Kasım 2024’te Güney Kore’nin Busan kentinde yapılan zorlu görüşmelerin ardından, 5–14 Ağustos 2025 tarihlerinde Palais des Nations’da gerçekleşecek olan beşinci müzakere turunun ikinci oturumunda (INC-5.2) nihai metnin oluşturulması hedefleniyor. Ancak İsviçreli sivil toplum kuruluşları (STK), çoğu zaman göz ardı edilen ancak çevre için büyük tehdit oluşturan bir konuya dikkat çekiyor: Sigara izmaritleri.
Her yıl dünya genelinde 4,5 trilyon sigara izmariti gelişigüzel şekilde çevreye atılıyor. stop2drop adlı kuruluşun başkanı Markus Dick, “Sigara filtreleri, yavaş yavaş mikroplastiğe dönüşen selüloz asetattan üretiliyor. Ayrıca 7 binden fazla kimyasal madde, ağır metaller ve nikotin içeriyor. Yağmur ve su, bu zehirli maddeleri toprağa ve su kaynaklarına taşıyor” dedi.
Filtrelerin Sağlığa Etkisi: Bir Aldatmaca
Modern sigara filtreleri, 1950’lerde tütün endüstrisi tarafından, sigara kaynaklı akciğer kanseri endişelerini yatıştırmak amacıyla tanıtıldı. Ancak filtreler ne kullanıcıyı koruyor ne de çevreye dost bir çözüm sunuyor. İsviçre Tütün Önleme Birliği Direktörü Luciano Ruggia, “Filtreler, tütün endüstrisinin bir pazarlama taktiği. Zararlı maddelere karşı koruma sağladığı izlenimini veriyor, oysa aslında sağlığa zarar veriyor. Sigara içenler, filtreli sigaralarda daha derin nefes çekerek zehirli maddeleri akciğerlerine daha fazla ulaştırıyor” açıklamasını yaptı.
“Plastik Anlaşmasında Filtresiz Çözüm Şart”
STK’lar, plastik kirliliğini önleme hedefi taşıyan bu anlaşmaya, sigara filtrelerinin de mutlaka dahil edilmesi gerektiğini vurguluyor. Ruggia, “Zehirli plastik filtreler mutlaka yasaklanmalı. Sadece plastik olanlar değil, tüm filtre tipleri kapsama alınmalı” diyor.
Tütün endüstrisinin, yasağı “eko filtre” veya “biyolojik olarak parçalanabilir filtre” gibi kavramlarla aşmaya çalıştığına dikkat çekiliyor. Ancak bu tür filtreler de nikotin, katran ve ağır metaller nedeniyle çevreye ve sağlığa zarar vermeye devam ediyor. Üstelik sözde biyobozunur filtrelerin çoğu, sadece endüstriyel koşullarda parçalanabiliyor.
Dört Temel Talep
AT Schweiz ve stop2drop, hükümetlere ve müzakere heyetlerine şu talepleri iletiyor:
- Dünya çapında filtre yasağı – Tüm sigara filtreleri, materyal fark etmeksizin yasaklanmalı.
- Kirleten öder ilkesi – Tütün şirketleri, filtre atıklarının temizliği ve imhasının maliyetini üstlenmeli.
- Greenwashing’e karşı net çerçeve – WHO’nun Tütün Kontrol Çerçeve Sözleşmesi (FCTC) açıkça referans alınmalı, tütün endüstrisinin karar süreçlerine müdahalesi engellenmeli.
- Bağımsız bilinçlendirme ve düzenleme – Sigara atıklarının toplanması ve imhası için bağlayıcı kurallar getirilmeli, endüstriden bağımsız bilinçlendirme kampanyaları yapılmalı.
