bozduğunu ifade ediyor:“Hafta sonları geç yatıp geç kalkmak, sürekli zaman dilimi değiştiriyormuş gibi bir etki yaratıyor. Bu da uzun vadede kalp ve damar sağlığını olumsuz etkileyebilir.”Epidemiyoloji ve Toplum Sağlığı Dergisi’nde yayımlanan bir araştırmaya göre, uyku saatlerinde düzensizlik yaşayan bireylerin kalp krizi veya felç geçirme riski yüzde 26 daha yüksek.

Kış saati uyku ve ruh halimizi nasıl etkiliyor?

İsviçre Çiftçiler Birliği (SBV), İsviçre ile Avrupa Birliği (AB) arasındaki yeni anlaşma paketine temkinli bir destek verdi. Birlik, temel olarak ikili işbirliği yolunu (bilateraler Weg) “alternatifsiz” olarak görüyor, ancak bazı konularda ciddi çekincelerini de dile getiriyor.

İsviçre çiftçileri bölündü

SBV’ye göre, mevcut anlaşma taslağı, önceki çerçeve anlaşmaya kıyasla daha iyi. Ancak birlik, nihai tutumunu, Federal Meclis’teki tartışmalar tamamlandıktan sonra açıklayacak.<h3>Çiftçilerden Uyarı: Uygulama Biçimi Belirleyici Olacak</h3>Birlik yaptığı açıklamada, özellikle gıda güvenliği anlaşmasının etkilerinin, anlaşmanın İsviçre içinde nasıl uygulanacağına bağlı olacağını vurguladı.SBV, “Tarım sektörü yeterince sürece dahil edilmeden alınacak kararlar, çiftçilerin hareket alanını kısıtlayabilir” uyarısında bulundu.Ayrıca, yeni ıslah ve üretim yöntemleriyle ilgili kuralların hâlâ belirsiz olduğunu hatırlatarak, bu durumun gelecekte AB’nin artan regülasyon baskısına yol açabileceğini belirtti.“İsviçre, kendi tarım politikasını belirleme hakkını korumalıdır,” denildi açıklamada.<h3>İkili Yol “Alternatifsiz”, Tarım Anlaşması “Olumlu”</h3>SBV, AB ile istikrarlı ilişkilerin sürdürülmesi için ikili işbirliği yolunun tek seçenek olduğunu belirtiyor. Buna ek olarak, mevcut anlaşma paketini, önceki AB çerçeve anlaşmasına göre bir ilerleme olarak değerlendiriyor.Birlik özellikle şu noktaları olumlu buluyor:<ul><li>Tarım anlaşmasının istikrara kavuşması,</li><li>Bu anlaşmanın AB yasalarına otomatik uyum zorunluluğuna tabi olmaması,</li><li>Araştırma ve eğitim alanlarında işbirliğinin güçlendirilmesi.</li></ul><h3>SBV, Halk Oylamasında Israrcı</h3>İsviçre Çiftçiler Birliği, anlaşma sürecinin şeffaf ve demokratik olması gerektiğini vurgulayarak, anlaşmanın halk oylamasına (Volksabstimmung) sunulmasını savunuyor. Ayrıca, kanton çoğunluğunu (Ständemehr) da içeren bir oylama yapılmasını “anayasal gereklilik” olarak görüyor.<h3>Bazı Çiftçi Grupları Karşı Çıkıyor</h3>Buna karşın, Bauern-Unternehmen adlı çıkar grubu, anlaşma paketine kesin bir şekilde karşı. Grup, taslağın İsviçre tarımını tehlikeye atacağını savunuyor.Eleştiriler arasında şunlar yer alıyor:<ul><li>AB yasalarının otomatik olarak devralınması (dynamische Rechtsübernahme),</li><li>İsviçre’nin tarım politikası özerkliğinin zayıflaması,</li><li>Artan bürokrasi ve kontroller,</li><li>Kalite kaybı ve maliyet artışı endişesi.</li></ul><h3>Özetle</h3>Yeni İsviçre-AB anlaşma paketi, tarım sektörü açısından fırsatlarla riskleri bir arada barındırıyor. SBV, dikkatli bir değerlendirme ve sektörel katılım talep ederken, bazı çiftçi grupları ise ülke tarımının bağımsızlığını tehlikede görüyor.

Çiftçilerden uyarı: Gıda güvenliği anlaşması dikkatle uygulanmalı

İsviçre’nin kamu taşımacılık şirketi CarPostal, Çinli teknoloji devi Baidu ile ortaklaşa ülkenin ilk sürücüsüz elektrikli taksi testlerini Aralık ayında başlatıyor. Baidu’nun otonom araç birimi Apollo Go, 2025’in sonunda İsviçre’nin doğusundaki dört kantonda testlere başlayacak. 

Çinli teknoloji devlerinin küresel yarışı

Düzenli hizmetin ise en geç 2027’nin ilk çeyreğinde devreye alınması planlanıyor.<h3>Dört Kantonda Pilot Uygulama</h3>Testler St-Gall, Thurgovie ve iki Appenzell kantonunda gerçekleştirilecek. İlk aşamada araçlar yolcu taşımayacak; her sürücüsüz aracın içinde güvenlik amacıyla bir yedek sürücü bulunacak.Bu dört kişilik araçlar, bireysel veya paylaşımlı (covoiturage) yolculuklar için kullanılabilecek şekilde tasarlandı. Amaç, filonun kullanımını en verimli hale getirmek.<h3>2027’de 25 Otonom Araçlık Filo</h3>Projenin hedefi, kırsal bölgelerde ve toplu taşımanın yetersiz olduğu saatlerde ulaşım ağını tamamlayıcı bir hizmet sunmak. 2027 itibarıyla yaklaşık 25 otonom taksiden oluşan bir filo hizmette olacak.CarPostal, bu projeyi “toplu taşımada yeni bir çağın habercisi” olarak nitelendiriyor. Şirket, başarılı olması durumunda hizmeti kademeli olarak genişletmeyi planlıyor.Bu girişim, Federal Ulaştırma Ofisi, Federal Karayolları Ofisi, ilgili kanton yönetimleri, TCS (Touring Club Suisse) ve diğer ortakların desteğiyle yürütülüyor.<h3>Çinli Teknoloji Devlerinin Küresel Yarışı</h3>Baidu, otonom taksi servisini halihazırda Çin’in bazı şehirlerinde hizmete sokmuş durumda. Çinli otomotiv ve teknoloji şirketleri, son yıllarda sürücüsüz araç teknolojilerine milyarlarca euro yatırım yaptı.Artan iç rekabet nedeniyle birçok Çinli şirket, şimdi Avrupa pazarına açılma stratejisi izliyor. Nitekim Baidu’nun duyurusu, rakibi Pony.ai’nin Stellantis Grubu ile Avrupa’da otonom araç testleri yapacağını açıklamasından birkaç gün sonra geldi.Baidu ayrıca 2026’da Almanya ve Birleşik Krallık’ta Lyft uygulaması üzerinden robotaksi hizmeti başlatmayı, Asya ve Orta Doğu’da da Uber ile benzer bir ortaklığı genişletmeyi planlıyor.Bu adım, İsviçre’yi Avrupa’daki otonom taşımacılığın öncü ülkelerinden biri haline getirebilir.

İsviçre’de ilk sürücüsüz taksi denemeleri Aralık’ta başlıyor

İsviçre Federal İstatistik Dairesi’nin 2024 verilerine göre, ülkede yaşayanlar ortalama yılda üç kez en az bir gece konaklamalı tatile çıktı. Buna ek olarak, kişi başına yaklaşık dokuz günübirlik gezi düzenlendi — çoğu da İsviçre sınırları içinde.

Seyahat harcamalarında rekor

<h3>Kadınlar Erkeklerden Biraz Daha Çok Seyahat Ediyor</h3>Verilere göre kadınlar yılda ortalama 3,1, erkekler ise 2,7 seyahat gerçekleştirdi. Çocuklar (6–14 yaş arası) çoğunlukla İsviçre içinde seyahat etti. 65 yaş ve üzerindeki kişiler ise ortalama iki seyahat yaptı.<h3>Yurtdışı Seyahatler Uzun Sürüyor</h3>Yurtdışına çıkanlar genellikle dört geceden uzun tatiller yapıyor. En popüler yurtdışı destinasyonları ise değişmedi: Almanya, İtalya, Fransa ve genel olarak Avrupa ülkeleri ilk sıralarda yer aldı. 2024 yılında toplam 15,4 milyon yurtdışı seyahati kaydedildi — bu da geçen yılki seviyeye çok yakın.<h3>Seyahat Harcamaları: Günde Ortalama 160 Frank</h3>2024’te bir İsviçreli ortalama olarak her seyahatinde 251 frank harcadı.<ul><li>İsviçre içi seyahatlerde ortalama: 228 frank</li><li>Yurtdışı seyahatlerde ortalama: 301 frank</li></ul>Kişi başına günlük harcama ortalaması 160 frank oldu.<ul><li>İsviçre’de bu rakam 146 frank (geçen yıla göre %20 artış)</li><li>Yurtdışında ise 168 frank (2023 ile aynı seviyede)</li></ul>Harcama kalemlerine ulaşım, konaklama, yeme-içme ve diğer kişisel masraflar dahil.<h3>Kısa ve Öz</h3><ul><li>İsviçreliler yılda ortalama 3 kez tatile çıkıyor.</li><li>10 kişiden 6’sı seyahatlerinde yurtdışını tercih ediyor.</li><li>Kadınlar erkeklerden biraz daha fazla geziyor.</li><li>Günlük seyahat harcaması ortalama 160 frank.</li></ul>

İsviçrelilerin en çok tercih ettiği tatil rotaları yine Avrupa

Zürih’te yüz kadar Uber ve geleneksel taksi şoförü greve gitti. Sürücüler, gelirlerindeki ciddi düşüşü protesto ederek, bu durumu rakip firma Bolt ile yaşanan fiyat savaşına bağladı. 

Şoförlü araç kiralama hizmeti

Sendika Unia, Zürih makamlarını bu konuda harekete geçmeye çağırdı.Yaklaşık bir yıldır Uber’in tarifeleri Estonyalı rakibi Bolt ile neredeyse aynı seviyede. Zaten Zürih’te elektrikli scooter hizmeti sunan Bolt, artık VTC (şoförlü araç kiralama) hizmeti de veriyor. Bu durum, birçok Uber şoförünün geçimini sağlamasını zorlaştırmış durumda.Şu anda Zürih Tren Garı ile Havalimanı arasındaki 10 kilometrelik bir yolculuk Bolt’ta 21,23 frank, Uber’de ise 21,87 frank tutuyor.<h3>“Hayat çok pahalı, bu ücretlerle yaşamak imkânsız”</h3>Uber çalışanları, daha adil ücret politikaları, asgari tarife artışı ve daha düşük komisyon oranları talep ediyor. Bir sürücü, yaptığı açıklamada, “Bazı haftalar 500 franktan fazla kazanamıyoruz” dedi.Bir başka katılımcı ise, “Artık kilometre başına 30 rappen (yani 0,30 frank) net kazançla çalışmak mümkün değil” diye konuştu. Aynı kişi, sektörün artık “kilometre başına yalnızca 1 frank brüt gelir elde ettiğini” belirtti. Sigorta, araç giderleri, vergiler ve emeklilik kesintileri sonrası ellerinde neredeyse hiçbir şey kalmadığını söyledi.Bir kadın şoför ise, “Biz sadece İsviçre’de normal bir yaşam sürmek istiyoruz. Ancak Zürih, dünyanın en pahalı şehri olduğu için durum burada çok daha zor” ifadelerini kullandı.<h3>Düzenleme çağrısı</h3>Konu hakkında açıklama yapan Uber, RTS’ye yaptığı yazılı açıklamada, “Bağımsız ve lisanslı sürücüler, tarifelerini istedikleri zaman bireysel olarak ayarlayabilirler. İsviçre’deki platform deneyimini geliştirmek için çalışmayı sürdüreceğiz” dedi.Ancak sendika Syna temsilcisi Daniel Zoricic, “Artık bu sektörü düzenlemek kamu ekonomisi yetkililerinin sorumluluğundadır” diyerek yetkililere açık bir çağrıda bulundu.

Zürih’te Uber şoförlerinden düşük gelirlere karşı protesto

Zürih Havalimanı, 2025/26 kış uçuş planında üç yeni rotayı hizmete sunuyor. İsviçreli havayolu Edelweiss, 19 Aralık’tan itibaren İsveç Laponya’sındaki Luleå şehrine ve Yeşil Burun Adaları’na (Kap Verde) – São Vicente ile Praia destinasyonlarına doğrudan uçuşlar başlatacak.

Yeni kış tarifesi

<h3>Toplam 169 Hedef, 71 Ülke</h3>Yeni kış tarifesi 26 Ekim 2025 Pazar günü (saatlerin geri alınmasıyla birlikte) yürürlüğe girecek. Havalimanından bu sezon 58 farklı havayolu şirketi, 71 ülkede toplam 169 destinasyona uçacak.Edelweiss ayrıca Bilbao (İspanya) ve Tiflis (Gürcistan) uçuşlarını da bu kış sezonunda sürdürmeye devam edecek. Bunun yanında Colombo’ya (Sri Lanka) haftada iki kez direkt uçuşlar yeniden başlayacak. Karayipler yönüne de daha fazla uçuş seçeneği sunulacak.<h3>Easyjet ve Etihad Da Genişliyor</h3>Avrupa içinde de hareketlilik artıyor: Easyjet, Kosova’nın Priştine kentine her gün, İngiltere’nin Bristol kentine ise haftada iki kez uçuş başlatıyor. Etihad Airways ise Abu Dabi – Zürih hattındaki sefer sayısını haftada 13’ten 16’ya çıkarıyor.<h3>Yeni Uçaklar Yolda</h3>Bu sonbaharda Edelweiss’in ardından Swiss de ilk Airbus A350 uçağını hizmete alacak. İlk uçuş 25 Ekim’de Palma de Mallorca’ya, ardından 20 Kasım’da Boston’a yapılacak.Yeni kış tarifesi 28 Mart 2026’ya kadar geçerli olacak.

Swiss ve Edelweiss’ten yeni seferler, yeni uçaklar

İsviçre, günlük yaşamın en küçük ihlallerine bile para cezası kesen sistematik bir ülke. Trafik, çöp veya park hatası fark etmiyor: her şeyin bir bedeli var. Ancak bu sistemin adalet ve amacına dair tartışmalar büyüyor.

