Turgut

İsviçreli çiftçiler için 2025 yılı oldukça iyi geçecek gibi görünüyor. Tarım sektörünün brüt katma değeri 5 milyar CHF seviyesine ulaşması bekleniyor; bu, 2024’e göre %9,6’lık bir artış anlamına geliyor. Ayrıca, çiftçilerin net gelirlerinin son yılların ortalamasının üzerinde gerçekleşmesi öngörülüyor.

Bitkisel ve hayvansal ürünlerde artış

Bu tahminler, İsviçre Federal İstatistik Ofisi (BFS) tarafından hazırlanan tarımsal toplam hesaplama verilerine dayanıyor. Üretim değeri, hem iyi ürün rekolteleri hem de hayvansal ürünlerin satış koşullarının elverişli olmasının etkisiyle %4,1 artarak 12,5 milyar CHF seviyesine ulaştı. Üretim maliyetleri ise büyük ölçüde sabit kaldı.<h2>Üretim maliyetleri ve verimlilik</h2>Ön maliyetler (yem, enerji, gübre, bakım ve onarım) 7,5 milyar CHF olarak gerçekleşti ve bir önceki yıla göre %0,8 arttı. İş gücü verimliliği ise yıllık bazda %8,6 artarken, 2000 yılına göre %41’lik bir artış gösterdi.<h2>Bitkisel üretimde olumlu gelişmeler</h2>Bitkisel üretimin değeri, soğuk ve yağışlı geçen 2024 yılına kıyasla %8,3 artarak 4,4 milyar CHF seviyesine çıktı.<ul><li>Tahıl üretimi bir önceki yıla göre %47,4 arttı, ayrıca ekilen alanlar da genişledi.</li><li>Üzüm hasadı, düşük verimli 2024 yılına göre yükseldi.</li><li>Şeker pancarı, patates, sebze ve yağ/fodder bitkileri için de uygun iklim koşulları sağlandı.</li></ul><h2>Hayvansal üretimde artış</h2>Hayvansal üretim değeri tahminen %2,1 artarak 6,2 milyar CHF seviyesinde olacak.<ul><li>Büyükbaş ve buzağılar için gelirler, talebin arzı aşması nedeniyle yükseldi.</li><li>Domuz üretimi ise önceki yıl ile 0,9 milyar CHF seviyesinde sabit kaldı.</li></ul><h2>Süt sektörü ve net gelir artışı</h2><ul><li>Süt fiyatlarının ortalama %1,3 artması bekleniyor ve süt üretimi de arttı.</li><li>Süt üretim değerinin 2,8 milyar CHF olması öngörülüyor (%1,7 artış).</li></ul>Tüm gelirler (üretim değeri, devlet sübvansiyonları ve faiz gelirleri dahil) 15,4 milyar CHF olarak tahmin edilirken, giderler 12,2 milyar CHF seviyesinde (%0,3 artış) gerçekleşti.<ul><li>Böylece tarım sektörü, tahmini 3,2 milyar CHF net gelir elde edecek. Bu, son beş yılın ortalamasına göre yaklaşık %11’lik artış anlamına geliyor.</li></ul><h2>Çiftçi sendikası: “Olumlu bir sıçrama”</h2>İsviçre Çiftçi Sendikası, net gelirin bir önceki yıla göre %16,6 artacağını ve bunun “pozitif bir sıçrama” olduğunu belirtiyor. Ancak sendika, bunun sürdürülebilir olmadığını vurguluyor:<ul><li>Üretici fiyatlarının artması, artan üretim risklerini karşılamak için gerekli.</li><li>Kamu maliyesi tasarrufları çiftçi ailelerinin pahasına yapılmamalı.</li></ul><h3>Öne çıkan rakamlar</h3><ul><li>Brüt Katma Değer: 5 milyar CHF (%9,6 artış)</li><li>Üretim Değeri: 12,5 milyar CHF (%4,1 artış)</li><li>Net Gelir: 3,2 milyar CHF (%11 artış)</li><li>İş gücü verimliliği: %8,6 artış, 2000’den bu yana %41 artış</li></ul>

2025 yılı çiftçiler adına oldukça kazançlı geçiyor

İsviçre’de ilk kez ulusal ölçekte yapılan bir araştırma, et, balık, yumurta, süt ve süt ürünlerinde PFAS kalıntılarını inceledi. Kanton Gıda Kimyagerleri Birliği Başkanı Alda Breitenmoser, sonuçların genel olarak sevindirici olduğunu, ancak bazı bölgelerde ciddi sorunlar bulunduğunu söylüyor.

Sonuçlar genel olarak sevindirici

SRF: Birliğiniz yaklaşık 900 gıda ürününde PFAS araştırdı. Bu çalışmanın nedeni neydi? Breitenmoser: Geçen yıl İsviçre’de et, balık ve yumurtada PFAS için yeni üst sınırlar belirlendi. Biz de İsviçre piyasasının durumunu görmek istedik. Tüketici alışkanlıklarını yansıtacak şekilde büyük perakendecilerden, haftalık pazarlardan ve doğrudan üreticilerden ürün topladık.SRF: Sonuçlar sürpriz oldu mu? Breitenmoser: Olumlu anlamda şaşırdık. Bazı bölgesel vakalar nedeniyle tabloyu kestiremiyorduk. Çalışma gösteriyor ki İsviçre genelinde yaygın bir PFAS sorunu yok. Ürünlerin büyük çoğunluğu yüksek düzeyde kirlenmiş değil.<h3>Zugersee’de balık satışının yasaklanması ulusal çalışmayla bağlantılı mı?</h3>Geçtiğimiz günlerde Zug Kantonu, Zugersee’den çıkan egli ve turna balıklarının aşırı kirlilik nedeniyle artık satılamayacağını duyurdu.Breitenmoser: Bu, tamamen bölgesel bir araştırmanın sonucudur ve bizim ulusal çalışmamızla doğrudan bağlantılı değildir. Ulusal çalışmada, ticari olarak satışa sunulan balıklar arasında yalnızca bir örnekte sınır aşımı tespit ettik. Ancak Zug örneği, yer yer çok yüksek kirlilik düzeylerinin olabileceğini ve nedenlerinin araştırılması gerektiğini gösteriyor.<h3>“Rindfleisch'te (sığır eti) sorun daha büyük” yorumu doğru mu?</h3>Ulusal çalışmada beş sığır eti numunesi dikkat çekti.Breitenmoser: Bu sonuçtan genelleme yapılamaz. Sığır etinde daha büyük bir sorun olduğunu söyleyemeyiz. Bunun bir nedeni, örneklerin yüzde 70’inin İsviçre üretimi olması. Ancak başka kantonlardan bildiğimiz gibi, yerel yoğunluk noktaları olduğunu doğruluyor. Bu bölgeleri tespit edip müdahale etmek gerekiyor.<h3>“Tam bir rahatlama değil, ancak kısmi bir olumlu tablo var”</h3>SRF: O halde sonuç bir rahatlama mı? Breitenmoser: Bir ölçüde evet. İsviçre’de satılan ürünler genel olarak güvenli. Ancak tüm kategorilerde PFAS tespit etmiş olmamız ve yerel sorunların varlığı endişe verici. Konuyu ciddiyetle takip etmek gerekiyor.<h3>Ulusal PFAS eylem planı hâlâ gerekli</h3>Kanton gıda kimyagerleri birliği uzun süredir ulusal bir PFAS stratejisi talep ediyordu.Breitenmoser: Bu talep hâlâ acil. Siyaset, sanayi, tarım ve bilim dahil tüm paydaşların ortak hareket etmesi gerekiyor. Amaç, PFAS kullanımını mümkün olduğunca azaltmak olmalı. Bu maddelerin en iyisi hiç çevreye karışmamasıdır.<h3>“PFAS mesleki hayatım boyunca gündemimde olacak”</h3>SRF: PFAS sizi daha ne kadar meşgul eder? Breitenmoser: Muhtemelen tüm meslek hayatım boyunca.

Kanton gıda kimyagerleri birliği 900 gıda ürününde PFAS araştırması yaptı

İsviçre Enerji Vakfı (SES), hükümetin nükleer santral yapım yasağını kaldırma planlarının enerji dönüşümünü tehlikeye atabileceği konusunda uyardı. Kuruma göre, yalnızca yeni bir nükleer santral ihtimalinin gündeme gelmesi bile yenilenebilir enerji yatırımlarını frenliyor.

Enerji Vakfından uyarı

İsviçre Federal Konseyi, nükleer santral yapımına yönelik mevcut yasağın kaldırılmasını istiyor. Ancak SES, hükümetin parlamentoya sunduğu metinde bu değişikliğin gelecek 20 yıldaki etkilerinin görmezden gelindiğini belirtiyor. Bu dönemin, ülkenin güneş, rüzgâr ve hidroelektrik yatırımlarını hızlandırması gereken kritik bir süreç olduğuna dikkat çekiliyor.<h2>Üç senaryoda da aynı sonuç: Yatırımlar yavaşlıyor</h2>SES’in hazırladığı politika analizinde üç farklı senaryo değerlendirildi:<ul><li>Yeni santral projesinin hiç olmaması,</li><li>Özel sektörün olası bir projeye hazırlanması,</li><li>Devletin yeni bir nükleer santrali kısmen finanse etmesi.</li></ul>Tüm senaryolarda sonuç aynı: Yenilenebilir enerji projelerine yatırım iştahı düşüyor. Piyasa oyuncularının belirsizlik nedeniyle güneş, rüzgâr, hidroelektrik ve batarya depolama yatırımlarını yavaşlatacağı belirtiliyor.<h2>Stromgesetz hedefleri tehlikede</h2>Analize göre İsviçre, 2024’te kabul edilen yeni Elektrik Yasası’nın (Stromgesetz) belirlediği yenilenebilir enerji hedeflerine ulaşamayacak.En kötü senaryoda fotovoltaik kapasite artışı 2045 hedefinin %30 gerisinde kalıyor.Ayrıca Netzzuschlagsfonds üzerinden kilovatsaat başına 0,5 rappenlik devlet desteğinin nükleer projelere yönlendirilmesi hâlinde, yenilenebilir kaynaklar için ayrılan bütçe küçülecek. Bu da enerji dönüşümünün hem daha pahalıya hem de daha geç hayata geçmesine yol açacak.<h2>“Nükleer ile yenilenebilir aynı kulvarda ilerleyemez”</h2>ÇAraptırmada, nükleer enerjinin yenilenebilir kaynaklarla aynı yatırım ortamında bir arada bulunmasının zor olduğunun altı çiziliyor. Yeni bir nükleer santral inşasının teknoloji, finansman, regülasyon ve zamanlama açısından büyük belirsizlikler taşıdığı; bu belirsizliklerin de yenilenebilir projelere gölge düşürdüğü ifade ediliyor.SES, İsviçre'nin net ve istikrarlı bir enerji politikasına ihtiyaç duyduğunu vurgulayarak Federal Parlamento’ya çağrıda bulunuyor: "Nükleer santral yasağı korunmalı ve yenilenebilir enerji yatırımlarına sürdürülebilir güvence sağlanmalı."

Yeni nükleer santral ihtimali, yenilenebilir enerji yatırımlarını yavaşlatıyor

İsviçre’de başkasının rahminde çocuk taşımak hâlâ tabu ve yasak olmasına rağmen, son yıllarda bu uygulamaya olan talep hızla artıyor. Yeni veriler, taşınan çocuk sayısının giderek yükseldiğini ilk kez somut şekilde ortaya koyuyor.

Etik ve hukuk tartışması

İsviçre’nin beş en kalabalık kantonundan alınan verilere göre, 2021 yılında yalnızca 14 çocuk taşınarak dünyaya gelirken, bu sayı 2024’te 43’e yükseldi. 2025 yılı için ise Ekim sonuna kadar 39 çocuk kayıt altına alındı.Jinekolojik Psikolog Misa Yamanaka, artışı doğruluyor: “Talep sürekli artıyor. Sunabileceğimiz hizmeti on katına çıkarsak bile ihtiyacı karşılamak mümkün olmaz.” Özellikle yumurta ve sperm bağışı ile birlikte taşıyıcı annelik konularının daha görünür hale geldiğini belirtiyor.Taşıyıcı annelik nasıl çalışıyor? Taşıyıcı annelik, çocuğu kendi rahminde taşıyamayan çiftler için bir seçenek sunuyor. Örneğin rahimle ilgili sorunları olan kadınlar veya eşcinsel çiftler bu yöntemi tercih edebiliyor. Yapay döllenme ile oluşturulan embriyo, taşıyıcı anneye yerleştiriliyor. Sperm genellikle isteğe bağlı babadan, yumurta ise isteğe bağlı anneden, bağışçıdan veya taşıyıcı anneden alınabiliyor.İsviçre’de taşıyıcı annelik yasak olsa da çocuk sahibi olmak isteyen çiftler cezalandırılmıyor. Ancak uygulamayı gerçekleştirmek için çoğunlukla yurtdışına gitmek zorunda kalıyorlar. Popüler ülkeler arasında Ukrayna, Gürcistan, ABD ve Meksika bulunuyor.Tartışmalar sürüyor GLP Milletvekili Katja Christ, yumurta bağışının yasak olmasını eşitlik açısından haksız buluyor ve yasal değişiklikler yapılmasını savunuyor. Daniel Furter (Pink Cross) ise taşıyıcı anneliğin yasallaşması gerektiğini vurguluyor. Furter, etik kurallar çerçevesinde annelerin sömürülmemesi ve çocukların doğumdan itibaren yasal olarak ebeveynleri tarafından tanınmasının önemine dikkat çekiyor.Buna karşın SVP’li Alois Huber, uygulamanın özellikle yoksul ülkelerde finansal zorluklar nedeniyle sömürüye yol açabileceğini belirterek karşı çıkıyor. Huber, İsviçre’de kendi rızasıyla taşıyıcı anne olacak kadın sayısının çok az olduğunu ve çoğu isteğin yurtdışına kayacağını söylüyor.Sonuç olarak, taşıyıcı annelik konusunda kesin bir kararın alınması hâlâ uzak görünüyor. İsviçre Federal Hükûmeti, yumurta bağışı ile ilgili yeni yasayı ancak 2026 sonunda sunmayı planlıyor.

Yasaklara rağmen taşıyıcı annelik İsviçre’de yayılıyor

Pazartesi günü İsviçre’de hava sert bir şekilde değişiyor. Yaklaşan soğuk hava dalgası, yağmurla karışık yağışları ve birçok bölgede karı beraberinde getirecek. Özellikle Alp kuzey yamacında yağışların yer yer yoğun olması bekleniyor.

Dışarı çıkarken hazırlıklı olun!

<h2>Kar sınırı hızla düşüyor</h2>Haftanın ilk günü kar seviyesi 1800 metreden 800 ila 500 metreye kadar inecek; bazı bölgelerde gece saatlerinde daha da aşağıya sarkabilir.<ul><li>1000 metre üzeri: 10–20 cm yeni kar</li><li>1600 metre üzeri: 30 cm’ye kadar kar birikimi</li></ul>Bu durum özellikle yüksek kesimlerde ulaşımda aksamalara yol açabilir.<h2>Hafta ortası kuru, sonra yeniden belirsizlik</h2>Salı ve çarşamba günleri yağış ara verecek. Ancak perşembe itibarıyla yeni sistemler geliyor ve karın bu kez ovalara kadar ulaşma ihtimali gündemde. Şu an için miktar ve zamanlama kesin değil; büyük bir kar yığılması beklenmese de bazı bölgelerde kısa süreli kar sürprizleri mümkün.<h2>Sıcaklıklar Kışa Döndü</h2>Sıcaklıklar tüm hafta düşük seyredecek:<ul><li>Gün içinde: 2–5 derece</li><li>Geceleri: yaygın don</li></ul>Büyük kar olmasa bile, bu değerler kış hissini fazlasıyla verecek.<h2>Geçen yıl rekor kırmıştı</h2>Hatırlarsak, 21–22 Kasım 2024’te İsviçre etkileyici bir kış başlangıcı yaşamıştı. Luzern’de 42 cm kar ölçülmüş ve bu, 1883’ten beri bir Kasım rekoru olmuştu. Başka şehirlerde de tarihi değerlere ulaşılmıştı:<ul><li>Glarus: 38 cm</li><li>Zürichberg: 28 cm</li><li>Basel: 27 cm</li><li>Bern: 25 cm</li></ul>Bu yıl benzer bir tablo beklenmiyor; ancak düşük rakımlara kadar inecek ufak tefek kar geçişleri mümkün görünüyor.

İsviçre'de soğuk havalarla birlikte kar bekleniyor

İsviçre, ABD ile yürüttüğü gümrük görüşmelerinde anlaşmaya vardı. Hem ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer hem de İsviçre Federal Konseyi anlaşmayı doğruladı. Yeni düzenlemeyle birlikte ABD’nin İsviçre ürünlerine uyguladığı gümrük oranı %15 olarak belirlendi. 

ABD gümrük vergilerini düşürdü

Ekonomi Bakanı Guy Parmelin, perşembe günü ABD’ye gerçekleştirdiği ziyaretin ardından anlaşmanın sağlanmasından memnuniyet duydu. Greer, yaptığı açıklamada anlaşmanın ABD sanayii açısından da önemli olduğunu belirterek, İsviçre’nin ABD’ye göndereceği ilaç ürünleri, altın ve demiryolu ekipmanlarının altını çizdi.Yeni gümrük oranı, İsviçre’yi Avrupa Birliği ile aynı seviyeye getiriyor. Bu oran hâlâ Trump döneminden önceki seviyelerin üzerinde olsa da, İsviçre şirketlerinin AB’deki rakipleriyle rekabet gücünü yeniden kazanmasına yardımcı olacak. Özellikle saatçilik, tıbbi teknoloji, makine, elektrik ve metal sanayilerinin bu indirimden fayda sağlaması bekleniyor. UBS ve Luzern Kantonalbank, daha düşük gümrük oranının bu sektörlerdeki rekabet dezavantajını ortadan kaldıracağı yorumunu yaptı.Washington ziyareti çözümü hızlandırdıEkonomi Bakanı Parmelin, geçtiğimiz hafta ABD Ticaret Temsilcisi Greer ile görüşmek üzere Washington’a gitmişti. Bu ziyaretin öncesinde bazı İsviçreli iş dünyası temsilcileri de ABD Başkanı Donald Trump ile görüşmüştü. Federal makamlar, bu diplomatik trafiğin müzakerelere yeni bir hız kazandırdığını belirtiyor.Trump yönetimi, Nisan ayında küresel ölçekte yüksek gümrük vergileri getirmiş, müzakerelerin ardından bu vergiler Ağustos ayında yürürlüğe girmişti. İsviçre özelinde gümrük oranı %39’a kadar çıkmış ve ülke AB ile Japonya gibi diğer ticaret ortaklarının gerisinde kalmıştı. İlk müzakere turunda anlaşma sağlanamamış, bu nedenle İsviçreli şirketler aylardır ciddi bir mali yükle karşı karşıya kalmıştı. Bu süreçte ABD’nin İsviçre’den alınan ürünlerde bir milyar franktan fazla ek gelir elde ettiği tahmin ediliyor.Yeni anlaşmayla birlikte İsviçre ekonomisinin üzerindeki baskının hafiflemesi ve ticari ilişkilerin yeniden dengelenmesi bekleniyor.

İsviçre–ABD ticaret görüşmelerinde anlaşma: Gümrük vergisi %15’e düştü

İsviçre’de bugün evli çiftlerin yaklaşık yüzde 40’ı boşanıyor. Bu oran 1970’lere kıyasla neredeyse iki katına çıkmış durumda. Ancak boşanmanın ekonomik sonuçlarının kadınlar ve erkekler arasında hâlâ eşitsiz biçimde dağıldığını gösteren yeni bir araştırma, tartışmayı yeniden gündeme taşıdı.

Boşanmanın ekonomik bedeli

Bern Uygulamalı Bilimler Üniversitesi’nin yaptığı çalışmaya göre, özellikle küçük çocukları olan anneler boşanma sonrası ciddi bir gelir kaybına uğruyor. Verilere göre, ayrılıktan sonraki iki yıl içinde annelerin gelirleri ortalama yüzde 38 azalıyor. Aynı süreçte babaların gelir kaybı ise yalnızca yüzde 3.Araştırma bu uçurumu üç temel nedene bağlıyor: Birincisi, ailede çoğunlukla erkeklerin ana gelir kaynağı olması. İkincisi, çocuk bakımının ağırlıklı olarak kadınların omzuna yüklenmesi ve bu durumun masrafları artırması. Üçüncüsü ise erkeklerin kadınlara kıyasla çok daha hızlı yeniden ilişki kurması ve iki gelirli bir haneye daha erken dönmesi. Bu nedenle her on boşanmış anneden biri sosyal yardıma ihtiyaç duyarken, bu oran erkeklerde otuzda bire kadar düşüyor.Aile hukuku profesörü ve avukat Sabrina Burgat, İsviçre’de geleneksel rol dağılımının hâlâ güçlü olduğunu vurguluyor. Çoğu çiftte erkeğin tam zamanlı, kadının ise en fazla yüzde 50 oranında çalıştığını belirten Burgat, bu modelin evlilik sırasında sorunsuz görünse de boşanma anında büyük sıkıntılara yol açtığını söylüyor. “Aile düzeni içinde sorun çıkmıyor gibi görünse de, boşanma sonrası yaşamı sürdürebilmek için ayda fazladan 2000 franka ihtiyaç duyuyorsunuz” diyor.Burgat’a göre sistem mevcut halleriyle eşitsizliği yeniden üretiyor. Bu nedenle babalık izninin annelik izniyle aynı seviyeye getirilmesi ve uygun fiyatlı, yeterli çocuk bakım hizmetlerinin geliştirilmesi gerektiğini savunuyor.Elbette tüm boşanmış çiftlerin durumu aynı değil. Örneğin, dört çocuk babası ve bakım asistanı olan 56 yaşındaki Julien Dura, boşanma sonrası aylık 500 franklık bir bütçe açığıyla ve toplam 121 bin frankı bulan borçla mücadele ediyor. “Bu borcu hayatım boyunca ödeyebileceğimi sanmıyorum” diyerek yaşadığı baskıyı dile getiriyor.Diğer yandan 40 yaşındaki Pauline de Haas, beş yaşındaki çocuğuyla birlikte mali açıdan bağımsız bir yaşam sürdürebilen istisnai örneklerden biri. Zaten boşanmadan önce tam zamanlı çalışarak eşinden daha yüksek bir gelir elde eden de Haas, boşanma sonrası giderlerinin yüzde 39 arttığını söylüyor. Buna rağmen sıkı bir bütçe disipliniyle durumu yönetebildiğini belirtiyor.Aile hukuku uzmanı Burgat, ekonomik riskleri azaltmak için çiftlerin evlilik boyunca mali bağımsızlıklarını koruması gerektiğini vurguluyor.

Kadınlar boşanma sonrası gelirlerinin üçte birini kaybediyor

Cenevre Kantonu’nda 30 Kasım’da diş sağlığını iyileştirmeye yönelik önemli bir oylama yapılıyor. Seçmenler, Sosyalist Parti’nin (SP) hazırladığı girişimi ve buna karşı hazırlanan karşı teklifi değerlendirecek.

Diş sağlığı

SP’nin «Tüm nüfus için uygun fiyatlı diş bakımı» başlıklı girişimi, yılda 300 İsviçre frangı değerinde bir diş bakım çeki verilmesini öngörüyor. Bu çeki, prim indirimi hakkı olan ancak başka bir sosyal yardım almayan kişiler kullanabilecek. Düzenleme, diş hekimi kontrollerini teşvik etmeyi amaçlıyor. Yıllık toplam maliyetin yaklaşık 45,5 milyon frank olacağı tahmin ediliyor ve uygulamanın yeni oluşturulacak bir kanton diş hekimi tarafından koordine edilmesi planlanıyor.Girişim; SP, Yeşiller ve sendikalar tarafından destekleniyor. Ancak kanton hükümeti (Staatsrat) ve merkez-sağ partiler maliyetleri çok yüksek bularak karşı çıkıyor.Buna alternatif olarak, hükümet ve merkez-sağ partiler daha hedefli bir finansal yardım içeren bir karşı teklif hazırladı. Bu teklif, diş sağlığının öneminin yasaya geçirilmesini içeriyor ancak geniş kapsamlı çek uygulamasını öngörmüyor.&nbsp;

Cenevre’de diş tedavilerinin ucuzlaması referanduma gidiyor

İsviçre’de 13. emekli maaşı uygulaması için yapılan halk oylamasının ardından ilk ödemeler Aralık 2026’da yapılacak. Federal Konsey, 12 Kasım 2025 tarihli toplantısında yürürlüğe giriş tarihini resmen onayladı.

Ek ödeme onaylandı

3 Mart 2024’te halkın onayladığı inisiyatif doğrultusunda, AHV (İsviçre Emeklilik Sigortası) emeklileri artık yılda bir kez ek bir maaş daha alacak. 13. emekli maaşı, Aralık ayı ödemesiyle birlikte yatırılacak.Federal Hükümetin açıklamasına göre, 13. maaş, bir yıl içinde ödenen toplam yaşlılık maaşlarının on ikide biri kadar olacak. Hesaplamaya çocuk veya ek maaşlar ile AHV21 geçiş dönemi kapsamında kadınlara verilen ek zamlar dahil edilmeyecek.Aralık ayında emekli maaşı alma hakkı bulunan herkes, bu ek ödemeden yararlanabilecek. (AHVG Madde 34ter, 1. Fıkra)Dul, yetim ve maluliyet sigortasından yararlanan kişilere yapılan ödemeler ise yılda 12 kez yapılmaya devam edecek. Ayrıca 13. maaş, tamamlayıcı yardımların hesaplanmasını etkilemeyecek.

