İsviçre’nin Sergide, tarihi olaylarla günümüz dijital dolandırıcılık yöntemleri arasındaki dikkat çekici paralellikler ortaya konuluyor.

1940'lı Yılların Ünlü Dolandırıcısı: Robert Stocker

Serginin odak noktalarından biri, 1940’lı yıllarda Luzern Kantonu'nda faaliyet gösteren ünlü evlilik dolandırıcısı Robert Stocker.

Görünüşte şık giyimli, karizmatik ve güven veren bir imaj çizen Stocker, gazete ilanları aracılığıyla tanıştığı 13 kadını kandırarak onlardan para almayı başarmıştı. Kadınlara genellikle ilk buluşmada evlilik teklif eden Stocker, ardından çeşitli bahanelerle – örneğin cüzdanını kaybettiği iddiasıyla – para istemişti.

Özellikle maddi durumu zayıf kadınları hedef alan Stocker, sahte kimlikler kullanarak kantonlar arasında da faaliyet göstermişti. 1943 yılında polis tarafından yakalanan dolandırıcı, bir buçuk yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Dün Gazete İlanları, Bugün Sosyal Medya: Romance Scam

Sergi, dolandırıcılık yöntemlerinin zamanla araç değiştirdiğini ama temel taktiklerin aynı kaldığını da gözler önüne seriyor.

Geçmişin evlilik dolandırıcılığı, bugün dijital dünyada "Romance Scam" (aşk dolandırıcılığı) olarak karşımıza çıkıyor. Sosyal medya platformlarında sahte profiller oluşturan dolandırıcılar, mağdurları sahte bir romantik ilişkiye ikna ederek, sonunda maddi çıkar sağlamayı hedefliyor.

Federal İstatistik Dairesi verilerine göre, Romance Scam vakaları İsviçre’de her geçen yıl artış gösteriyor. Ancak, tıpkı geçmişte olduğu gibi, bu vakaların çoğu ya bildirilmiyor ya da aydınlatılamıyor.

İlginç bir detay ise, dolandırıcıların geçmişte olduğu gibi bugün de mağdurlarına aynı şekilde yaklaşması: Robert Stocker, tüm kadınları "Müsli" lakabıyla çağırırken, günümüz dolandırıcıları da mağdurlarına genellikle özel takma isimler kullanarak hitap ediyor.

Bir Diğer Klasik Yöntem: Ponzi (Saadet Zinciri) Sistemleri

Sergide ayrıca "Schneeballeffekt" (kar topu etkisi) olarak bilinen Ponzi sistemlerine de yer veriliyor.

1914 yılında Luzernli Edmund Merz, sahte emeklilik sözleşmeleri satarak yatırımcıları kandırmıştı. Bu sözleşmelerin yüksek getiri vaat etmesiyle çok sayıda insanı kandıran Merz, gelen paralarla önceki yatırımcılara ödeme yaparak güven sağlamış, ancak sistem sonunda çökmüştü.

Modern çağda ise en ünlü örnek Bernie Madoff oldu. ABD'li yatırımcı Madoff, onlarca yıl boyunca Ponzi şemasıyla yatırımcılardan yaklaşık 65 milyar dolar çaldı. 2009 yılında 150 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Geçmiş ve Bugün Arasındaki Çarpıcı Benzerlik

Luzern Devlet Arşivi’nden Vanessa von Ah, sergideki belgeleri incelerken şu değerlendirmede bulunuyor: "Geçmişte dolandırıcılar gazeteler ve mektuplarla mağdurlarına ulaşıyordu, bugün ise sosyal medya üzerinden benzer yöntemlerle insanları kandırıyorlar. Ama temel taktikler değişmedi: Güven kazanmak, duygulara hitap etmek ve sonunda para talep etmek."

Özetle:

• Evlilik dolandırıcılığı 1940'larda gazeteler üzerinden yapılıyordu, bugün sosyal medya platformlarında sahte profiller kullanılıyor.
• Ponzi sistemleri o dönemde sahte sözleşmelerle, bugünse uluslararası yatırım dolandırıcılıklarıyla uygulanıyor.
• Geçmişte olduğu gibi bugün de dolandırıcılık olaylarının çoğu mağdurların utanç ya da korku duygularıyla yetkililere bildirilmeden kalıyor.

Luzern'deki bu etkileyici sergi, insan psikolojisinden ve güven duygusunun nasıl suistimal edilebildiğinden yola çıkarak zaman değişse de dolandırıcılığın özünün değişmediğini gösteriyor.