İsviçre’nin ceza düzeni

Birkaç dakikalık gecikme, 40 franklık bir ceza... Cenevreli bir sürücünün “sadece randevuma yetişmeye çalışıyordum” sözleri, İsviçre’deki ceza düzeninin ne kadar titiz çalıştığını özetliyor. Halk arasında “bûche” olarak bilinen bu para cezaları, ülkenin her köşesinde karşımıza çıkıyor.Otopark, çöp, trafik — İsviçre’de hemen her alanda uygulanan “amende d’ordre” (idari para cezası) sistemi, kamu gelirlerine milyonlar kazandırıyor. Ancak birçok kişi bu düzenin artık “cezalandırma değil, kazanç aracı” haline geldiğini savunuyor.<h3>Cenevre’den Sion’a kadar her yerde ceza sistemi</h3>Cenevre’de park denetiminden sorumlu yetkililer, 40 ila 140 frank arasında ceza kesebiliyor. Bazı bölgelerde kullanıcılar bu durumu kabullenmiş durumda. Özellikle banka bölgesinde çalışan bazı kişiler, her ay 2000 ila 3000 franklık “ceza bütçesi” ayırdıklarını söylüyor.Benzer bir uygulama Valais kantonunun Sion kentinde de görülüyor. Burada görevliler, yanlış atık atımı veya çöp poşetlerini yanlış günlerde bırakma gibi eylemleri denetliyor. Bu tür ihlallerin cezası 100 ila 150 frank arasında değişiyor.<h3>2019’dan sonra kapsam genişledi</h3>Başlangıçta yalnızca trafikle sınırlı olan sistem, 2019 itibarıyla günlük davranışlara da uygulanmaya başladı. Cenevre Üniversitesi Ceza Hukuku Profesörü Yvan Jeanneret, bu durumu “İsviçre tarzı mükemmeliyetçilik” olarak tanımlıyor:<blockquote>“İsviçre, küçük kusurları bile yasalarla düzenleme eğiliminde. Ancak bazı durumlarda bu, adaletin değil, mali dengenin aracı haline geliyor.”</blockquote><h3>Cezalarla dolu kasalar</h3>2024 yılında Jura kantonu polisi yaklaşık 32.000 para cezası keserek 2,2 milyon frank gelir elde etti. Yetkililer bunun idari verimlilik sağladığını savunuyor. Ancak sistemin “anonim ödeme” özelliği, cezaların gerçek sorumlular yerine başkaları tarafından ödenmesine de olanak tanıyor.Jeanneret’e göre bu durum, cezanın caydırıcı özelliğini zayıflatıyor:<blockquote>“Ceza hukukunun amacı para toplamak değil, bireyin davranışını düzeltmektir.”</blockquote><h3>Adalet mi, aşırı düzen mi?</h3>İsviçre’nin küçük hatalara bile ceza kestiği bu sistem, toplumda düzenin korunmasına katkı sağlıyor. Ancak aynı zamanda “her davranışın bir bedeli” anlayışının, özgürlük ve orantılılık ilkeleriyle çeliştiği yönünde eleştiriler de artıyor.

Ceza mı, gelir kapısı mı?

Yeni araştırmalar, küresel deniz seviyelerinin son 4 bin yılın en hızlı yükselişini kaydettiğini gösteriyor ve iklim değişikliğiyle mücadelede acil önlemler alınması gerektiğini vurguluyor.

İklim krizi derinleşiyor

Bilim insanları, insan kaynaklı faaliyetlerin ve iklim değişikliğinin bu yükselişin başlıca sebepleri olduğunu belirtiyor. Bu durum, özellikle büyük şehirler için ciddi sel riskleri anlamına geliyor.Rapora göre, Çin gibi ekonomik açıdan kritik şehirlerin yoğunlaştığı bölgeler, hem deniz seviyesinin yükselmesi hem de zeminin çökmeye yatkın olması nedeniyle “çifte tehdit” altında.<h3>Deniz seviyeleri ne kadar hızlı yükseliyor?</h3>Rutgers Üniversitesi araştırmacıları, binlerce jeolojik kayıt ve mercan resifleri, mangrovlar gibi doğal arşivler kullanarak, deniz seviyesindeki değişimleri yaklaşık 12 bin yıl öncesine kadar inceledi.Nature dergisinde yayımlanan çalışmaya göre, 1900 yılından itibaren küresel deniz seviyesi yılda ortalama 1,5 milimetre arttı. Araştırmayı yürüten Yucheng Lin, bu hızın son binlerce yıldaki hiçbir yüzyıllık dönemde görülmediğini belirtiyor.<h3>Yükselişi hızlandıran etkenler</h3>Çalışma, deniz seviyesindeki hızlı artışın iki ana nedeni olduğunu ortaya koyuyor: termal genleşme ve buzulların erimesi.İklim değişikliği nedeniyle okyanuslar daha fazla ısı depoluyor ve genleşiyor. Aynı zamanda kutup bölgelerindeki buz tabakaları benzeri görülmemiş bir hızla eriyor. Lin, “Gezegen ısındıkça okyanuslar genişliyor ve daha küçük buzullar devasa kıtasal buz kütlelerine kıyasla çok daha hızlı tepki veriyor. Özellikle Grönland’da bu süreç belirgin şekilde hızlandı,” diyor.Sadece Eylül 2023 – Ağustos 2024 arasında Grönland buz tabakası yaklaşık 80 milyar ton kaybetti. Bu, son 28 yılın toplam kaybından daha fazla. Tam erimesi durumunda Grönland’daki buz, küresel deniz seviyesini 7,4 metre yükseltebilecek kadar tatlı su içeriyor.<h3>Kıyı bölgeleri tehlikede</h3>Uzmanlar, deniz seviyesindeki her bir santimetrelik artışın dünya genelinde yaklaşık 6 milyon kişiyi taşkın riski altında bıraktığını belirtiyor. Özellikle delta bölgeleri tarım, ulaşım ve kentsel gelişim için kritik alanlar en fazla etkilenecek.Lin, “Sadece birkaç santimetrelik artış bile deltaların taşkın riskini ciddi şekilde artırır. Bu bölgeler ulusal değil, uluslararası üretim merkezleridir,” diyor.Araştırma ağırlıklı olarak Çin’e odaklanmış olsa da, New York, Cakarta ve Manila gibi alçak kıyı bölgelerine kurulu büyük şehirler için aynı risk geçerli.

İklim krizi: Deniz seviyeleri rekor hızla yükseliyor

Fribourg kantonuna bağlı La Roche (Gruyère) bölgesinde bir kaçak avlanma vakası yaşandı. 17 Ekim’de ölü olarak bulunan bir dişi vaşağın, yapılan incelemeler sonucunda ateşli silahla vurularak öldürüldüğü tespit edildi. Sekiz yaş civarında olduğu belirlenen hayvanın, ölümünden 7 ila 9 hafta önce vurulduğu otopsiyle kesinleşti.

Yavrular büyük olasılıkla yetim kaldı

Olay, Orman ve Doğa Servisi (SFN) tarafından çarşamba günü yapılan açıklamayla kamuoyuna duyuruldu. Servisin bildirdiğine göre, bir vatandaşın ihbarı üzerine bölgeye giden yaban hayatı koruma görevlileri, B606 kod adıyla tanımlanan dişi vaşağın cansız bedenini ormanlık alanda buldu.Otopsi raporuna göre vaşağın gelişmiş süt bezleri bulunuyordu; bu da hayvanın bu yıl en az bir ya da birkaç yavru doğurduğunu gösteriyor. SFN yetkilileri, bu yavruların annelerinden uzun süre ayrı kalmış olmaları nedeniyle hayatta kalma şanslarının çok düşük olduğunu belirtti.B606’nın cesedinde özellikle bacak bölgelerinde mermi giriş izleri tespit edildi. Hayvan, yürürlükteki prosedürlere uygun olarak derhal Bern Üniversitesi Balıklar ve Yaban Hayvanları Tıp Merkezi’ne (FIWI) götürüldü ve burada detaylı otopsiden geçirildi.<h3>Soruşturma başlatıldı – tanıklar aranıyor</h3>Yetkililer, olayın faili veya failleri hakkında geniş kapsamlı bir soruşturma başlattı. SFN, tanık çağrısında bulunarak, bölgede şüpheli bir faaliyete tanık olan kişilerin bilgi vermesini istedi.İsviçre yasalarına göre vaşakların vurulması kesinlikle yasak, çünkü tür Federal Av Yasası kapsamında koruma altındaki memeliler arasında yer alıyor. Bu suçu işleyen kişiler, en az bir yıl hapis cezası veya binlerce frank para cezası ile karşı karşıya kalabiliyor.Bu olay, İsviçre’de son yıllarda artan yaban hayatı ile insan faaliyetleri arasındaki gerilimin yeni bir örneği olarak değerlendiriliyor. Vaşaklar, ülkenin dağlık bölgelerinde ekosistemin doğal dengesini koruyan önemli yırtıcılar arasında yer alıyor. Bu nedenle bir bireyin kaybı, yalnızca duygusal değil, ekolojik açıdan da telafisi zor bir kayıp olarak görülüyor.

Gruyère’de dişi vaşak kaçak avcılar tarafından vurularak öldürüldü

Promotion Santé Suisse’in 2025 BMI (Vücut Kitle İndeksi) raporuna göre, zorunlu okul çağındaki öğrenciler arasında fazla kilolu olanların oranı son 15 yılda hafifçe düştü. Bu olumlu gelişme özellikle küçük yaş gruplarında gözlemleniyor.

Kantonlar arası farklar

<ul><li>İlk okul döneminde (4–8 yaş), fazla kilolu öğrencilerin oranı 2010’da %15,8 iken 2025’te %11,1’e geriledi.</li><li>Orta okul döneminde (8–12 yaş), oran önce 2010’daki %19,1’den 2017’de %16,5’e düşmüş, ardından 2025’te %18,6’ya yükselmiş.</li><li>Ergenlik dönemi (12–15 yaş) için oran neredeyse sabit kalmış: 2010’da %20,5, 2025’te %20,9.</li></ul>Genel olarak, öğrencilerin %12,7’si fazla kilolu, %4,5’i obez, toplam fazla kilolu ve obez oranı %17,2 olarak hesaplandı. 2010’a kıyasla bu oran 1,3 puanlık bir düşüş gösteriyor. Promotion Santé Suisse, kaynak kısıtlılığı ve uluslararası eğilimlere rağmen bu sonucu “küçük ama anlamlı bir başarı” olarak değerlendiriyor.Sosyal faktörler risk oluşturuyor Çocukların ve ailelerinin yaşam koşulları obezite riskini etkiliyor. Zorunlu eğitimi sonrası eğitim almamış ebeveynlerin çocukları, eğitimli ebeveynlerin çocuklarına kıyasla 3 kat daha fazla risk altında. İsviçre pasaportu olmayan öğrencilerde fazla kilolu olma oranı %24, İsviçreli akranlarında ise %14,2. Bu nedenle özellikle dezavantajlı gruplara yönelik hedeflenmiş önlemler gerekiyor.Kantonlar arası farklar Veriler, bölgeler arasında belirgin farklar olduğunu gösteriyor. Örneğin, dokuz kanton ve şehirde tüm okul düzeylerinde fazla kilolu oranları Uri’de %13,9, Vaud’da %19,5, obezite oranları ise Uri’de %3,0, Bâle-Ville’de %5,1 seviyesinde.Araştırma, 11 kanton ve 4 şehirdeki 30.000’den fazla öğrenci verisine dayanıyor ve Cole ve arkadaşlarının BMI sınır değerleri kullanılarak hesaplanmış.

İsviçre’de çocuklarda fazla kilolu olma oranı hafifçe geriledi

İsviçre’de profesyonel haber kaynaklarını düzenli olarak takip edenlerin sayısı giderek azalıyor. Zürih Üniversitesi’nin yaptığı yeni bir araştırmaya göre bu bilgi eksikliği, hem siyasete hem de medyaya duyulan güveni azaltıyor ve demokrasi için ciddi bir risk oluşturuyor.

Bilgi yoksunluğu artıyor

Zürih Üniversitesi’ne bağlı Kamu ve Toplum Araştırma Merkezi (fög) tarafından yayımlanan 2025 Medya Kalitesi Yıllığı’na göre, İsviçre nüfusunun %46,4’ü artık “bilgi açısından yoksun” (media indigents) grubuna giriyor. Bu oran, bir önceki yıla kıyasla 0,7 puan artmış durumda.<h3>Bilgi yoksunluğu artıyor</h3>“Bilgi yoksunu” olarak tanımlanan bu kişiler, ya hiç haber takip etmiyor ya da yalnızca sosyal medyadan bilgi ediniyor. Araştırma, bu grubun hem politik hem de toplumsal konularda belirgin şekilde daha az bilgi sahibi olduğunu ortaya koyuyor.fög Direktörü Mark Eisenegger, “Toplumun bilgi düzeyi, haber içeriklerini düzenli ve aktif bir şekilde farklı kanallardan takip etmeye bağlıdır,” diyor. Sosyal medyadan alınan bilgilerin bu ihtiyacı karşılamadığını vurguluyor.<h3>Demokrasi için tehdit</h3>Araştırmaya göre, bilgi eksikliği yalnızca bireysel bir durum değil, demokratik sistem için de tehlikeli. Bu gruptaki bireyler:<ul><li>Politikaya ve medyaya daha az güveniyor,</li><li>Siyasi süreçlere katılım göstermiyor,</li><li>Demokratik değerlere daha az bağlılık hissediyor.</li></ul>Eisenegger’e göre, “Bilgili bir toplum, profesyonel gazeteciliğe ihtiyaç duyar. Eğitim kurumları ve politika yapıcılar, medya okuryazarlığına ve siyasal bilince daha fazla yatırım yapmalı.”<h3>Dijital haberler için ödeme isteği az</h3>Rapora göre, çevrim içi haberler için ödeme yapma oranı dört yıl aradan sonra ilk kez artarak %22,5’e yükseldi. Ancak yine de İsviçrelilerin çoğu çevrim içi haberler için para ödemeye sıcak bakmıyor.<h3>Yapay zekâ: Fırsat mı, tehdit mi?</h3>Yapay zekâ, gazetecilik için hem fırsat hem de tehdit olarak değerlendiriliyor. Bir yandan transkripsiyon veya dil denetimi gibi görevlerde yardımcı araç olarak kullanılıyor; ancak diğer yandan, kullanıcıların haberleri doğrudan yapay zekâ sohbet botlarından (chatbot) alması, gazeteciliğin kamu ile doğrudan temasını zayıflatabilir.Eisenegger, “Yapay zekâ sistemleri haber sorularına yanıt verirken gazetecilik içeriğini kaynak olarak kullanıyor, ancak medya kuruluşları bu içerikler için hiçbir karşılık almıyor,” diyerek uyarıyor.

İsviçre’de giderek daha az insan haber medyasını takip ediyor

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 10 Ekim’de ilan edilen ateşkese karşın, dün akşam Gazze’ye yönelik geniş çaplı bir askeri operasyon başlatılması talimatını verdi.