13. Emekli Maaşı ilk kez aralık 2026’da ödenecek

İsviçre Federal Konseyi (Bundesrat), genç kadınların da tıpkı erkekler gibi zorunlu oryantasyon gününe katılmasını öngören yeni bir plan hazırladı. Amaç, kadınları gönüllü olarak ordu veya sivil savunma hizmetine katılmaya teşvik etmek.

Kadınlar için zorunlu askerlik

Savunma Bakanı Martin Pfister, Bern’de düzenlenen basın toplantısında planı kamuoyuna tanıttı. Pfister’e göre bu adım, hem ordunun personel açığını kapatmak, hem de toplumun tüm kesimlerinin temsilini güçlendirmek için gerekli.<h3>Kadın Katılımı Artırılmak İsteniyor</h3>İsviçre ordusunda kadın oranı şu anda yalnızca %1,6 seviyesinde. Her yıl yaklaşık 1200 kadın, isteğe bağlı olarak oryantasyon gününe katılıyor. Ancak Federal Konsey bu sayıyı artırmak istiyor. Yeni düzenlemeyle birlikte, genç kadınlar için katılım zorunlu hale getirilecek.Pfister, bu uygulamanın kadınlara orduda ve sivil savunmada kariyer fırsatlarını tanıtacağını belirterek, “Birçok genç kadın hâlâ orduda sunulan olanakların farkında değil. Bu adım, fırsat eşitliğini güçlendirecek” dedi.<h3>“Kadınlar İçin Güvenli Bir Ordu”</h3>Bazı çevreler, kadınların orduda daha fazla yer almasıyla birlikte cinsel taciz ve güvenlik sorunlarının artabileceğinden endişe ediyor. Pfister bu eleştirilere yanıt vererek, “Ordu herkes için güvenli bir yer olmalı. Güveni sarsan her olaydan derin üzüntü duyuyorum,” dedi.<h3>Genel Hizmet Zorunluluğu Gündemde Değil</h3>Federal Konsey, hem erkekler hem kadınlar için genel hizmet zorunluluğu fikrine ise sıcak bakmıyor. Pfister’e göre bu, “Hizmet yükümlüsü sayısını ikiye katlar ve ekonomiye yüksek maliyet getirir.”Buna karşın hükümet, kadınların ordu ve sivil savunma sistemine daha fazla katılımının ülke güvenliği açısından stratejik öneme sahip olduğu görüşünde.<h3>Süreç Referanduma Gidecek</h3>Yeni uygulamanın yürürlüğe girmesi için anayasa değişikliği gerekiyor. Bu nedenle konu, kamuoyu istişaresinin ardından halk oylamasına (Referandum) sunulacak.

Federal Konsey, genç kadınları orduya teşvik etmek istiyor

İsviçre Federal Konseyi (Bundesrat), biyometrik kimlik kartlarının (ID) kullanımına geçiş hazırlıklarını başlattı. Yeni kimliklerde, bir yonga (çip) üzerinde yüz fotoğrafı ve iki parmak izi saklanacak.

Parmak izi ve yüz tanıma

Yeni biyometrik kimliklerin 2026 sonundan itibaren kullanıma sunulması planlanıyor. Ancak uygulama zorunlu olmayacak – isteyen vatandaşlar klasik kimlik kartlarını kullanmaya devam edebilecek.<h3>Amaç: Sahteciliğe Karşı Güçlü Koruma</h3>Federal Konsey’in açıklamasına göre, biyometrik verilerin eklenmesi kimlik kartlarını sahtecilik ve kötüye kullanıma karşı daha güvenli hale getirecek. Hem biyometrik hem de geleneksel kimlik için aynı ücret öngörülüyor. Bu öneri, federal ve kantonal temsilcilerin yanı sıra fiyat denetleme birimlerinin yer aldığı bir çalışma grubunun raporuna dayanıyor.<h3>AB Uyumlu Seyahat Kolaylığı</h3>Vatandaşlar, ihtiyaçlarına göre biyometrik veya klasik kimlik arasında seçim yapabilecek. Ancak Avrupa Birliği (AB) içinde seyahat edenler için biyometrik kimliğin tercih edilmesi öneriliyor. AB ülkeleri, 2021 yılından bu yana yalnızca biyometrik kimlik kartları kabul ediyor. Bu nedenle yeni kartlar, İsviçrelilerin seyahat özgürlüğünü korumayı amaçlıyor.<h3>Yasal Düzenlemeler Başladı</h3>Yeni kimliğe geçiş süreci, bazı idari ve teknik düzenlemeler gerektiriyor. Bu kapsamda Federal Konsey, Kimlik Yönetmeliği ile İsviçre vatandaşlarına ait kimlik belgeleri yönetmeliğinde değişiklik taslağını kamuoyuna danışma sürecine (Vernehmlassung) sundu. Bu süreç 28 Şubat 2026’ya kadar devam edecek.

İsviçre’de yeni dönem: Biyometrik kimlikler 2026’da geliyor

İsviçre’de evli çiftlerin beşte ikisi boşanıyor; bu oran 1970’lerin iki katı. Boşanma artık hayatın bir gerçeği haline gelse de, ekonomik sonuçları hâlâ ciddi ve kadınlar ile erkekler arasında büyük bir eşitsizlik yaratıyor.

Boşanmanın ekonomik etkisi

Bern Uygulamalı Bilimler Yüksekokulu’nun yaptığı son araştırma, boşanmanın kadınlar üzerindeki ekonomik etkisinin çok daha ağır olduğunu ortaya koyuyor. Küçük çocuğu olan annelerin gelirleri, ayrılıktan sonraki iki yıl içinde ortalama %38 düşerken, babaların gelirinde bu düşüş yalnızca %3 civarında kalıyor.<h3>“Klasik senaryo: erkek tam zamanlı, kadın yarı zamanlı”</h3>Neuchâtel Üniversitesi Aile Hukuku Profesörü ve avukat Sabrina Burgat, tipik aile modelinin hâlâ çok geleneksel olduğuna dikkat çekiyor:<blockquote>“En yaygın durum, erkeğin %90-100 oranında çalışması, kadının ise yarı zamanlı — en fazla %50 — çalışmasıdır.”</blockquote>Bu model evlilik süresince işleyebilse de, boşanma durumunda büyük bir ekonomik sorun haline geliyor:<blockquote>“Birlikte yaşarken geçinebiliyorsunuz, tatillere gidebiliyorsunuz. Ama ay sonunda hiçbir zaman kenarda 2000 frank kalmıyor. Boşandığınızda ise en az 2000 frank fazladan gerekiyor; çünkü artık iki ayrı ev var.”</blockquote><h3>Kadınlar daha fazla yoksullaşıyor</h3>Bu eşitsizliğin üç temel nedeni var:<ol><li>Ailenin ana gelirini genellikle erkeğin sağlaması,</li><li>Çocukların bakım sorumluluğunun çoğunlukla kadında olması,</li><li>Erkeklerin boşanma sonrası daha hızlı yeniden bir ilişkiye başlaması ve böylece gelirlerini paylaşma avantajına sahip olmaları.</li></ol>Sonuç olarak, her on boşanmış anneden biri sosyal yardıma başvurmak zorunda kalırken, bu oran erkeklerde otuzda bir.<h3>“Sistemin kendisi eşitsizliği sürdürüyor”</h3>Sabrina Burgat’a göre mevcut sistem bu eşitsizliği yeniden üretiyor. Çözüm olarak, doğum izninin kadın ve erkek arasında eşit hale getirilmesini ve uygun fiyatlı çocuk bakım imkanlarının artırılmasını öneriyor. Amacı, herkesin ekonomik bağımsızlığını koruyabilmesi.<h3>Bireysel hikâyeler: borç batağında babalar, ayakta kalan anneler</h3>Julien Dura, 56 yaşında, dört çocuk babası bir hemşire. Boşanma sonrası her ay 400-500 frank açık veriyor, toplamda 121.000 frank borcu var; bunun 46.000’i mahkeme masraflarına ait. Umutsuzca söylüyor:<blockquote>“Sanırım hayatımın geri kalanında bunu ödemem mümkün olmayacak.”</blockquote>Öte yandan Pauline de Haas, 40 yaşında ve 5 yaşında bir çocuğu var. O, mali bağımsızlığını koruyabilmiş bir kadın örneği. Eşiyle kıyaslandığında daha fazla kazanıyordu. Boşanma sonrası giderleri %39 artsa da, tam zamanlı insani yardım sektöründeki işi ve dikkatli bütçe planlaması sayesinde maddi olarak ayakta kalmayı başardı.Boşanma hem duygusal hem de ekonomik olarak yıpratıcı; sadece bireyleri değil, toplumu da etkiliyor. Ancak mevcut İsviçre sistemi, aile yaşamı ile ekonomik bağımsızlığı uzlaştırmak için gerekli tüm imkanları henüz sunmuyor.

İsviçre'de boşanmada cinsiyet temelli uçurum büyüyor

İsviçre ile Avrupa Birliği arasında uzun süredir beklenen araştırma iş birliği yeniden başladı. Bern’de düzenlenen törenle, Federal Konsey Üyesi Guy Parmelin ve AB Komiseri Ekaterina Sachariewa, İsviçre’nin altı farklı AB araştırma programına katılımını içeren anlaşmayı imzaladı.

“Horizon Europe” anlaşması resmen imzalandı

Bu anlaşma sayesinde İsviçre, “Horizon Europe” araştırma programına 2025 yılı başından itibaren geriye dönük olarak yeniden dahil oldu. Ayrıca ülke, Euratom (sivil nükleer enerji araştırmaları) ve Digital Europe Programme (yüksek performanslı bilişim, siber güvenlik ve dijital teknoloji geliştirme) gibi projelere de resmi olarak katılıyor.<h3>Uzun Süren Soğuk Dönemin Ardından Yeniden İş Birliği</h3>İsviçre’nin AB ile bilimsel iş birlikleri, 2021 yılında Bern yönetiminin AB ile yürütülen çerçeve anlaşması müzakerelerini tek taraflı olarak sonlandırmasıyla askıya alınmıştı. İlişkilerdeki “buzlar” ise 2024’ün sonunda erimeye başladı. Taraflar, yeni bir ikili iş birliği çerçevesi üzerinde uzlaştı ve bu uzlaşma, araştırma programlarının yeniden açılmasının önünü açtı.2025 başından itibaren İsviçreli araştırmacılar AB projelerine geçici olarak katılabiliyordu; ancak anlaşmanın imzalanmasıyla bu katılım artık resmiyet kazandı. Bu kapsamda AB, İsviçreli araştırmacıların projelerdeki maliyetlerini üstlenirken, Bern yönetimi de AB’ye maddi katkı sağlayacak.<h3>Yeni Programlar Kapıda</h3>Anlaşma, İsviçre’nin 1 Ocak 2026 itibarıyla üç ek AB programına da katılmasının yolunu açıyor:<ul><li>ITER: Termonükleer deneysel reaktör projesi,</li><li>Erasmus+: Eğitim, gençlik ve spor değişim programı,</li><li>EU4Health: Pandemi sonrası krizlere karşı Avrupa sağlık direncini artırmayı amaçlayan program.</li></ul><h3>Siyasette “Zeytin Dalı”, Ancak Zorlu Süreç</h3>Avrupa Birliği, bu anlaşmayla İsviçre’ye “iyi niyet” göstergesi sunmuş oldu. Brüksel, bu adımın İsviçre’de AB ile yeni çerçeve anlaşmasına yönelik kamuoyu desteğini artırabileceğini umuyor. Ancak gözlemcilere göre, sadece araştırma alanındaki iş birliği, genel AB anlaşmasının halk oylamasında kabul edilmesi için yeterli olmayabilir.Yeni çerçeve anlaşması en erken 2027’de, muhtemelen 2028’de İsviçre halkının oyuna sunulacak. Çoğu siyasi parti bu paketi desteklerken, SVP (İsviçre Halk Partisi) anlaşmaya karşı çıkıyor.Buna karşın, araştırma alanındaki iş birliği genel olarak olumlu karşılanıyor. Bilim çevreleri, İsviçre’nin AB araştırma programlarına katılımının hem inovasyonu hem de ülkenin bilimsel prestijini güçlendireceğini vurguluyor.

Uzun aradan sonra İsviçre AB araştırma programlarına dönüyor

İsviçre'de aile içiKantonların Sosyal Direktörleri Konferansı (SODK) bugün yaptığı açıklamada, şiddet mağdurlarının — yaşadıkları yerden bağımsız olarak — koruma veya acil barınma merkezlerine erişebilmesini hedeflediklerini duyurdu.

Şiddet mağdurları artık daha iyi korunacak

Bu hedef doğrultusunda direktörler üç temel öncelik belirledi:<ol><li>Bölgesel iş birliğinin güçlendirilmesi,</li><li>Sığınma evlerinin kapasitesinin artırılması,</li><li>Koruma altındaki kişiler için destekli ve gözetimli konut çözümlerinin oluşturulması.</li></ol><h3>Barınma İhtiyacı Arzın Önünde</h3>SODK tarafından yapılan kapsamlı bir araştırmaya göre, mevcut acil barınma merkezleri ülkedeki ihtiyacı karşılamıyor.Bu nedenle konferans, kapasite artışı ve kantonlar arası koordinasyonun güçlendirilmesi gerektiğini vurguladı.Amaç; kadınlar, çocuklar ve diğer mağdurların farklı ihtiyaçlarına uygun, yeterli sayıda ve erişilebilir barınma alanları yaratmak.<h3>Uzun Vadeli Destek Planları</h3>SODK, sığınma evlerinin yükünü hafifletmek için mağdurlara destekli ve denetimli konutlarda kalma imkânı sunmak istiyor.Bu konutlarda, mağdurların güvenli bir ortamda yeni bir hayat kurmaları ve sosyal, psikolojik destek almaları planlanıyor.<h3>Ulusal Yardım Hattı Yolda</h3>SODK, alınan bu kararların federal hükümet ve kantonların aile içi şiddete karşı ortak mücadelesinin bir parçası olduğunu belirtti.Ayrıca yetkililer, Mayıs 2026’da ülke genelinde bir kısa yardım numarasının hizmete gireceğini duyurdu.Bu hat, aile içi şiddet mağdurlarının hızlı şekilde destek ve koruma almasını sağlayacak.İsviçre kantonları, aile içi şiddet mağdurlarının korunması için daha fazla sığınma evi, daha iyi koordinasyon ve ulusal yardım hattı hedefliyor.Amaç: Her bireyin, nerede yaşarsa yaşasın, şiddetten uzak ve güvenli bir yaşam sürmesi.

Kantonlar aile içi şiddetle mücadelede güçlerini birleştiriyor

Solothurn kantonundaki Ramiswil’de bir çiftlikte yaşanan olay, hayvan hakları ve veterinerlik camiasını derinden sarstı. Çiftlikteki 120’den fazla köpek, sağlık durumlarının kötü ve bakılamayacak kadar zayıf olması nedeniyle yetkililer tarafından uyutuldu.

Hayvan hakları alarmda

Kanton veterineri Chantal Ritter, SRF’ye verdiği röportajda, olayın hem profesyonel hem de duygusal olarak kendilerini çok etkilediğini söyledi: “Evimizdeki tüm köpekleri seviyoruz. Böyle bir durumla karşılaşmak hem üzücü hem de travmatik. Herkes, yaşananları kafasından atmanın kendi yolunu bulmalı.”Yetkililer, çiftlikteki durumun önceden de kontrol edildiğini ve daha önce çeşitli önlemler alındığını belirtti. Ancak son haftalarda durum daha da kötüleşti ve yeni ihbarlar, veterinerlerin acil müdahalesini gerekli kıldı. Ritter, bu tür trajik vakaların çoğunlukla kasıtlı olmadığını, karmaşık ve çok katmanlı sorunlardan kaynaklandığını vurguladı.Uyutulmayan hayvanlar hâlâ bakıma alındı ve sağlık durumları kontrol ediliyor. Yetkililer, bu hayvanlar için uygun yeni yuvalar bulma çalışmalarına devam ediyor.Olayla ilgili olarak çiftlik sahibi hakkında hayvan koruma yasasına aykırılık nedeniyle soruşturma başlatıldı. Yetkililer, kadının gelecekte hayvan besleyip besleyemeyeceğinin hâlâ belirsiz olduğunu açıkladı: “Genel olarak, hayvan koruma yasasına aykırı davranış durumunda idari bir süreç sonrası hayvan besleme yasağı verilebilir.”Bu trajik olay, hayvan refahı ve denetimin önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Ritter, ekibiyle birlikte yaşananların etkisini atlatmaya çalışıyor ve yetkililerin, hayvanların güvenliği için hızlı ve doğru kararlar almasının önemini vurguluyor.

Ramiswil’de hayvan trajedisi: 120 köpek uyutuldu

İsviçre’nin sağlık sistemi dünyada en gelişmiş sistemlerden biri olarak biliniyor. Ancak giderek artan maliyetler ve hastanelerin ekonomik sıkıntıları, reform ihtiyacını gündeme getiriyor.

Daha az hastane, daha güçlü sağlık hizmeti

Çözüm için bazı uzmanlar Danimarka’nın modeline dikkat çekiyor: daha az ama daha güçlü hastaneler, merkezi planlama ve verimlilik.<h3>Wetzikon Krizi: Küçük Hastaneler Zorda</h3>Zürih kantonundaki Wetzikon Hastanesi (GZO) iflasın eşiğinde. Hastane müdürü Hansjörg Herren, “Durumu güzel göstermek mümkün değil, bu bir felaket” diyor.Pek çok kantonal hastane benzer sorunlar yaşıyor: yüksek inşaat maliyetleri, düşük geri ödeme tarifeleri ve azalan hasta sayısı.Zürih kantonu ise artık her zor durumdaki hastaneyi kurtarmak istemiyor. Wetzikon için “bölgesel sağlık hizmeti açısından vazgeçilmez değil” diyerek destek vermedi. Şimdi hastanenin tek umudu, çevredeki belediyelerin hissedar olarak 50 milyon frank katkı sağlaması.<h3>“Fazla Hastane, Fazla Masraf”</h3>Ulusal Meclis üyesi Yvonne Bürgin, Wetzikon’un kurtarılmasına karşı çıkıyor:“Zaten bölgede çok fazla hastane var. Herkes kapasitesini artırmak istiyor ama bu yalnızca fazla yatak ve daha yüksek maliyet demek.”Uzmanlara göre İsviçre’de gereğinden fazla hastane var. Sağlık ekonomisti Stefan Felder, “Daha az hastaneyle hem kaliteyi artırmak hem de maliyetleri azaltmak mümkün” diyor.Hasta güvenliği profesörü David Schwappach ise ekliyor: “Modern tıp çok karmaşık hale geldi. Küçük hastaneler artık her alanda hizmet veremez.”<h3>Danimarka’dan Ders: Yarıya İndirilen Hastane Sayısı</h3>Danimarka, yıllar önce benzer bir sorunla karşılaştı. Ülke, kapsamlı bir sağlık reformuyla hastane sayısını yarıya düşürdü ve spital planlamasını merkezileştirdi.Eskiden 14 bölge varken, şimdi sadece 5 sağlık bölgesi bulunuyor. Yeni sistemle birlikte “bölgesel küçük hastaneler” yerine büyük ve tam donanımlı “süper hastaneler” kuruldu.Acil servis şefi Mikkel Seneca, bu değişimin hasta bakımında büyük fark yarattığını söylüyor:“Artık neredeyse tüm hastalıkları tek çatı altında tedavi edebiliyoruz. Eskiden hastalar yanlış yere yönlendiriliyor, bu da tedaviyi geciktiriyordu.”<h3>İsviçre İçin Uygulanabilir mi?</h3>İsviçre’de kişi başına düşen hastane yatağı sayısı Danimarka’nın neredeyse iki katı. Buna karşın sistem oldukça dağınık: 26 kanton kendi planlamasını yapıyor, çoğu zaman sınır ötesi koordinasyon yok.Uzman Schwappach, “Eğer İsviçre 5 büyük sağlık bölgesine ayrılıp planlamayı merkezileştirse, kalite artar” diyor.Ekonomist Felder ise daha ileri gidiyor: “Danimarka yarıya indirdiyse, İsviçre de 100 hastaneden 40’a düşebilir. Kalite düşmez, aksine artar.”<h3>Reform Yolda</h3>Bern’de şu anda, kantonlar arası daha iyi koordinasyon için iki federal öneri tartışılıyor. Ama radikal bir dönüşüm şimdilik ufukta görünmüyor. Yine de hastane sayısı son yıllarda yavaş da olsa azalmaya başladı — belki de bu, İsviçre’nin kendi “Danimarka modeli”ne ilk adımı.

İsviçre sağlık sistemi için Danimarka modeli ilham olabilir

İsviçre’nin Köniz belediyesinde birçok veli, ilkokul öğrencilerinin erken yaşta akıllı telefon sahibi olmasına karşı ortak bir tutum geliştirmek için harekete geçti. Veliler, çocukların artan “gizli baskı” altında kaldığını söylüyor.

Ortak platformla dayanışma

Köniz BE’de dördüncü sınıfa giden bir oğulları olan Sandra Keller ve eşi, çocuklarına hâlâ akıllı telefon almadıklarını belirtiyor. Ancak Keller, çevrede giderek artan bir “sessiz baskı” hissettiklerini ifade ediyor: “Acaba çok mu katıyız? Çocuğumuz bir şey kaçırıyor mu? Sınıftaki herkes telefon kullanırken o geri mi kalacak?”Bu kaygıları taşıyanların sayısı az değil.<h2>Okullarda telefon yasağı velileri birleştirdi</h2>Köniz Belediyesi, Şubat ayında okullarda özel elektronik cihazları yasaklamıştı. Öğrenciler derse gelir gelmez telefonlarını ve akıllı saatlerini kilitli kutulara bırakmak zorunda. Bu kararın ardından birçok veli, çocukların sosyal çevrede de benzer bir koruma altında olması gerektiğini dile getirdi.Veliler Meclisi üyesi ve iki çocuk babası Christoph Inauen, “Aileler tek başına bu baskıyla baş edemiyor” diyor. “Çocuk eve geliyor ve ‘Herkesin telefonu var’ diyor. Bu hem çocuğa hem aileye baskı kuruyor. Bu nedenle çözüm toplumsal olmalı.”<h2>Velilerin yüzde 80’i: ‘7. sınıfa kadar telefon yok’</h2>Yeni eğitim yılının başında Inauen ve diğer gönüllü veliler, 3., 4. ve 5. sınıf velilerinin katıldığı toplantılara giderek bir “ortak davranış standardı” önerdi. Öneri iki maddeden oluşuyor:<ul><li>7. sınıfa kadar çocuklara akıllı telefon alınmaması</li><li>9. sınıfa kadar çocukların kendi sosyal medya hesabı açmaması</li></ul>Toplantılarda yapılan anonim oylamalar dikkat çekici sonuçlar verdi:<ul><li>Velilerin %80’i 7. sınıfa kadar telefonsuzluk ilkesine tamamen hazır.</li><li>Ek %10’luk kesim de ilkeye katılıyor, ancak çocuklarının hâlihazırda telefon sahibi olduğunu belirtiyor.</li><li>Yalnızca %10’luk bir grup ortak hareketi reddediyor.</li><li>Sosyal medya yasağına destek ise %90 seviyesinde.</li></ul>Girişimin diğer öncülerinden Tobias Löhrer, “Sonuçlar çok net. Bu konunun ne kadar ciddi bir ihtiyaç olduğunu gösteriyor” diyor.<h2>Ortak platformla dayanışma sağlanacak</h2>Velilerin asıl hedefi, yalnız olmadıklarını bilerek baskıya karşı durabilmek. Bu nedenle girişimin bir sonraki adımı, isteyen ailelerin kaydolabileceği bir çevrim içi platform oluşturmak.Bu platform sayesinde veliler, sınıf arkadaşlarından kimlerin benzer kurallara uyduğunu görebilecek.“Çocuğa, ‘Bak, sadece senin telefonun yok değil. Aynı durumda birçok arkadaşın var’ diyebilmek önemli” diyen Löhrer, dayanışmanın çocukların üzerindeki psikolojik baskıyı azaltacağını savunuyor.Veliler, dijital dünyaya erken yaşta maruz kalan çocukların yalnızlaştırıcı bir rekabet içine girdiğini ve bunu ancak ortak kurallarla dengeleyebileceklerini düşünüyor. Köniz’deki girişim, İsviçre’de giderek büyüyen dijital ebeveynlik tartışmalarına yeni bir örnek olarak görülüyor.

Velilerden ortak karar: Akıllı telefon 7. sınıfa kadar yasaklansın

İsviçre’de meslekî eğitim, hem işletmeler hem de çıraklar için kazançlı bir sistem olmaya devam ediyor. Federal hükümet adına hazırlanan bir rapora göre, işletmeler çıraklara eğitim vermek için zaman ve para harcıyor olsa da, çırakların üretkenliği bu maliyetleri fazlasıyla karşılıyor.

