Tamamen Ortadan Kaldırılan İlk Bulaşıcı Hastalık, Çiçek
Çiçek hastalığı, hava yoluyla kolaylıkla yayılabilen variola ismi verilen bir virüsün sebep olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Virüs bağışıklık sistemine saldırır ve hızlı bir şekilde ölümle sonuçlanır.
Hastalık 17. yüzyılda ölümcül bir salgın haline gelmiş ve virüse yakalanmış her on insandan üçünün ölümüne sebep olmuştur. 1796 yılında, doktor Edward Jenner, virüsün benzer, daha az istilacı bir türünün enjeksiyonu alınırsa insanların çiçek hastalığına karşı bağışıklık kazanabileceğini keşfeder.
Jenner'in deneyleri, dünyanın ilk aşısının geliştirilmesinin yolunu açar. Gelecek yüzyılda ise aşılar gelişmiş ülkelerde rutin bir uygulama haline gelir. Bilinen son vaka, 1977 yılında Somali'de kaydedilir. 1980 yılında, Dünya Sağlık Örgütü (WHO) çiçek hastalığının tamamen ortadan kaldırılan ilk hastalık olduğunu duyurur.
Hastalık, Dünya çapında %100 olarak üstesinden gelinmiş tek hastalık olma özelliğine sahip.
Çocuk Felci Hayat Boyu Devam Eden Sakatlıklar Bıraktı
Çocuk felci, insanın beynini ve omuriliğini istila ederek felce neden olabilen viral bir enfeksiyondur. Hastalığa yakalanan dört kişiden biri gelip geçici grip benzeri semptomlar geliştirir ve kendiliğinden iyileşir.
Fakat çok küçük bir yüzdede felç ve solunum bozukluklarını da içeren ciddi etkiler görülebilir. NPR'ye göre, yalnızca 1952 yılında, ABD'de 3000 çocuk, çocuk felcinden dolayı hayatını kaybetti. O yıllarda çocuk felcinden kaynaklanan ölümler o kadar yaygın hale gelmişti ki, şirketler yeni doğanların ebeveynlerine çocuk felci sigortası satıyorlardı.
Polyovirüs, genç nüfus arasında hızla yayılmaya başlamıştı. İlk kez 1955 yılında yapılan bir aşıyla çocuk felci oranları hızla azalmaya başladı. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre, bu yıl (Mart 2019 itibariyle) yalnızca üç ülkede (Nijerya, Pakistan ve Afganistan) aktif çocuk felci vakası kaydedildi.
Bulaşıcı Bir Bakteriyel Enfeksiyon: Difteri
Difteri, 20. yüzyılın başlarında yayılmaya başlayan ölümcül bir hastalıktı. CDC verilerine göre, 1921 yılında 206.000 insan difteri enfeksiyonundan etkilendi ve hastalık, o yıl yaklaşık 15.520 insanın ölümüne yol açtı.
Özellikle de nüfus yoğunluğunun fazla olduğu şehirlerdeki insanlar, büyük oranda hastalığa yakalanıyordu. 1920 yılında üretilen difteri aşısı ile, doğal salgınlar büyük oranda azaldı. Bununla birlikte CDC'ye göre, hastalık, küresel anlamda tehlike arz etmeye devam etmekte. 2016 yılında, ülkeler Dünya Sağlık Örgütü'ne yaklaşık 7.100 difteri vakası bildirmişti.
Ancak özellikle de insanların aşıya erişiminin mümkün olmadığı, gelişmemiş ülkelerde, vaka sayısının bildirilenden çok daha fazla olduğu tahmin edilmekte. CDC, çocuklara dört doz difteri aşısı yaptırılmasını ve ardından tam koruma sağlamak için her 10 yılda bir de bağışıklık güçlendirici aşı yaptırılmasını öneriyor.
Çocuklarda Ağrılı Şişkin Bir Yüze Sebep Olan Kabakulak
Kabakulak, Rubulavirus ailesinin üyesi olan paramiksovirus isimli bir virüsün sebep olduğu bir solunum yolu hastalığıdır. CDC verilerine göre, kabakulak aşısının geliştirilmesinden önce, ABD'de her yıl yaklaşık 186.000 vaka kaydediliyordu.
Kabakulak, genellikle ölümcül değildir ancak bazı hastalarda, işitme kaybı gibi hayat boyu devam eden etkileri görülmüştür. Hastalığa yakalanan genç erkeklerin yaklaşık yüzde 20 ile 30'u şişmiş testis geliştirme riski altındadır.
Bu da doğurganlık sorunlarına neden olur. 1967 yılında kabakulak aşısı programının uygulanmaya başlanmasından sonraki yıllarda, ABD'de kabakulak vakaları %99 oranında azalmıştır ve bugün, yılda yalnızca birkaç yüz vaka kaydedilmektedir.
Deride Döküntü, Yüksek Ateş ve Ciddi Uzun Vadeli Komplikasyonlar: Kızamık
Kızamık, aynı zamanda rubeola olarak da bilinen, solunum sistemi ve diğer organları etkileyen bir hastalıktır. 1950‘lerin sonlarında henüz aşısı geliştirilmemişken, her yıl tahminen 3 milyon insan kızamığa yakalanıyordu. Yaklaşık 48.000 insan hastaneye kaldırılıyor ve her yıl 400-500 kişi hayatını kaybediyordu.
Kızamık, o kadar bulaşıcıdır ki, eğer ortamda hasta bir kişi bile varsa, etrafındaki kişilerin %90'ı korunmazlarsa enfekte olurlar. CDC, 2000 yılında ABD'nin kızamıktan kurtulduğunu duyurmuştu. Özellikle de son yıllarda Dünya çapında yürütülen aşı karşıtı kampanyalar nedeniyle, normalde 2-doz MMR aşısı (çocuklarda kızamık, kızamıkçık ve kabakulağa karşı bağışıklık geliştiren aşı) sayesinde tamamen önlenebilen kızamık, yeniden tehlikeli bir salgın haline geldi.
Doğum Kusurlarına ve Beyin Hasarına Neden Olan Kızamıkçık
Alman kızamığı olarak da bilinen kızamıkçık hastalığının semptomları, kızamık hastalığına oldukça benzer. 1964 yılında, ABD'de yaklaşık 12,5 milyon insan kızamıkçığa yakalanmış ve yine bu yıl içerisinde yaklaşık 11.000 kadında rubella virüsünden kaynaklı düşük vakası ya da ölü doğum görülmüştür.
Enfekte annelerin çocukları işitme kaybı, gelişme bozuklukları, katarakt ve kalp yetmezliğiyle doğmuştur. 1960'ların sonlarında uygulanan kızamıkçık aşısı programı neticesinde, 2015 yılında The New York Times Gazetesi kızamıkçığın ABD'den silindiğini duyurmuştu. Dünya Sağlık Örgütü, önümüzdeki birkaç yıl içerisinde hastalığın dünya çapında yok edilmesini hedeflemektedir.