Ateşkes kağıt üstünde

Netanyahu, Hamas’ın ateşkes anlaşmasını ihlal ettiğini öne sürerken, Hamas bu iddiaları reddetti. İsrail’in gece boyunca süren saldırılarında en az 63 kişi hayatını kaybetti.<h3>Netanyahu’dan saldırı emri</h3>İsrail basınına yansıyan bilgilere göre, Başbakan Binyamin Netanyahu dün akşam hem güvenlik istişare toplantısı hem de güvenlik kabinesi toplantısı düzenledi. Görüşmelerin ardından yapılan açıklamada, “Başbakan Netanyahu, askeri yetkililere Gazze Şeridi’ne acil ve yoğun saldırılar düzenleme talimatı vermiştir.” ifadeleri kullanıldı.Açıklamanın hemen ardından İsrail ordusu, Gazze’nin güneyinde yer alan Refah kentine hava saldırıları gerçekleştirdi.<h3>Hamas: Ateşkesi biz ihlal etmedik</h3>Hamas Siyasi Büro Üyesi Suhail al-Hindi, İsrail’in iddialarına yanıt vererek Hamas’ın ateşkesi bozmadığını vurguladı.Al-Hindi, İsrailli esirlerin cenazelerinin bulunması sürecinde büyük zorluklarla karşılaştıklarını belirterek, bu çalışmalarda kullanılacak ağır ekipman taleplerinin hâlâ karşılanmadığını ifade etti. “İsrail, ateşkese bağlı olduğumuzu artık anlamalı ve bizi anlaşmayı ihlal etmekle suçlamayı bırakmalıdır.” diyen al-Hindi, Hamas’ın bu süreçte “kırmızı bölgelere” girme talebinin reddedildiğini de açıkladı.<h3>63 kişi hayatını kaybetti</h3>Gazze’deki sağlık kaynaklarına göre, İsrail ordusunun saldırılarında 24’ü çocuk olmak üzere en az 63 kişi yaşamını yitirdi.Görgü tanıkları, İsrail savaş uçaklarının “sarı hat” olarak adlandırılan bölgede yer alan konutları, bir sivil aracı, bir barınma merkezini ve bir hastaneyi hedef aldığını aktardı.<h3>ABD: Ateşkes hala türürlükte</h3>ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, İsrail’in Gazze’ye yeniden saldırmasıyla ilgili yaptığı açıklamada, “Ateşkes hâlen yürürlükte. Ancak bu, bölgede hiçbir çatışma yaşanmayacağı anlamına gelmez.” değerlendirmesinde bulundu.<h3>İsrail Savunma Bakanı’ndan tehdit</h3>İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, Hamas’ın ateşkesi ihlal ettiğini öne sürerek örgütü “ağır bedel ödemekle” tehdit etti.Katz, Hamas’ın kırmızı çizgiyi geçtiğini savunarak, İsrail ordusunun buna karşı “büyük bir güçle” yanıt vereceğini söyledi.İsrail’in ateşkese rağmen sürdürdüğü saldırılar, bölgede gerilimi yeniden tırmandırırken; uluslararası toplumun ateşkesin korunmasına yönelik çağrıları şimdilik sonuçsuz kaldı.

İsrail, ateşkese rağmen Gazze’yi vurdu: 63 ölü

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar, ABD’nin Gazze’deki ateşkesi denetlemek üzere kurulması planlanan uluslararası güce Türk askerlerinin dahil olmasına izin verilmeyeceğini açıkladı.

Tel Aviv’den Türkiye mesajı

ABD Başkanı Donald Trump’ın bu ay başında arabuluculuk ettiği 20 maddelik ateşkes planı, bölgede görev yapacak bir “Uluslararası İstikrar Gücü” kurulmasını öngörüyor. Ancak plana göre, hangi ülkelerin bu güce asker göndereceği belirtilmiyor. Söz konusu kuvvetin, seçilen Filistinli polis birimlerini eğitmek ve desteklemekle görevlendirileceği, bu süreçte Ürdün ve Mısır’la yakın istişare yürütüleceği ifade ediliyor.Ateşkes anlaşması, Hamas’ın silahsızlandırılmasını ve uluslararası gücün bölgedeki kontrolü sağlamasının ardından İsrail ordusunun kademeli biçimde Gazze’den çekilmesini kapsıyor.Anlaşmanın ilk aşamasında, Gazze’deki rehinelerin serbest bırakılması karşılığında İsrail hapishanelerindeki Filistinli mahkumların salıverilmesi hedefleniyor. 10 Ekim’de yürürlüğe giren ateşkes süreci kapsamında bugüne kadar 15 rehinenin cenazesi İsrail’e teslim edildi, 13 kişinin daha iadesi bekleniyor. Buna karşılık İsrail, kimliği tespit edilemeyen 195 Filistinlinin cenazesini Gazze’ye gönderdi.Hafta sonunda Mısır, rehinelerin kalıntılarını bulmak amacıyla bölgeye uzman ekipler ve ağır iş makineleri gönderdi. Arama çalışmaları pazartesi günü de devam etti.<h3>“Türk askeri Gazze’de olmayacak”</h3>Macaristan ziyareti sırasında konuşan Bakan Saar, “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın uzun süredir süregelen İsrail karşıtı tutumu nedeniyle Türk askerinin Gazze’de görev almasına karşıyız,” ifadelerini kullandı. Bu tavrın ABD tarafına da iletildiğini belirtti.“Böyle bir göreve asker göndermeyi düşünen ülkelerin en azından İsrail’e karşı tarafsız olması gerekir,” diyen Saar, konuyla ilgili daha fazla ayrıntı vermedi.İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da pazar günü yaptığı açıklamada, “Bizim için kabul edilemez güçleri biz belirleriz. Bu, ABD’nin de onayladığı bir durumdur,” demişti.ABD ise Gazze’de Amerikan askerinin bulunmayacağını daha önce net şekilde açıklamıştı. Şu anda yaklaşık 200 Amerikan askeri, İsrail’de Gazze’nin istikrara kavuşturulması ve yeniden inşasıyla ilgili koordinasyon merkezinde görev yapıyor.Geçtiğimiz hafta İsrail’i ziyaret eden ABD Başkan Yardımcısı JD Vance ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio, birçok ülkenin bu uluslararası güce katılmaya istekli olduğunu bildirdi. ABD, söz konusu güce Birleşmiş Milletler veya başka bir uluslararası kuruluş aracılığıyla yetki verilmesini planlıyor.<h3>Türkiye’nin tutumu</h3>Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, iki hafta önce Mısır’da yapılan zirvede ABD Başkanı Trump, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al Sani ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ile birlikte Gazze ve bölgesel barış planına destek veren bir belgeye imza atmıştı.Geçen hafta yaptığı açıklamada Erdoğan, “Türkiye, Gazze’ye her türlü desteği sunmaya hazırdır,” ifadelerini kullanmıştı. Savunma Bakanlığı kaynakları da ülkenin “barışı koruma ya da insani yardım görevleri dahil, kendisine düşecek her sorumluluk için hazır olduğunu” belirtmişti.Türkiye, Hamas’la yakın ilişkilere sahip ülkeler arasında yer alıyor. İsrail ile diplomatik ilişkiler ise özellikle 7 Ekim 2023’te Hamas’ın saldırısıyla başlayan çatışmalardan bu yana en düşük seviyesine indi. Erdoğan, o tarihten itibaren İsrail yönetimini ve özellikle Başbakan Netanyahu’yu sert bir dille eleştiriyor; İsrail’i “soykırım” yapmakla suçluyor.

İsrail Dışişleri Bakanı: Türk askerine Gazze’de görev verilmeyecek

İsviçre’de ve dünyanın birçok yerinde, balık tutmak gençler arasında giderek daha popüler hale geliyor. Özellikle şehir içinde yapılan “street fishing” (sokak balıkçılığı) akımı, çoğu gencin ilk olarak sosyal medyada gördüğü, ancak sonrasında ekranlardan uzaklaşmasını sağlayan bir hobiye dönüşüyor.

Doğayla bağ kurmanın yeni yolu

Paris’ten Londra’ya, Amsterdam’dan Lozan’a kadar pek çok şehirde genç balıkçılar, tuttukları balıkları gururla sosyal medyada paylaşıyor. Bu gençlerin büyük kısmı, balığı yakaladıktan sonra yeniden suya bıraktıkları “no-kill” yöntemini uyguluyor. Ancak bu yöntem İsviçre yasalarına göre yasal değil.Yverdon’da yaşayan Clément (15), Stefan (15) ve Thimothé (12) neredeyse tüm boş zamanlarını göl kenarında geçiriyor. Clément şöyle anlatıyor:<blockquote>“Tatilde sabah 8’den akşam 7’ye kadar buradayım. Okul zamanıysa dersten sonra arkadaşlarla geliyorum. Sadece 20 dakikalığına bile gelsem, buna değer.”</blockquote>16 yaşındaki genç, balık tutmanın kendisine iyi geldiğini söylüyor:<blockquote>“Suyun kenarında olmak beni sakinleştiriyor.”</blockquote>Thimothé ise bu hobiyi sevme nedenini şöyle özetliyor:<blockquote>“Sadece balık tutmak değil, doğada olmak bana iyi geliyor.”</blockquote><h3>Artan ilgi sektör için umut verici</h3>2025 Fransa Balıkçılık Şampiyonu William Courte, Lozan yakınlarında işlettiği mağazada genç müşterilerin artışından memnun:<blockquote>“Onları şimdiden kazanırsak, bu mağazanın ömür boyu müşterileri olurlar,” diyor.</blockquote>Clément’in babası da oğlunun bu yeni tutkusundan memnun:<blockquote>“Dışarıda, doğayla iç içe bir uğraş. Daha iyisi olamaz.”</blockquote><h3>Federasyon da memnun</h3>İsviçre Balıkçılık Federasyonu, son 40 yıldır azalan üye sayısının ardından nihayet gençlerin ilgisinde bir artış olduğunu belirtiyor. Ülke genelinde balıkçılık eğitimlerine gençlerin katılımı dikkat çekici biçimde yükselmiş durumda.Doğayla yeniden bağ kurmak, sessiz bir ortamda zaman geçirmek ve ekranlardan uzaklaşmak isteyen gençler için balıkçılık, eski bir geleneğin modern bir kaçış biçimine dönüşüyor.

Ekranlardan uzaklaşmak isteyen gençler arasında balıkçılık yeniden popüler oluyor

Avrupa genelinde yüzlerce kişi salmonella enfeksiyonuna yakalandı ve sağlık yetkilileri, bu vakaların büyük olasılıkla Sicilya’dan gelen çeri domateslerle bağlantılı olduğunu açıkladı.

Avrupa’da salmonella paniği

Avrupa Hastalık Önleme ve Kontrol Merkezi (ECDC) verilerine göre, 2023’ten bu yana 18 Avrupa ülkesinde Salmonella bakterisinin Strathcona suşuna bağlı 510 doğrulanmış vaka tespit edildi. Bu sayı, Eylül 2025 sonu itibarıyla kayıtlara geçti.Salmonella, dünyanın en yaygın gıda kaynaklı enfeksiyonlarından biri olarak biliniyor ve genellikle karın ağrısı, ishal ve ateş gibi semptomlarla ortaya çıkıyor.ECDC, yürüttüğü araştırmalar sonucunda, Akdeniz’deki Sicilya Adası’ndan ithal edilen çeri domateslerin söz konusu salgında başlıca bulaş kaynağı olabileceğini duyurdu. Uzmanlar, bakterinin izini adadaki bir domates üreticisine kadar sürdü. Bölgede yapılan incelemelerde, sulama suyunda Salmonella bakterisine rastlandığı bildirildi. Bu bulgu, domateslerin çevresel koşullar yoluyla kirlenmiş olabileceğini doğruladı.Salgının en fazla görüldüğü ülke İtalya olurken (123 vaka), onu Almanya (113), Avusturya (76), Birleşik Krallık (73) ve Fransa (43) izledi. Diğer 13 Avrupa ülkesinde (Hırvatistan, Çekya, Danimarka, Estonya, Finlandiya, İrlanda, Lüksemburg, Hollanda, Norveç, Slovakya, Slovenya, İspanya ve İsveç) bildirilen vaka sayısı 15’in altında kaldı.Salgın Avrupa sınırlarını da aşarak ABD’de 24 ve Kanada’da 10 kişiyi etkiledi.Bu durum, Sicilya domateslerinin ilk kez bir Salmonella salgınıyla ilişkilendirilmesi değil. ECDC’ye göre, 2011 yılında Danimarka’da yaşanan benzer bir salgında da aynı bölgeden gelen domatesler şüpheli olarak görülmüştü.Ajans, Sicilya çeri domateslerinin gerçekten bulaş kaynağı olup olmadığını kesinleştirmek için ek araştırmalar yapılması çağrısında bulundu. Ayrıca, domateslerin hasat döneminde daha sıkı bakteriyel kontrollerden geçirilmesi gerektiğini vurguladı.

Sicilya domatesleri Avrupa’da yayılan salmonella salgınıyla ilişkilendirildi

Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA) Direktör Yardımcısı Andrew Saberton, ilk kez ziyaret ettiği Gazze’de gördüklerinin kendisinde derin izler bıraktığını belirterek, “Gazze, distopik bir film setini andırıyor ama bu bir kurgu değil” dedi.