Çırak eğitimi karlı

<h2>Çıraklar işletmelere kazandırıyor</h2>Bakerlar, duvarcılar veya büro çırakları fark etmeksizin, rapor tüm alanlarda benzer bir tabloyu ortaya koyuyor: 2022-2023 eğitim yılında her çıraktan işletmeler ortalama 4500 Frank net kazanç elde etti.Devlet Eğitim, Araştırma ve Yenilik Sekreteryası (SBFI) Başkan Yardımcısı Rémy Hübschi, bunun meslekî eğitimin temel dayanağı olduğunu belirtiyor: “İsviçre meslekî eğitimi, işletmelerin bu işe gönüllü katılımına dayanıyor ve bu çaba işletmeler için kazanç sağlıyor.”<h2>Dijitalleşme ve otomasyona rağmen verimlilik</h2>Raporun yazarlarından Jürg Schweri, 2019’daki son araştırmaya kıyasla net kazancın arttığını söylüyor: “İşletmeler, iş piyasası ve teknoloji değişimlerine rağmen çırak eğitimiyle hâlâ karlı çalışabiliyor.”Özellikle otomasyon ve dijitalleşmenin birçok meslek profilini değiştirdiğini vurgulayan Schweri, çırakların hâlâ işletmelere katma değer sağladığını söylüyor.<h2>Meslekler arasında farklılıklar</h2>Bazı mesleklerde çıraklar eğitim sürecinin başından itibaren yüksek üretkenlik gösteriyor. Örneğin dental asistan, bahçıvan ve lojistik alanındaki çıraklar kısa sürede eğitim maliyetlerini karşılıyor.Buna karşın otomasyon teknisyeni ve polimetal işçiliği gibi alanlarda işletmeler daha fazla yatırım yapmak zorunda kalıyor. Bu mesleklerde net maliyet oluşsa da, işletmeler çırakları gelecekte kalıcı çalışan olarak istihdam etme amacıyla eğitiyor.<h2>Struktur değişiminde meslekî eğitim</h2>Hübschi, meslekî eğitimin iş piyasasındaki hızlı değişime ayak uydurduğunu belirtiyor: “Biz yapısal değişimle iyi başa çıkıyoruz ve bu, çırak eğitiminde kritik önemde.”Araştırma ayrıca, işletmelerin eğitim yoluyla uzun vadeli kalifiye personel yetiştirmek istediklerini ortaya koyuyor. Bu yaklaşım, özellikle İsviçre’deki uzman işgücü sıkıntısı ile mücadelede büyük önem taşıyor.

İşletmeler öğrencilerden yılda 4500 frank kazanıyor

İsviçre’de kantonların geniş yetkilere sahip olmasını sağlayan federalizm, siyasi istikrarın ve ekonomik başarının temel taşlarından biri olarak görülüyor. Ancak aynı sistem, kantonlar arasındaki mali uçurumun giderek büyümesine de yol açıyor. 

Kantonlar arası mali uçurum

Özellikle zengin kanton Zug ile finansal açıdan zorlanan kantonlar arasındaki fark, yeniden tartışma konusu oldu.Bu gerilim, geçen hafta Zug’da düzenlenen Ulusal Federalizm Konferansı’nda açık biçimde hissedildi. Siyasilere, uzmanlara ve yerel yöneticilere göre kantonlar arasındaki mali mesafe artık görmezden gelinemeyecek kadar büyük.<h2>Zug’un Kasaları Dolup Taşıyor</h2>Politolog Rahel Freiburghaus, durumun ciddiyetini şu sözlerle özetliyor: “Kantonlar arasındaki makas her geçen yıl daha da açılıyor.”Ulusal Mali Dengeleme Mekanizması (NFA), zengin kantonların daha zayıf durumdaki kantonlara kaynak aktarmasını sağlıyor. Buna rağmen, uçurum kapanmak yerine büyüyor.<ul><li>Zug, kişi başı 3350 frank ile NFA’ya en fazla katkı yapan kanton.</li><li>Jura ise kişi başı 2043 frank ile en yüksek desteği alan kanton.</li></ul>Ancak bu desteye rağmen Jura sıkı bütçe disiplini uygulamak zorundayken, Zug’un kaynakları adeta taşmış durumda. Zug’un eski mali direktörü Heinz Tännler’in meşhur ifadesi bu durumu özetliyor: “Parayı harcayacak yer bulamıyoruz.”Zenginliğin yansımaları sosyal politikalara da yansıyor. Zug, kanton bütçesinden dolaylı olarak sağlık sigortası primlerini düşürürken, ülkenin geri kalanında primler hızla yükseliyor.<h2>“Ne zaman yeniden dağıtımı konuşacağız?”</h2>Konferansta dillendirilen en net şikâyetlerden biri, zengin kantonların “çok daha fazlasını” yapabilmesi. Uri Ekonomi Direktörü Urban Camenzind şöyle diyor: “Zengin kantonlar, bizim hayal bile edemeyeceğimiz şeyleri finanse edebiliyor.”Aargau hükümet üyesi Markus Dieth de aynı görüşte: “Evet, yeniden dağıtımı tartışmak gerekecek.”<h2>Zug’dan itiraz: “Herkes kendi potansiyelini kullansın”</h2>Zengin kantonların daha fazla katkı yapması fikrine Zug cephesinden güçlü bir direnç var. Zug Ekonomi Direktörü Silvia Thalmann-Gut’a göre sorun her zaman gelir eşitsizliği değil:“Jura ve Uri gibi coğrafi açıdan dezavantajlı kantonlar için destek şart. Ama bazı kantonların bizden daha iyi başlangıç koşulları var; onlardan daha fazlasını beklemek hakkımız.”Thalmann-Gut, hangi kantonları kastettiğini söylemekten kaçınıyor. Bununla birlikte, konferansa katılan hiçbir hükümet temsilcisi mevcut dengesizliğin federalizm için bir tehdit oluşturduğunu düşünmüyor. Uri hükümet üyesi Camenzind, meseleyi şöyle özetliyor: “Bu bir kriz değil, çözmemiz gereken bir görev.”

Zug zenginleşirken, diğer kantonlar mali zorluklarla mücadele ediyor

İnşaat işçileri, işverenlerle masada çözüme ulaşamayan taleplerin ardından ülke genelinde düzenlenen gösterilerin Zürih ayağında bir araya geldi. Sendika Unia’nın açıklamasına göre yaklaşık 2.500 işçi, kent merkezinde düzenlenen yürüyüşte yer aldı.

Maaş kesintilerine tepki

Bu haftaki protesto dalgası, Basel, Bern ve Aargau’da bazı olaylarla gölgelense de Zürih’teki gösteri tamamen barışçıl geçti. Ülke genelinde sekiz şehirde düzenlenen protestolara toplamda yaklaşık 15.000 işçi katıldı.<h3>İşçilerin Talepleri</h3>Protestocuların temel talepleri arasında aile dostu çalışma saatleri, ücretli ara dinlenmeleri ve ücretsiz yol sürelerinin kaldırılması yer alıyor. Unia sendikasının yetkilisi Nico Lutz, işçilerin hâlihazırda günde 9-10 saat çalıştığını ve işverenin bundan daha fazlasını beklediğini belirtti. Ayrıca, inşaat sektöründe üç yıllık meslek eğitimi sonrası genç ustalar için önerilen maaş kesintileri, işçilerin aylık gelirinde 1.500 franklık düşüş anlamına geliyor.Lutz, “İşverenler, mevcut iş gücünün yetersiz olduğunu kabul ediyor. Ciro son on yılda %20 artmış, iş yükü ise giderek yükseliyor. Bu durum, birçok işçinin bu güzel mesleği terk etmesine yol açıyor” dedi.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/a6baeb9b18d559aaaba76c6a1.jpg" width="1024" height="576"></figure><h3>Zürih’te Yürüyüş</h3>Zürih’teki yürüyüş, Volkshaus önünden başladı ve Helvetiaplatz çevresinde devam etti. Göstericiler düdük çalarak ve sloganlar atarak taleplerini dile getirdi. Unia ve Syna sendikalarının organize ettiği eylem, ülke genelindeki inşaat protestolarının sekizinci ayağı oldu.İşverenler, protestoların şiddete dönüşme ihtimaline karşı uyarılarda bulunmuştu. Lutz ise yaşanan bazı olaylarda işçilerin provokasyona maruz kaldığını ve şiddetin sendika tarafından kesinlikle kınandığını belirtti.<h3>Gelecek Görüşmeler</h3>İşverenler ve sendikalar arasındaki bir sonraki görüşme Pazartesi günü yapılacak. Baumeisterverband (İsviçre İnşaat İşverenleri Birliği) tarafından yapılan açıklamada, bazı konularda yakınlaşma sağlandığı, özellikle yol süreleri konusunda ilerleme kaydedildiği bildirildi. Ancak işverenler, olası şiddet olaylarının ciddi şekilde ele alınacağını vurguladı.

İnşaat işçileri haklarını arıyor: Zürih’te büyük yürüyüş

Eurocities Pulse tarafından yayımlanan yeni araştırma, iklim kaynaklı tehditlerin Avrupa şehirlerinin uyum kapasitesini giderek aşmaya başladığını ortaya koyuyor.

İklim riski artıyor

Avrupa Çevre Ajansı’nın (EEA) güncel verileri, Avrupa’nın küresel ölçekte en hızlı ısınan kıta olduğunu ve aşırı hava olaylarının önümüzdeki dönemlerde daha da yoğunlaşacağını gösteriyor.Aşırı sıcaklıklar, su baskınları ve kuraklık, Avrupa şehirlerinin karşı karşıya kaldığı en kritik üç iklim riski olarak öne çıkıyor. Avrupa nüfusunun yüzde 75’ten fazlasının kentlerde yaşıyor olması ise şehirleri iklim değişikliğiyle mücadelenin merkezine yerleştiriyor.Eurocities Pulse anketi; Portekiz, İtalya, Almanya, İspanya ve Fransa’nın da aralarında bulunduğu 17 ülkeden 54 kenti kapsıyor. Katılan şehirlerin yüzde 80’i, iklimle ilgili acil durumlara karşı bir müdahale planına sahip olduklarını veya bu planları oluşturma aşamasında olduklarını belirtiyor.Aynı şekilde, şehirlerin yüzde 78’i toplumu iklim tehlikelerine karşı bilgilendirmek için erken uyarı sistemlerini hayata geçirdiklerini ya da bu sistemlerin kurulmakta olduğunu ifade ediyor.Kentlerin yüzde 81’i, yeni yapılacak binalarda dayanıklılığı önceleyen inşaat kuralları uyguladıklarını ya da bu yönde düzenlemeler hazırladıklarını bildiriyor. Ayrıca, şehirlerin yüzde 56’sı her iki ya da üç yılda bir düzenli iklim risk analizleri gerçekleştiriyor. Bununla birlikte, yüzde 13’lük bir bölüm, sel riski yüksek alanlarda yapılaşmaya kısıtlama getirmediğini söylüyor.Eurocities Pulse Belediye Başkanları Anketi, 2025 yılında yaklaşık 100 belediye başkanının iklim eylemini en öncelikli başlık olarak gördüğünü gösteriyor. Üç yıl üst üste bu konuda öncelik verilmesi dikkat çekiyor.Bununla birlikte, Avrupa şehirlerinin yüzde 61’inde iklim uyumuna ayrılmış 10 kişiye kadar personel bulunurken, yüzde 19’unda bu alanda görevli çalışan hiç yok. Yetersiz bütçe, uzman eksikliği ve kurumlar arasında etkili koordinasyon kurulamaması, acil durum planlamasını zorlaştıran en önemli engeller arasında sayılıyor.Şehirlerin iklim uyum projelerinde en sık başvurduğu finans kaynakları belediye bütçeleri (%87) ile Avrupa Birliği fonları (%83) olarak öne çıkıyor.Atina Belediye Başkanı ve Eurocities İklim Dayanıklılığı Gölge Komiseri Haris Doukas, Avrupa şehirlerinin altyapıyı ve kent sakinlerini korumak için yoğun bir çaba gösterdiğini ancak bu yükü tek başlarına taşımalarının mümkün olmadığını vurgulayarak şu çağrıda bulundu:“Şehirlerdeki tüm hizmetlerin, kamu alanlarının ve varlıkların gerçekçi iklim senaryolarına dayanıklı hale gelebilmesi için ulusal hükümetlerin ve AB’nin uzun vadeli, güçlü bir desteğine acilen ihtiyaç var; özellikle finansman ve kapasite geliştirme alanlarında.”

Avrupa en hızlı ısınan kıta olarak risk altında

İsviçre, tarafsızlığı ve uluslararası diplomasideki merkezi rolü nedeniyle tarih boyunca birçok ülkenin gizli servisleri için cazip bir üs oldu. Bu durum, özellikle İkinci Dünya Savaşı yıllarında doruğa ulaştı. 

O dönem İsviçre’nin topraklarında yürütülen casusluk faaliyetlerine dair dikkat çekici bilgiler, Morges’de açılan yeni sergi sayesinde yeniden gündeme geldi.Uzun yıllar İsviçre’nin stratejik istihbarat birimlerinde görev yapan ve Birleşmiş Milletler ile NATO’da danışmanlık yapan Jacques Baud, meslek hayatı boyunca topladığı yüzlerce casusluk malzemesini "Top Secret" adıyla sergiliyor. Baud’un koleksiyonunda sahte pasaportlar, gizlice yapılmış haritalar, sabotaj kitleri ve savaş yıllarında kullanılan birçok istihbarat malzemesi yer alıyor.Sergide ortaya konan belgeler, Britanya ve ABD’nin Bern’i savaş dönemindeki operasyonları için önemli bir merkez olarak kullandığını gösteriyor. İsviçre ise resmi olarak tarafsızlığını ilan etmiş olsa da perde arkasında Müttefiklerle işbirliği yaptığı anlaşılıyor. Casusluk faaliyetleri yasak olmasına rağmen, İsviçre istihbaratının yabancı servislerin çalışmalarından haberdar olduğu ve bunlara lojistik destek sağladığı ortaya çıkıyor.Savaşın başında İngilizler, İsviçre’nin Nazi Almanyası ile işbirliği yapacağından endişe ederek sabote ekiplerini ülkeye göndermişti. Ancak ekip, kısa sürede İsviçre’nin Müttefiklere yakın durduğunu fark edince Londra’ya durumu bildirdi. Bunun üzerine İngiliz gizli servisi, İsviçre’den tüm Avrupa’ya uzanacak bir gizli operasyon ağı kurulmasını istedi.Bern, aynı zamanda savaşın ilerleyen yıllarında ABD istihbaratı için de önemli bir merkez haline geldi. Daha sonra CIA direktörü olacak olan Allen Dulles, İsviçre’den yürüttüğü faaliyetlerle Nazi Almanyası hakkında kritik bilgiler toplamıştı.Ülke aynı dönemde Sovyet ve Alman ajanlarının da faaliyetlerine sahne oldu. Alman istihbaratı, İsviçre’den yürütülen operasyonların büyük kısmını takip edebiliyor ve radyo sinyallerini dinleyebiliyordu. Tüm taraflar birbirini izlerken, İsviçre de kendi topraklarındaki casusluk faaliyetlerini dengelemek için karşı istihbarat faaliyetleri yürüttü. Ancak gözaltına alınan ajanlara yönelik muamele taraflara göre değişiyordu; Alman ajanları aylarca tutulurken, Müttefik casusları birkaç hafta içinde serbest bırakılıyordu.Müzede sergiyi yöneten tarihçi Adélaïde Zeyer, Baud’un koleksiyonunu “gizli kalmış bir tarihin kapılarını aralayan” benzersiz bir kaynak olarak tanımlıyor. Zeyer’e göre bu dönem, İsviçre’nin diplomatik ve istihbarî ağlarının derinliğini gösteren gerçek bir “gölge savaşını” temsil ediyor.Savaş sonrası dönemde İsviçre’nin bu ilişkilerden ne kadar fayda gördüğü ise tartışmalı. Özellikle ABD’nin, savaş sırasındaki bazı tutumları nedeniyle İsviçre’ye eleştirel yaklaştığı biliniyor.

İsviçre’nin ikinci dünya savaşı esnasında bilinmeyen casusluk hikâyeleri

The Economist, geleneksel “yılın kapağı”nı yayınladı. Her yıl olduğu gibi bu kez de derginin 2026’ya dair kapağı, geleceğe ilişkin gizemli mesajlarla dolu.

Küresel denge krizi

“The World Ahead 2026” başlığıyla çıkan bu özel sayıda, küresel dengelerin yeniden şekilleneceği bir döneme girildiği vurgulanıyor.Uzmanlara göre 2026, yalnızca yeni bir yıl değil; dünyanın sistemsel olarak değişeceği bir dönüm noktası olabilir.Kapakta yer alan unsurlar, siyasi güç mücadelelerinden teknolojik dönüşümlere kadar birçok mesaj barındırıyor.Pastanın üzerinde yer alan “250” sayısı, ABD’nin kuruluşunun 250. yıldönümüne atıfta bulunuyor. Ancak bu kez atmosfer, kutlamadan çok bir yüzleşmeyi andırıyor.Donald Trump, Xi Jinping, Vladimir Putin, Volodimir Zelenskiy ve Binyamin Netanyahu’nun aynı karede yer alması; 2026’nın gerilimlerle dolu bir yıl olabileceğine işaret ediyor.Pastayı çevreleyen tanklar, robotlar, aşı sembolleri ve çipler ise savaş, teknoloji ve sağlık arasına sıkışmış bir dünya manzarasını temsil ediyor.<h3>Amerika 250. yılında birlik mi, bölünme mi yaşayacak?</h3>2026, Amerika için tarihi bir dönemeç. Ancak kutlama havası yerini iç siyasi gerilime bırakıyor. Cumhuriyetçilerle Demokratlar arasındaki derin ayrışma, “birlik içinde kutlama” fikrini zedeliyor.The Economist kapağında çarpıcı bir soru soruyor: “Bir sonraki küresel krizde, Amerika’ya kim destek olacak?”<h3>Trump’ın belirsizlik stratejisi: Güç mü, yalnızlık mı?</h3>Donald Trump, öngörülemezliğin siyasi bir avantaj olduğunu savunuyor. Ancak The Economist’e göre bu strateji kısa vadede işe yarasa da uzun vadede ABD’yi yalnızlığa sürükleyebilir. Trump, “belirsizlik güç kazandırır” düşüncesine sahip olsa da, bu yaklaşım müttefikleri uzaklaştırma riski taşıyor.<h3>Borç krizi alarmı: “Zenginlerin Fakirlik Testi”</h3>Dergi, gelişmiş ekonomilerde borç sarmalının yeniden büyüdüğüne dikkat çekiyor. Yüksek faiz oranları, bütçe açıkları ve artan kamu borçları birleşince, yeni bir küresel mali kriz olasılığı güçleniyor.The Economist bu durumu “zenginlerin fakirlik testi” olarak nitelendiriyor. Bu tablo, hem küresel ekonomik istikrarı hem de 2030 hedeflerinin finansmanını tehdit ediyor.<h3>Yapay zeka</h3>Kapakta yer alan robot ve çip simgeleri, yapay zekânın yükselişini anlatıyor. 2026’ya kadar yapay zekâ; ekonomi, siyaset ve toplumsal yapılar üzerinde etkisini daha da artıracak. Ancak uzmanlara göre bu gelişmeler; işsizlik, etik tartışmalar ve veri tekelleşmesi gibi sorunları da beraberinde getirebilir.Dergi, “Teknoloji büyüyor ama insan için yer kalıyor mu?” sorusunu gündeme taşıyor.<h3>BM’nin 2030 hedefleri tehlikede</h3>Birleşmiş Milletler’in 2030 vizyonu; yoksulluğun azaltılması, eşitliğin sağlanması ve çevrenin korunması üzerine kurulu. Ancak The Economist’e göre 2026’da yaşanacak ekonomik ve siyasi sarsıntılar, bu hedeflerin geleceğini riske atabilir. “2026, 2030’un kader yılı olacak” uyarısı dikkat çekiyor.<h3>İklim krizi</h3>Küresel sıcaklık artışı 1,5 derece sınırına yaklaşırken, dergi kuzey ülkelerinin yavaş ilerlediğini belirtiyor. Buna karşılık Latin Amerika, Afrika ve Asya’da yenilenebilir enerji yatırımları hız kazanıyor. Yani çözüm, belki de güney yarımküreden yükselebilir.<h3>Yeni Güç Üçgeni: ABD, Çin ve Rusya</h3>Artık dünya iki kutuplu değil. ABD ile Çin arasındaki rekabet giderek derinleşirken, Rusya kendi nüfuz alanını genişletmeye çalışıyor. The Economist, bu durumu “belirsizliğin kalıcılaştığı bir dönem” olarak tanımlıyor. Yeni ittifaklar ve güç dengeleri bu süreçte yeniden şekillenebilir.Avrupa, 2026’ya üç temel baskıyla giriyor: Rusya tehdidi, ekonomik durgunluk ve aşırı sağın yükselişi. Bu tablo, Avrupa Birliği’nin “birlik mi, dağılma mı?” sorusunu yeniden gündeme taşıyor.<h3>Sağlıkta yeni bir dönem başlıyor</h3>Kapağa yansıyan aşı simgeleri, tıp dünyasında yaşanacak dönüşümün ipuçlarını veriyor. Yeni nesil kilo verme ilaçları ve gen tedavilerinin 2026’da milyonlarca kişiye ulaşması bekleniyor. The Economist, “Kolay kilo kaybının etik ve tıbbi bedeli olabilir” diyerek uyarıyor.<h3>2026 Dünya Kupası: Sporun diplomasi gücü</h3>ABD, Kanada ve Meksika’nın ev sahipliğinde gerçekleşecek 2026 Dünya Kupası, yalnızca sporun değil, diplomasinin de sahnesi olacak. Dergiye göre artık spor, “küresel yumuşak gücün” en etkili araçlarından biri haline geldi.<h3>2026’da Dünyayı bekleyen 10 büyük değişim</h3><ol><li>2026: Geleceğin kırılma yılı – Küresel dengeler kayıyor, güç merkezleri değişiyor.</li><li>Amerika 250. yılında kendiyle yüzleşiyor – Kutuplaşma kutlama havasını gölgeliyor.</li><li>Trump dönemi: kazanç mı, kayıp mı? – Belirsizlik politikası ABD’yi yalnızlaştırabilir.</li><li>Zengin ülkelerde borç alarmı – “Zenginlerin fakirlik testi” başlıyor.</li><li>Yapay zekâ: devrim mi, tehlike mi? – Etkisi büyüyor, riskleri artıyor.</li><li>İklim krizi: Umut güneyden doğuyor – Yenilenebilir enerji atağı hızlanıyor.</li><li>BM hedefleri risk altında – 2026, 2030’un belirleyici yılı olabilir.</li><li>Yeni soğuk savaş – ABD, Çin ve Rusya üçgeninde belirsizlik derinleşiyor.</li><li>Avrupa’nın sınavı – Güvenlik, ekonomi ve popülizm baskısı artıyor.</li><li>Sağlıkta yeni dönem – Kilo verme ilaçları yeni etik tartışmaları beraberinde getirebilir.</li></ol>The Economist’in 2026 kapağı bir “kehanet” değil, bir “uyarı” niteliği taşıyor. Dünya, geri dönüşü olmayan bir değişim sürecine girmiş durumda.2030 hedeflerinin kaderi, 2026’da alınacak kararlarla belirlenecek. Dergi, mesajını şu sözlerle özetliyor: “Zaman azalıyor, seçenekler daralıyor. Hazırlanın; çünkü gelecek artık ertelenemez.”

The Economist 2026’yı küresel kırılma yılı ilan etti

Genç yaşta cinayet işleyen kişiler, belirli koşullar altında, gençlik ceza yaptırımlarının ardından doğrudan yetişkin ceza hukuku kapsamında gözaltında tutulabilecek. Bu karar ve ilgili bilgiler, VOSTRA Sicil Bilgi Sistemine kaydedilecek. 

1 Ocak 2026’da yürürlüğe girecek

Federal Konsey, bu uygulamaya yönelik gerekli yönetmelik değişikliklerinin 1 Ocak 2026’da yürürlüğe girmesini kararlaştırdı.1 Temmuz 2025’ten bu yana, 16 ila 18 yaşları arasında cinayet suçu işleyen gençler, sıkı koşullar altında, gençlik cezasının hemen ardından doğrudan koruyucu gözetim (Verwahrung) altına alınabiliyor. Ancak bu tür bir karar, gençlik cezasının süresi tamamlandıktan sonra verilebiliyor.Koruyucu gözetim kararının kaldırılması, değiştirilmesi veya sonradan yetişkin ceza hukuku kapsamında yeniden uygulanmasıyla ilgili tüm kararlar, VOSTRA sistemine kaydediliyor. Bu kayıtların usul ve esasları, Sicil Bilgi Sistemi Yönetmeliği (StReV) ile düzenlenmiş durumda.Gençlik Ceza Kanunu’ndaki değişikliklere uyum sağlanabilmesi için, yönetmelikte teknik ve hukuki güncellemeler yapılması gerekti. Federal Konsey, bu değişikliklerin 1 Ocak 2026 itibarıyla geçerli olacağını duyurdu.<h3>&nbsp;</h3>

Sicil kaydı bilgi sistemi yönetmeliğinde değişiklik 

Yeni bir araştırmaya göre, Körfez Akıntısı’nı da kapsayan Atlantik Meridyenel Devrilme Sirkülasyonu’nun (AMOC) bu yüzyıl bitmeden çökme ihtimali oldukça yüksek. 

