ABD'li araştırmacı gazeteci Byron Tau’nun bir muhbire dayanan çalışmaları, ABD Savunma Bakanlığı’nın bazı hava durumu uygulamaları gibi birçok kaynaktan konum verilerini toplayarak izleme amacıyla kullandığını gösteriyor. Tau, verilerin bu şekilde izlenmesinin tamamen yasal olduğuna dikkat çekiyor.
Veri Ticareti ve Gizli Gözetim
Web siteleri ve uygulamalar üzerinden toplanan konum verileri, birçok reklam şirketine paylaşılıyor. Kullanıcı verilerinin bir kez paylaşılmasıyla bu verilerin hangi ellere geçtiği izlenemiyor. Tau’nun araştırmalarına göre, gizli servisler bu reklam verilerini gözetim ve takip amacıyla kullanıyor. Tau, 2024 yılında yayımlanan “Means of Control” adlı kitabında bu detayları ve süreçleri anlatıyor.
2010 yılında Uber Media adıyla kurulan bir veri şirketi, sosyal medya verilerini reklam şirketlerine satmak amacıyla kurulmuştu. Ancak 2016 yılında ABD gizli servisleri, bu reklam verilerini izleme aracı olarak kullanmaya başladı. Veri toplama süreci o kadar kapsamlı hale geldi ki şirket saniyede 200.000’den fazla veri noktası topluyordu. Bu veriler, ABD gizli servislerinin yanı sıra başka birçok ülkenin güvenlik kurumları için de önemli bir kaynak oldu.
Veri Satışı ve Siyasi Etkiler
Uber Media’nın ardından Singapur merkezli Near Intelligence, konum verileri piyasasında adından söz ettirdi. Bu şirket, kullanıcıların izni olmadan veri topladığı iddiaları üzerine incelemeye alındı. Near Intelligence ayrıca, Amerika’daki kürtaj karşıtı gruplara, kürtaj kliniklerini ziyaret eden kişilerin verilerini satarak bu kişilere yönelik reklam yapılmasını sağladı.
2023’te borsaya açılan şirket, kısa süre sonra iflas etti, ancak gizli servisler ve güvenlik kurumları bu süreç boyunca topladıkları verilerle birçok kişiyi izleme imkanı bulmuş oldu.
Yasal Veri Toplama Yöntemi
Bu tür veri toplama faaliyetlerinin yasal olduğu belirtiliyor. Gizli servislerin, kullanıcı izni olmadan veri satın alabilmesine olanak tanıyan yasalar mevcut. İsviçre'nin de bu reklam verilerini yasal olarak satın alan ülkeler arasında olabileceği düşünülüyor.
Son olarak, Near Intelligence’in iflası sonrasında verileri Azira adlı başka bir şirket devraldı ve bu şirket halen birçok İsviçreli web sitesiyle kullanıcı verilerini paylaşıyor.