BM yetkilisi şaşkın

Saberton, Gazze ve işgal altındaki Batı Şeria gezisinin ardından New York’taki BM Genel Merkezinde düzenlediği basın toplantısında izlenimlerini paylaştı.<h3>“Gazze’de gördüklerime kimse hazırlıklı olamaz”</h3>UNFPA adına Gazze’ye yapılan ilk üst düzey ziyareti gerçekleştirdiklerini söyleyen Saberton, şunları ifade etti: “Gazze’de karşılaştığım manzaraya kimse hazırlıklı olamazdı. Şehir neredeyse tamamen yıkılmış durumda; kilometrelerce uzanan moloz ve toz içinde ayakta kalan bina sayısı çok az. Her şey sanki bir felaket filminin sahnesi gibiydi ama bu gerçek. Gördüklerimi unutamayacağım.”Saberton, bölgede her dört kişiden birinin açlıkla mücadele ettiğini, bu rakama özellikle gebeler dahil 11 bin 500 hamile kadının da girdiğini belirtti. Açlığın, hem anne hem de bebekler için ciddi bir tehdit oluşturduğunu vurguladı.<h3>“Gazze’de normal doğum diye bir şey kalmadı”</h3>Gazze’deki hastanelerin yüzde 94’ünün hasar gördüğünü ya da yıkıldığını aktaran BM yetkilisi, “Gazze’de artık normal doğumdan söz etmek mümkün değil. Kadınlar, çoğu zaman çadırda dahi mahremiyet olmadan ya da yol kenarındaki moloz yığınları arasında doğum yapıyor” dedi.Erken doğum ve düşük oranlarının yaklaşık yüzde 70’e ulaştığını, her üç hamilelikten birinin “yüksek riskli” olduğunu söyleyen Saberton, sağlık altyapısının çökmesi nedeniyle pek çok annenin ve bebeğin hayatının tehlikede olduğunu dile getirdi.<h3>“Gazze’deki ölümler ABD’ye oranlansa 39 milyona denk gelir”</h3>Saberton, Gazze’deki insan kaybının boyutuna dikkat çekerek, “Yaklaşık 70 bin ölü, 250 bin yaralı olduğu tahmin ediliyor; bu, nüfusun yüzde 11’i demek. Eğer bu oranı ABD’nin nüfusuna uygularsak, bu 39 milyon insanın ölmesine denk gelir” ifadelerini kullandı.İsrail saldırılarının yalnızca fiziksel yıkım yaratmadığını, aynı zamanda “nesiller boyunca sürecek psikolojik yaralar” açtığını belirten Saberton, özellikle genç nüfusun yüzde 70’inin depresyon ve anksiyete sorunları yaşadığını kaydetti.<h3>“Gazze’de kalıcı ateşkes şart”</h3>Gazze’de ilan edilen ateşkesi “küçük bir umut ışığı” olarak nitelendiren Saberton, ancak süregelen saldırıların insanların yeniden korku ve belirsizlik içine sürüklendiğini söyledi. “Acilen kalıcı bir ateşkes gerekiyor” diyerek uluslararası topluma çağrıda bulundu.Batı Şeria’daki duruma da değinen BM yetkilisi, “Batı Şeria’da yaşam, kontrol noktaları ve bariyerlerle çevrili. Günlük hayat tamamen kısıtlanmış durumda” dedi.<h3>“Dünya artık sırtını dönemaz”</h3>“Artık dünya ne Gazze’ye ne de Batı Şeria’ya sırtını dönebilir” diyen Saberton, Filistinlilerin sadece hayatta kalmakla değil, onurlu ve güvenli bir yaşam sürmekle de hak sahibi olduklarını vurguladı.<h3>“Gazze’ye girebildiğim için şanslıyım”</h3>UNFPA yetkilisi, Anadolu Ajansı muhabirine yaptığı açıklamada, daha önce vize sorunları nedeniyle Gazze’ye gidemediklerini belirtti. Bu kez yalnızca 5 saat kalabildiğini söyleyen Saberton, “BM sisteminde üst düzey bir görevdeyim, buna rağmen Gazze’ye girmek için saatlerce sınırda bekledim ve erken çıkmamız gerektiği söylendi. Yine de girebildiğim için kendimi şanslı hissediyorum” dedi.Saberton ayrıca, işgal altındaki Batı Şeria’da 5 gün kaldığını ve UNFPA’nın Filistin genelinde 57 çalışanı, bunların 16’sının Gazze’de bulunduğunu açıkladı.

BM yetkilisi: Gazze, “Distopik bir film setini” andırıyor

İsrail’in Gazze’de işlediği savaş suçlarını incelemek amacıyla kurulan uluslararası ve bağımsız inisiyatif “Gazze Mahkemesi”, İstanbul’da düzenlenecek son oturumlarla çalışmalarını tamamlayarak nihai kararını açıklayacak.

İstanbul’da tarihi oturum

Eski Birleşmiş Milletler (BM) Filistin Özel Raportörü Prof. Dr. Richard Falk’ın başkanlığında yürütülen mahkeme, akademisyenler, insan hakları savunucuları, medya temsilcileri ve sivil toplum kuruluşlarının katılımıyla 23-26 Ekim tarihleri arasında İstanbul Üniversitesi Prof. Dr. Cemil Birsel Konferans Salonu’nda yapılacak. Tüm oturumlarda katılımcılara simultane çeviri hizmeti sunulacak.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/52f9c70cdb804bb8fdf5d9e08.jpg" width="1024" height="576"></figure><h3>Gazze’deki soykırım ele alınacak</h3>“Gazze Mahkemesi: Nihai Oturum” başlığı altında gerçekleştirilecek etkinlikte, paneller, belgesel gösterimleri ve söyleşilerle birlikte Gazze’de yaşanan insanlık dramı, savaş suçları ve soykırım iddiaları ele alınacak. Ayrıca Filistinli görgü tanıklarının ifadeleri de dinlenecek.Etkinliğin açılışı, 23 Ekim’de Mahkeme Başkanı Prof. Dr. Richard Falk’ın konuşmasıyla yapılacak. Ardından “Vicdan Jürisi” tanıtılacak.Jüride; yazar Kenize Mourad, akademisyen ve aktivist Chandra Muzaffar, LSE Profesörü Christine Chinkin, Dr. Ghada Karmi, aktivist Sami Al Arian, şair Tamim Al Barghouti ve akademisyen Biljana Vankovska yer alıyor. Mahkemenin raportörlüğünü ise yazar Michelle Burgis Kasthala ile Dr. Wesam Ahmed üstlenecek.Boston Üniversitesi’nden Prof. Dr. Susan Akram, insan hakları avukatı Craig Mokhiber, tarihçi Prof. Dr. Cemil Aydın ve Queen Mary Üniversitesi’nden Prof. Dr. Penny Green de farklı oturumlarda uluslararası hukuk, tarih, etik ve dünya düzeni perspektiflerinden değerlendirmelerde bulunacak.<h3>Küresel katılımlar ve tanıklıklar</h3>“Küresel Vicdan İfadeleri” başlığı altında, aktivist Angela Davis, yazar Arundhati Roy, oyuncu Marcia Cross, avukat Raji Sourani, müzisyen Roger Waters ve aktivist Thiago Avila video veya yazılı mesajlarla programa katkı sunacak.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/52f9c70cdb804bb8fdf5d9e09.jpg" width="1024" height="576"></figure><h3>Filistin meselesinin kök nedenleri masaya yatırılacak</h3>“Kök Nedenler” oturumunda, dünyanın önde gelen akademisyenleri Filistin’deki durumun tarihsel, siyasi ve ekonomik arka planını tartışacak. Bu kapsamda, Oxford Üniversitesi’nden Prof. Avi Shlaim, New South Wales Üniversitesi’nden Dr. Lana Tatour, ICAHD Başkanı Jeff Halper, Al-Shabaka üyesi Rania Muhareb, insan hakları avukatı Rabea Eghbaria, eski Yunanistan Maliye Bakanı Yanis Varufakis ve Berkeley Üniversitesi’nden Prof. Ussama Makdisi sunum yapacak.Ayrıca “Suçlar” başlığı altındaki oturumlarda, Gazze’deki Aksa Üniversitesi’nden Dr. Haider Eid ve insan hakları avukatı Noura Erakat çevrim içi bağlantıyla konuşmalarını gerçekleştirecek.<h3>“Açlık, Ekolojik ve Yaşam Katliamı” tartışılacak</h3>24 Ekim’de “Aç Bırakma, Ekosit ve Ev Yıkımı” konularına odaklanılacak. Hilal Elver, Hani Almadhoun, Prof. Dr. Mazin Qumsiyeh ve yazar David Whyte gibi isimler Gazze’deki insani krizi ve çevresel yıkımı değerlendirecek. Görgü tanıkları da yaşadıkları olayları aktaracak.Ayrıca Dr. Javid Abulmoneim, Dr. Taner Kamacı, Dr. Ghassan Abu Sittah ve Dr. Mads Gilbert gibi uzmanlar, sağlık sisteminin çökertilmesi, sivillerin hedef alınması ve insani yardımın engellenmesi konularına dair sunumlar yapacak.<h3>Gazetecilere ve eğitim kurumlarına yönelik saldırılar</h3>25 Ekim’de ise “Suç Ortaklıkları, Uluslararası Sistem, Direniş ve Dayanışma” başlıklı oturumlarla devam edilecek. Bu bölümde, medya, devletler, üniversiteler ve şirketlerin Gazze’deki suçlara dolaylı katkısı tartışılacak. Konuşmacılar arasında Katie Halper, Maura Finkelstein, Lily Greenberg, Shad Hammouri, Hamid Dabashi ve gazeteci Owen Jones bulunuyor.Ayrıca, gazetecilere yönelik saldırılarda tanıklık eden Mohammad Qraiqea ve Hossam Shabat’ın daha sonra İsrail tarafından öldürüldüğü bilgisi de paylaşılacak.<h3>Son oturumda karar açıklanacak</h3>Programın son günü olan 26 Ekim’de, İstanbul ve Saraybosna’daki oturumların genel değerlendirmesi yapılacak. “Gazze Mahkemesi” üyeleri, bugüne kadar toplanan deliller, tanıklıklar ve sunumlar ışığında nihai kararı açıklayarak çalışmalarını tamamlayacak.

Gazze Mahkemesi, nihai kararını İstanbul’daki oturumlarda açıklayacak

Tessin kantonunda yürütülen ICP Waters programı, dağ göllerinin asitleşmeye karşı verdiği mücadelede önemli ilerlemeler kaydedildiğini gösteriyor. Ancak iklim değişikliği ve federal bütçe kesintileri, bu kazanımları tehdit ediyor.

Atmosferik kirleticilerin su döngüsüne karışma riski

Son rapora göre, Tessin Alpleri’ndeki göller yavaş yavaş asitleşmeden kurtuluyor, ancak süreç hâlâ tamamlanmış değil ve iklim değişikliğinin etkileriyle karmaşık bir hâl alıyor. Bu değerlendirme, hava kirliliğinin nehirler ve göller üzerindeki etkilerini izleyen uluslararası ICP-Eaux (ICP Waters) programının iki yıllık raporunda yer aldı. 40 yılı aşkın süredir yürütülen bu programın koordinasyon merkezi Norveç’te bulunuyor ve İsviçre adına Tessin kantonu 2000 yılından bu yana çalışmalara katılıyor.Tessin Çevre, Hava, Su ve Toprak Koruma Birimi bilimsel asistanı Sandra Steingruber, programın Birleşmiş Milletler’in sınır ötesi hava kirliliğine ilişkin sözleşmesi çerçevesinde yürütüldüğünü belirterek şu bilgileri verdi: “2000 yılından bu yana 20 dağ gölü sistematik olarak izleniyor. Aslında bu çalışmalar 1980’lerde, yüzey sularının asitleşmesinin en yoğun olduğu dönemde başlamıştı.” O yıllar, “asit yağmurları” olarak bilinen döneme denk geliyor.<h3>Tessin’in kuzeybatısında yoğun izleme</h3>Ünlü taş köprüsü ve berrak sularıyla tanınan Verzasca Nehri de bu gözlemler kapsamına dahil. 20 gölün yanı sıra, nehrin su kimyası ile birlikte yedi bataklık alan da izleniyor. Proje özellikle küçük dağ göllerine odaklanıyor çünkü bu göller, hacimleri küçük olduğu için çevresel değişimlere daha duyarlı ve bu da onları uzun vadeli bilimsel gözlem için ideal kılıyor.Steingruber’e göre bölge iki nedenle özellikle savunmasız: “Birincisi, bölgedeki kayaçlar karbonat açısından fakir, bu da asit birikimlerine karşı tampon etkisinin zayıf olduğu anlamına geliyor. İkincisi, Akdeniz iklimine özgü yoğun yağışlar, Po Ovası üzerinden geçerken azot oksitleri ve amonyak gibi kirleticilerle zenginleşiyor ve Alplerin güney yamaçlarına ulaştığında bu maddeleri beraberinde getiriyor.”Sonuç olarak, Tessin’in kuzeybatısı İsviçre’nin en fazla yağış alan bölgelerinden biri ve bu da atmosferik kirleticilerin su döngüsüne karışma riskini artırıyor.Bilim insanlarına göre, asitleşmenin yavaşlaması sevindirici olsa da uzun vadeli gözetim programlarının sürdürülmesigerekiyor. Ancak federal düzeydeki bütçe kesintileri, bu izleme ağının geleceğini belirsiz hâle getiriyor.

Alp gölleri asidik etkilerden kurtuluyor ama federal kesintiler gözetimi tehlikeye atıyor

Avrupa Perşembe günü, mevsim için olağandışı şiddette bir fırtınanın etkisine girecek. Fransa, Belçika ve Almanya’da rüzgâr hızlarının 130 ila 140 km/saat arasında olması bekleniyor. İsviçre de fırtınadan etkilenecek ancak daha ılımlı düzeyde. 

En şiddetli saatler Perşembe sabahı

MétéoSuisse, İsviçre’nin Romand bölgesinin neredeyse tamamı ile Orta İsviçre Platosu’nu üçüncü seviye (yüksek tehlike) uyarı kapsamına aldı.“Benjamin” adı verilen fırtına, Çarşamba gecesi Avrupa’nın batısından başlayarak Perşembe sabahı İsviçre’ye ulaşacak.<h3>Güçlü rüzgârlar ve kar yağışı bekleniyor</h3>MétéoSuisse meteoroloğu Lionel Fontannaz, fırtınanın geniş alanlarda “100 ila 110 km/saat, yer yer 120 km/saat” hızında rüzgârlara yol açabileceğini belirtti. Yaklaşık 1500 metre yükseklikte bu hızların daha da artabileceği tahmin ediliyor.Ayrıca Jura üzerinden soğuk hava kütlesinin girmesiyle birlikte, özellikle ovalarda ani rüzgâr artışları yaşanabilecek. Yağışlar yoğun olacak; özellikle Alpler bölgesinde kar sınırı 2300 metreden 1300 metreye inecek. Bu durum, sel riskini azaltabilir.<h3>En çok etkilenecek bölgeler</h3>Fontannaz’a göre, fırtınadan en fazla Jura bölgesi, Alsace ile Franches-Montagnes arasındaki koridor ve Alman İsviçre Platosu etkilenecek. Bu bölgelerde zaman zaman süper hücreli fırtınalar da görülebiliyor. Ancak meteorolog, “tüm bölgelerin risk altında olduğunu” vurguluyor.<h3>En şiddetli saatler Perşembe sabahı</h3>MétéoSuisse’ten Josué Gehring, fırtınanın İsviçre’de Perşembe sabahı 9.00 ile 15.00 saatleri arasında en şiddetli seviyeye ulaşacağını bildirdi. Dağlık bölgelerde kuvvetli rüzgârların Cuma sabahına kadar devam etmesi bekleniyor.<h3>Güvenlik uyarıları</h3>Yetkililer, vatandaşlara uçabilecek veya devrilebilecek eşyaları sabitlemeleri çağrısında bulundu. Şantiyelerde özel dikkat istenirken, ormanlık alanlarda da tehlike yüksek. Ağaçların hâlâ yapraklı olması, rüzgârın etkisini artırıyor; bu nedenle dalların kırılması veya ağaçların devrilmesi olasılığı bulunuyor.MétéoSuisse, fırtınanın etkilerinin Cuma günü hafiflemesini bekliyor, ancak halktan tedbirli davranmaları isteniyor.

Kuzeybatı Avrupa ve İsviçre’de 100 km/saatin üzerinde rüzgar bekleniyor

İsviçre’de mantar zehirlenmeleri yeniden artışa geçti. İsviçre Mantar Denetçileri Derneği (VAPKO), bu yıl mantar sezonunun yoğun olduğu dönemlerde yalnızca Romand bölgesinde her hafta sonu yaklaşık on ciddi zehirlenme vakası yaşandığını açıkladı. 