Avrupa donabilir

Bilim insanları, bu çöküşün gerçekleşmesi durumunda Avrupa’nın adeta dev bir “derin dondurucuya” dönüşebileceği ve yeni bir buzul çağının başlayabileceği konusunda uyarıyor. 2004 yapımı Yarından Sonra (The Day After Tomorrow) filminde de benzer bir senaryo kurgulanmıştı.Bu yüzyılda çökme tehlikesi Daily Mail’de yer alan habere göre, Çin Bilimler Akademisi Oşinoloji Enstitüsü ile San Diego’daki uzmanlar tarafından yürütülen ortak araştırma, AMOC sisteminin zayıfladığına işaret eden “önemli bir parmak izi” tespit etti. Bulgular, 1000–2000 metre derinlikte ölçülen olağanüstü sıcak okyanus sularına dayanıyor ve bu, sistemin önümüzdeki yıllarda tamamen çökebileceği anlamına geliyor.AMOC’un durması, Kuzey Avrupa ve Kuzey Amerika’daki ılıman iklim dengesini ciddi biçimde bozabilir. Uzmanlar, böyle bir durumda Avrupa genelinde sıcaklıkların 15°C’ye kadar düşebileceğini, bazı bölgelerde ise -30°C’ye varan aşırı soğukların görülebileceğini belirtiyor. Bu senaryo, küresel ısınmanın etkilerini bile gölgede bırakabilecek büyüklükte bir iklim değişikliğini beraberinde getirebilir. İzlanda İklim Bakanı bu durumu “ülkenin güvenliği için doğrudan tehdit” olarak nitelendirerek uluslararası alarm çağrısı yaptı.Körfez Akıntısı'nın kritik rolü Körfez Akıntısı (Gulf Stream), AMOC’un yalnızca bir bileşeni. Bu dev okyanus akıntı sistemi, sıcak tropikal suları yüzeyden kuzeye taşıyarak Avrupa, Birleşik Krallık ve ABD’nin doğu kıyılarında ılıman bir iklimin sürmesini sağlıyor. Ancak Grönland’daki buzulların erimesiyle artan tatlı su miktarı, bu mekanizmanın yavaşlamasına yol açıyor.Bilim insanları, iklim modelleri, okyanus gözlemleri ve simülasyonlar aracılığıyla AMOC’un önümüzdeki 75 yıl içindeki seyrini inceledi. Bulgular, sistemin 20. yüzyılın sonlarından itibaren zayıflamaya başladığını ve özellikle 2000’li yıllardan bu yana 1000–2000 metre derinlikteki su sıcaklıklarının belirgin biçimde arttığını gösteriyor.Bu derinliklerdeki sıcaklık değişimleri, atmosferdeki güneş radyasyonu ya da volkanik aktivitelerden daha az etkilendiği için AMOC’un gücünü ölçmede daha güvenilir bir gösterge olarak kabul ediliyor. Yeni keşfedilen bu “ısı parmak izi”, yüzey sıcaklığı ölçümlerine dayanan eski yöntemlere önemli bir tamamlayıcı olarak değerlendiriliyor.Massachusetts Institute of Technology (MIT) tarafından geliştirilen genel dolaşım modeliyle yapılan simülasyonlarda, AMOC’un yavaşlamasının Kuzey Atlantik’in alt tabakalarında ısınmaya neden olduğu ve bu ısınmanın “baroklinik Kelvin dalgaları” olarak bilinen enerji dalgalarını ürettiği belirlendi. Bu dalgaların okyanusun batı kıyılarını izleyerek ekvatora ulaştığı ve orta derinliklerde ek ısınmaya yol açtığı tespit edildi.Yeni bir buzul çağı mı başlıyor? Bilim insanları, AMOC’un kuzey yarımküreye sıcaklık taşıyan en önemli sistem olduğunu belirterek, sistemin tamamen çökmesi halinde Avrupa’nın büyük bölümünün 15°C’ye kadar soğuyabileceğini vurguluyor. Bazı bölgelerde sıcaklıkların -30°C’ye kadar düşmesi, modern çağda görülmemiş bir soğuma dönemi anlamına gelebilir.Bu tablo, 2004 yapımı Yarından Sonra filmindeki gibi bir “ani buzul çağını” hatırlatıyor. Ayrıca, bu değişim yalnızca Avrupa’yı değil; tropik ve subtropikal bölgelerde yağış düzenlerini, rüzgâr sistemlerini ve kuraklık döngülerini de kökten etkileyebilir. Bristol Üniversitesi’nden Prof. Jonathan Bamber, “Kuzeybatı Avrupa’nın iklimi tamamen değişebilir ve Kanada’nın Arktik bölgelerine benzer bir hale gelebilir” diyor.Küresel ısınmanın hızlanmasıyla birlikte Arktik buzulların daha fazla erimesi ve Grönland’dan gelen tatlı suyun artması, AMOC’un akışını daha da dengesiz hale getirebilir. Uzmanlara göre, bu dev sistemin çökmesi halinde Kuzey Avrupa sert kışlara, uzun süren buz örtülerine ve kar fırtınalarına sahne olabilir.12 bin yıl önce de çökmüştü Tarihsel verilere göre AMOC, geçmişte de çökmüş ve son çöküş yaklaşık 12 bin yıl önce sona eren buzul çağı öncesinde yaşanmıştı. İzlanda İklim Bakanı Johann Pall Johannsson, bu tehlikenin ciddiyetini vurgulayarak “Bu, ülkemizin direncine ve güvenliğine doğrudan bir tehdittir” dedi. Ayrıca AMOC’un ilk kez Ulusal Güvenlik Konseyi’nin gündemine “varoluşsal bir risk” olarak taşındığını açıkladı.Söz konusu araştırmanın bulguları Communications Earth &amp; Environment dergisinde yayımlandı. Uzmanlar, ekvatoral Atlantik’in AMOC’un izlenmesi için kritik bir bölge olduğunu ve yeni tespit edilen “ısı parmak izi”nin iklim değişikliği çağında sistemin takibinde önemli bir araç olabileceğini ifade ediyor.

Bilim insanları uyardı: Dünya yeni buzul çağına girebilir

İsviçre Federal Demiryolları (SBB), yeni çift katlı trenler için açtığı milyarlık ihaleyi Alman şirketi Siemens Mobility’ye verdi. Karar, İsviçreli üretici Stadler Rail ve Unia sendikası tarafından eleştirilse de, Ulaşım Personeli Sendikası (SEV) ihalenin arkasında durdu.

Stadler Rail itiraz hazırlığında

<h3>SEV: “Usule uygun yürüyen bir ihale”</h3>SEV tarafından yapılan açıklamada, ihale sürecinde herhangi bir usulsüzlük tespit edilmediği vurgulandı. Sendika, SBB’nin tüm yasal ve teknik kriterlere uygun hareket ettiğini belirtti.SEV Başkan Yardımcısı Patrick Kummer, İsviçreli bir firmanın kazanmasının “ülke sanayisi açısından güçlü bir mesaj” olacağını kabul etmekle birlikte, önceliğin adil ve şeffaf bir sürece verilmesi gerektiğini söyledi. “Güçlü bir yerli üretim altyapısı önemli, ancak ihalelerde tarafsızlık da korunmalı. Bu yaklaşım, Avrupa’daki İsviçreli firmaların da benzer fırsatlardan yararlanmasını sağlar,” dedi Kummer.Sendikaya göre, kurallara uygun yürütülen bir ihale süreci, Avrupa ülkelerinin olası misilleme kararlarına karşı İsviçre şirketlerini koruyabilir.<h3>Stadler Rail ve Unia’dan Tepki</h3>SBB’nin kararı, İsviçre’nin en büyük tren üreticisi Stadler Rail’de hayal kırıklığı yarattı. Şirketin yönetim kurulu başkanı Peter Spuhler, kararı “hatalı” olarak nitelendirdi ve itiraz başvurusunda bulunacaklarını açıkladı.Aynı şekilde, işçi sendikası Unia da ihalenin İsviçreli üreticiler aleyhine sonuçlanmasına tepki gösterdi. Sendika, kararın yerli istihdama ve sanayiye olumsuz etkileri olacağını savundu.<h3>SBB’nin Kararı: 116 Yeni Tren Siemens’ten</h3>SBB, Zürih ve Batı İsviçre S-Bahn hatlarında kullanılmak üzere 116 adet yeni çift katlı tren sipariş etti. Projenin toplam maliyeti birkaç milyar frankı buluyor.Yeni trenlerin 2030’lu yılların başında hizmete girmesi planlanıyor. Siemens Mobility, araçları Almanya’da üretip İsviçre’ye teslim edecek.<h3>İsviçre Sanayisi Açısından Çifte Etki</h3>SBB’nin Siemens tercihi, İsviçre sanayisinin küresel rekabet gücü ve yerli üretimin teşviki konusundaki tartışmaları yeniden alevlendirdi. Uzmanlara göre, İsviçre’nin açık ihale politikası bir yandan ticari itibarını güçlendirirken, diğer yandan yerli firmaların rekabet baskısını artırıyor.

İsviçre Demiryolları Tren ihalesini Alman şirketine verdi, karara itirazlar var 

Dünyanın birçok ülkesinde doğum oranları hızla düşüyor. OECD verilerine göre, bir ülkenin nüfusunun sabit kalabilmesi için kadın başına ortalama 2,1 çocuk gerekiyor. Ancak örneğin İsviçre’de bu oran yalnızca 1,29. 

Azalan nüfusa karşı çözüm arayışları

Bu eğilim, emeklilik sistemlerini zorlarken, iş gücü açığını da büyütüyor. Farklı ülkeler bu soruna birbirinden farklı politikalarla yanıt veriyor.<h3>Macaristan – Vergi Muafiyetiyle Aile Teşviki</h3>Başbakan Viktor Orbán liderliğindeki hükümet, doğum oranını artırmak için son 15 yılda 30’dan fazla aile dostu önlem hayata geçirdi. Ekim 2025 itibarıyla, en az üç çocuğu olan kadınlar ömür boyu gelir vergisinden muaf. 2026’dan itibaren bu hak iki çocuklu kadınlara da tanınacak. Ancak uzmanlar bu modelin uzun vadede sürdürülebilir olup olmadığı konusunda hemfikir değil. Eleştirmenlere göre, teşvikler kısa vadede işe yarasa da, kadınların iş gücüne katılımını sınırlayabilir.<h3>Güney Kore – Primler, Kreşler ve Esnek Çalışma</h3>Dünyanın en düşük doğum oranına (0,7 çocuk) sahip Güney Kore, 15 yıldır doğumu teşvik eden politikaları artırıyor. Devlet, doğum primi, okul öncesi yardımlar ve çocuk bakım desteği sunarken, özel şirketler de sürece katılıyor.Birçok firma çalışanlarına çocuk bonusu, ücretsiz kreş ve esnek çalışma saatleri sağlıyor. Ancak uzmanlara göre yüksek yaşam maliyetleri ve yoğun iş temposu aile planlamasını hâlâ zorlaştırıyor.<h3>İtalya – Ücretsiz Kreş ve Vergi Teşviki</h3>Başbakan Giorgia Meloni, aile politikasını ulusal öncelik ilan etti. İtalya, AB’de en düşük doğurganlık oranlarından birine sahip ve maaş düzeyleri düşük olduğu için birçok aile çocuk sahibi olmayı ertelemekte.Hükümet, vergi indirimleri ve ikinci çocuktan itibaren ücretsiz kreş uygulamasıyla aileleri desteklemeyi hedefliyor. Ancak karmaşık bürokratik koşullar nedeniyle bu teşviklerden çok az aile yararlanabiliyor.<h3>Türkiye – “Aile Yılı” ve Nakit Destekler</h3>Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, 2025’i “Aile Yılı” ilan etti. Kadınların daha fazla çocuk sahibi olmasını teşvik etmek amacıyla, tıbben zorunlu olmayan sezaryen doğumlar özel hastanelerde yasaklandı.Yeni doğum yapan ailelere faizsiz kredi ve nakit yardım veriliyor. Ayrıca kreş ve çocuk bakım hizmetleri genişletiliyor. Erdoğan, her ailenin en az üç çocuk sahibi olmasını “ulusal hedef” olarak tanımlıyor.<h3>Fransa – Ücretsiz Kısırlık Testi ve Vergi Avantajı</h3>Fransa, uzun süredir aktif bir aile politikası izliyor ve bu sayede Avrupa ortalamasının üzerinde bir doğum oranına sahipti. Ancak son yıllarda oranlar düşmeye başladı.Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, doğum oranını artırmayı “demografik seferberlik” olarak tanımlıyor. Devlet, iki veya daha fazla çocuğu olan ailelere prim ve vergi avantajları sağlıyor. Ayrıca artık gençlere ücretsiz doğurganlık testi de sunuluyor.<h3>Ortak Nokta: Ekonomik Baskı ve Toplumsal Dönüşüm</h3>Tüm bu örnekler, düşen doğum oranlarının sadece demografik değil, ekonomik ve kültürel bir sorun olduğunu gösteriyor. Genç kuşaklar, yüksek yaşam giderleri, kariyer baskısı ve belirsiz gelecek kaygısı nedeniyle çocuk sahibi olmaktan kaçınıyor.Uzmanlara göre, gerçek çözüm yalnızca mali teşviklerde değil, yaşam koşullarını çocuk dostu hale getirmekte yatıyor.

Avrupa’dan Asya’ya: Ülkeler doğum krizine karşı seferberlikte

Birden fazla dil bilmenin zihinsel ve fiziksel sağlık üzerinde düşündüğümüzden çok daha fazla olumlu etkisi olabilir.

Araştırma

Yeni bir bilimsel çalışma, birden fazla dil öğrenmenin yaşlanma sürecini yavaşlattığını ve bireyi biyolojik açıdan daha dirençli hale getirdiğini ortaya koydu.Birden fazla dili konuşmak, yalnızca kültürel ve sosyal zenginlik sağlamakla kalmıyor; aynı zamanda daha uzun ve sağlıklı bir yaşamın da anahtarlarından biri olabilir.<h3>80 binden fazla kişi üzerinde incelendi</h3>Araştırmacılar, 27 Avrupa ülkesinden 51 ile 90 yaş arasındaki 80 binden fazla katılımcının verilerini değerlendirerek, yaşam tarzı ve sağlık durumlarının yaşlanma hızını nasıl etkilediğini analiz etti.Nature dergisinde yayımlanan sonuçlara göre, yalnızca tek dil konuşan bireylerin biyolojik yaşlarının kronolojik yaşlarına kıyasla daha yüksek olma olasılığı belirgin şekilde fazla. Bu durum, yaşa bağlı hastalıkların ortaya çıkma riskini artırıyor.Buna karşılık, birden fazla dil bilen Avrupalıların hızlı yaşlanma riski yaklaşık olarak yarı yarıya daha düşük bulundu.Araştırma, konuşulan her ek dilin, sosyal veya coğrafi farklılıklardan bağımsız olarak, yaşlanma sürecini daha da yavaşlattığını ortaya koydu.Trinity College Dublin’de görev yapan sinirbilimci ve çalışmanın ortak yazarı Agustin Ibanez, Euronews Health’e yaptığı açıklamada, “Her ek dil, ölçülebilir bir koruma sağladı. Bu, günlük zihinsel faaliyetlerin özellikle birden fazla dil kullanmanın biyolojik yaşlanma hızını etkileyebileceğine dair güçlü bir kanıt,” ifadelerini kullandı.<h3>Zihin, duygu ve sosyal bağlantılar güçleniyor</h3>Daha önceki araştırmalar iki dilliliği bilişsel yavaşlamanın önüne geçmekle ilişkilendirse de, bu çalışmalar genellikle küçük örneklem gruplarıyla yapılmıştı. Ibanez, bu yeni ve geniş ölçekli çalışmanın çok dilliliğin genel sağlık üzerindeki olumlu etkilerini daha kapsamlı biçimde gösterdiğini vurguladı.Bilim insanı, “Birden fazla dil konuşmak, dikkat kontrolü, müdahaleleri bastırma ve dil kuralları arasında geçiş yapma becerilerini sürekli olarak devreye sokar. Bu süreçler, yaşla birlikte zayıflama eğilimi gösteren sinir ağlarını güçlendirir,” dedi.Ayrıca, çok dilliliğin duygusal faydalarına da dikkat çeken Ibanez, bu durumun sosyal bağları kuvvetlendirdiğini, aidiyet hissini artırdığını ve dolaylı olarak genel sağlık üzerinde pozitif etki yarattığını belirtti:“Birden fazla dil bilmek sosyal bağlılığı, kültürel kimlik duygusunu ve duygusal dengeyi destekler. Bu da stresi azaltır, kalp-damar, metabolik ve bağışıklık sistemine fayda sağlar. Dolayısıyla bu etki, biyolojik, bilişsel ve sosyal faktörlerin birlikte işlediği çok katmanlı bir mekanizmadır.”<h3>Avrupa’da çok dillilik dağılımı</h3>Avrupa Birliği verilerine göre, AB genelinde çalışan yetişkinlerin yaklaşık yüzde 75’i birden fazla dil konuşabiliyor.İskandinav ülkeleri iki dillilik oranında en yüksek seviyedeyken, Güney Avrupa ülkelerinde oranlar daha düşük. Buna karşın İngiltere’de son yıllarda yabancı dil öğrenimine olan ilgi ciddi biçimde azaldı. Yükseköğretim Politika Enstitüsü’nün raporuna göre, 2024 yılında A-level sınavlarında modern yabancı dillerin payı yalnızca yüzde 2,97 olarak kaydedildi.<h3>Dil öğrenimi, sağlık için stratejik bir araç olabilir</h3>Ibanez, araştırmanın her yaş grubunda çok dilliliğin teşvik edilmesine katkı sunmasını umduğunu dile getirdi. Özellikle yalnızlık ve toplumsal izolasyonun yaygın olduğu çağımızda, dil öğreniminin hem sosyal hem duygusal yararlar sağlayabileceğini vurguladı.“Okullarda erken yaşta başlayan sürekli dil maruziyeti, uzun vadeli bilişsel ve duygusal dayanıklılığı artırabilir,” diyen Ibanez, yetişkin eğitimi ve toplumsal programlarda da iki dilliliğin desteklenmesinin yaratıcılığı, kapsayıcılığı ve genel iyilik halini güçlendireceğini söyledi.Halk sağlığı açısından bakıldığında, dil öğrenimi yaşla ilişkili bazı hastalıkların önlenmesi için etkili ve düşük maliyetli bir yöntem olarak değerlendirilebilir.“Sağlık sistemleri artık sosyal ve kültürel faktörlerin yaşlanma sürecine etkisini daha fazla dikkate alıyor,” diyen Ibanez, “dilin bu tartışmanın bir parçası olması gerektiğini düşünüyoruz. Bulgularımız, dil öğreniminin hem kültürel hem de biyolojik bir süreç olduğunu ortaya koyuyor,” ifadelerini kullandı.

Çok dillilik yaşlanmayı yavaşlatabilir

İsviçre Savunma Bakanlığı’nda (VBS) son yıllarda yürütülen birçok büyük proje, gecikmeler, maliyet artışları ve yönetim hatalarıyla gündeme gelmişti. Göreve yeni başlayan Savunma Bakanı Martin Pfister, Nisan ayında yaptığı açıklamada “nerede sorun varsa orayı temizleyeceğini” söylemişti. 

F-35 ve Patriot programları sarsılıyor

Ancak bakanlığın kendi talimatıyla hazırlanan son durum analizi, bu hedefe ulaşmanın kolay olmayacağını gösteriyor.<h3>“Her şey turuncuda yanıyor”</h3>Analizde bakanlıktaki tüm büyük projeler, bir “trafik ışığı sistemi” ile değerlendirildi:<ul><li>Yeşil: Yolunda giden projeler</li><li>Turuncu: Sorunlu, ama sürdürülebilir durum</li><li>Kırmızı: Kritik derecede problemli alanlar</li></ul>Sonuçlar pek iç açıcı değil. Neredeyse tüm projeler turuncu kategoride yer aldı. Bakanlık genel sekreter yardımcısı Robert Scheidegger, bu tabloyu dürüst bir yansıma olarak değerlendiriyor: “Tabii ki kırmızı projeler görmek istemem. Ama eğer her şey yeşil olsaydı, kendime dürüst olup olmadığımı sorgulardım.”Scheidegger, mevcut durumu “yatay seyir” olarak tanımlıyor: “Yatay oklar bile iyidir, en azından kötüye gitmiyoruz.”<h3>F-35 ve Patriot projelerinde yeni sorunlar</h3>Savunma projelerinin çoğunda gecikme ve maliyet artışları dikkat çekiyor. Özellikle ABD’den satın alınacak F-35 savaş uçaklarının, planlanandan 1 milyar frank daha pahalıya mal olacağı açıklandı. Ayrıca Patriot hava savunma sistemi teslimatının da gecikeceği bildirildi.Buna karşılık, İsrail’den alınan keşif dronları projesi “kırmızıdan turuncuya” çekildi — ancak bu da sınırlı bir iyileşme anlamına geliyor.<h3>Dış denetim geliyor</h3>VBS, gelecekte benzer sorunların daha erken fark edilmesi için bağımsız dış denetçilerle çalışmaya karar verdi. Bu kapsamda üç özel firma seçildi. Toplam maliyetin 12 yıl boyunca 5,7 milyon frankı geçmeyeceği açıklandı.Scheidegger bu adımı savunarak şunları söyledi: “İç denetim de maliyetlidir. Ancak dış uzmanların bağımsız değerlendirmesi çok daha değerlidir. Önemli olan, bir skandal ortaya çıkmadan önce sorunu fark edip çözüm bulmak.”<h3>Siyasetten baskı, toplumdan beklenti</h3>İsviçre Parlamentosu’ndaki güvenlik komisyonları, daha fazla şeffaflık talep ediyor. Bu nedenle Savunma Bakanlığı, bundan sonra her üç ayda bir kamuoyuna ilerleme raporu sunacak. Ancak mevcut analiz, kısa vadede “yeşil ışığa geçilecek” bir tablo sunmuyor.Politik çevrelerde dile getirilen ortak dilek ise net: “Bir gün bu ampullerin yeşile döndüğünü görmek istiyoruz.”

İsviçre Ordusu’nun savunma projelerinde kriz bitmiyor

Basel kentinde yaklaşık 1000 inşaat işçisi, yeni ulusal çerçeve sözleşmesi (Landesmantelvertrag) talebiyle sokaklara döküldü. “Daha fazla maaş, saygı ve dayanışma” yazılı pankartlar taşıyan işçiler, İsviçre genelindeki eylem dalgasının bir parçası olarak bir araya geldi.

Maske takmış gruplar saldırdı

Protestoların ardından, gösterilerde yaşanan şiddet olayları ve iddialar gündemi karıştırdı.<h3>Gerilim Tırmanıyor: “Maske Takmış Gruplar Saldırdı” İddiası</h3>Bauunternehmer Region Basel Başkanı Daniel Allemann, olayların bazı şantiyelerde kontrolden çıktığını savundu. Allemann, “Bazı yerlerde çalışmalarımızın sürdürülmesi engellendi. Hatta elektrik kabloları kesildi,” dedi. Özellikle Basel liman bölgesinde tansiyonun yükseldiğini belirten Allemann, “Birden fazla otobüs geldi. Yüzleri maskeli, sopalarla donanmış kişiler indi, çalışanları tehdit ettiler, araç lastiklerini kestiler, kabloları parçaladılar,” ifadelerini kullandı.Olay yerinde bulunan bazı kişilerin, Unia ve Syna sendikalarının logolarını taşıyan şapkalar giydiği iddia edildi. İşveren birlikleri, bu durumla ilgili hukuki adımlar atmayı değerlendiriyor.<h3>Sendikalar Suçlamaları Reddediyor</h3>Sendika cephesinden ise bambaşka bir tablo çiziliyor. Unia sözcüsü Patrik Felber, işverenlerin gerçeği çarpıttığını öne sürerek, “Bize ulaşan bilgilere göre, bazı işçiler protestoya katılmamaları için yöneticileri tarafından baskı altına alınmış,” dedi.Felber, hatta bazı şantiyelerde “çalışanların dinlenme alanlarına veya konteynerlere kilitlendiği” iddialarını dile getirdi. Felber’e göre, olaylarda görülen bazı kişiler Unia logolu kıyafetler giyse de, “sendika üyesi veya görevlisi” değildi.<h3>Tüm Ülkede İnşaat Sektöründe Gerilim</h3>Basel’deki gösteriler, Ekim ayı ortasında Tessin’de başlayan ulusal inşaat işçileri protesto dalgasının bir devamı. 20 Ekim’de Bellinzona’da başlayan eylemlerin ardından, geçtiğimiz hafta Lausanne’da yaklaşık 7000 işçi iş bırakmıştı.Grevlerin nedeni, yaklaşık 80.000 inşaat işçisini kapsayan ulusal sözleşmenin bu yıl sona erecek olması. Sendikalar ve işverenler arasındaki müzakereler beşinci turda da sonuçsuz kaldı. Eğer taraflar anlaşamazsa, ülke çapında genel bir sektör grevi gündeme gelebilir.<h3>“Söz, Söze Karşı” – Gerilim Müzakere Sürecini Tehdit Ediyor</h3>Basel’de yaşanan olaylarla ilgili farklı anlatımlar, gerçeğin ne olduğuna dair tartışmaları alevlendirdi. Ancak hem işverenler hem sendikalar, bu tür şiddet ve provokasyonların, yürütülen müzakerelere zarar vereceği konusunda hemfikir.Yeni sözleşme görüşmeleri önümüzdeki haftalarda devam edecek. Şimdilik ortada tek bir gerçek var: İnşaat sektöründeki huzursuzluk, İsviçre’nin dört bir yanında büyümeye devam ediyor.