Mantar türlerini fotoğrafla tanımak

Uzmanlara göre, bu artışta cep telefonu uygulamalarına olan aşırı güvenin payı büyük.“Champignouf, Fungus, Shroomify, Déclic Champi ve Picture Mushroom” gibi uygulamalar, mantar türlerini fotoğrafla tanımayı vaat ediyor. Ancak, Fransa’da yapılan bir araştırma, bu uygulamaların tehlikeli hatalar yaptığını ortaya koydu.En hatalı olan Champignouf, zehirli veya şüpheli mantarların %29’unu “yenilebilir” veya “zararsız” olarak sınıflandırıyor. En güvenilir kabul edilen Picture Mushroom bile %11 oranında hata yapıyor.<h3>“Uygulama beş duyunun yerini tutamaz”</h3>VAPKO uzmanı Patrik Wuillemin, bu uygulamaların hiçbir şekilde profesyonel görüşün yerini alamayacağını vurguluyor:<blockquote>“Bir uygulama sadece görsel veriye dayanır, oysa bir mantar denetçisi beş duyusunu birden kullanır. Uygulamalar destek amacıyla kullanılabilir ama asla, asla, asla mantarın yenilebilir olduğuna karar vermek için değil.”</blockquote>Vuillemin’e göre tehlike, yapay zekâ (AI) tabanlı sistemlerle daha da büyüyor.<blockquote>“Yapay zekâ yanlış bilgilerle beslendiğinde, bu hataları doğrudan sonuçlarına yansıtır.”</blockquote><h3>İklim değişikliği yeni riskler getiriyor</h3>Uzmanlar ayrıca iklim değişikliği nedeniyle Güney Avrupa’dan gelen yeni zehirli türlerin İsviçre ormanlarında görülmeye başladığını belirtiyor. Bu türler, yenilebilir mantarlara çok benzedikleri için karıştırılma riski yaratıyor.<blockquote>“Artık bazı yenilebilir mantarları bile ‘riskli’ olarak sınıflandırıyoruz, çünkü benzer görünümlü zehirli türlerle karıştırılabiliyorlar,” diyor Wuillemin.</blockquote>İsviçre’de yaklaşık 10.000 mantar türü bulunuyor; bunların yalnızca 100 kadarı yenilebilir. VAPKO, en güvenli yolun hâlâ yerel bir mantar denetçisine başvurmak olduğunu hatırlatıyor. Dernek, vatandaşların yakınlarındaki uzmanı bulabilmeleri için internet sitesinde güncel bir rehber sunuyor.

Mantar uzmanlarından uyarı: Uygulamalara güvenmek tehlikeli olabilir

Bern’de sonbahar yerini soğuk havalara bırakırken, şehrin simgesi haline gelen ünlü ayılar Björk, Finn ve Ursina, uzun kış uykularına hazırlanmaya başladı. Bu dönem onlar için oldukça önemli; hem beslenme düzenleri değişiyor hem de barınakları kışa uygun hale getiriliyor.

Her biri kendi mağarasını seçiyor

Şehrin ayı parkında görev yapan Stefan Steuri, “Artık sadece birkaç gün kaldı. Björk ilk olarak mağarasını seçti ve kimseye kaptırmadı. İkinci mağarayı da muhtemelen Ursina alacak. Her biri kendi mağarasını kendi seçiyor,” diye anlattı.<h3>Kafeste bile doğal döngüye sadıklar</h3>Kış uykusu, esaret altındaki hayvanlar için bile kritik bir dönem. Her şeyin dikkatle hazırlanması gerekiyor: yaşam alanı, sıcaklık dengesi ve özellikle beslenme.Steuri, “Ağustos ve Eylül aylarından itibaren yağ açısından zengin gıdalar veriyoruz. Örneğin ilkbaharda neredeyse hiç ceviz veya et olmazken, sonbaharda bu tür yiyeceklerle enerji depolamalarını sağlıyoruz,” dedi.Bu hazırlıklar hayati önem taşıyor çünkü ayılar, kış uykusu süresince vücut ağırlıklarının üçte birine kadarınıkaybedebiliyor. “Finn sonbaharda 350 kilo, baharda ise yaklaşık 280 kilo civarına düşüyor. Yani neredeyse 70 kilo veriyor, bu da benim ağırlığım kadar,” diye espri yaptı Steuri.Kışa girmeden önce her ayı tartılıyor ve yeterli kiloya ulaşıp ulaşmadıkları kontrol ediliyor. Steuri, “Finn’in kilosu gayet iyi, artık uyuyabilir. Yeterince yağ depoladı,” dedi.<h3>Görevlilere kış tatili yok</h3>Ancak park çalışanları için kış uykusu söz konusu değil. Ayıların durumunu kontrol etmek için düzenli olarak incelemeler yapılıyor. “Mağaralarda kameralarımız var, bu sayede gerçekten uyuyup uyumadıklarını veya hareket edip etmediklerini görebiliyoruz. Bazen kışın ortasında dışarı çıktıkları da oluyor,” dedi Steuri.Yani meraklı ziyaretçiler için küçük bir tavsiye: Eğer dikkatli bakarsanız, kış ortasında bile Bern’in ayı parkında hareket eden bir ayı görmek mümkün olabilir.

Bern ayıları büyük kış uykusuna hazırlanıyor

İsrail devlet televizyonu KAN, ABD Başkanı Donald Trump’ın Gazze Şeridi’ndeki çatışmaları sona erdirme planının ikinci aşamasının uygulanması konusunda ABD, İsrail ve Mısır arasında görüş ayrılıkları bulunduğunu bildirdi.

Gazze planı tartışması

Habere göre bu anlaşmazlıklar, İsrailli yetkililerle Mısır İstihbarat Başkanı Hasan Reşad arasında gerçekleşen görüşmelerde ortaya çıktı. Reşad, İsrail’de Başbakan Binyamin Netanyahu, iç istihbarat teşkilatı Şin-Bet Direktörü David Zini ve diğer güvenlik yetkilileriyle bir araya geldi. Görüşmede, Gazze’ye en kısa sürede Arap askeri gücünün gönderilmesi gerektiği vurgulandı.<h3>ABD destek, İsrail karşı</h3>ABD, ikinci aşamaya geçilmesini desteklerken, İsrail itiraz etti. İsrail, Hamas’ın dışarıdan yardım almadan daha fazla esir asker cesedini teslim edebileceğini öne sürerek, yardımların girişine izin verilmesini reddetti.KAN’ın haberine göre, Gazze’ye asker göndermeye aday ülkeler arasında Mısır, Azerbaycan, Katar, Ürdün, Endonezya ve Türkiye bulunuyor. İsrail’in ikinci aşamanın başlaması için asker girişlerini kabul etmesi gereken ülkelere yönelik itirazı ise Türkiye’ye yöneldi. Ayrıca, BAE ve Fas’ın tutumlarını henüz netleştirmediği belirtildi.<h3>Netanyahu: “Yeni tehditler ortaya çıkıyor”</h3>İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Meclis konuşmasında bölgedeki tehditlerin değiştiğini ve yeni tehditlerin ortaya çıktığını ifade etti: “Orta Doğu’da eski tehditler yeni biçimler alıyor. Biz onları engellemek için nöbet tutuyoruz. Her şey bilinmiyor ve bilinmeyecek.”İsrailli siyasi kaynaklar, Netanyahu’nun üstü kapalı olarak Türkiye ve Katar’ın bölgesel etkilerini artırma çabalarına işaret ettiğini öne sürdü.<h3>Gazze’nin geleceği ve planın ikinci aşaması</h3>İlk aşamanın tamamlanmasının ardından planın bir sonraki adımlarına ilişkin müzakereler başlayacak. Ancak bu süreç anlaşmazlık potansiyeli taşıyor.Trump’ın planı, Gazze’nin askeri ve terör altyapısından arındırılmasını, Hamas’ın silahsızlanmasını ve geçici bir teknokrat geçiş komisyonu ile yönetilmesini öngörüyor. Daha sonra idarenin Filistin Yönetimi’ne devredilmesi planlanıyor. Hamas’ın bu süreçte herhangi bir rolü olmayacak.Hamas üyelerine ise, barışçıl bir yaşam taahhüdü vermeleri halinde af veya güvenli geçiş hakkı tanınacak. Ayrıca Gazze’nin yeniden inşası için, Trump Ekonomik Kalkınma Planı çerçevesinde bir uzmanlar kurulu oluşturulacak.

İsrail Türkiye’yi hedef alarak Gazze planına karşı çıktı

Avrupa Komisyonu’nun Ulaştırma ve Turizmden Sorumlu Üyesi Apostolos Tzitzikostas, Brüksel’de düzenlenen Küresel Turizm Forumu’nda yaptığı konuşmada, Avrupa Birliği’nin ilk kez sürdürülebilirlik temelli bir turizm stratejisi geliştirdiğini duyurdu.

Sürdürülebilir turizm dönemi

Avrupa Komisyonu’nun Ulaştırma ve Turizmden Sorumlu Üyesi Apostolos Tzitzikostas, Brüksel’de düzenlenen Küresel Turizm Forumu’nda yaptığı konuşmada, Avrupa Birliği’nin ilk kez sürdürülebilirlik temelli bir turizm stratejisi geliştirdiğini duyurdu.Tzitzikostas, planın amacının ekonomik büyümeyi çevre koruma ve toplum refahıyla uyumlu hale getirmek olduğunu belirtti. Sürdürülebilirliğin yalnızca destinasyonlara gidiş geliş kaynaklı emisyonları azaltmakla sınırlı olmadığını, aynı zamanda doğal ve kültürel mirasın korunması, kaynakların verimli kullanımı ve turizmin Avrupa genelinde dengeli kalkınmaya katkı sağlaması anlamına geldiğini vurguladı.Avrupa, 2024 yılında 758 milyon turist ağırlayarak dünyanın en çok ziyaret edilen bölgesi olmayı sürdürdü. Sektör, 20 milyondan fazla kişiye istihdam sağlarken, AB ekonomisine yaklaşık 807 milyar euro yani toplam katma değerin yüzde 7’si kadar katkıda bulundu.Buna karşın turist sayısındaki hızlı artış, özellikle İspanya, Fransa, Almanya ve İtalya gibi popüler destinasyonlarda endişe yaratıyor. Bu dört ülke, Avrupa’daki tüm konaklamaların yüzde 60’ından fazlasını oluşturuyor.Turist yoğunluğunun kontrolsüz dağılımı ve mevsimsel yoğunluklar; altyapı, konut, doğal kaynaklar ve yerel topluluklar üzerinde baskı oluşturuyor. Tzitzikostas, “Bu baskılar, turizmin uzun vadede rekabet gücünü ve yerel halk tarafından kabulünü tehlikeye atabilir,” uyarısında bulundu.Yunan komiser, iklim değişikliği, jeopolitik dalgalanmalar ve hızlı teknolojik dönüşüm karşısında Avrupa şehirlerinin uyum kabiliyetini artırması gerektiğini söyledi. “Bugün alınan önlemler, yarının toplulukları ve ekonomileri için turizmin faydalarını büyütecek,” ifadelerini kullandı.Avrupa, şu anda dünyanın geri kalanına göre iki kat daha hızlı ısınıyor. Artan sıcaklıklar enerji altyapısı, gıda güvenliği, ekosistemler ve halk sağlığı açısından ciddi riskler doğuruyor.Bazı şehirler bu tehditlere karşı adımlar atmaya başladı:<ul><li>Barselona, aşırı sıcaklıklarla mücadele için ağaçlandırma çalışmalarını hızlandırıyor.</li><li>Kopenhag, sel riskine karşı gelişmiş taşkın yönetim sistemleri kuruyor.</li><li>Hollanda, yükselen deniz seviyelerine karşı kıyı bölgelerinde doğal bariyerler inşa ediyor.</li></ul>Buna rağmen uzmanlar, şehirlerin iklim değişikliğine dayanıklı hale gelmesi için çok daha fazla yatırım yapılması gerektiğini belirtiyor. ICLEI Europe’tan iklim dayanıklılığı uzmanı Luca Arbau, “Daha fazla, daha iyi ve daha hızlı çalışmalıyız,” değerlendirmesinde bulundu.Avrupa Komisyonu doğrudan turizm politikalarından sorumlu olmasa da, von der Leyen yönetiminin ikinci döneminde ulaştırma ve turizm konularını bir araya getiren ilk komiserin atanması, AB’nin bu alandaki kararlılığının göstergesi olarak değerlendiriliyor.Komisyon, 2026 Avrupa Turizm Stratejisi için vatandaşlar, sektör temsilcileri ve paydaşlarla görüşme sürecini tamamladı. Yeni strateji, “dengesiz turizm” sorununa çözüm bulmayı ve kıta genelinde sürdürülebilir büyümeyi teşvik etmeyi amaçlıyor.AB, doğrudan turizm yasaları çıkarmasa da seyahat ve konaklama sektörünü dolaylı biçimde etkileyen pek çok düzenleme yapabiliyor. Aviation and Tourism Forum’un kurucusu ve eski Avrupa Parlamentosu üyesi Jose Ramon Bauza, “Turizm politikası kapsamı dışında alınan kararlar bile sektör, turistler ve destinasyon fiyatları üzerinde doğrudan etki yaratabilir,” dedi.Bauza, Avrupa Parlamentosu’nun ReFuelEU Havacılık Düzenlemesi üzerine yürüttüğü müzakereleri hatırlatarak, sürdürülebilir havacılık yakıtı kurallarının AB mevzuatının sektörü dolaylı biçimde şekillendirdiğine dikkat çekti.

AB, sürdürülebilirliğe odaklanan ilk turizm stratejisini açıkladı

Hayatın yönünü genç yaşlarda okunan bir kitap değiştirebilir mi? Şiyma Barkın Kuzmin, lise yıllarında okuduğu bir kitap sonrası kurduğu hayalin peşinden gitmiş. 

İlişkilerde ve ebeveynlikte şefkatin gücü

Psikoloji eğitimiyle başlayan yolculuğunu Paris’in varoşlarında yaşayan çocuklardan, *İstanbul'da sokakta yaşayan çocuklara Amerika’daki yüksek lisans eğitimine, ardından UNICEF’te geçen çeyrek asırlık uluslararası kariyere taşımış. Afrika’dan Orta Doğu’ya, Orta Asya’dan Avrupa’ya uzanan çalışmalarıyla çocukların haklarının korunması ve daha iyi bir gelecek kurmaları için politikalar geliştirmiş ve hayata geçirilmelerine destek olmuş.Bugünse Cenevre’de yaşamını sürdüren konuğumuz, uzun yıllara dayanan profesyonel deneyimini kişisel gelişim ve ebeveynlik alanına aktarıyor. Olumlu ebeveynlik, şefkatli sorgulama ve koçluk üzerine aldığı eğitimlerle hem bireylere hem de ailelere yol gösteriyor. İçimizdeki çocukla barışmayı, özşefkati ve ilişkilerde derinleşmeyi odağına alarak eğitimler veriyor, koçluk yapıyor. Onunla hem geçmiş yolculuğunu hem de bugünkü çalışmalarını konuştuk.Röportaj: Özgür MUMCULAR<ul><li>Şiyma Kuzmin kimdir, bize kendinizi tanıtır mısınız?</li></ul>Her gün kendisinin daha iyi bir versiyonu olmak için okuyan, düşünen, çalışan, değişimin kendimizle başladığına inanan, barışa, eşitliğe ve iletişime gönül vermiş bir insan; çocukları ve çocuklar ile zaman geçirmekten çok keyif alan bir anne; ailesine, dostluğa, insanlığa ve tüm canlılara değer veren bir kadın.&nbsp;<ul><li>İçimizdeki çocukla şefkatli bir ilişki kurmak sizce neden bu kadar önemli?</li></ul>Doğan Cüceloğlu’nun sözleri ile “Uyanış, olduğu gibi kabul ettiğimiz dünyanın, düşündüğümüzden farklı olabileceğini anlamakla başlar”. Kendimizi tüm hallerimizle kabul edip, şefkatle yaklaştığımızda ve içimizdeki çocuğun küçükken ihtiyacı olup da alamadığı şefkati ona kendimiz verdiğinde, bizi sınırlayan inançları fark edebiliriz, ve bizi bağlayan zincirlerimizden kurtulabiliriz. İşte bu yüzden içimizdeki çocuğun ihtiyaçlarını fark etmek ve şefkatle yaklaşmak önemlidir.&nbsp;<ul><li>Lise yıllarında okuduğunuz&nbsp;İnsan İnsana&nbsp;kitabı sizi nasıl etkiledi, hayalinizi nasıl şekillendirdi?</li></ul>İnsan doğasını, ilişkileri, yaşadığımız toplumun bizi nasıl şekillendirdiğini, hayata olumlu bakmanın önemini düşündürttü. Okuduğum her satırda bu konular hakkında daha çok öğrenme istediği duydum. Sanırım psikoloji okumaya karar vermemde etkili olan etmenlerden biriydi bu kitap. Daha zor koşullardan gelen çocukların da kendilerini geliştirebilmeleri ve olabileceklerinin en iyi olabilmeleri için de çalışmaya o sıralarda karar verdim.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/6ca86d2046c31c8b3f9b03913.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Boğaziçi Psikoloji’den sonra Paris’te varoşlarda çocuklarla çalıştığınız dönemde sizi en çok etkileyen deneyim neydi?</li></ul>Varsıl ve yoksul ayırımındaki sınıf eşitsizliğine karşı en iyi ilacın daha küçük yaştan çocukların okuma yazma becerilerinin geliştirilmesi ile olabileceğini gördüm. Her hafta sonu sırt çantamızda kitaplar, boyalar, defterlerle varoşlara gidiyor ve ailelerinin izniyle çocuklarla buluşup sıcak soğuk demeden açık havada farklı aktiviteler yapıyorduk. Birçok çocuğun evinde kitap yoktu. Küçük yaşta kitaplarla haşır neşir olma, eğlenerek öğrenme bu çocuklar için farklı bir hayatın kapılarını açıyor ve yoksulluk çarkından çıkabilmeleri için olanak sağlıyordu. Bu süreçte farklı kültürlerden, dinlerden gelen diğer gönüllüler ile de geçirdiğim zamanda, aslında insanların nereden gelirlerse gelsinler özlerinin benzer olduğunu gördüm.<ul><li>UNICEF’te 23 yıl boyunca farklı coğrafyalarda çalıştınız. Bu süreçte hangi anı sizin için unutulmaz oldu?</li></ul>O kadar çok unutamayacağım anım var ki ama bir &nbsp;tanesini &nbsp;düşündükçe, hem üzülüyor hem de yaptığım iş nedeniyle gurur duyuyorum. Özbekistan’da çalıştığım yıllarda projelerimden biri devlet bakımında olan çocukların aile ortamında yaşayabilmeleri için &nbsp;çocukların ailelerine destekle kendi aileleriyle kalabilmeleri mümkün olmadığı durumlarda &nbsp;koruyucu ailelik gibi, şefkatle bakılabilecekleri birebir ilgi alabilmeleri için hizmet modelleri geliştirmekti. &nbsp;Bu süreçte, farklı şehirlerdeki yurt ve yuvaları geziyor, çalışanlardan bilgi topluyor ve kurum bakımını değiştirmek için eğitim veriyorduk. Semerkant’ta bir yuvada yeni terk edilmiş 8-9 aylık Timur isimli bir bebek vardı. Timur’u ilk gördüğümde ufacık yüzünde kocaman bir gülümseme ile bana bakıyordu. Kollarını uzatıp kucağıma gelmek istedi. Aldım. O kadar güven dolu mutlu bir bebekti ki. İşim nedeniyle, aynı yuvaya birkaç sefer daha gittim. Her gittiğimde Timur’u soruyor ve özellikle görmek istiyordum. Geçen her ayla birlikte Timur’un yüzündeki gülüş biraz daha azalıyordu ve gözlerinin parlaklığı sönüyordu. Timur’a sevecen bir ev sağlamak çok isterdim. Öte yandan uzun vadede Timur gibi ailesinden ayrılmak durumunda kalan çocuklar için daha iyi hizmet modelleri, ve daha eğitimli bir uzman kadro oluşturulmasına katkıda bulunarak, yüzlerce çocuğun hayatına dolaylı olarak dokunabildim.Öte yandan, mutlulukla hatırladığım bir anımsa Tacikistan’da çalışırken duyma engelli çocukları bir çocuk korosu ile bir araya getirmek ve çocukların birlikte hem işaret dili hem şarkı söyleyerek sahnede John Lennon’ın Imagine&nbsp; şarkısını yorumlamalarıydı. Engelli ve engelsiz çocuklar ilk defa bu şekilde bir araya gelebildiler, birlikte ürettiler ve birbirlerini arkadaş olarak görebildiler.<ul><li>Uluslararası bir kurumda çalışırken edindiğiniz en önemli deneyim neydi, size ne kattı?</li></ul>Farklı kültürlerden gelen çok kişi ile birlikte çalışma imkanı buldum. Üstüne üstlük bunu kendi ülkemden ve kültürümden uzakta başka bir ülkede misafir konumundayken yapmayı öğrendim. Farklılıklarımız kadar benzerliklerimiz olduğunu, iyi niyetle ve saygıyla yaklaştığımda güvene dayalı ilişkiler yaratabileceğimi öğrendim. Ayrıca, konuşulmayan kodlar olduğunu ve bunları anlayıp aşabilmenin zaman aldığını da öğrendim. Bazen bize çok benziyor diye düşündüğüm kültürlerden gelen kişiler çok farklı olabilecek bir kültürden gelen birinden daha uzak olabiliyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/6ca86d2046c31c8b3f9b03914.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Farklı kültürlerden gelen biriyle evli olmak ve çocuklarınızı “third culture kid” olarak yetiştirmek nasıl bir şey?</li></ul>Aynı ülkeden ve kültürden gelen iki insan bile bazen birbirlerini anlamakta zorlanıyor. Eşimle 20 yıldır birlikteyiz ve her gün yeni bir şey öğreniyoruz. Uzun süreli ilişkilerde hergün tekrar ilişkiye kendini adamak ve öğrenmeye açık olmak değerli. Ortak değerlerimizin olması ve birbirimizi anlamaya ve olduğumuz halimizle kabul etmeye olan adanmışlığımız bizi bir arada tutuyor. Çocuklarımız Türkiye'de sadece bir yıl -o da Covid döneminde- yaşadılar, eşimin ülkesinde ise bebekliklerinde yaşadılar. Dolayısı ile hem dillerimizi hem de kültürlerimizi sadece bizlerden öğrendiler. Dil bizim için çok önemliydi. O yüzden aramızda İngilizce ya da Fransızca konuşsak da çocuklarımızla doğduklarından beri sadece kendi dillerimizde konuştuk.&nbsp;Bence yemek, kültürün önemli bir parçası ve yemeklerimizi çocuklarımız biliyor ve seviyor. Aileler ile bağlantıya özen gösterdik. Benim ailem daha geniş olduğundan tatillerde Türkiye’ye gittik ama her yıl birkaç kere eşimin ailesini bize davet ettik. Çocuklarımız hem bizlerden öğrendiler hem de yaşadığımız birbirinden farklı ülkelerden deneyim kazandılar. En zorlandığımız konu ise “third culture kid” lerde çok görülen aidiyet hissi. Hem yaşadıkları yere uyum sağlamaları hem de kendi kültürleri ile bağlarının oluşması için özel çaba harcamak önemli.<ul><li>Cenevre’ye taşındığınızda kariyerinizde nasıl bir dönüm noktası yaşadınız?</li></ul>Daha önce benim işim nedeniyle farklı ülkelerde yaşadık Cenevre’ye ise eşimin işi nedeniyle taşındık. Çocuklarımız ergenliğe girmişti ve İsviçre onların altıncı ülkesiydi. Artık taşınmak istemediler. Ben de onları bırakmak ve başka bir ülkede görev almak istemedim. UNICEF’den ayrılmaya ve kendi işimi kurmaya karar verdim. Uzun yıllar büyük bir organizasyonda ve politika oluşturma düzeyinde çalıştıktan sonra birebir insanlara dokunmak bana çok iyi geldi.<ul><li>Dr. Gabor Maté’nin şefkatli sorgulama yöntemini ve koçluğu nasıl bir arada uyguluyorsunuz? Danışanlarınıza hem bir eğitmen hem de bir yol arkadaşısınız. Danışmanlık süreçlerinde en çok hangi konular gündeme geliyor?</li></ul>Genelde koçluk bugünden ileriye doğru hedeflerimizi belirleme ve hayalini kurduğumuz geleceği yaratmaya destek olma sürecidir. Şefkatli sorgulama ile ise çocukluğumuzda oluşturduğumuz ve bizi sınırlayan inanç kalıplarımızın ilk başlangıç zamanlarına yani geçmişimize doğru bir yolculuk yapılır. Benim çalışmalarımda gördüğüm, yaşadığımız zorlukları aşabilmek, gerek kendimizle gerek eşimiz, ailemiz ya da iş arkadaşlarımızla sağlıklı ilişkiler kurabilmemiz ise geçmişimizi iyi anlamak ve kendi iç çocuğumuza şefkatla yaklaşmaktan geçer. Ben bu iki yaklaşımı harmanlayarak kullanıyorum. Danışanlarımın ihtiyacı doğrultusunda hem geleceğe yönelik hedeflerinde destek oluyorum hem de içlerindeki çocuğu tanımalarını, kendi inanç kalıplarını farkedip kendilerine şefkatle yaklaşmalarına, kendi hikayelerine yeni bir gözle bakmalarına destek oluyorum.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/6ca86d2046c31c8b3f9b03916.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Kendi çocuklarınızı yetiştirirken edindiğiniz profesyonel bilgilerin ne kadarını kullanıyorsunuz, ne kadarını bırakıyorsunuz?</li></ul>Çocuklarımı yetiştirirken aldığım eğitimlerin çok faydasını gördüm. &nbsp;Ama onların annesiyim, koçu, psikoloğu değil. Bunun ayrımını yapıyorum. Yapmazsam zaten -hele de şimdi ergen olarak- bana bunu çok iyi hatırlatıyorlar...<ul><li>Bugünden geleceğe baktığınızda kişisel hedefleriniz ve hayalleriniz neler?</li></ul>Bu tür bir desteğe ihtiyaç duyan daha çok kişiye ulaşabilmek istiyorum. İnsanların birbirlerini ve kendilerini dinleyebilecekleri, barışın ve anlayışın hakim olduğu bir dünyaya katkıda bulunmaya devam etmeyi hayal ediyorum.

Dört kıtada çocuklarla, şimdi içimizdeki çocukla

İsrail-Filistin çatışması ve özellikle Gazze’deki insani kriz, uluslararası siyasetin en tartışmalı gündemlerinden biri olmaya devam ediyor. Gazze’deki insani kriz her geçen gün derinleşirken, uluslararası toplumun sessizliği tartışmaları büyütüyor.