İnşaat sektöründe gerilim: Basel’de eylemler kontrolden çıktı

İsviçre’de doğum oranı tarihi bir düşüş yaşadı. Federal İstatistik Dairesi’nin (BfS) verilerine göre, kadın başına ortalama çocuk sayısı 2024’te 1.29’a düştü — bu, kayıtların tutulmaya başlandığından beri görülen en düşük oran.

İsviçre nüfusundaki tehlikeli eğilim

En büyük gerileme üçüncü doğumlarda yaşandı: yüzde 13,6 azalma. İlk doğumlar yüzde 8,5, ikinci doğumlar ise yüzde 9 oranında azaldı.<h3>Gençler Artık Daha Az Çocuk İstiyor</h3>20 ila 29 yaş arası kişiler arasında çocuk sahibi olma isteği belirgin biçimde azaldı. 2023’te her 100 kişiden 17’si hiç çocuk istemediğini söylerken, 2013’te bu oran yalnızca %6, 2018’de ise %8 civarındaydı.Buna rağmen, İsviçre’de hâlâ en yaygın dilek iki çocuk sahibi olmak.<h3>Aile İsteği Değil, Partnerlik Belirleyici</h3>İstatistik Dairesi’ne göre, kadın ve erkekler arasında çocuk sayısı beklentisinde büyük fark yok. Eğitim düzeyi, şehir veya kırsal bölgede yaşamak da fazla etkili değil. Ancak fark yaratan bir unsur var: Kalıcı bir ilişkisi olmayan kişiler, çocuk sahibi olmayı daha az istiyor.&nbsp;

Gençler çocuk istemiyor: İsviçre’de doğum oranı hızla düşüyor

Avrupa Parlamentosu’nda (AP), iktidardaki Avrupa Halk Partisi (EPP) tarafından kurulan ittifak, uzun yıllardır uygulanan “aşırı sağı dışarıda tutma” ilkesini fiilen sona erdirerek, aşırı sağcı partilerin karar alma süreçlerinde kalıcı ve belirleyici bir güç hâline gelmesini sağladı.

Avrupa’da sağ yükselişi

Son yıllarda Avrupa siyasetinde yükselişe geçen aşırı sağ partiler, 2024 seçimlerinde AP’deki temsil güçlerini artırarak merkez partiler için tedirgin edici bir seviyeye ulaştı.13 Kasım’da AP Genel Kurulu’nda yapılan oylamada, şirketlerin sürdürülebilirlik raporlaması ve tedarik zinciri denetim yükümlülüklerini hafifleten “Omnibus I” isimli düzenleme kabul edildi. 720 sandalyeli parlamentoda 382 kabul, 249 ret ve 13 çekimser oyla sonuçlanan oylamanın en tartışmalı yönü, EPP’nin tasarıyı geçirebilmek için geleneksel merkez müttefiklerinden ayrışarak aşırı sağ partilerle ortak hareket etmesiydi.Daha önce Ekim ayında yapılan oylamada, merkez gruplar arasında uzlaşı sağlanmasına rağmen, S&amp;D grubunun fireleri nedeniyle tasarı reddedilmişti. Bu kez EPP, Macaristan Başbakanı Viktor Orban’ın partisinin üyesi olduğu Avrupa’nın Vatanseverleri (Patriots for Europe) adlı aşırı sağ grubun desteğini aldı. Ayrıca İtalya Başbakanı Giorgia Meloni’nin liderliğindeki Avrupa Muhafazakarları ve Reformistleri (ECR) de tasarıya destek verdi.Mevcut yasama döneminde EPP’nin aşırı sağcı gruplarla kurduğu ittifaklar birkaç kez yaşanmıştı, ancak son oylama, uzun süredir uygulanan “aşırı sağı dışarıda tutma” geleneğini fiilen ortadan kaldırdı. Bu yöntem, radikal partilerin karar alma süreçlerine katılmasını engellemek için merkez güçlerce uygulanan gayriresmi bir engeldi.13 Kasım oylamasıyla bu uygulama fiilen sona erdi ve aşırı sağ, AP’de karar alma sürecine doğrudan etki eden bir güç olarak öne çıktı. Sosyal Demokratlar ve liberal partiler EPP’nin aşırı sağ ile aynı safta yer almasını eleştirirken, Yeşiller kararı “çevre ve insan haklarına zarar veren geri adım” olarak nitelendirdi.Kabul edilen değişiklikler, yalnızca çok büyük şirketlerin sürdürülebilirlik raporu hazırlamasını zorunlu kılıyor; daha önce kapsam genişliği olan “iklim dönüşüm planı hazırlama zorunluluğu” tamamen kaldırıldı. Ayrıca şirketlere verilecek cezaların belirlenme kriterleri de “net ciroya bağlı kesin oranlar” ifadesinden belirsiz bir tanıma dönüştürüldü.Düzenleme, AB Konseyi’nin onayının ardından yasalaşabilecek. Uzmanlar, EPP’nin aşırı sağ ile kurduğu bu ittifakın, Avrupa’nın karar alma dengelerini uzun vadede kalıcı şekilde değiştirebileceğini değerlendiriyor.AB Hukuku ve Politikaları Profesörü Alberto Alemanno, “AB tarihinde ilk kez, kuruluşundan bu yana AB’yi inşa eden merkezci partiler geri plana itiliyor. Kendi çöküşlerinden sorumlu olacaklar,” dedi. Alemanno, Omnibus I oylamasının yalnızca Yeşil Mutabakat’ı zayıflatmakla kalmayıp, 2029’a kadar Avrupa’yı yönetecek siyasi çoğunluğu da yeniden tanımladığını belirtti.Von der Leyen’in siyasi çoğunluğunun yalnızca sağ ve aşırı sağdan oluşacağını öngören Alemanno, bunun AB ekonomisi, toplumu ve demokratik temelleri üzerinde yıkıcı etkiler yaratabileceğini ve ABD’nin AB üzerindeki etkisini artıracağını ifade etti.Aşırı sağ uzmanı Oliviero Angeli ise oylama sonucunun sürpriz olmadığını belirterek, iklim politikasının Avrupa siyasetinde kutuplaştırıcı bir alan hâline geldiğini ve merkez partilerin Meloni’nin ECR’si ile daha yakın bir duruş sergilediğini söyledi. Angeli, bu yaklaşımın geleneksel “merkezci koalisyon” mantığı ve aşırı sağa yönelik güvenlik önlemleri için riskler taşıdığını, bunun daha geniş bir modele dönüşüp dönüşmeyeceğinin henüz belli olmadığını ekledi.

Aşırı sağ Avrupa Parlamentosu’nda karar süreçlerini etkiliyor

Valais Kantonu, İsviçre’de göçebe topluluklar için üç ayrı park ve geçiş alanına sahip ilk kanton olma fikrine karşı çıktı. Bu doğrultudaki sosyalist postulat, Perşembe öğleden sonra kanton parlamentosunda büyük çoğunlukla reddedildi.

Parlametoda geniş ret

Postulat, 15 Nisan’da kanton polisinin St-Maurice tüneli yakınlarında onlarca karavanı durdurup girişlerini engellemesiyle patlak veren tartışmaya dayanıyordu. PS, bu müdahalenin “orantısız ve damgalayıcı” olduğunu, benzer çatışmaların önüne geçmek için kantonda acilen yeni geçiş ve park alanlarına ihtiyaç duyulduğunu savundu.<h3>Yasal yükümlülük hatırlatıldı</h3>Sosyalist Parti, Federal İmar Yasası’nın 3. maddesine göre kantonların, nüfusun ihtiyaçlarına uygun yaşam ve ekonomik faaliyet alanları planlamakla yükümlü olduğunu hatırlattı. “Bu ihtiyaçlar, İsviçre’nin göçebe toplulukları için gerekli altyapıyı da kapsıyor,” ifadesi kullanıldı.<h3>Planlarda üç alan vardı, gerçekte yalnız Martigny var</h3>Kantonun 2019 bölgesel kalkınma planına göre Valais, Bas-Valais, Valais Central ve Haut-Valais bölgelerinde toplam üç alan planlamayı ve eksik bölgelerde bu alanları hizmete açmayı taahhüt etmişti. Ancak bugün itibarıyla yalnızca Martigny’de bir alan bulunuyor.<h3>Parlametoda geniş ret</h3>Postulata özellikle Valais romand’daki Centre grubu ile UDC’nin iki grubu (Haut-Valais ve Haut-Valais romand) karşı çıktı. Oylamada 86’ya karşı 37 oyla postulat reddedilirken, 1 milletvekili çekimser kaldı.<h3>Postulat nedir?</h3>İsviçre’de postulat, bir milletvekilinin hükümete (yani kanton düzeyinde Conseil d’État'a) şu yönde çağrıda bulunduğu bir parlamenter araçtır:<ul><li>“Bir konuyu inceleyin.”</li><li>“Bir çözüm önerisi geliştirin.”</li><li>“Bu alanda ne yapılabileceğini değerlendirip raporlayın.”</li></ul>Postulat bağlayıcı değildir, yani hükümeti hemen bir yasayı değiştirmeye zorlamaz; sadece konuyu incelemeye, araştırmaya veya rapor hazırlamaya yönlendirir.

Valais, göçebe topluluklar için iki yeni geçiş alanı oluşturmayı reddetti

Bu yıl ilk kez Bern’de düzenlenen World Cheese Awards 2025’te Gruyère AOP, dünyanın en iyi peyniri seçildi. Interprofession du Gruyère’nin Perşembe günü yaptığı açıklamaya göre, uluslararası prestije sahip bu yarışmaya 45’ten fazla ülkeden 5000’den fazla peynir katıldı.

İsviçre’nin kültürel mirası

Ödül alan Gruyère, Bern kantonundaki Vorderfultigen peynirhanesinde, Pius Hitz tarafından üretildi. Beş kıtadan gelen yaklaşık 250 kişilik uzman jüri, yüzlerce farklı kategoriye ait peynirleri değerlendirdi. Finalde toplam 14 peynir yarıştı.<h3>“Yüzyılların mirası”</h3>Interprofession du Gruyère, bu olağanüstü ödülün, “dokuz asrı aşan bir bilgi birikimiyle nesilden nesle aktarılan, İsviçre’nin kültürel mirasının simge ürünlerinden biri”ni onurlandırdığını belirtti.<h3>Kalite ve izlenebilirlik vurgusu</h3>İlk kez Bern’de düzenlenen yarışma, İsviçre’nin köklü peynir geleneğini uluslararası alanda öne çıkardı. Gruyère AOP’nin zaferi, orijin korumalı ürünlerin önemine dikkati çekiyor. Bu etiket, dünya çapına ihraç edilen ürünlerde kaliteyi ve tam izlenebilirliği garanti ediyor.Dünya Peynir Şampiyonası Bern’de Cumartesi gününe kadar sürecek. Etkinlik, gelecek yıl İspanya’nın Cordoue (Córdoba) kentinde yapılacak.

Gruyère AOP, Bern’de düzenlenen ilk World Cheese Awards’ta dünyadaki en iyi peynir seçildi

Fribourg Kantonu parlamentosu (Büyük Konsey), Çarşamba günü kabul ettiği bir önergeyle vatandaşlığa kabul koşullarından birini sıkılaştırdı. Buna göre, İsviçre vatandaşı olmak isteyen yabancıların, başvuru yapmadan önceki beş yıl boyunca sosyal yardım almamış olmaları gerekecek. Mevcut uygulamada bu süre üç yıldı.

Sol partilerden sert tepki

Önerge 64 “evet” ve 34 “hayır” oyuyla kabul edildi; sol partiler tamamıyla karşı çıktı. Teklifi sunan milletvekilleri, sağ partilerden UDC’li Roland Mesot ve PLR’li Sébastien Dorthe, aslında sürenin 10 yıl olmasını talep etmişti. Ancak Eyalet Hükümeti (Conseil d’État) bir kompromis olarak 5 yılı önerdi ve merkez-sağ partilerin desteğini kazandı.<h3>Romandiyadaki tek istisna olacak</h3>Bu değişiklikle birlikte Fribourg, Romandiya’da (Fransızca konuşulan İsviçre’de) üç yıl kuralının dışına çıkan tek kanton olacak. Federal yasaya göre üç yıl asgari süre olarak belirlenmiş durumda. Ülke genelinde 16 kanton hâlâ üç yıllık süreyi uygularken, 6 kanton beş yıl, 4 kanton (örneğin Bern) ise on yıl kuralını uyguluyor.Kurumlardan sorumlu eyalet konseyi üyesi Didier Castella, kantonların bu konuda daha sıkı kurallar koyma hakkı bulunduğunu belirterek kararı savundu:<blockquote>“Kantonlar, sosyal yardım alma konusundaki düzenlemeleri daha katı biçimde belirlemekte özgürdür.”</blockquote>Castella’ya göre, son beş yıl boyunca sosyal yardıma başvurmamış olmak, kişinin başarılı bir şekilde entegre olduğunugösteriyor ve bu da vatandaşlık için temel koşullardan biri.<h3>Sol partilerden sert tepki</h3>Sol partiler önergeye şiddetle karşı çıktı. Sosyalist Parti (PS) milletvekili Pascale Michel, sosyal yardımın bir hakolduğunu vurguladı:<blockquote>“Sosyal yardım yaşamın zorluklarına karşı bir haktır. Bu kural, kırılgan durumdaki insanlara karşı bir şüphe atmosferi yaratıyor.”</blockquote>Bazı milletvekilleri ise kantonun genel politikasının giderek katılaştığından endişe duyduklarını belirtti. Örnek olarak da, hükümetin geçtiğimiz haftalarda Gazze’de yaralanan bir çocuğu kabul etmeyi önce reddedip sonra kararını değiştirmesini hatırlattılar.Yeni düzenlemeyle birlikte Fribourg, Romandiya’da daha katı vatandaşlık kriterleri uygulayan tek kanton olacak ve bu adım, kantonun entegrasyon ve vatandaşlık politikasında daha sıkı bir döneme geçtiğinin göstergesi olarak değerlendiriliyor.

Fribourg’da vatandaşlık şartı ağırlaştırıldı

Cenevre’de yaklaşık 2500 kamu çalışanı, 2026 bütçe taslağında öngörülen “kemer sıkma önlemlerini” protesto etmek için sokaklara çıktı. 

Yeni grev 11 Aralık’ta

Devlet çalışanlarını ve kamu destekli sektör personelini temsil eden Kamu Personeli Sendikaları Birliği (Cartel intersyndical) tarafından düzenlenen yürüyüş, Palladium salonunda yapılan personel genel kuruluyla sona erdi.Günün erken saatlerinde bazı işyerlerinde grev nöbetleri tutulduktan sonra, Salı öğleden sonra göstericiler ilk olarak Hastane önündeki Place des Chaumettes meydanında toplandı. Çalışanlar, önümüzdeki dört yıl boyunca kıdem artışlarının korunmasını, 2026 yılı için %2,5 oranında maaş artışı yapılmasını talep etti. Ayrıca, kamu hizmetinin kalitesini korumak için ek kadrolar oluşturulmasını ve tasarruf planının geri çekilmesini istediler.“Artık ayarlama kalemi olmaktan bıktık!” diyerek konuşmasına başlayan Cartel intersyndical Başkanı Geneviève Preti, “Bu vergi indirimleri siyasi tercihlerle yaratıldı, kaçınılmaz değildi” sözleriyle kalabalığı coşturdu.<h3>Eğitim ve sağlık da etkilenecek</h3>Sendika temsilcileri, bütçe kesintilerinin yükseköğrenim öğrencilerinin çalışma koşullarını, sağlık hizmetlerini ve okul sistemini olumsuz etkileyeceğini dile getirdi. Kamu Eğitim Departmanı’na göre Salı öğleden sonra yaklaşık 1600 kişi greve katıldı.Göstericiler saat 16.30 civarında Place de Neuve yönüne yürüyüşe geçti. Pankartlarda “Öfkeli kamu çalışanları, boyun eğmeyeceğiz!” ve “Biz sınav kâğıtlarını düzeltiyoruz, siz de bütçenizi düzeltin!” gibi sloganlar yer aldı.<h3>Yeni grev 11 Aralık’ta</h3>Kalabalık, Eski Şehir (Vieille Ville) yönüne ilerlerken, aralarında çocukların da bulunduğu bazı protestocular bisikletleriyle yürüyüşe devam etti. Polis ve sendika kaynaklarına göre katılımcı sayısı yaklaşık 2500 kişiydi.“Sağlık için para, kamu hizmeti için bütçe!” sloganları atan kalabalık, Belediye Binası önünde ıslıklar ve yuhalamalarla tepkisini dile getirdi. Ardından yürüyüş Palladium salonunda sona erdi. Burada yapılan oylamada ertesi gün grevin devam ettirilmemesi, ancak 11 Aralık saat 13.00’te yarım günlük yeni bir grev yapılması kararlaştırıldı.<h3>Dev bütçe açığı</h3>Eyalet Hükümeti tarafından sunulan 2026 bütçe taslağı, şu anda 409 milyon franklık bir açık öngörüyor. Ancak yeni tahminlere göre bu açık 637 milyon, hatta 740 milyon franka kadar çıkabilir. Ayrıca, kıdem artışlarının 2029’a kadar askıya alınması planlanıyor; bu sayede yaklaşık 60 milyon frank tasarruf edilmesi hedefleniyor.Ekim ayı sonunda, aynı gerekçelerle yaklaşık 1000 kişi sokaklara çıkarak benzer bir protesto düzenlemişti.

Cenevre’de 2500 kamu çalışanı “kemer sıkma önlemlerine” karşı sokaklara döküldü

İsrail ordusu, 10 Ekim’de yürürlüğe giren ateşkese rağmen Gazze Şeridi’nde 4 Filistinlinin öldürüldüğünü açıkladı.

Ateşkes yine ihlal

Ordudan yapılan açıklamada, Golani Tugayı’na bağlı askerlerin, İsrail işgali altındaki Refah kentinde 3 Filistinliyi vurduğu belirtildi. Askerlerin, bölgede yer aldığı iddia edilen tünelleri imha etme operasyonu sırasında Filistinlileri hedef aldığı ifade edildi.Ayrıca ordudan yapılan bir başka açıklamada, Gazze Şeridi’nin güneyinde, İsrail’in kontrolünde bulunan “Sarı Hat” sınırını geçtiği iddia edilen bir Filistinlinin ateşkese rağmen öldürüldüğü bildirildi. İsrail askerlerinin, söz konusu kişiyi “tehdit oluşturduğu” gerekçesiyle vurduğu öne sürüldü.Hamas ile 10 Ekim’de varılan ateşkes anlaşmasının ardından İsrail askerleri, Gazze’deki bazı işgal bölgelerinden geri çekilmişti. Ancak birlikler, Gazze Şeridi’nin doğusunda yer alan ve “Sarı Hat” olarak adlandırılan bölgelere yeniden konuşlanmıştı.İsrail ordusu, ateşkesin yürürlükte olmasına karşın, “Sarı Hat” çevresinde neredeyse her gün yıkım ve saldırı operasyonları düzenleyerek ateşkesi ihlal etmeye devam ediyor.

İsrail ordusu Sarı Hat bölgesinde ateşkesi yine çiğnedi

Vatikan, bir İsviçreli muhafızın iki Yahudi kadına tükürme hareketi yaptığı iddiası üzerine antisemitik davranış şüphesiyle resmi bir soruşturma açıldığını duyurdu.

İsviçreli Muhafız soruşturuluyor

Olayın, 29 Ekim’de Papa’nın genel kabul töreni sırasında Aziz Petrus Meydanı girişinde meydana geldiği öne sürüldü.Söz konusu gün, Katolik Kilisesi’nin 1965 tarihli ve Hristiyan olmayan topluluklarla ilişkileri düzenleyen bildirgesinin yıldönümü dolayısıyla Papa 14. Leo, Yahudi temsilcilerle bir araya gelmişti. Görüşmede, Katolik-Yahudi ilişkilerini yeniden güçlendirme mesajı verilmiş ve antisemitizme karşı net bir duruş sergilenmişti.<h3>“Bize ‘Yahudiler’ dedi ve tükürme hareketi yaptı”</h3>İsrailli yazar ve tiyatro yönetmeni Michal Govrin, Avusturya haber ajansı Kathpress’e yaptığı açıklamada, bir meslektaşıyla birlikte meydana yaklaştıkları sırada bir muhafızın kendilerine “Yahudiler” diyerek tükürme hareketi yaptığını iddia etti.Govrin, Associated Press’e de benzer ifadelerle olayı doğruladı.Vatikan Sözcüsü Matteo Bruni, olayla ilgili yaptığı açıklamada, “İsviçre Muhafızları, Vatikan’a girişte antisemitik çağrışım olarak değerlendirilebilecek bir olay raporu aldı,” ifadelerini kullandı.Bruni, yapılan ilk incelemede olayın, bir fotoğraf çekme isteği sırasında yaşanan anlaşmazlıktan kaynaklanmış olabileceğini belirtti.Aynı gün, Papa Leo XIV Angelus duası sırasında yaptığı konuşmada, “Kilise antisemitizme karşıdır ve buna asla kayıtsız kalmaz,” sözleriyle ayrımcılığa karşı kararlılığını yinelemişti.<h3>500 yıllık muhafız birliğinden eşitlik vurgusu</h3>1506 yılında kurulan ve dünyanın en eski aktif askeri birliği olarak kabul edilen Papalık İsviçre Muhafızları, Papa’nın güvenliğinden sorumlu.Bruni, muhafız birliğinin her koşulda insan onuruna, eşitlik ilkesine ve ayrımcılıkla mücadeleye bağlı kalarak görev yaptığını vurguladı.

İsviçreli muhafızın hareketi Vatikan’da kriz yarattı

İsviçre’nin kayak merkezleri için bu kış sezonu umut verici görünüyor. Geçen yıla göre 161.000 ek geceleme bekleniyor. Ancak turizmdeki bu canlılığa rağmen, personel eksikliği dağ bölgelerinde hâlâ ciddi bir sorun.

%10’a varan açık pozisyonlar

Aralık ayında başlayacak yoğun sezon öncesinde birçok istasyon yavaş yavaş kapılarını açarken, telesiyej işletmeleri, kayak okulları, dağ otelleri ve restoranlar hâlâ ekiplerini tamamlamaya çalışıyor.BAK Araştırma Enstitüsü’ne göre, iş pozisyonlarının %5 ila %10’u hâlâ boş, özellikle Valais kantonunda. Sion merkezli Hôtelis işe alım ajansı, en büyük açığın nitelikli aşçılarda olduğunu belirtiyor.<h3>Barınma ve avantajlarla cazibe yarışı</h3>Bazı oteller ve istasyonlar, çalışan bulmak için uygun fiyatlı konaklama sunuyor. Saint-Luc’teki Bella Tolla Otelimüdürü Claude Buchs, RTS’ye yaptığı açıklamada, “Sabit bir konaklama ücreti belirledik. Çalışanlar paylaşımlı bir dairede kendi odalarına sahip oluyorlar. Bu bizim için bir maliyet, ama konaklama imkânı olmadan kimse işe başvurmuyor,” dedi.Ayrıca, çalışanları çekmek için restoran indirimleri, spa erişimi ve diğer tesislerde özel fiyatlar gibi avantajlar da sunuluyor.<h3>Personel ve kar: başarının iki anahtarı</h3>Geçen kış, İsviçre kayak merkezlerinde ziyaretçi sayısı %18 artmıştı. Bu sezon da benzer bir ivme bekleniyor. Ancak uzmanlara göre, kar yağışı kadar personel bulunabilirliği de başarının belirleyici unsuru olacak.

İsviçre Alplerinde kış sezonu öncesi personel seferberliği

Neuchâtel kantonundaki koruyucu aileler artık kendilerini temsil edecek bir derneğe sahip. “L’Enfant au Cœur” (Kalpteki Çocuk) adlı yeni dernek, hem yetkililerle doğrudan iletişim kurmayı hem de yeni koruyucu ailelerin gönüllü olmasını teşvik etmeyi amaçlıyor.

Yetkililerle köprü olmayı hedefliyor

Şu anda Neuchâtel’de uzun, orta veya kısa vadede aktif 89 koruyucu aile bulunuyor. Bazıları sadece ayda birkaç gün ya da acil durumlarda çocukları kabul ediyor. Derneğin kurucularından Stéphanie Pittet, La Matinale programına verdiği demeçte, bu ailelerin çoğu zaman kendilerini yalnız hissettiklerini belirterek şöyle dedi:<blockquote>“Sıradışı durumlarla karşılaşıyoruz ve günlük sıkıntılarımızı paylaşabileceğimiz bir alan yaratmak istiyoruz.”</blockquote>Dernek, sadece bir paylaşım alanı değil, aynı zamanda koruyucu ailelerin sesini yetkililere daha net iletecek bir platform olmayı hedefliyor. Pittet, “Bu dernek sorunun bir parçası değil, çözümün bir parçası olabilir. Aile temalı bir önerge verilirse, politikacılarla görüşecek muhatap biz olabiliriz,” diyor.<h3>Gönüllü sıkıntısı büyüyor</h3>Son yıllarda Neuchâtel Kantonu, çocukların kuruma yerleştirilmesini azaltmak için daha fazla gönüllü koruyucu aile bulmaya çalışıyor. Ancak gönüllü sayısı, tüm Romandie bölgesinde olduğu gibi, yetersiz kalıyor.Yeni dernek, bu durumu tersine çevirmeyi umuyor. Pittet, “Şu anda aileleri devlet buluyor, bu iyi bir şey. Ama bizim hayalimiz, mevcut koruyucu ailelerin kendi çevrelerini etkileyerek yeni aileleri bu göreve teşvik etmesi,” diyor.Yetişkin ve Gençlik Koruma Servisi (SPAJ) de derneğin kuruluşunu memnuniyetle karşıladı. Kanton genelinde şu anda yaklaşık yirmi koruyucu aileye daha ihtiyaç duyuluyor.