Filistin çıkmazı

Bu bağlamda (SP) Sozialdemokratische Partei Basel-Stadt üyesi ve aktivist Erol Malaydın ile İsrail’in kuruluş sürecinden bugüne uzanan tarihi arka planı, Gazze’de yaşanan trajediyi ve olası çözüm yollarını konuştuk. Malaydın, Batı’nın rolünü sert bir dille eleştirirken, son günlerde insani yardım ulaştırmayı amaçlayan Sumud Filosu girişiminin de Filistin halkının sesi açısından önemli olduğunu, ancak saldırıları durdurmakta yetersiz kaldığını vurguluyor.Röportaj: Ferah Koçak ErdoğanI. Tarihsel Arka Plan1. Öncelikle, İsrail devletinin Filistin topraklarında nasıl kurulduğunu özetleyebilir misiniz? Temelde İngiltere ve Fransa arasındaki Sykes-Picot Antlaşması ile başladı. Ardından Balfour’un (Jaffa’dan Hayfa’ya kadar olan kıyıyı Hindistan’a güvenli şekilde kaçırdığı çalıntı malları götürmek için almak istemesi) planları devreye girdi. Osmanlılar da Birinci Dünya Savaşı’nı kaybedince, Levant bölgesindeki koruma ortadan kalktı ve İngiltere bölgeyi kolonileştirdi. 1922’den itibaren İngilizler Filistin köylerini hem tahliye etti hem yağmaladı. İngiltere, Araplara güvenmektense Britanya Yahudilerini Filistin’e gönderdi. Ben Gurion, 1910’lu yıllarda Filistin’i ziyaret etmişti ve Filistinli Haredi Yahudilerini küçümsüyordu; bu yüzden özellikle Doğu Avrupalı Yahudileri tercih etti. İkinci Dünya Savaşı sonrası ise Avrupalı Yahudiler Filistin’e gönderildi; böylece Avrupa pratikte Yahudilerden boşalmış oldu.2. İsrail’in kısa sürede güçlü bir ordu ve uluslararası destek kazanmasında etkili olan faktörler nelerdir? 1922’den itibaren İngiltere, Yahudilere sürekli daha fazla güç verdi. 1920’lerin sonlarında İngiltere’nin Levant’a ilgisi azaldığında, gücünü kademeli olarak Yahudilere devretti. Siyonistler, İngiliz silahlarını devraldı ve Irgun ile Haganah gibi en az iki silahlı grup kurdular. Bu gruplar hızla köyleri nasıl ele geçireceklerini ve insanları nasıl tahliye edeceklerini öğrendiler. İkinci Dünya Savaşı sonrası, yaklaşık 40 kolonici ağırlıklı ülke tarafından oluşan küçük BM, “iki devletli çözümü kabul etti. Toprak bölüşümü İsrail lehine yapıldı: nüfusun %25’i, toprakların %60’ını aldı.3. ABD ve Batılı ülkelerin İsrail’i desteklemesi, Filistin-İsrail dengesi üzerinde kalıcı olarak nasıl etkiler yaptı? Amerika Birleşik Devletleri açısından İsrail, enerji kaynaklarıyla çevrili bölgede stratejik bir üs işlevi görmekteydi. Buna karşılık, Arap dünyası hakkında yeterli bilgiye sahip olunmadığından, güven eksikliği hâkimdi.II. Gazze’de Güncel Durum2. Gazze’deki son gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz? İnsanî durumu nasıl tanımlarsınız? Felaket! Daha önce böyle bir durum yaşanmamıştı. Son iki yıldır ilan edilmiş bir soykırım gerçekleşiyor. Bunu çok sayıda izleyici görüyor ve sessiz kalıyor. (Yemen ve İran dışında).3. Uluslararası toplumun Gazze’deki sivil kayıplara tepkisini yeterli buluyor musunuz? Tepki mi? Hiç yok.4. Gazze’deki trajediyi sona erdirmek için öncelikli olarak hangi siyasi adımlar atılmalı? BM birliklerinin derhal gönderilmesi, İsrail’in silahsızlandırılması ve savaş suçlularının tutuklanması.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/97d4f7e1e32861c7d2ddd2a02.jpg" width="1024" height="576"></figure>III. Uluslararası Tepkiler ve Diplomasi5. Avrupa’da yapılan Filistin’e destek gösterilerinin karar alıcılar üzerinde gerçek bir baskı oluşturduğunu düşünüyor musunuz? Evet bu gösteriler devletler üzerinde büyük bir baskı oluşturdu. Hatta karar vericiler bu duruma uzun süre direndi ve bu gösteriler görmezden gelindi.Şimdi bir takım kararlar (Filistin Devlet'ini tanıma) alındı ama bence çok geç kalındı. Sızdırılmış İsrail verilerine göre 680.000’den fazla kişi öldü; gerçek sayı çok daha yüksek. Medyada yalnızca 60.000 civarında kişi gösterildi.6. “Sumud Filosu” girişimiyle Gazze’ye insani yardım götürmenin önemi nedir? Gazze halkının sesi duyuluyor, ama bu aynı zamanda daha fazla kurban anlamına geliyor. Greta Thunberg’in katıldığı ilk filo örneğinde görüldü ki, İsrail’in saldırıları devam etti. Daha çok filo katılımcıları ön plana çıkıyor, Filistin halkı değil.7. Bazı Avrupa ve dünya ülkelerinin Filistin’i resmen tanımasının Gazze’de somut etkisi olur mu, yoksa daha çok sembolik midir? Batılı ülkelerin Filistin Devletini tanıması, teorik olarak bir takım etkiler yaratabilir ama şu an baktığımızda görüyoruz ki büyük bir önemi yok. Filistinlilerin yok edilmesi/soykırım hızla devam ediyor.8. BM ve uluslararası mahkemeler İsrail’in eylemlerini insan hakları ihlali olarak nitelendiriyor. Buna rağmen uluslararası yaptırımların uygulanmaması ne anlama geliyor ve Filistin’in diplomatik mücadelesini nasıl etkiliyor? BM’nin Güvenlik Konseyi sorunu var: En üstte 3 eski sömürgeci ve 2 BRICS temsilcisi bulunuyor… Kim kazanacak belli değil.9. Avrupa özelinde soruyorum: Avrupa ülkelerinin Filistin’i tanıma adımlarını samimi buluyor musunuz, yoksa siyasi bir manevra mı? Manevra ve halkı sakinleştirme amaçlı bir tedbir.10. Filistin halkının geleceği ve özgürlüğü konusunda umutlu musunuz? Evet, umutluyum. Ama soykırım ve Filistinlilerin sürgünü hızla devam ediyor. Bu süreçte birçok İsrailli de ülkeyi terk ediyor. Soykırım ve toprak işgali planı tam olarak işlemiyor. Savaş öncesinde yaklaşık 60.000 İsrailli Portekiz’e, savaşın başlamasıyla 12.000’i Kıbrıs’a gitmiş ve arazi satın almış. Kıbrıs yetkilileri, ikinci bir Filistin istemediklerini belirtiyor. İki devletli çözüm bir ütopya olarak görünüyor. İsrail her zaman buna karşıydı. Bu soykırımdan sonra Filistinliler de büyük olasılıkla iki devlet çözümüne karşı olacak.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:2048/1536;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/97d4f7e1e32861c7d2ddd2a00.jpeg" width="2048" height="1536"></figure>

Filistin’in geleceği: Soykırım, direniş ve uluslararası tepkiler

İsviçre’nin prestijli teknik üniversitelerinden EPFL’de tamamladığı doktora çalışmasıyla bilim dünyasında dikkatleri üzerine çeken Nergiz Şahin Solmaz, 2025 EUROMAR Konferansı’nda verilen Raymond Andrew Ödülü’nün bu yılki sahibi oldu.

Başarıya uzanan yol

Nergiz Şahin Solmaz’ın Samsun Bafra’da başlayan başarı hikayesi, ailesinin İstanbul’a taşınma kararıyla ivme kazandı. Yatılı okulda edindiği disiplin ve Türkiye’nin önde gelen mühendislik fakültelerinde aldığı eğitimle şekillenen bu yolculuk, İTÜ’deki çift anadal programıyla bilim tutkusuna dönüştü. Akademik hedefleri onu İsviçre’ye, Avrupa’nın ileri teknoloji merkezlerine taşıdı. Bugün, bilimi insanlığa faydaya dönüştürme hedefiyle çalışan Solmaz’ın bu yolculuğu, 2025 EUROMAR Konferansı’nda verilen Raymond Andrew Ödülü ile taçlandı.Manyetik rezonans alanında en iyi doktora tezine verilen bu ödülle, genç bilim insanı sadece akademik bir başarıya değil, aynı zamanda teknolojiye erişimi demokratikleştirmeye yönelik vizyoner bir çalışmaya da imza attı.İstanbul Teknik Üniversitesi’nden başlayan mühendislik yolculuğunu İsviçre’de ileri düzey araştırmalara taşıyan Solmaz, tek yongada (single-chip) Elektron Spin ve Nükleer Manyetik Rezonans dedektörlerini entegre eden öncü projesiyle büyük takdir topladı. Kendisiyle hem bu çığır açan araştırmasını hem de bir Türk kadın mühendisin İsviçre’deki başarı hikâyesini konuştuk.Röportaj: Özgür Mumcular - Ferah Koçak ErdoğanNergiz Hanım sizi tanıyabilir miyiz?Samsun Bafra doğumluyum ve dört kardeşin en küçüğüyüm. Üç yaşındayken İstanbul’a taşındık ve ilkokulu Kağıthane Hasdal İlköğretim Okulu’nda okudum. Lise eğitimimi, Çapa Anadolu Öğretmen Lisesi’nde yatılı olarak tamamladım. Üniversite giriş sınavında Türkiye genelinde 300. olarak İTÜ Elektronik Mühendisliği bölümüne üçüncü sıradan girdim ve İTÜ Vakfı ile Türk Eğitim Vakfı’ndan üstün başarı bursları aldım.Üniversitede Elektronik Mühendisliği ile birlikte Kontrol Mühendisliği çift anadal programını tamamladım. Lisans eğitimim sırasında VLSI Laboratuvarı’nda çalışarak devre tasarımına ilk adımlarımı attım. Yüksek lisans dönemimde, uzay uygulamaları için kriyojenik sıcaklıklara ve radyasyona dayanıklı radyo frekansı devre tasarımı üzerine araştırmalar yürüttüm.Üniversite yıllarında eşimle tanıştım ve evlenerek İsviçre’ye birlikte taşındık. Doktora eğitimimi EPFL’de tamamladım ve burada manyetik rezonans sensörleri için entegre devre tasarımına odaklandım. Amerika, İtalya, Almanya, Fransa ve Finlandiya’da düzenlenen konferanslara katıldım ve konuşmacı olarak davet edildim.&nbsp;Yaklaşık bir buçuk yıldır, akademiyle endüstri arasında bir köprü kuran CSEM’de görev alıyorum. Temel amacım; ileri teknolojiler geliştirmek, onları erişilebilir kılmak ve bilimsel yenilikler ile gerçek dünya problemlerine somut çözümler üreterek insanlığa katkı sağlamak.Gelecekte, daha bağımsız araştırmalar yürütebileceğim bir konuma ulaşmayı hedefliyorum.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3600.jpg" width="1024" height="576"></figure>Raymond Andrew Ödülü’nü kazandığınızı ilk duyduğunuzda neler hissettiniz? Bu ödül sizin için ne ifade ediyor?Bu ödülü kazandığımı ilk duyduğumda büyük bir mutluluk ve onur hissettim. Elektronik mühendisliği altyapısıyla manyetik rezonans alanına adım attığımda önümde pek çok belirsizlik vardı. Bu alana yeni giren bir araştırmacı olarak kendimi ne kadar geliştirebileceğimi ve bilimsel topluluk tarafından nasıl karşılanacağımı bilemiyordum. Raymond Andrew Ödülü, manyetik rezonans alanında doktorasını tamamlayan genç araştırmacılara verilen çok prestijli bir ödül ve benim için hem bir motivasyon kaynağı hem de bu alanda doğru yolda olduğumun güzel bir göstergesi.Doktora tezinizde geliştirdiğiniz “Single Chip Dynamic Nuclear Polarization Microsystems” teknolojisinin bilimsel dünyaya katkısını nasıl özetlersiniz?Bu teknoloji, dinamik nükleer polarizasyon (DNP) yöntemini çip ölçeğinde minyatürize ederek manyetik rezonansın hassasiyet sınırlarını genişletmeyi amaçlıyor. Yani, daha düşük maliyetli, daha kompakt ve yaygın kullanılabilir manyetik rezonans cihazlarının önünü açıyor. Bu sayede laboratuvar dışına taşabilecek, daha erişilebilir ölçüm ve analiz imkânları yaratmayı hedefliyoruz.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3601.jpg" width="1024" height="576"></figure>Bu araştırma sürecinde sizi en çok zorlayan teknik ya da teorik engel neydi ve bunu nasıl aştınız?En zorlu kısımlardan biri, yüksek frekansta çalışan DNP deneylerini gerçekleştirmekti. Hem deney düzenekleri hem de kullandığımız malzemeler benim için yeniydi ve tasarladığım devrenin doğru çalıştığını göstermek için ön testler yapmak gerekiyordu. Deneyleri yürütürken bir yandan da hangi malzemenin hangi sonucu vereceğini öngörmeye, bunu güncel yayınlardan edindiğimiz bilgilerle birleştirerek en uygun deney planını oluşturmaya çalışıyorduk. Farklı fiziksel süreçleri aynı anda kontrol etmek karmaşık bir süreçti ama bu engelleri disiplinler arası bir yaklaşımla, sabırla ve ekip çalışmasıyla aşabildik. Bu süreç uzun ama öğretici oldu.&nbsp;Projenizin, özellikle DNP teknolojisinin yaygınlaştırılması ve erişilebilir kılınması açısından gelecekte nasıl etkiler yaratmasını bekliyorsunuz?Özellikle yüksek frekansta çalışan DNP test ekipmanları oldukça pahalı ve dünyada sadece sayılı üniversite ve araştırma merkezi bu ekipmanlara sahip olabilecek bütçeye sahip. Doktora tezimde tasarladığımız DNP çipleri sayesinde, yüksek maliyetli gyrotronlara ve mikrodalga dalga kılavuzlarına ihtiyaç duymadan bu deneyleri gerçekleştirebildik.&nbsp;Umudum, bu teknolojinin sadece büyük laboratuvarlarla sınırlı kalmayıp daha küçük araştırma gruplarında ve hatta klinik uygulamalarda da kullanılabilir hale gelmesi. DNP, manyetik rezonans sinyalini yüzlerce kat artırabiliyor; bu da daha hızlı ve daha detaylı ölçümler yapılmasına imkân tanıyor. Böylece hem deney süreleri kısalıyor hem de daha önce mümkün olmayan, çok kısa ömürlü ve hızlı gerçekleşen dinamik süreçler takip edilebiliyor. Uzun vadede, bu teknolojinin tıp, malzeme bilimi ve biyosensörler gibi alanlarda yeni fırsatlar yaratacağına inanıyorum.İTÜ’den EPFL’ye uzanan yolculuğunuzda sizi bu alana yönlendiren motivasyon neydi?İTÜ’de lisans eğitimim sırasında elektromanyetik dalgalar, radyo frekansı devreleri gibi konularda sağlam bir altyapı edindim. Bunun yanında, kuantum fiziğinin geniş uygulama alanları tam olarak kavrayamasam da her zaman ilgimi çekiyordu. Doktora konusu seçerken EPFL’de karşıma bu alanda çalışma fırsatı çıktı. Neredeyse hiç bilmediğim bir konuda doktora yapmak başta oldukça ürkütücüydü.&nbsp;Ancak manyetik rezonansın neredeyse sınırsız uygulama alanına sahip olması ve bir elektronik mühendisi olarak bu alana kendi katkımı sunma ihtimali beni çok heyecanlandırdı. EPFL bu tür araştırmalar için çok uygun bir ortam sunuyor; deneysel olanaklarımız oldukça ileri düzeyde. Bu alanda beni en çok motive eden şey ise temel bilimin, yenilikçi mühendislikle birleşerek somut bir ürüne dönüşebilmesi.Doktora süreciniz boyunca sizi en çok etkileyen kişi ya da olay neydi?Yüksek frekansta çalışan DNP deneylerini başarıyla gerçekleştirmek oldukça uzun zaman aldı. Bir dönem, deneylerden elde ettiğimiz verileri yorumlamakta çok zorlandık ve doğrudan neden beklediğimiz DNP etkisini gözlemleyemediğimizi anlamıyorduk. Danışman hocamla aylar boyunca deneme ve sonuç değerlendirme süreci yürüttük. Her seferinde yeni bir yorum geliştiriyor, o yorumu doğrulamak için yeni bir deney ya da matematiksel hesaplama yapıyorduk. Doğru cevaba ulaşana kadar pek çok yanlış varsayımı test ettik.&nbsp;Tüm bunlar olurken büyük bir merak ve heyecanla yeni olasılıklar üretmeye devam ettik. Pes etmeyi hiç düşünmedik çünkü cevabı mutlaka bulacağımıza inanıyorduk. Danışman hocamla, daha önce birlikte yürüttüğümüz deneylerde de bana aşıladığı bu yaklaşım, neredeyse her akşam laboratuvardan çıkarken ‘Çözümü bulacağız, yarın görüşürüz’ diyerek bitirdiğimiz uzun tartışmaların bir parçasıydı. Bu süreç bana yalnızca mühendislik ve tasarımın değil, bilimsel araştırmanın da ne kadar keyifle ve azimle yürütülebileceğini gösterdi.Kadın bir mühendis ve araştırmacı olarak bilim dünyasında karşılaştığınız zorluklar oldu mu? Bunlarla nasıl baş ettiniz?Açıkçası bu konuda kendimi şanslı azınlık içinde görüyorum. Hayatım boyunca ailemden, öğretmenlerimden ve arkadaşlarımdan güçlü bir destek hissettim. Hiçbir zaman ‘bunu sen yapamazsın ama bir erkek yapar’ gibi bir düşünce bana aşılanmadı; yeteneklerim küçümsenmedi. Aksine öğretmenlerimin özel ilgisi ve kazandığım burslar bu özgüveni pekiştirdi. Egitim hayatım boyunca arkadaşlarımdan, asistanlardan ve hocalarımdan her zaman saygı ve destek gördüm. Türkiye’de kız öğrencilerin çalışkan ve başarılı olduğu yönündeki yaygın algının da bu anlamda bana moral verdiğini söyleyebilirim.EPFL’ye geldiğimde de içinde yer aldığım laboratuvar ortamında ve hocalarımla çalışırken hep yeteneklerime değer verildiğini hissettim. Bunun yanında EPFL’de kadın araştırmacılara destek sağlayan ‘Fix the Leaky Pipeline’ programına katıldım. Bu sayede harika kadın araştırmacılarla tanıştım ve aslında pek çok kadının bilim dünyasında ne tür engellerle yüz yüze kaldığını yakından gördüm. Bu süreçte ben de kendi kendime koyduğum görünmez sınırların farkına vardım. Bu, hâlâ üzerinde çalışmaya ve kendimi geliştirmeye devam ettiğim bir alan.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3603.jpg" width="1024" height="576"></figure>Sizin gibi yüksek teknoloji alanlarında çalışmak isteyen gençlere ne gibi tavsiyelerde bulunursunuz?Meraklı olun, soru sormaktan çekinmeyin ve hata yapmaktan korkmayın. Yeni bir alana girerken yeteneklerinizden şüphe etmeyin, cesur olun. Ben hiçbir başarının sadece büyük bir zekânın ürünü olduğuna inanmıyorum; ama her başarının mutlaka büyük bir emeğin sonucu olduğundan eminim.&nbsp;İyi bir ekipte yer almak ve farklı disiplinlerden insanlarla çalışmak vizyonunuzu inanılmaz derecede genişletir. Mümkünse farklı alanlarda araştırma yapan insanlarla iletişim kurun, onlardan öğrenin. Ve unutmayın: Sabır çok önemli. Büyük fikirler bir günde gerçeğe dönüşmez, ama emekle, inatla ve merakla mutlaka yolunu bulur.Akademide mi kalmayı düşünüyorsunuz yoksa endüstride de çalışmalar yapmak istiyor musunuz?Şu anda çalıştığım kurum olan CSEM, akademi ile endüstri arasında tam anlamıyla bir köprü görevi görüyor. Doktora sonrasında araştırmalarımı burada yürütüyorum. İçinde yer aldığım grup bugüne kadar birçok başarılı tasarıma imza atmış, içinden start-up şirketler çıkarmış bir ekip.&nbsp;Bu farklı ortam, uzun zamandır fırsat bulamadığım alanlarda kendimi geliştirmeme imkân sağlıyor. Grubumuzda elektronik devre tasarımında 20 yılı aşkın deneyime sahip mühendislerle çalışıyorum ve onlarla yaptığım fikir alışverişleri manyetik rezonans alanında uygulanabilir yeni fikirler ortaya çıkarıyor.Aslında yüksek lisansım sırasında da bir süre İTÜ Teknopark’taki Mikroelektronik firmasında yarı zamanlı çalışmış ve oradaki tecrübeli mühendislerden çok şey öğrenmiştim. Hatta o dönemde edindiğim pratik bilgilerin, doktora sırasında tasarladığım devrelerin başarıyla çalışmasında kritik rol oynadığına inanıyorum.Demek istediğim şu ki: akademi ve endüstri, birbirini sürekli besleyen ve birlikte ilerleyen iki DNA sarmalı gibidir. Benim gönlümde uzun vadede akademi var; çünkü bir ürünü geliştirmekten ziyade, sıfırdan yepyeni bir ürünün gerçeğe dönüşebileceğini göstermek bana çok daha heyecan verici geliyor. Tabii en büyük hayalim, bu fikirlerin sadece laboratuvarda kalmayıp bir gün gerçek dünyaya taşınarak birilerine, ne kadar küçük olursa olsun, somut bir fayda sağlaması.Araştırma konularınız arasında özellikle ilginizi çeken, gelecekte derinleşmeyi planladığınız yeni bir teknoloji ya da alan var mı?Şu anda kuantum algılama ve biyouyumlu mikro sistemler alanı özellikle ilgimi çekiyor. Manyetik rezonans tekniklerini biyomedikal cihazlarla birleştirmek önemli fırsatlar sunabilir ve bu yönde derinleşmeyi hedefliyorum. Bu alanda ilerlemek için iş birlikleri geliştirmem ve yapılabilecekler konusunda kendimi daha fazla beslemem gerektiğinin farkındayım.&nbsp;Şu anda bilgi ve yetkinlik alanım doğrultusunda alana katkı sağlayacağına inandığım devreleri tasarlamaya devam ediyorum. Kısa vadede, geniş sıcaklık aralığında çalışabilen, farklı yöntemleri ve frekansları aynı çipte bir araya getiren gelişmiş manyetik rezonans devreleri tasarlamayı hedefliyorum. Böylece pek çok farklı deney tek bir çip ile gerçekleştirilebilecek.Uluslararası iş birliklerinin araştırmalarınızdaki yeri nedir? Türkiye’deki üniversitelerle ortak projeler yürütmeyi düşünüyor musunuz?Uluslararası iş birliklerinin degerini gittikce daha iyi anliyorum. Farklı bakış açıları ve teknik imkanlar bir araya geldiğinde çok daha yaratıcı çözümler üretilebiliyor. Gelecekte Türkiye’deki üniversitelerle de ortak projelerde yer almayı çok isterim. Bu tür bağların hem bilgi paylaşımı hem de insan kaynağı açısından büyük katkı sağladığına inanıyorum.Kendi kariyer hikayenizi düşündüğünüzde, geriye dönüp genç Nergiz’e bir cümleyle ne söylemek isterdiniz?Kendine güven ve fikirlerinin pesinden kosmaktan asla çekinme. Daima açık iletişimden yana ol; sorunları ertelemeden, güzel bir iletişimle çöz. Yıllar önce İTÜ’den bir hocamın bana söylediği bir sözün ne kadar doğru olduğunu her geçen gün daha iyi anlıyorum: ‘Ne olmak istiyorsan, o olacaksın.’ Çok basit ama benim için çok güçlü bir cümle. Hâlâ kendime sık sık bunu hatırlatıyorum.

Bir Türk kadınının bilimde çığır açan devrimi

Modernleşme denince akla genellikle teknolojik gelişmeler, eğitim reformları ve hukukta yapılan değişiklikler gelir. Ancak tarihî süreçler sadece görünen yüzlerden ibaret değildir. Bir toplumun dönüşümünde, yüksek sesle konuşmayan ama derin izler bırakan aktörler de vardır. 

Sessiz aktörler

Pusula Swiss olarak, Osmanlı’nın son döneminde hem devletin çeşitli kademelerinde görev almış hem de tasavvuf geleneğine sıkı sıkıya bağlı kalmış bu "sessiz aktörler"i gündeme taşımak istedik.&nbsp;Harvard Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmalarını sürdüren ve Osmanlı’nın geç dönem sûfî bürokratları üzerine kapsamlı çalışmalar yürüten Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya ile gerçekleştirdiğimiz bu röportaj, modernleşme ile maneviyat arasında kurulmuş köprülerin izini sürüyor.Pusula Swiss: Sayın Yalçınkaya, bize öncelikle akademik geçmişinizden ve sizi “sûfî bürokratlar” gibi özel bir alana yönlendiren sebeplerden bahseder misiniz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Elbette. Lisans ve yüksek lisans eğitimim sırasında Osmanlı düşünce tarihi ve tasavvuf geleneği benim ana ilgi alanımdı. Doktora tezimi Ken’ân Rifâʿî üzerine hazırladım. Ardından Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nde akademik kariyerime başladım. 2022-2024 arasında Harvard Üniversitesi Ortadoğu Çalışmaları Merkezi’nde (CMES) doktora sonrası araştırmalarımı yürüttüm. Halen Harvard Universitesi kaynaklarıyla sabbatical sürecimdeyim ve doktora sonrası araştırmalarımı yayın haline getiriyorum. Burada geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminde sûfî entelektüellerin devlet ve toplum üzerindeki etkilerini inceledim. Bu konuyu seçmemin en büyük nedeni, tarih yazımında çoğu zaman göz ardı edilen bu aktörlerin, modernleşme sürecinin manevî ve ahlâkî yüzünü temsil etmesiydi.Pusula Swiss: "Sûfî bürokrat" kavramı ilk bakışta tezat gibi görünüyor. Bu tanımı biraz açar mısınız?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Haklısınız, kulağa zıt gibi geliyor. Bir yanda mistik hayatın sadeliğini benimseyen sûfîler, diğer yanda seküler devlet düzeni içinde görev yapan bürokratlar... Ancak Osmanlı toplumunda bu ikilik düşündüğümüz kadar keskin değildi. 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyıl başlarında birçok devlet adamı aynı zamanda bir tarikata mensuptu. Bu kişiler hem mektepler açıyor, eğitim reformları yapıyor hem de dergâhlarda zikir halkalarına katılıyor, Mesnevî okutuyorlardı. Onların çok yönlü kimlikleri sayesinde devletin teknik modernleşmesi ile toplumun manevî değerleri arasında bir denge sağlandı.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c819.jpg" width="1024" height="576"></figure>Pusula Swiss: Bu sûfî bürokratlar Osmanlı modernleşmesine ne tür katkılar sundular? Reformlara karşı mıydılar yoksa desteklediler mi?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Bu noktada geleneksel anlatılarla yüzleşmemiz gerekiyor. Osmanlı modernleşmesini genellikle seküler, Batıcı elitlerin projesi gibi görürüz. Ancak gerçekte sûfî entelektüeller bu sürecin tam içindeydiler. Örneğin, Aşçı Dede İbrahim Halil Efendi'nin hatıratında Japonya'nın modernleşmesinden övgüyle bahsedilir. Bu isimler reformları bir tür dinî sorumluluk olarak gördüler. Gazetelerde yazılar yazdılar, halka yeniliklerin gerekçelerini anlattılar. Modernleşmenin vicdanı oldular diyebiliriz. Yaptıkları iş, sadece modern kurumları savunmak değil; bu kurumlara manevî ve ahlâkî içerikler kazandırmaktı.Pusula Swiss: Örnek olarak kimleri sayabiliriz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Ken’ân Rifâʿî bu profilin en çarpıcı örneği. Galatasaray Sultanîsi mezunu, aynı zamanda şeyh. Maarif Nezareti’nde müfettişlik yapmış, vilayetlerde maarif müdürlüğü görevinde bulunmuş. İstanbul’da Ümmü Ken’an Dergâhı’nı kurmuş. Cumhuriyet’in radikal reformlarına dahi anlayışla yaklaşmış biri. "Gerçek tekke kalptedir" diyerek, zahiri kurumların değil, tasavvufun özünün korunmasını savunmuştur. Hem klasik Türk musikisine hem de Batı müziğine ilgi göstermiş, piyano çalmış ve ilahiler bestelemiştir.Veled Çelebi İzbudak da önemli bir örnek. Mevlânâ soyundan gelen bir Mevlevî şeyhi, ama aynı zamanda II. Meşrutiyet’ten itibaren Modernleşme süreçlerinde aktif olarak yer almış, Cumhuriyet döneminde de milletvekili olarak görev almış bir dil âlimi. Türk Dil Kurumu’nda çalışmış, 12 ciltlik bir sözlük hazırlamış. Mevlânâ Dergâhı'nın müzeye dönüştürülmesinde de adı geçiyor. Onun hikâyesi, sûfî kimliğin ulus-devlet reformlarıyla çatışmadığını, tam tersine bu sürece içeriden katkı sunduğunu gösteriyor.Pusula Swiss: Daha az bilinen ama önemli isimlerden de bahseder misiniz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Mehmet Şemseddin Ulusoy, Bursa’da Halvetî-Misrî Dergâhı'nın son şeyhi. Şiirlerinde modern toplumun meselelerini tasavvuf perspektifinden değerlendirmiş. Aşçı Dede İbrahim Halil, II. Abdülhamid döneminde hem mutfakta hizmet etmiş hem de hatıratında dönemin reform tartışmalarına yer vermiştir. Bu metinler, sufîlerin dünyadan kopuk olmadığını, aksine yenilikleri takip ettiklerini gösteriyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c81a.jpg" width="1024" height="576"></figure>Tâhirü’l-Mevlevî ise tam bir entelektüel. Hem mevlevî hem de eğitimci, şair ve yayıncı. 1912’de yazdığı "Teşebbüs-i Şahsî" romanı, tasavvufun çalışma ve girişimcilik ahlâkıyla nasıl örtüştüğünü gösteriyor. O, “çalışmak da ibadettir” anlayışıyla sûfîlerin üretken bireyler olmasını savunmuş.Pusula Swiss: Günümüz için bu “sessiz aktörler”in ne gibi bir anlamı olabilir sizce?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Bu isimler bize çok şey söylüyor. Öncelikle tarihî süreçlerde seküler ve dindar ayrımının bu kadar keskin olmadığını hatırlatıyorlar. Modernleşme, manevî değerlerle çatışmak zorunda değil. Aksine, etik ilkelerle desteklendiğinde daha kalıcı hale geliyor. Ken’ân Rifâʿî gibi bir isim hem Batılı yaşam tarzına açık hem de tasavvufun özüne sadık kalabiliyorsa, bu bizler için çok güçlü bir mesaj. Kamu hizmetinde, eğitimde ya da kültürde çalışan herkes için ilham verici. Sessiz aktörlerin geçmişte söyledikleri, bugün de içimizde yankılanıyor. Bu yüzden onları hatırlamak, sadece tarihî bir borç değil; aynı zamanda toplumsal bilinç ve geleceğe yönelik vizyon açısından da çok değerli.Pusula Swiss: Çok teşekkür ederiz bu derinlikli ve ufuk açıcı sohbet için.Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Ben teşekkür ederim. Bu tür konulara yer vermeniz, geçmişle bugün arasında kurduğumuz bağların güçlenmesine katkı sağlıyor.