Neuchâtel’de ailelere destek için yeni bir dernek kuruldu

Fribourg kantonunda halk, 30 Kasım’da sol partiler ve sendikaların öncülüğünde hazırlanan asgari ücret girişimi için oy kullanacak. 

Yasayla güvence altına alınma

Teklif, saatlik 23 frank, yani aylık yaklaşık 4000 frank asgari ücretin yasayla güvence altına alınmasını öngörüyor. Tatil ve resmi gün ödenekleriyle birlikte saatlik ücret 25,50 frank’a ulaşıyor.Girişim komitesi, “çalışan herkesin emeğiyle geçinebilmesini sağlamak” amacıyla bu adımı attıklarını belirtiyor. Özellikle perakende, küçük çocuk bakımı ve restoran sektörlerinde gençlerin çalışma motivasyonunu artırmayı hedefliyorlar. Genevre ve Neuchâtel’deki uygulamalara işaret eden komite, işsizlik oranlarının artmadığını ve sosyal yardım alanların sayısının düştüğünü vurguluyor.Karşıt cephe ise endişeli. Fribourg Eyalet Konseyi ve Grand Conseil, asgari ücretin özellikle deneyimsiz gençlerin iş bulmasını zorlaştıracağını ve küçük işletmeler üzerindeki mali baskıyı artıracağını savunuyor. Ekonomik etkilerden dolayı girişimi “aşırı” olarak nitelendiriyorlar.Kabul edilirse Fribourg, Neuchâtel, Jura, Cenevre, Tessin ve Basel-Stadt’ın ardından asgari ücreti yasalaştıran altıncı kanton olacak.

Fribourg’de asgari ücret oylaması: Hedef 4000 frank

Cenevre kantonunda, yasaklanmış olmasına rağmen hâlâ satılan tek kullanımlık elektronik sigaralar, yani “puff”lar için artık cezalar uygulanacak. 

İşletmelere yaptırım

Kanton, bugüne kadar işletmeleri sadece uyarıyor ve farkındalık çalışmaları yürütüyordu; ancak yargı, yasak lehine karar vererek süresiz erteleme taleplerini reddetti.Cenevre Adalet Mahkemesi Anayasa Dairesi, gençlerin sağlığını ve çevreyi koruma gerekçesiyle yasağın orantısız olmadığını belirtti. Artık kanton yönetimi, satıcıları son kez yazılı olarak uyaracak, ardından Ticaret Polisi, yasayı ihlal eden işletmelere yaptırım uygulayacak.Bu adım, 1 Kasım’dan itibaren “puff”ları tamamen satıştan kaldıran Valais kantonunu takip ediyor. Her iki kantonda da yargının tek kullanımlık elektronik sigara yasağı prensibi üzerinde hâlâ karar vermesi gerekiyor.

Cenevre’de “Puff” yasağı: İlk ceza kapıda

İsviçre’nin Vaud kantonunda şarap üreticileri, ülkenin en büyük tarım kooperatiflerinden biri olan Fenacoya tepki gösteriyor. Sorun, kooperatifin üretim maliyetlerinin çok altında fiyatlar teklif etmesi.

Şarapçılık sektöründe uygulanan politikalar

Kooperatif, uygulamayı üreticilere destek amacıyla yaptığını söylese de, Vaud Şarap Üreticileri Federasyonu ve yerel üreticiler bunu piyasa fiyatlarını düşürmeye yönelik bir baskı stratejisi olarak değerlendiriyor.Le Matin Dimanche gazetesine göre, Fenaco’nun Rutishauser-DiVino adlı yan kuruluşu, üzüm suyu litresi için 0,70 frank fiyat verirken, üreticilerin kâr edebilmesi için gerekli fiyat 2,50 – 4,50 frank arasında bulunuyor. Bu durum, üreticilerin zaten zor durumda olduğu bir dönemde ortaya çıktı.Durumu daha da ağırlaştıran başka bir faktör ise bazı aracılar tarafından uygulanan politikalar: AOC şarapların masa şarabı olarak sınıflandırılması ve litre başına 0,60 frank’a satışa sunulması, sektörde büyük tepki topluyor. Bu fiyatın kimseye fayda sağlamadığı belirtiliyor.Birçok üretici için bu fiyat sarmalı, şarap işletmelerinin varlığını tehdit ediyor. Bazı üreticiler, zararına satış yapmak yerine, şaraplarını yok etmeyi veya bağlarını sökmeyi düşündüklerini ifade ediyor.

Vaud’lu şarap üreticileri Fenaco’nun düşük fiyatlarına isyan ediyor

Filistin yönetimi, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın talebi üzerine İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da dahil olmak üzere 37 İsrailli yetkili hakkında çıkarılan yakalama kararını “adaletin zaferi” olarak değerlendirdi. 

Türkiye’ye övgü

Ramallah yönetimi, diğer ülkelere de Türkiye’nin attığı bu adımı örnek alarak benzer girişimlerde bulunma çağrısı yaptı.Filistin Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, Türkiye’nin İsrailli yetkililer hakkında verdiği yakalama kararının, “adaletin tesisine yönelik önemli bir adım” olduğu vurgulandı.Açıklamada, “Bu cesur hukuki girişim, adaletin ve hukukun üstünlüğünün galibiyetidir. Aynı zamanda bazı ülkelerin İsrail’e yönelik cezasızlık politikalarına karşı duran özgür liderler ile halkların iradesini yansıtmaktadır.” ifadeleri kullanıldı.Filistin Dışişleri, bu kararın “savaş suçları ve insanlığa karşı işlenen suçlarla mücadelede evrensel yargı yetkisinin yeniden teyidi” anlamına geldiğine dikkat çekerek, Türk yargısının bu adımının güçlü bir hukuki ve ahlaki duruş sergilediğini belirtti. Açıklamada ayrıca, “Filistin halkına karşı suç işleyen hiç kimse, sahip olduğu statü ne olursa olsun, adaletten kaçamayacaktır.” denildi.Bakanlık, “hukukun üstünlüğüne ve insan haklarına inanan tüm ülkelere” çağrıda bulunarak, Türkiye’nin örnek teşkil eden bu tutumunu takip etmeye, İsrailli yetkilileri yargı önüne çıkarmak için kendi yasal mekanizmalarını devreye sokmaya ve Filistin halkının maruz kaldığı saldırıların mağdurlarının yanında yer almaya davet etti.Bilindiği üzere, İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı’nın talebi üzerine İstanbul Nöbetçi Sulh Ceza Hakimliği, Gazze’de sistematik biçimde gerçekleştirilen eylemler ve Küresel Sumud Filosu’na yönelik saldırılar nedeniyle Netanyahu dahil 37 kişi hakkında “soykırım” ve “insanlığa karşı suç” suçlamalarıyla yakalama kararı çıkarmıştı.

Filistin, Netanyahu kararı için Türkiye’ye teşekkür etti

Fribourg Kantonu, 1 Ocak’tan itibaren “aileler için tamamlayıcı yardımlar” (PC familles) adlı yeni sosyal destek sistemini uygulamaya koyuyor. Bu kapsamda, düşük gelirli aileleri bilgilendirmek amacıyla geniş çaplı bir bilgilendirme kampanyası başlatıldı.

1500 aileye destek

Kanton Sağlık ve Sosyal İşler Sorumlusu Philippe Demierre, Çarşamba günü yaptığı açıklamada bu desteğin geliri düşük, bir veya birden fazla çocuğu olan aileleri hedeflediğini belirtti. Tanıtım kampanyası sosyal medya üzerinden ve aynı zamanda doktor muayenehaneleri, eczaneler, sağlık kuruluşları, sosyal hizmet ofisleri ve bölgesel istihdam merkezleri aracılığıyla yürütülecek. Amaç, bu yardımdan yararlanabilecek mümkün olduğunca fazla aileye ulaşmak.<h3>Anayasal taahhüdün hayata geçmesi</h3>Uzun bir bekleyişin ardından bu uygulama, 2004 tarihli Fribourg Kanton Anayasası’nın 60. maddesinin 2. fıkrasını hayata geçiriyor. Programın hedefi, özellikle yoksulluktan en çok etkilenen ailelerin durumunu iyileştirmek ve çocukların insanca yaşam koşullarına sahip olmasını garanti altına almak.Bu çerçevede belediyeler tarafından oluşturulan 21 “aile danışma noktası”, sosyal ve mesleki entegrasyon konusunda rehberlik ve destek sağlıyor. Bu merkezler, aile bireylerine uygun yardımlar konusunda bilgilendirme, yönlendirme ve danışmanlık hizmeti sunacak; ayrıca ailelerin istihdam ve gelir olanaklarını artırmaya yönelik önlemler de alınabilecek.Yeni sistemle, yardımdan yararlanan ailelerin sosyal yardıma başvurma zorunluluğu ortadan kaldırılacak veya mevcut yardımdan çıkmaları kolaylaştırılacak.Hatırlanacağı üzere, Aileler İçin Tamamlayıcı Yardımlar Yasası (LPCFam), 22 Eylül 2024’te yapılan halk oylamasında seçmenlerin %69,6’sı tarafından onaylanmıştı. Katılım oranı %43,15 olurken, Freiburg kent merkezinde destek oranı %80’in üzerine çıkmıştı. Yasa, aynı yıl 8 Şubat’ta Büyük Konsey’de 90 evet, 10 hayır ve 2 çekimser oyla kabul edilmişti.Yasanın, uzun süreli işsizlik, “çalışan yoksullar” olgusu ve artan boşanma oranları gibi sosyal risklerin artışı karşısında ailelere gerçek bir destek sağlaması bekleniyor. Yeni uygulamadan yaklaşık 1500 ailenin yararlanacağı tahmin ediliyor.

Fribourg Kantonu’nda 1 Ocak’tan itibaren ailelere ek sosyal yardımlar yürürlüğe giriyor

Günlük hayatın vazgeçilmezi olan kahve, gelecekte lüks bir ürüne dönüşebilir. Uzmanlar, iklim değişikliği nedeniyle önümüzdeki on yıllarda küresel kahve üretiminin yarı yarıya düşebileceğini öngörüyor.

Kahve krizi kapıda

Cyrille Jannet, İsviçre Kahve Tüccarları Derneği Başkan Yardımcısı ve Keurig Trading CEO’su, “Deniz seviyesinden 800 metre yüksekteki bir plantasyonda sıcaklık o kadar artacak ki artık kahve yetiştirilemeyecek. Mevcut üretim alanlarının yarısı üretime elverişsiz hale gelecek” diyor.Daha dayanıklı türler geliştirmek mümkün olsa da, bu geçiş pahalı ve uzun vadeli bir yatırım gerektiriyor. Bu süreçte fiyatların daha da yükselmesi bekleniyor, üstelik kahve fiyatları zaten son 50 yılın en yüksek seviyesinde.Üretim daralıyor, talep artıyor Dünya kahvesinin üçte birini tek başına Brezilya üretiyor. Ancak ülke son yıllarda sert iklim olaylarından ağır darbe aldı: 2021’de yaşanan don ve ardından gelen üç yıllık kuraklık, üretimi büyük ölçüde azalttı.Buna rağmen küresel talep her yıl ortalama %2 oranında artmaya devam ediyor. Sonuç olarak fiyatlar “otomatik” biçimde yükseliyor. 2025 için iyi hasat beklentileri fiyatları geçici olarak düşürse de, uzmanlar bunun uzun sürmeyeceği görüşünde.Kahve artık bir yatırım aracı Kahve fiyatları büyük oranda İsviçre üzerinden belirleniyor; ülke, dünya kahve ticaretinin yaklaşık %60’ını yönetiyor. Ancak bu piyasanın %90’ı artık “gerçek kahveyle ilgisi olmayan” spekülatörlerden oluşuyor.Bağımsız yatırım danışmanı Sandro Ranzoni’ye göre, “Artık piyasadaki işlemlerin çoğu sadece kâğıt üzerinde; fiziksel kahveyle hiçbir bağı yok.” İklim kaynaklı belirsizlikler de bu spekülasyonu körüklüyor. Artık kahve ticaretinde meteorologlar bile önemli bir rol oynuyor.Bir fincan kahve, yakında bir lüks olabilir ABD’nin Brezilya’dan ithal kahveye uyguladığı %50 gümrük vergisi, küresel tedarik zincirini altüst etti. ABD üreticileri alternatif kaynaklara yönelirken, Avrupa stokları hızla azalmaya başladı. Bu da fiyat artışını körüklüyor.Cyrille Jannet’e göre, “Ticaret politikalarındaki belirsizlik, iklim krizine eklendiğinde kahve fiyatlarını kaçınılmaz biçimde yukarı çekiyor. Uzun vadede kahve bir lüks ürün haline gelebilir.”Yine de sektör tamamen karamsar değil. Yeni nesil tüketiciler, matcha coffee gibi alternatiflere açık. “Kahve kültürü dönüşüyor ama dinamizmini koruyor,” diyor Jannet.

İklim değişikliği üretimi yarıya indirebilir, fiyatlar zirvede

Cenevre’de yaşayan bağımsız sanat editörü ve sanat yazarı Nazlı Kök Akbaş, sanat dünyasındaki çok yönlü birikimini uluslararası deneyimleriyle harmanlayan bir isim. Mimarlık ve şehir planlaması geçmişinden gelen gözlem gücüyle, sanatın mekanla, insanla ve zamanla kurduğu ilişkiyi incelikli bir dille aktarıyor. 

Sanatın nabzını yazmak

Onun yazılarında bir serginin duygusu, bir sanatçının sessiz ifadesi ya da bir kentin estetik ritmi iç içe geçiyor. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü mezunu olan Akbaş, Japonya’da JICA Programı kapsamında Proje Yönetimi sertifikasını almış ve bu dönemi yaşamının önemli dönüm noktalarından biri olarak tanımlıyor. Ardından Cenevre Üniversitesi’nde Uluslararası Gelişim Projeleri yüksek lisansını tamamlamış, aynı üniversitenin Sanat Tarihi Bölümü’nde misafir öğrenci olarak çalışmalar yürütmüş. 2011 yılında Londra’daki Christie’s eğitim kurumunda aldığı eğitimle Sanat Piyasası ve Galeriler üzerine sertifika sahibi olan Akbaş, müzeler, galeriler, küratörler ve sanatçılarla kurduğu yakın temaslar sayesinde sanat dünyasının nabzını tutmakta; ayrıntılı araştırmalarla desteklenen yazılarında sanat piyasasının dinamiklerini düzenli olarak irdeliyor. Prestijli bir İsviçre yaşam dergisinde sanat editörü olarak köşe yazılarına devam eden Nazlı Kök Akbaş, sanat tarihine meraklı, gözlemci ve derinlikli yaklaşımıyla dikkat çekiyor.Kendisi, Nazlı Kök Akbaş Art Reports platformunda sergilerden notlar, sanatçılarla röportajlar ve kültürel izlenimlerini paylaşıyor. Sanatı bir “rapor”un ötesinde yaşayan bir deneyim olarak gören Nazlı Hanım ile hem gözlem gücünü hem de bağımsız üretimin anlamını konuştuk.Röportaj: Özgür Mumcular<ul><li>Nazlı Hanım öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?&nbsp;</li></ul>Öncelikle çok teşekkür ederim. Memnuniyetle… Ben Mevlana Celaleddin Rumi’nin şehri, Konya’da doğdum. Harika bir gençlik geçirdiğimi düşünüyorum; çok hareketli, sportif ve meraklı bir gençtim. Üniversite eğitimimi Ankara’da, ODTÜ’de tamamladım. Ardından İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde 15 yıl görev yaptım.2001 yılında, devletimizin Japonya devleti ile yürüttüğü özel bir çalışma ve eğitim iş birliği projesi kapsamında, ülkemizi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni temsil eden uzman olarak Japonya’ya gitmeye hak kazandım. Japonya çok özel bir ülke; etkisini hâlâ her adımımda hissediyorum. En kısa zamanda tekrar dönmeyi planlıyorum.2004 yılında Cenevre’ye taşındım ve hemen Cenevre Üniversitesi’nin yolunu tuttum. Öğrenmeye olan tutkum hiçbir yaşımda eksilmedi; aksine artarak devam etti. Cenevre Üniversitesi Uluslararası Gelişme Politikaları Fakültesi’nde yüksek lisans programını tamamladım ve Fransızca dil programına katıldım. Ardından, 2010 yılında yine Cenevre Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nde misafir öğrenci olarak başladığım dört yıllık bir programı tamamladım.Öğrenmeye başlayınca, aslında ne kadar az bildiğinizi daha iyi anlıyorsunuz ve durmadan yeni öğrenme programları geliştiriyorsunuz; ben de tam olarak bu şekilde ilerliyorum.Sanat tarihi eğitimim sırasında, her sanat profesyonelinin yolunun geçtiği gibi, benim yolum da Christie’s eğitim programından geçti. 2011 yılında Londra’da, Christie’s eğitim kurumunda Sanat Piyasası ve Galeriler üzerine sertifika programını tamamladım.Tüm bu eğitim projelerini taçlandırmak adına, bildiğiniz üzere 2024 yılında&nbsp;Nazlı Kök Akbaş Sanat Haberleri Cenevre – İsviçre&nbsp;sitesini kurdum ve akredite sanat habercisi olarak çok yoğun, bir o kadar da keyifli bir döneme başladım. Yaklaşık bir yıl içinde 20’nin üzerinde önemli sanat projesini takip ederek, dünyanın dört bir yanından gelen sanat muhabirleriyle birlikte basın toplantılarına katıldım ve 30 civarında sanat makalesi yayımladım.Her şey çok hızlı ve etkileyici bir şekilde ilerledi. Dünya çapında tanınmış sanatçılarla röportajlar yaptım. Ayrıca, prestijli bir İsviçre dergisinde sanat editörü olarak köşe yazıları yazıyorum. Yeni sezon benim için heyecan verici; birçok yeni projeye başlıyorum, hepsini birazdan sizinle konuşacağız.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a84306.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Nazlı Kök Akbaş | BEYELER Vakıf Yayoi Kusama Sergisi Basın Toplantısı</figcaption></figure><ul><li>Sizi sanatın dünyasına çeken şey neydi?&nbsp;Bu yola nasıl başladınız?</li></ul>Sanat, hayatımda her zaman çok önemli bir yer tuttu. Müzeler, çok küçük yaşlarımdan itibaren bana birer hayaller diyarı gibi gelirdi. Sanat eserlerine bakarken zamanı unuturum; hâlâ da öyledir.Bana göre sanat; tüm özgürlüklerin, ifadenin, yaratıcılığın ve özgün bir dil geliştirme cesaretinin bir bütünüdür. Sanatçılar her zaman beni çok etkilemiştir. Düşüncenin özgürce dans ettiği, gündelik hayatımızda hayal etmemizin bile mümkün olamayacağı dünyaları bize sanat ve sanatçılar açar.Bu duyguların peşinden gitmek, onları yazmak, konuşmak ve sanat haberlerini geniş kitlelerle paylaşmak… İşte bu, benim en büyük merakım, hatta tutkum.<ul><li>Sanat haberleri ve röportajlar yazarken sizi en çok ne motive ediyor?</li></ul>Ben çok meraklı bir yapıya sahibim; bilgi edinmek ve yeni şeyler öğrenmek benim için büyük bir keyif. Yeni bir serginin basın toplantısına davet edildiğimde, her defasında çocukça bir sevinç ve heyecan duyuyorum. Toplantı öncesinde, “daha çok öğrenmeliyim, daha derin araştırmalıyım” düşüncesiyle konuyu detaylı biçimde inceliyorum.Dünyanın dört bir yanından gelen sanat editörleriyle eş zamanlı olarak bir sergiyi takip ediyor olmak benim için hem keyifli hem de heyecan verici bir deneyim. Bu sürecin hakkını verebilmek için büyük bir motivasyonla çalışıyorum.Tabii ki güçlü bir akademik altyapıya sahip olmam bu araştırmalarımda bana çok yardımcı oluyor. Özellikle İsviçre üniversitelerinin çok kapsamlı sanat arşivleri var. Cenevre Üniversitesi’nin eski bir yüksek lisans öğrencisi olarak her türlü dokümana kolaylıkla erişip bilgi alabiliyorum. Bazen fakültedeki profesörlerimle ya da İsviçre’de yaşayan sanat eleştirmenleriyle de konuların detaylarını istişare ediyorum.&nbsp;<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a84307.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Nazlı Kök Akbaş | Sunhee Choi, Choi &amp; Choi Gallery, Güney Kore</figcaption></figure><ul><li>Cenevre gibi uluslararası bir kentte sanat sahnesini nasıl tanımlarsınız?</li></ul>Cenevre bir kesişme noktası; her alandan uzmanların ve profesyonellerin yollarının mutlaka dünya ölçeğinde geçtiği, çok nadide bir şehir. Kalvinist kültürün benim çok sevdiğim özelliği gereği “bling bling” değildir; yani gösterişten uzaktır. Bu da Cenevre’nin stratejik konumunu daha derin, sade ama etkili bir biçimde yansıtmasını sağlar.Finans sektöründe olduğu gibi sanat dünyasında da profesyonellerce çok iyi bilinir ki, Cenevre sanat piyasasında önemli bir role sahiptir. Özellikle son dönemde Avrupa sanat piyasasının merkezi Londra’dan Paris’e kaydığı için, Cenevre adeta Paris’in bir uzantısı -bir periferisi- haline gelmeye başladı. Bu durum, önümüzdeki dönemde şehrin sanat sahnesini daha da canlandıracak gibi görünüyor.<ul><li>Yazılarınızda duyguyla analizi dengeleyen bir üslubunuz var.&nbsp;Bu dengeyi nasıl kuruyorsunuz?</li></ul>Benim konseptim, sizin de takip ettiğiniz üzere, çok samimi ve filtresiz bir sanat editörlüğü ekolü üzerine kurulu. Müzelerde, vakıflarda ya da dünya çapında bir sanatçıyla gerçekleştirdiğim her karşılaşmada, son derece doğal ve içten bir yaklaşımı tercih ediyorum.Okuyucularıma da bu doğallığı, olduğu gibi, filtresiz biçimde aktarmaktan büyük memnuniyet duyuyorum. Bilginin samimiyetle aktarımı, benim en çok benimsediğim ve keyif aldığım yöntem.<ul><li>Bir sergiye girdiğinizde ilk dikkatinizi çeken şey ne olur?</li></ul>Çok güzel bir soru, Özgür Hanım, teşekkür ederim. Ben bir sergiyi gezerken ilk olarak küratörünü merak ederim; çünkü biliyorsunuz, serginin hikâyesini kurgulayan kişidir küratör. Gitmeden önce mutlaka araştırırım.Sergiye girdiğimde yenilikleri keşfetmeyi severim. Aslında sergideki tüm detaylar ilgimi çeker; özellikle eserler arasındaki iletişim bana göre çok heyecan vericidir. Bazen daha önce bildiğiniz bir eser, öyle bir hikâye içinde sergilenir ki, size yepyeni bir pencere açar. Eseri yeniden, bambaşka bir bağlamda kavrar, farklı bir şekilde anlarsınız; hatta bazen yeniden seversiniz, bazen de tam tersi olur.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a84308.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Nazlı Kök Akbaş Art Reports</figcaption></figure><ul><li>Bir röportaj veya yazı hazırlarken süreç sizin için nasıl ilerliyor; not almak, gözlem yapmak, yazmak?</li></ul>Ben işlerimde çok detaylı ve hızlı ilerlemeyi seviyorum; buna mecburum da, çünkü artık her şey çok hızlı ilerliyor. Basın toplantılarında mutlaka ses ve görüntü kayıtları alıyorum. Sergi yetkililerine ulaşarak pek çok soru sorarım. Yazılı not tutmak yerine, diktafona kendi yorumlarımı kaydederim.Daha sonra, trende ya da uçakta bu kayıtları hemen metne dönüştürürüm. En kısa zamanda da haberleri ve izlenimlerimi platformlarımda paylaşırım.<ul><li>Sanatçılarla yaptığınız söyleşilerde sizi en çok etkileyen anlardan biri neydi, anlatabilir misiniz?</li></ul>Aslında her röportaj ayrı bir hikâye. Ben en çok, sanatçıların doğallıklarını ve yaratım süreçlerindeki heyecanlarını paylaşmaktan büyük mutluluk duyuyorum. Bazen ise, ne kadar büyük zorluklar içinde olduklarını görmek beni gerçekten çok üzüyor.<ul><li>Yazılarınızda sanatın toplumsal yönüne de değiniyorsunuz. Sizce sanat bugün toplumla nasıl bir ilişki kurmalı?</li></ul>Bu, benim temel çalışma prensiplerimden biridir; sorduğunuz için teşekkür ederim. Ben, sanatın&nbsp;demokratizasyonuna çok gönül vermiş&nbsp;bir sanat editörüyüm. Benim için sanatın herkese açık ve ulaşılabilir olması son derece önemli.Bu nedenle, çalışmalarımın mümkün olduğunca geniş bir okuyucu kitlesine ulaşması, sanatı olabildiğince çok insanla paylaşmak, en büyük hedefim ve motivasyonum.“Bana göre sanat,&nbsp;‘sanat için’den ziyade&nbsp;herkes için!” diyor Nazlı Hanım gülümseyerek.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a84309.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Nazlı Kök Akbaş Art Reports</figcaption></figure><ul><li>Freelance çalışmak size nasıl bir özgürlük veya zorluk getiriyor?</li></ul>Evet, freelance çalışmak kişisel disiplin ve sorumluluk gerektiriyor. Düşünüldüğü gibi rahat olduğunu sanmıyorum. Aslında “her yer sizin ofisiniz” durumu, her an çalışabileceğiniz gerçeği, çok planlı olmayı zorunlu kılıyor.Öte yandan, randevularımı daha esnek saat dilimlerinde alabiliyorum ve sonrasında daha uygun saatlerde dinlenebiliyorum. Kısacası, bu çalışma sistemi oldukça sorumluluk gerektiriyor. Ayrıca, kendi patronunuz olduğunuzda kendinizi kandırmanız imkânsız; hiçbir projeyi rastgele yapamıyorsunuz ve sonuçta ortaya güzel işler çıkıyor.Ben kendimle hem çok eğlenceli hem de hayli katı bir patronum, kendi ismimle çalışıyor olmam bu durumu güçlendiriyor.<ul><li>Dijital platformlarda sanat üzerine yazmak, geleneksel basından nasıl farklı?</li></ul>Çok daha etkili gerçekten. Her yerde, her an bağlanıp okunabilmesi harika bir olanak. Trende, uçakta, parkta ya da bir bankta kısa bir molada, telefonunuzdan tüm makaleyi bir anda okuyabiliyorsunuz, bence bu harika.Geçen gün bir arkadaşım çok çarpıcı bir şey anlattı: İstanbul’da bir yakınını ziyarete gitmiş ve benim röportajımı televizyona aktarmışlar; kahvelerini alıp röportajı dinlemişler. Bayıldım bu fikre. Ne hoş değil mi? Bu dijital dönüşüm, doğru kullanıldığında bize inanılmaz fırsatlar sunuyor. Düşünün, aniden canınız isteyip harika bir sanat olayını, kahvenizi alıp iki üç arkadaşla izleyebiliyorsunuz.&nbsp;Şimdi uygulamalar var, sizin de çok iyi bildiğiniz gibi. Mesela annem için, makalenin metnini anında Türkçeye çeviriyor benim web sitemde; sonra bunu sesli dinleyebiliyor.Gerçekten harika bir dönemde yaşıyoruz. Bütün bu dijital ilerlemeleri, doğru kullanıldığında, mükemmel buluyorum.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a8430a.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Nazlı Kök Akbaş | Pat Andrea, süper realism sanat hareketinin dünyaca meşhur yaşayan öncü usta ressamı</figcaption></figure><ul><li>Sosyal medya, sanatın anlatım biçimini nasıl değiştirdi sizce?</li></ul>Sosyal medya, sanatı çok olumlu bir şekilde destekledi. Öncesinde, sanat maalesef çoğunlukla lüks bir alan olarak ya da sadece belirli bir entelektüel birikime sahip grupların tekelinde olduğu zannedilirdi. Ama artık her sosyal gruptan ilgilenen kişiler, sosyal medya aracılığıyla sergileri izleyebilir ve her an yeni sanat haberlerinden haberdar olabilirler. Bu, gerçekten çok önemli bir gelişme ve benim için temel motivasyon kaynaklarından biri.<ul><li>Kendi estetik anlayışınızı üç kelimeyle tanımlarsanız, bunlar ne olurdu?</li></ul>Benim estetik anlayışım öncelikle doğallık ve samimiyet üzerine kurulu. Zekice yapılmış her işe çok düşkünüm. İkinci olarak, bir objenin veya bir işin beni güncelden koparıp bambaşka bir perspektiften bakmaya sevk etmesi ve bir hikâyesinin olması, bana çok estetik görünür.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a8430b.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Özgür Mumcular ve Nazlı Kök Akbaş</figcaption></figure>•&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Önümüzdeki dönemde “Nazlı Kök Akbaş Art Reports”ta okuyucuları neler bekliyor?Yeni projelerim birkaç başlık altında toplanıyor ve beni çok heyecanlandırıyor. Öncelikle, kendi platformlarımda yazılarım ve röportajlarım yoğun bir şekilde devam edecek. Bunun yanı sıra, İsviçre’nin prestijli bir dergisinde sanat editörü olarak yazdığımı biliyorsunuz; dergim yılda dört sezon yayınlanıyor ve readers.com’da okunabiliyor. Ayrıca internet sitemi de oldukça geliştirdik.Yeni ve çok heyecan verici bir projem de bir katalog kitap yayımlamak. Kitap hem Türkçe hem İngilizce olacak, Türkiye ve İsviçre’de dağıtılacak. Yayın evimle çalışmalarımız hâlâ devam ediyor.Bütün bunlara ilaveten, benim için çok heyecan verici ve bir o kadar da önemli bir projeye destek veriyorum: TOBB İzmir Kadın Girişimciler Kurulu’nun koordinatörlüğünü Işıl Nişli’nin yaptığı&nbsp;Sanatta Girişimcilik Projesi. Bu proje, kadın sanatçılara üretim, sergileme ve satış alanlarında destek olmayı; yeni teknolojik gelişmelere uyum sağlamalarına katkıda bulunmayı amaçlıyor. Sanatçılara mentorluk, network ve satış ağlarını geliştirme desteği veriliyor.Sanatın ve kadın sanatçıların sanat ekosisteminde güçlü bir şekilde üretmeye devam etmeleri, iş dünyasıyla bağlantılarını sürdürmeleri için önemli projeler geliştiriliyor. Yakında İsviçre’de, tüm bu projeleri tanıtan bir toplantı düzenleyeceğiz. Bu projeyi çok önemli buluyorum. Çok teşekkür ederim Özgür Hanım ve Pusula Swiss’e de teşekkürlerimi sunuyorum.

Nazlı Kök Akbaş ile sanat ve gözlem üzerine

Hayatın yönünü genç yaşlarda okunan bir kitap değiştirebilir mi? Şiyma Barkın Kuzmin, lise yıllarında okuduğu bir kitap sonrası kurduğu hayalin peşinden gitmiş. 

İlişkilerde ve ebeveynlikte şefkatin gücü

Psikoloji eğitimiyle başlayan yolculuğunu Paris’in varoşlarında yaşayan çocuklardan, *İstanbul'da sokakta yaşayan çocuklara Amerika’daki yüksek lisans eğitimine, ardından UNICEF’te geçen çeyrek asırlık uluslararası kariyere taşımış. Afrika’dan Orta Doğu’ya, Orta Asya’dan Avrupa’ya uzanan çalışmalarıyla çocukların haklarının korunması ve daha iyi bir gelecek kurmaları için politikalar geliştirmiş ve hayata geçirilmelerine destek olmuş.Bugünse Cenevre’de yaşamını sürdüren konuğumuz, uzun yıllara dayanan profesyonel deneyimini kişisel gelişim ve ebeveynlik alanına aktarıyor. Olumlu ebeveynlik, şefkatli sorgulama ve koçluk üzerine aldığı eğitimlerle hem bireylere hem de ailelere yol gösteriyor. İçimizdeki çocukla barışmayı, özşefkati ve ilişkilerde derinleşmeyi odağına alarak eğitimler veriyor, koçluk yapıyor. Onunla hem geçmiş yolculuğunu hem de bugünkü çalışmalarını konuştuk.Röportaj: Özgür MUMCULAR<ul><li>Şiyma Kuzmin kimdir, bize kendinizi tanıtır mısınız?</li></ul>Her gün kendisinin daha iyi bir versiyonu olmak için okuyan, düşünen, çalışan, değişimin kendimizle başladığına inanan, barışa, eşitliğe ve iletişime gönül vermiş bir insan; çocukları ve çocuklar ile zaman geçirmekten çok keyif alan bir anne; ailesine, dostluğa, insanlığa ve tüm canlılara değer veren bir kadın.&nbsp;<ul><li>İçimizdeki çocukla şefkatli bir ilişki kurmak sizce neden bu kadar önemli?</li></ul>Doğan Cüceloğlu’nun sözleri ile “Uyanış, olduğu gibi kabul ettiğimiz dünyanın, düşündüğümüzden farklı olabileceğini anlamakla başlar”. Kendimizi tüm hallerimizle kabul edip, şefkatle yaklaştığımızda ve içimizdeki çocuğun küçükken ihtiyacı olup da alamadığı şefkati ona kendimiz verdiğinde, bizi sınırlayan inançları fark edebiliriz, ve bizi bağlayan zincirlerimizden kurtulabiliriz. İşte bu yüzden içimizdeki çocuğun ihtiyaçlarını fark etmek ve şefkatle yaklaşmak önemlidir.&nbsp;<ul><li>Lise yıllarında okuduğunuz&nbsp;İnsan İnsana&nbsp;kitabı sizi nasıl etkiledi, hayalinizi nasıl şekillendirdi?</li></ul>İnsan doğasını, ilişkileri, yaşadığımız toplumun bizi nasıl şekillendirdiğini, hayata olumlu bakmanın önemini düşündürttü. Okuduğum her satırda bu konular hakkında daha çok öğrenme istediği duydum. Sanırım psikoloji okumaya karar vermemde etkili olan etmenlerden biriydi bu kitap. Daha zor koşullardan gelen çocukların da kendilerini geliştirebilmeleri ve olabileceklerinin en iyi olabilmeleri için de çalışmaya o sıralarda karar verdim.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/6ca86d2046c31c8b3f9b03913.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Boğaziçi Psikoloji’den sonra Paris’te varoşlarda çocuklarla çalıştığınız dönemde sizi en çok etkileyen deneyim neydi?</li></ul>Varsıl ve yoksul ayırımındaki sınıf eşitsizliğine karşı en iyi ilacın daha küçük yaştan çocukların okuma yazma becerilerinin geliştirilmesi ile olabileceğini gördüm. Her hafta sonu sırt çantamızda kitaplar, boyalar, defterlerle varoşlara gidiyor ve ailelerinin izniyle çocuklarla buluşup sıcak soğuk demeden açık havada farklı aktiviteler yapıyorduk. Birçok çocuğun evinde kitap yoktu. Küçük yaşta kitaplarla haşır neşir olma, eğlenerek öğrenme bu çocuklar için farklı bir hayatın kapılarını açıyor ve yoksulluk çarkından çıkabilmeleri için olanak sağlıyordu. Bu süreçte farklı kültürlerden, dinlerden gelen diğer gönüllüler ile de geçirdiğim zamanda, aslında insanların nereden gelirlerse gelsinler özlerinin benzer olduğunu gördüm.<ul><li>UNICEF’te 23 yıl boyunca farklı coğrafyalarda çalıştınız. Bu süreçte hangi anı sizin için unutulmaz oldu?</li></ul>O kadar çok unutamayacağım anım var ki ama bir &nbsp;tanesini &nbsp;düşündükçe, hem üzülüyor hem de yaptığım iş nedeniyle gurur duyuyorum. Özbekistan’da çalıştığım yıllarda projelerimden biri devlet bakımında olan çocukların aile ortamında yaşayabilmeleri için &nbsp;çocukların ailelerine destekle kendi aileleriyle kalabilmeleri mümkün olmadığı durumlarda &nbsp;koruyucu ailelik gibi, şefkatle bakılabilecekleri birebir ilgi alabilmeleri için hizmet modelleri geliştirmekti. &nbsp;Bu süreçte, farklı şehirlerdeki yurt ve yuvaları geziyor, çalışanlardan bilgi topluyor ve kurum bakımını değiştirmek için eğitim veriyorduk. Semerkant’ta bir yuvada yeni terk edilmiş 8-9 aylık Timur isimli bir bebek vardı. Timur’u ilk gördüğümde ufacık yüzünde kocaman bir gülümseme ile bana bakıyordu. Kollarını uzatıp kucağıma gelmek istedi. Aldım. O kadar güven dolu mutlu bir bebekti ki. İşim nedeniyle, aynı yuvaya birkaç sefer daha gittim. Her gittiğimde Timur’u soruyor ve özellikle görmek istiyordum. Geçen her ayla birlikte Timur’un yüzündeki gülüş biraz daha azalıyordu ve gözlerinin parlaklığı sönüyordu. Timur’a sevecen bir ev sağlamak çok isterdim. Öte yandan uzun vadede Timur gibi ailesinden ayrılmak durumunda kalan çocuklar için daha iyi hizmet modelleri, ve daha eğitimli bir uzman kadro oluşturulmasına katkıda bulunarak, yüzlerce çocuğun hayatına dolaylı olarak dokunabildim.Öte yandan, mutlulukla hatırladığım bir anımsa Tacikistan’da çalışırken duyma engelli çocukları bir çocuk korosu ile bir araya getirmek ve çocukların birlikte hem işaret dili hem şarkı söyleyerek sahnede John Lennon’ın Imagine&nbsp; şarkısını yorumlamalarıydı. Engelli ve engelsiz çocuklar ilk defa bu şekilde bir araya gelebildiler, birlikte ürettiler ve birbirlerini arkadaş olarak görebildiler.<ul><li>Uluslararası bir kurumda çalışırken edindiğiniz en önemli deneyim neydi, size ne kattı?</li></ul>Farklı kültürlerden gelen çok kişi ile birlikte çalışma imkanı buldum. Üstüne üstlük bunu kendi ülkemden ve kültürümden uzakta başka bir ülkede misafir konumundayken yapmayı öğrendim. Farklılıklarımız kadar benzerliklerimiz olduğunu, iyi niyetle ve saygıyla yaklaştığımda güvene dayalı ilişkiler yaratabileceğimi öğrendim. Ayrıca, konuşulmayan kodlar olduğunu ve bunları anlayıp aşabilmenin zaman aldığını da öğrendim. Bazen bize çok benziyor diye düşündüğüm kültürlerden gelen kişiler çok farklı olabilecek bir kültürden gelen birinden daha uzak olabiliyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/6ca86d2046c31c8b3f9b03914.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Farklı kültürlerden gelen biriyle evli olmak ve çocuklarınızı “third culture kid” olarak yetiştirmek nasıl bir şey?</li></ul>Aynı ülkeden ve kültürden gelen iki insan bile bazen birbirlerini anlamakta zorlanıyor. Eşimle 20 yıldır birlikteyiz ve her gün yeni bir şey öğreniyoruz. Uzun süreli ilişkilerde hergün tekrar ilişkiye kendini adamak ve öğrenmeye açık olmak değerli. Ortak değerlerimizin olması ve birbirimizi anlamaya ve olduğumuz halimizle kabul etmeye olan adanmışlığımız bizi bir arada tutuyor. Çocuklarımız Türkiye'de sadece bir yıl -o da Covid döneminde- yaşadılar, eşimin ülkesinde ise bebekliklerinde yaşadılar. Dolayısı ile hem dillerimizi hem de kültürlerimizi sadece bizlerden öğrendiler. Dil bizim için çok önemliydi. O yüzden aramızda İngilizce ya da Fransızca konuşsak da çocuklarımızla doğduklarından beri sadece kendi dillerimizde konuştuk.&nbsp;Bence yemek, kültürün önemli bir parçası ve yemeklerimizi çocuklarımız biliyor ve seviyor. Aileler ile bağlantıya özen gösterdik. Benim ailem daha geniş olduğundan tatillerde Türkiye’ye gittik ama her yıl birkaç kere eşimin ailesini bize davet ettik. Çocuklarımız hem bizlerden öğrendiler hem de yaşadığımız birbirinden farklı ülkelerden deneyim kazandılar. En zorlandığımız konu ise “third culture kid” lerde çok görülen aidiyet hissi. Hem yaşadıkları yere uyum sağlamaları hem de kendi kültürleri ile bağlarının oluşması için özel çaba harcamak önemli.<ul><li>Cenevre’ye taşındığınızda kariyerinizde nasıl bir dönüm noktası yaşadınız?</li></ul>Daha önce benim işim nedeniyle farklı ülkelerde yaşadık Cenevre’ye ise eşimin işi nedeniyle taşındık. Çocuklarımız ergenliğe girmişti ve İsviçre onların altıncı ülkesiydi. Artık taşınmak istemediler. Ben de onları bırakmak ve başka bir ülkede görev almak istemedim. UNICEF’den ayrılmaya ve kendi işimi kurmaya karar verdim. Uzun yıllar büyük bir organizasyonda ve politika oluşturma düzeyinde çalıştıktan sonra birebir insanlara dokunmak bana çok iyi geldi.<ul><li>Dr. Gabor Maté’nin şefkatli sorgulama yöntemini ve koçluğu nasıl bir arada uyguluyorsunuz? Danışanlarınıza hem bir eğitmen hem de bir yol arkadaşısınız. Danışmanlık süreçlerinde en çok hangi konular gündeme geliyor?</li></ul>Genelde koçluk bugünden ileriye doğru hedeflerimizi belirleme ve hayalini kurduğumuz geleceği yaratmaya destek olma sürecidir. Şefkatli sorgulama ile ise çocukluğumuzda oluşturduğumuz ve bizi sınırlayan inanç kalıplarımızın ilk başlangıç zamanlarına yani geçmişimize doğru bir yolculuk yapılır. Benim çalışmalarımda gördüğüm, yaşadığımız zorlukları aşabilmek, gerek kendimizle gerek eşimiz, ailemiz ya da iş arkadaşlarımızla sağlıklı ilişkiler kurabilmemiz ise geçmişimizi iyi anlamak ve kendi iç çocuğumuza şefkatla yaklaşmaktan geçer. Ben bu iki yaklaşımı harmanlayarak kullanıyorum. Danışanlarımın ihtiyacı doğrultusunda hem geleceğe yönelik hedeflerinde destek oluyorum hem de içlerindeki çocuğu tanımalarını, kendi inanç kalıplarını farkedip kendilerine şefkatle yaklaşmalarına, kendi hikayelerine yeni bir gözle bakmalarına destek oluyorum.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/6ca86d2046c31c8b3f9b03916.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Kendi çocuklarınızı yetiştirirken edindiğiniz profesyonel bilgilerin ne kadarını kullanıyorsunuz, ne kadarını bırakıyorsunuz?</li></ul>Çocuklarımı yetiştirirken aldığım eğitimlerin çok faydasını gördüm. &nbsp;Ama onların annesiyim, koçu, psikoloğu değil. Bunun ayrımını yapıyorum. Yapmazsam zaten -hele de şimdi ergen olarak- bana bunu çok iyi hatırlatıyorlar...<ul><li>Bugünden geleceğe baktığınızda kişisel hedefleriniz ve hayalleriniz neler?</li></ul>Bu tür bir desteğe ihtiyaç duyan daha çok kişiye ulaşabilmek istiyorum. İnsanların birbirlerini ve kendilerini dinleyebilecekleri, barışın ve anlayışın hakim olduğu bir dünyaya katkıda bulunmaya devam etmeyi hayal ediyorum.

Dört kıtada çocuklarla, şimdi içimizdeki çocukla

İsrail-Filistin çatışması ve özellikle Gazze’deki insani kriz, uluslararası siyasetin en tartışmalı gündemlerinden biri olmaya devam ediyor. Gazze’deki insani kriz her geçen gün derinleşirken, uluslararası toplumun sessizliği tartışmaları büyütüyor.

Filistin çıkmazı

Bu bağlamda (SP) Sozialdemokratische Partei Basel-Stadt üyesi ve aktivist Erol Malaydın ile İsrail’in kuruluş sürecinden bugüne uzanan tarihi arka planı, Gazze’de yaşanan trajediyi ve olası çözüm yollarını konuştuk. Malaydın, Batı’nın rolünü sert bir dille eleştirirken, son günlerde insani yardım ulaştırmayı amaçlayan Sumud Filosu girişiminin de Filistin halkının sesi açısından önemli olduğunu, ancak saldırıları durdurmakta yetersiz kaldığını vurguluyor.Röportaj: Ferah Koçak ErdoğanI. Tarihsel Arka Plan1. Öncelikle, İsrail devletinin Filistin topraklarında nasıl kurulduğunu özetleyebilir misiniz? Temelde İngiltere ve Fransa arasındaki Sykes-Picot Antlaşması ile başladı. Ardından Balfour’un (Jaffa’dan Hayfa’ya kadar olan kıyıyı Hindistan’a güvenli şekilde kaçırdığı çalıntı malları götürmek için almak istemesi) planları devreye girdi. Osmanlılar da Birinci Dünya Savaşı’nı kaybedince, Levant bölgesindeki koruma ortadan kalktı ve İngiltere bölgeyi kolonileştirdi. 1922’den itibaren İngilizler Filistin köylerini hem tahliye etti hem yağmaladı. İngiltere, Araplara güvenmektense Britanya Yahudilerini Filistin’e gönderdi. Ben Gurion, 1910’lu yıllarda Filistin’i ziyaret etmişti ve Filistinli Haredi Yahudilerini küçümsüyordu; bu yüzden özellikle Doğu Avrupalı Yahudileri tercih etti. İkinci Dünya Savaşı sonrası ise Avrupalı Yahudiler Filistin’e gönderildi; böylece Avrupa pratikte Yahudilerden boşalmış oldu.2. İsrail’in kısa sürede güçlü bir ordu ve uluslararası destek kazanmasında etkili olan faktörler nelerdir? 1922’den itibaren İngiltere, Yahudilere sürekli daha fazla güç verdi. 1920’lerin sonlarında İngiltere’nin Levant’a ilgisi azaldığında, gücünü kademeli olarak Yahudilere devretti. Siyonistler, İngiliz silahlarını devraldı ve Irgun ile Haganah gibi en az iki silahlı grup kurdular. Bu gruplar hızla köyleri nasıl ele geçireceklerini ve insanları nasıl tahliye edeceklerini öğrendiler. İkinci Dünya Savaşı sonrası, yaklaşık 40 kolonici ağırlıklı ülke tarafından oluşan küçük BM, “iki devletli çözümü kabul etti. Toprak bölüşümü İsrail lehine yapıldı: nüfusun %25’i, toprakların %60’ını aldı.3. ABD ve Batılı ülkelerin İsrail’i desteklemesi, Filistin-İsrail dengesi üzerinde kalıcı olarak nasıl etkiler yaptı? Amerika Birleşik Devletleri açısından İsrail, enerji kaynaklarıyla çevrili bölgede stratejik bir üs işlevi görmekteydi. Buna karşılık, Arap dünyası hakkında yeterli bilgiye sahip olunmadığından, güven eksikliği hâkimdi.II. Gazze’de Güncel Durum2. Gazze’deki son gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz? İnsanî durumu nasıl tanımlarsınız? Felaket! Daha önce böyle bir durum yaşanmamıştı. Son iki yıldır ilan edilmiş bir soykırım gerçekleşiyor. Bunu çok sayıda izleyici görüyor ve sessiz kalıyor. (Yemen ve İran dışında).3. Uluslararası toplumun Gazze’deki sivil kayıplara tepkisini yeterli buluyor musunuz? Tepki mi? Hiç yok.4. Gazze’deki trajediyi sona erdirmek için öncelikli olarak hangi siyasi adımlar atılmalı? BM birliklerinin derhal gönderilmesi, İsrail’in silahsızlandırılması ve savaş suçlularının tutuklanması.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/97d4f7e1e32861c7d2ddd2a02.jpg" width="1024" height="576"></figure>III. Uluslararası Tepkiler ve Diplomasi5. Avrupa’da yapılan Filistin’e destek gösterilerinin karar alıcılar üzerinde gerçek bir baskı oluşturduğunu düşünüyor musunuz? Evet bu gösteriler devletler üzerinde büyük bir baskı oluşturdu. Hatta karar vericiler bu duruma uzun süre direndi ve bu gösteriler görmezden gelindi.Şimdi bir takım kararlar (Filistin Devlet'ini tanıma) alındı ama bence çok geç kalındı. Sızdırılmış İsrail verilerine göre 680.000’den fazla kişi öldü; gerçek sayı çok daha yüksek. Medyada yalnızca 60.000 civarında kişi gösterildi.6. “Sumud Filosu” girişimiyle Gazze’ye insani yardım götürmenin önemi nedir? Gazze halkının sesi duyuluyor, ama bu aynı zamanda daha fazla kurban anlamına geliyor. Greta Thunberg’in katıldığı ilk filo örneğinde görüldü ki, İsrail’in saldırıları devam etti. Daha çok filo katılımcıları ön plana çıkıyor, Filistin halkı değil.7. Bazı Avrupa ve dünya ülkelerinin Filistin’i resmen tanımasının Gazze’de somut etkisi olur mu, yoksa daha çok sembolik midir? Batılı ülkelerin Filistin Devletini tanıması, teorik olarak bir takım etkiler yaratabilir ama şu an baktığımızda görüyoruz ki büyük bir önemi yok. Filistinlilerin yok edilmesi/soykırım hızla devam ediyor.8. BM ve uluslararası mahkemeler İsrail’in eylemlerini insan hakları ihlali olarak nitelendiriyor. Buna rağmen uluslararası yaptırımların uygulanmaması ne anlama geliyor ve Filistin’in diplomatik mücadelesini nasıl etkiliyor? BM’nin Güvenlik Konseyi sorunu var: En üstte 3 eski sömürgeci ve 2 BRICS temsilcisi bulunuyor… Kim kazanacak belli değil.9. Avrupa özelinde soruyorum: Avrupa ülkelerinin Filistin’i tanıma adımlarını samimi buluyor musunuz, yoksa siyasi bir manevra mı? Manevra ve halkı sakinleştirme amaçlı bir tedbir.10. Filistin halkının geleceği ve özgürlüğü konusunda umutlu musunuz? Evet, umutluyum. Ama soykırım ve Filistinlilerin sürgünü hızla devam ediyor. Bu süreçte birçok İsrailli de ülkeyi terk ediyor. Soykırım ve toprak işgali planı tam olarak işlemiyor. Savaş öncesinde yaklaşık 60.000 İsrailli Portekiz’e, savaşın başlamasıyla 12.000’i Kıbrıs’a gitmiş ve arazi satın almış. Kıbrıs yetkilileri, ikinci bir Filistin istemediklerini belirtiyor. İki devletli çözüm bir ütopya olarak görünüyor. İsrail her zaman buna karşıydı. Bu soykırımdan sonra Filistinliler de büyük olasılıkla iki devlet çözümüne karşı olacak.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:2048/1536;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/97d4f7e1e32861c7d2ddd2a00.jpeg" width="2048" height="1536"></figure>

Filistin’in geleceği: Soykırım, direniş ve uluslararası tepkiler

İsviçre’nin prestijli teknik üniversitelerinden EPFL’de tamamladığı doktora çalışmasıyla bilim dünyasında dikkatleri üzerine çeken Nergiz Şahin Solmaz, 2025 EUROMAR Konferansı’nda verilen Raymond Andrew Ödülü’nün bu yılki sahibi oldu.

Başarıya uzanan yol

Nergiz Şahin Solmaz’ın Samsun Bafra’da başlayan başarı hikayesi, ailesinin İstanbul’a taşınma kararıyla ivme kazandı. Yatılı okulda edindiği disiplin ve Türkiye’nin önde gelen mühendislik fakültelerinde aldığı eğitimle şekillenen bu yolculuk, İTÜ’deki çift anadal programıyla bilim tutkusuna dönüştü. Akademik hedefleri onu İsviçre’ye, Avrupa’nın ileri teknoloji merkezlerine taşıdı. Bugün, bilimi insanlığa faydaya dönüştürme hedefiyle çalışan Solmaz’ın bu yolculuğu, 2025 EUROMAR Konferansı’nda verilen Raymond Andrew Ödülü ile taçlandı.Manyetik rezonans alanında en iyi doktora tezine verilen bu ödülle, genç bilim insanı sadece akademik bir başarıya değil, aynı zamanda teknolojiye erişimi demokratikleştirmeye yönelik vizyoner bir çalışmaya da imza attı.İstanbul Teknik Üniversitesi’nden başlayan mühendislik yolculuğunu İsviçre’de ileri düzey araştırmalara taşıyan Solmaz, tek yongada (single-chip) Elektron Spin ve Nükleer Manyetik Rezonans dedektörlerini entegre eden öncü projesiyle büyük takdir topladı. Kendisiyle hem bu çığır açan araştırmasını hem de bir Türk kadın mühendisin İsviçre’deki başarı hikâyesini konuştuk.Röportaj: Özgür Mumcular - Ferah Koçak ErdoğanNergiz Hanım sizi tanıyabilir miyiz?Samsun Bafra doğumluyum ve dört kardeşin en küçüğüyüm. Üç yaşındayken İstanbul’a taşındık ve ilkokulu Kağıthane Hasdal İlköğretim Okulu’nda okudum. Lise eğitimimi, Çapa Anadolu Öğretmen Lisesi’nde yatılı olarak tamamladım. Üniversite giriş sınavında Türkiye genelinde 300. olarak İTÜ Elektronik Mühendisliği bölümüne üçüncü sıradan girdim ve İTÜ Vakfı ile Türk Eğitim Vakfı’ndan üstün başarı bursları aldım.Üniversitede Elektronik Mühendisliği ile birlikte Kontrol Mühendisliği çift anadal programını tamamladım. Lisans eğitimim sırasında VLSI Laboratuvarı’nda çalışarak devre tasarımına ilk adımlarımı attım. Yüksek lisans dönemimde, uzay uygulamaları için kriyojenik sıcaklıklara ve radyasyona dayanıklı radyo frekansı devre tasarımı üzerine araştırmalar yürüttüm.Üniversite yıllarında eşimle tanıştım ve evlenerek İsviçre’ye birlikte taşındık. Doktora eğitimimi EPFL’de tamamladım ve burada manyetik rezonans sensörleri için entegre devre tasarımına odaklandım. Amerika, İtalya, Almanya, Fransa ve Finlandiya’da düzenlenen konferanslara katıldım ve konuşmacı olarak davet edildim.&nbsp;Yaklaşık bir buçuk yıldır, akademiyle endüstri arasında bir köprü kuran CSEM’de görev alıyorum. Temel amacım; ileri teknolojiler geliştirmek, onları erişilebilir kılmak ve bilimsel yenilikler ile gerçek dünya problemlerine somut çözümler üreterek insanlığa katkı sağlamak.Gelecekte, daha bağımsız araştırmalar yürütebileceğim bir konuma ulaşmayı hedefliyorum.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3600.jpg" width="1024" height="576"></figure>Raymond Andrew Ödülü’nü kazandığınızı ilk duyduğunuzda neler hissettiniz? Bu ödül sizin için ne ifade ediyor?Bu ödülü kazandığımı ilk duyduğumda büyük bir mutluluk ve onur hissettim. Elektronik mühendisliği altyapısıyla manyetik rezonans alanına adım attığımda önümde pek çok belirsizlik vardı. Bu alana yeni giren bir araştırmacı olarak kendimi ne kadar geliştirebileceğimi ve bilimsel topluluk tarafından nasıl karşılanacağımı bilemiyordum. Raymond Andrew Ödülü, manyetik rezonans alanında doktorasını tamamlayan genç araştırmacılara verilen çok prestijli bir ödül ve benim için hem bir motivasyon kaynağı hem de bu alanda doğru yolda olduğumun güzel bir göstergesi.Doktora tezinizde geliştirdiğiniz “Single Chip Dynamic Nuclear Polarization Microsystems” teknolojisinin bilimsel dünyaya katkısını nasıl özetlersiniz?Bu teknoloji, dinamik nükleer polarizasyon (DNP) yöntemini çip ölçeğinde minyatürize ederek manyetik rezonansın hassasiyet sınırlarını genişletmeyi amaçlıyor. Yani, daha düşük maliyetli, daha kompakt ve yaygın kullanılabilir manyetik rezonans cihazlarının önünü açıyor. Bu sayede laboratuvar dışına taşabilecek, daha erişilebilir ölçüm ve analiz imkânları yaratmayı hedefliyoruz.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3601.jpg" width="1024" height="576"></figure>Bu araştırma sürecinde sizi en çok zorlayan teknik ya da teorik engel neydi ve bunu nasıl aştınız?En zorlu kısımlardan biri, yüksek frekansta çalışan DNP deneylerini gerçekleştirmekti. Hem deney düzenekleri hem de kullandığımız malzemeler benim için yeniydi ve tasarladığım devrenin doğru çalıştığını göstermek için ön testler yapmak gerekiyordu. Deneyleri yürütürken bir yandan da hangi malzemenin hangi sonucu vereceğini öngörmeye, bunu güncel yayınlardan edindiğimiz bilgilerle birleştirerek en uygun deney planını oluşturmaya çalışıyorduk. Farklı fiziksel süreçleri aynı anda kontrol etmek karmaşık bir süreçti ama bu engelleri disiplinler arası bir yaklaşımla, sabırla ve ekip çalışmasıyla aşabildik. Bu süreç uzun ama öğretici oldu.&nbsp;Projenizin, özellikle DNP teknolojisinin yaygınlaştırılması ve erişilebilir kılınması açısından gelecekte nasıl etkiler yaratmasını bekliyorsunuz?Özellikle yüksek frekansta çalışan DNP test ekipmanları oldukça pahalı ve dünyada sadece sayılı üniversite ve araştırma merkezi bu ekipmanlara sahip olabilecek bütçeye sahip. Doktora tezimde tasarladığımız DNP çipleri sayesinde, yüksek maliyetli gyrotronlara ve mikrodalga dalga kılavuzlarına ihtiyaç duymadan bu deneyleri gerçekleştirebildik.&nbsp;Umudum, bu teknolojinin sadece büyük laboratuvarlarla sınırlı kalmayıp daha küçük araştırma gruplarında ve hatta klinik uygulamalarda da kullanılabilir hale gelmesi. DNP, manyetik rezonans sinyalini yüzlerce kat artırabiliyor; bu da daha hızlı ve daha detaylı ölçümler yapılmasına imkân tanıyor. Böylece hem deney süreleri kısalıyor hem de daha önce mümkün olmayan, çok kısa ömürlü ve hızlı gerçekleşen dinamik süreçler takip edilebiliyor. Uzun vadede, bu teknolojinin tıp, malzeme bilimi ve biyosensörler gibi alanlarda yeni fırsatlar yaratacağına inanıyorum.İTÜ’den EPFL’ye uzanan yolculuğunuzda sizi bu alana yönlendiren motivasyon neydi?İTÜ’de lisans eğitimim sırasında elektromanyetik dalgalar, radyo frekansı devreleri gibi konularda sağlam bir altyapı edindim. Bunun yanında, kuantum fiziğinin geniş uygulama alanları tam olarak kavrayamasam da her zaman ilgimi çekiyordu. Doktora konusu seçerken EPFL’de karşıma bu alanda çalışma fırsatı çıktı. Neredeyse hiç bilmediğim bir konuda doktora yapmak başta oldukça ürkütücüydü.&nbsp;Ancak manyetik rezonansın neredeyse sınırsız uygulama alanına sahip olması ve bir elektronik mühendisi olarak bu alana kendi katkımı sunma ihtimali beni çok heyecanlandırdı. EPFL bu tür araştırmalar için çok uygun bir ortam sunuyor; deneysel olanaklarımız oldukça ileri düzeyde. Bu alanda beni en çok motive eden şey ise temel bilimin, yenilikçi mühendislikle birleşerek somut bir ürüne dönüşebilmesi.Doktora süreciniz boyunca sizi en çok etkileyen kişi ya da olay neydi?Yüksek frekansta çalışan DNP deneylerini başarıyla gerçekleştirmek oldukça uzun zaman aldı. Bir dönem, deneylerden elde ettiğimiz verileri yorumlamakta çok zorlandık ve doğrudan neden beklediğimiz DNP etkisini gözlemleyemediğimizi anlamıyorduk. Danışman hocamla aylar boyunca deneme ve sonuç değerlendirme süreci yürüttük. Her seferinde yeni bir yorum geliştiriyor, o yorumu doğrulamak için yeni bir deney ya da matematiksel hesaplama yapıyorduk. Doğru cevaba ulaşana kadar pek çok yanlış varsayımı test ettik.&nbsp;Tüm bunlar olurken büyük bir merak ve heyecanla yeni olasılıklar üretmeye devam ettik. Pes etmeyi hiç düşünmedik çünkü cevabı mutlaka bulacağımıza inanıyorduk. Danışman hocamla, daha önce birlikte yürüttüğümüz deneylerde de bana aşıladığı bu yaklaşım, neredeyse her akşam laboratuvardan çıkarken ‘Çözümü bulacağız, yarın görüşürüz’ diyerek bitirdiğimiz uzun tartışmaların bir parçasıydı. Bu süreç bana yalnızca mühendislik ve tasarımın değil, bilimsel araştırmanın da ne kadar keyifle ve azimle yürütülebileceğini gösterdi.Kadın bir mühendis ve araştırmacı olarak bilim dünyasında karşılaştığınız zorluklar oldu mu? Bunlarla nasıl baş ettiniz?Açıkçası bu konuda kendimi şanslı azınlık içinde görüyorum. Hayatım boyunca ailemden, öğretmenlerimden ve arkadaşlarımdan güçlü bir destek hissettim. Hiçbir zaman ‘bunu sen yapamazsın ama bir erkek yapar’ gibi bir düşünce bana aşılanmadı; yeteneklerim küçümsenmedi. Aksine öğretmenlerimin özel ilgisi ve kazandığım burslar bu özgüveni pekiştirdi. Egitim hayatım boyunca arkadaşlarımdan, asistanlardan ve hocalarımdan her zaman saygı ve destek gördüm. Türkiye’de kız öğrencilerin çalışkan ve başarılı olduğu yönündeki yaygın algının da bu anlamda bana moral verdiğini söyleyebilirim.EPFL’ye geldiğimde de içinde yer aldığım laboratuvar ortamında ve hocalarımla çalışırken hep yeteneklerime değer verildiğini hissettim. Bunun yanında EPFL’de kadın araştırmacılara destek sağlayan ‘Fix the Leaky Pipeline’ programına katıldım. Bu sayede harika kadın araştırmacılarla tanıştım ve aslında pek çok kadının bilim dünyasında ne tür engellerle yüz yüze kaldığını yakından gördüm. Bu süreçte ben de kendi kendime koyduğum görünmez sınırların farkına vardım. Bu, hâlâ üzerinde çalışmaya ve kendimi geliştirmeye devam ettiğim bir alan.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3603.jpg" width="1024" height="576"></figure>Sizin gibi yüksek teknoloji alanlarında çalışmak isteyen gençlere ne gibi tavsiyelerde bulunursunuz?Meraklı olun, soru sormaktan çekinmeyin ve hata yapmaktan korkmayın. Yeni bir alana girerken yeteneklerinizden şüphe etmeyin, cesur olun. Ben hiçbir başarının sadece büyük bir zekânın ürünü olduğuna inanmıyorum; ama her başarının mutlaka büyük bir emeğin sonucu olduğundan eminim.&nbsp;İyi bir ekipte yer almak ve farklı disiplinlerden insanlarla çalışmak vizyonunuzu inanılmaz derecede genişletir. Mümkünse farklı alanlarda araştırma yapan insanlarla iletişim kurun, onlardan öğrenin. Ve unutmayın: Sabır çok önemli. Büyük fikirler bir günde gerçeğe dönüşmez, ama emekle, inatla ve merakla mutlaka yolunu bulur.Akademide mi kalmayı düşünüyorsunuz yoksa endüstride de çalışmalar yapmak istiyor musunuz?Şu anda çalıştığım kurum olan CSEM, akademi ile endüstri arasında tam anlamıyla bir köprü görevi görüyor. Doktora sonrasında araştırmalarımı burada yürütüyorum. İçinde yer aldığım grup bugüne kadar birçok başarılı tasarıma imza atmış, içinden start-up şirketler çıkarmış bir ekip.&nbsp;Bu farklı ortam, uzun zamandır fırsat bulamadığım alanlarda kendimi geliştirmeme imkân sağlıyor. Grubumuzda elektronik devre tasarımında 20 yılı aşkın deneyime sahip mühendislerle çalışıyorum ve onlarla yaptığım fikir alışverişleri manyetik rezonans alanında uygulanabilir yeni fikirler ortaya çıkarıyor.Aslında yüksek lisansım sırasında da bir süre İTÜ Teknopark’taki Mikroelektronik firmasında yarı zamanlı çalışmış ve oradaki tecrübeli mühendislerden çok şey öğrenmiştim. Hatta o dönemde edindiğim pratik bilgilerin, doktora sırasında tasarladığım devrelerin başarıyla çalışmasında kritik rol oynadığına inanıyorum.Demek istediğim şu ki: akademi ve endüstri, birbirini sürekli besleyen ve birlikte ilerleyen iki DNA sarmalı gibidir. Benim gönlümde uzun vadede akademi var; çünkü bir ürünü geliştirmekten ziyade, sıfırdan yepyeni bir ürünün gerçeğe dönüşebileceğini göstermek bana çok daha heyecan verici geliyor. Tabii en büyük hayalim, bu fikirlerin sadece laboratuvarda kalmayıp bir gün gerçek dünyaya taşınarak birilerine, ne kadar küçük olursa olsun, somut bir fayda sağlaması.Araştırma konularınız arasında özellikle ilginizi çeken, gelecekte derinleşmeyi planladığınız yeni bir teknoloji ya da alan var mı?Şu anda kuantum algılama ve biyouyumlu mikro sistemler alanı özellikle ilgimi çekiyor. Manyetik rezonans tekniklerini biyomedikal cihazlarla birleştirmek önemli fırsatlar sunabilir ve bu yönde derinleşmeyi hedefliyorum. Bu alanda ilerlemek için iş birlikleri geliştirmem ve yapılabilecekler konusunda kendimi daha fazla beslemem gerektiğinin farkındayım.&nbsp;Şu anda bilgi ve yetkinlik alanım doğrultusunda alana katkı sağlayacağına inandığım devreleri tasarlamaya devam ediyorum. Kısa vadede, geniş sıcaklık aralığında çalışabilen, farklı yöntemleri ve frekansları aynı çipte bir araya getiren gelişmiş manyetik rezonans devreleri tasarlamayı hedefliyorum. Böylece pek çok farklı deney tek bir çip ile gerçekleştirilebilecek.Uluslararası iş birliklerinin araştırmalarınızdaki yeri nedir? Türkiye’deki üniversitelerle ortak projeler yürütmeyi düşünüyor musunuz?Uluslararası iş birliklerinin degerini gittikce daha iyi anliyorum. Farklı bakış açıları ve teknik imkanlar bir araya geldiğinde çok daha yaratıcı çözümler üretilebiliyor. Gelecekte Türkiye’deki üniversitelerle de ortak projelerde yer almayı çok isterim. Bu tür bağların hem bilgi paylaşımı hem de insan kaynağı açısından büyük katkı sağladığına inanıyorum.Kendi kariyer hikayenizi düşündüğünüzde, geriye dönüp genç Nergiz’e bir cümleyle ne söylemek isterdiniz?Kendine güven ve fikirlerinin pesinden kosmaktan asla çekinme. Daima açık iletişimden yana ol; sorunları ertelemeden, güzel bir iletişimle çöz. Yıllar önce İTÜ’den bir hocamın bana söylediği bir sözün ne kadar doğru olduğunu her geçen gün daha iyi anlıyorum: ‘Ne olmak istiyorsan, o olacaksın.’ Çok basit ama benim için çok güçlü bir cümle. Hâlâ kendime sık sık bunu hatırlatıyorum.

Bir Türk kadınının bilimde çığır açan devrimi

Modernleşme denince akla genellikle teknolojik gelişmeler, eğitim reformları ve hukukta yapılan değişiklikler gelir. Ancak tarihî süreçler sadece görünen yüzlerden ibaret değildir. Bir toplumun dönüşümünde, yüksek sesle konuşmayan ama derin izler bırakan aktörler de vardır. 

Sessiz aktörler

Pusula Swiss olarak, Osmanlı’nın son döneminde hem devletin çeşitli kademelerinde görev almış hem de tasavvuf geleneğine sıkı sıkıya bağlı kalmış bu "sessiz aktörler"i gündeme taşımak istedik.&nbsp;Harvard Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmalarını sürdüren ve Osmanlı’nın geç dönem sûfî bürokratları üzerine kapsamlı çalışmalar yürüten Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya ile gerçekleştirdiğimiz bu röportaj, modernleşme ile maneviyat arasında kurulmuş köprülerin izini sürüyor.Pusula Swiss: Sayın Yalçınkaya, bize öncelikle akademik geçmişinizden ve sizi “sûfî bürokratlar” gibi özel bir alana yönlendiren sebeplerden bahseder misiniz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Elbette. Lisans ve yüksek lisans eğitimim sırasında Osmanlı düşünce tarihi ve tasavvuf geleneği benim ana ilgi alanımdı. Doktora tezimi Ken’ân Rifâʿî üzerine hazırladım. Ardından Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nde akademik kariyerime başladım. 2022-2024 arasında Harvard Üniversitesi Ortadoğu Çalışmaları Merkezi’nde (CMES) doktora sonrası araştırmalarımı yürüttüm. Halen Harvard Universitesi kaynaklarıyla sabbatical sürecimdeyim ve doktora sonrası araştırmalarımı yayın haline getiriyorum. Burada geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminde sûfî entelektüellerin devlet ve toplum üzerindeki etkilerini inceledim. Bu konuyu seçmemin en büyük nedeni, tarih yazımında çoğu zaman göz ardı edilen bu aktörlerin, modernleşme sürecinin manevî ve ahlâkî yüzünü temsil etmesiydi.Pusula Swiss: "Sûfî bürokrat" kavramı ilk bakışta tezat gibi görünüyor. Bu tanımı biraz açar mısınız?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Haklısınız, kulağa zıt gibi geliyor. Bir yanda mistik hayatın sadeliğini benimseyen sûfîler, diğer yanda seküler devlet düzeni içinde görev yapan bürokratlar... Ancak Osmanlı toplumunda bu ikilik düşündüğümüz kadar keskin değildi. 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyıl başlarında birçok devlet adamı aynı zamanda bir tarikata mensuptu. Bu kişiler hem mektepler açıyor, eğitim reformları yapıyor hem de dergâhlarda zikir halkalarına katılıyor, Mesnevî okutuyorlardı. Onların çok yönlü kimlikleri sayesinde devletin teknik modernleşmesi ile toplumun manevî değerleri arasında bir denge sağlandı.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c819.jpg" width="1024" height="576"></figure>Pusula Swiss: Bu sûfî bürokratlar Osmanlı modernleşmesine ne tür katkılar sundular? Reformlara karşı mıydılar yoksa desteklediler mi?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Bu noktada geleneksel anlatılarla yüzleşmemiz gerekiyor. Osmanlı modernleşmesini genellikle seküler, Batıcı elitlerin projesi gibi görürüz. Ancak gerçekte sûfî entelektüeller bu sürecin tam içindeydiler. Örneğin, Aşçı Dede İbrahim Halil Efendi'nin hatıratında Japonya'nın modernleşmesinden övgüyle bahsedilir. Bu isimler reformları bir tür dinî sorumluluk olarak gördüler. Gazetelerde yazılar yazdılar, halka yeniliklerin gerekçelerini anlattılar. Modernleşmenin vicdanı oldular diyebiliriz. Yaptıkları iş, sadece modern kurumları savunmak değil; bu kurumlara manevî ve ahlâkî içerikler kazandırmaktı.Pusula Swiss: Örnek olarak kimleri sayabiliriz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Ken’ân Rifâʿî bu profilin en çarpıcı örneği. Galatasaray Sultanîsi mezunu, aynı zamanda şeyh. Maarif Nezareti’nde müfettişlik yapmış, vilayetlerde maarif müdürlüğü görevinde bulunmuş. İstanbul’da Ümmü Ken’an Dergâhı’nı kurmuş. Cumhuriyet’in radikal reformlarına dahi anlayışla yaklaşmış biri. "Gerçek tekke kalptedir" diyerek, zahiri kurumların değil, tasavvufun özünün korunmasını savunmuştur. Hem klasik Türk musikisine hem de Batı müziğine ilgi göstermiş, piyano çalmış ve ilahiler bestelemiştir.Veled Çelebi İzbudak da önemli bir örnek. Mevlânâ soyundan gelen bir Mevlevî şeyhi, ama aynı zamanda II. Meşrutiyet’ten itibaren Modernleşme süreçlerinde aktif olarak yer almış, Cumhuriyet döneminde de milletvekili olarak görev almış bir dil âlimi. Türk Dil Kurumu’nda çalışmış, 12 ciltlik bir sözlük hazırlamış. Mevlânâ Dergâhı'nın müzeye dönüştürülmesinde de adı geçiyor. Onun hikâyesi, sûfî kimliğin ulus-devlet reformlarıyla çatışmadığını, tam tersine bu sürece içeriden katkı sunduğunu gösteriyor.Pusula Swiss: Daha az bilinen ama önemli isimlerden de bahseder misiniz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Mehmet Şemseddin Ulusoy, Bursa’da Halvetî-Misrî Dergâhı'nın son şeyhi. Şiirlerinde modern toplumun meselelerini tasavvuf perspektifinden değerlendirmiş. Aşçı Dede İbrahim Halil, II. Abdülhamid döneminde hem mutfakta hizmet etmiş hem de hatıratında dönemin reform tartışmalarına yer vermiştir. Bu metinler, sufîlerin dünyadan kopuk olmadığını, aksine yenilikleri takip ettiklerini gösteriyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c81a.jpg" width="1024" height="576"></figure>Tâhirü’l-Mevlevî ise tam bir entelektüel. Hem mevlevî hem de eğitimci, şair ve yayıncı. 1912’de yazdığı "Teşebbüs-i Şahsî" romanı, tasavvufun çalışma ve girişimcilik ahlâkıyla nasıl örtüştüğünü gösteriyor. O, “çalışmak da ibadettir” anlayışıyla sûfîlerin üretken bireyler olmasını savunmuş.Pusula Swiss: Günümüz için bu “sessiz aktörler”in ne gibi bir anlamı olabilir sizce?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Bu isimler bize çok şey söylüyor. Öncelikle tarihî süreçlerde seküler ve dindar ayrımının bu kadar keskin olmadığını hatırlatıyorlar. Modernleşme, manevî değerlerle çatışmak zorunda değil. Aksine, etik ilkelerle desteklendiğinde daha kalıcı hale geliyor. Ken’ân Rifâʿî gibi bir isim hem Batılı yaşam tarzına açık hem de tasavvufun özüne sadık kalabiliyorsa, bu bizler için çok güçlü bir mesaj. Kamu hizmetinde, eğitimde ya da kültürde çalışan herkes için ilham verici. Sessiz aktörlerin geçmişte söyledikleri, bugün de içimizde yankılanıyor. Bu yüzden onları hatırlamak, sadece tarihî bir borç değil; aynı zamanda toplumsal bilinç ve geleceğe yönelik vizyon açısından da çok değerli.Pusula Swiss: Çok teşekkür ederiz bu derinlikli ve ufuk açıcı sohbet için.Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Ben teşekkür ederim. Bu tür konulara yer vermeniz, geçmişle bugün arasında kurduğumuz bağların güçlenmesine katkı sağlıyor.