Bu adım, internet üzerindeki denetimi sıkılaştırma girişimlerinin en son halkasını oluşturuyor.

Hükümete bağlı medya ve internet denetim kurumu Roskomnadzor, bu önlemi suçla mücadele gerekçesiyle savundu. Kurum yetkilileri, “Emniyet birimleri ve birçok vatandaşın başvurularına göre, Telegram ve WhatsApp, Rus kullanıcıların dolandırılması, para sızdırılması, sabotaj ve terör faaliyetlerine dahil edilmesinde kullanılan başlıca sesli iletişim araçları haline geldi,” açıklamasında bulundu.

Roskomnadzor ayrıca, “önlem taleplerinin uygulamaların sahipleri tarafından görmezden gelindiğini” ileri sürdü.

WhatsApp sözcüsü ise, uçtan uca şifreleme sağlayan platformun, “insanların güvenli iletişim hakkını korumak için hükümetin girişimlerine karşı durduğunu ve Rusya’nın 100 milyondan fazla kişiyi uygulamadan mahrum bırakmaya çalıştığını” belirtti.

Rus yetkililer uzun süredir interneti kısıtlamak için planlı ve çok yönlü adımlar atıyor. Zaman içinde kısıtlayıcı yasalar çıkarıldı, uyum sağlamayan web siteleri ve platformlar engellendi, internet trafiğini izleme ve yönlendirme teknolojileri geliştirildi.

VPN kullanarak kısıtlamaların aşılması hâlâ mümkün olsa da, bu servisler rutin olarak engelleniyor. Bu yaz ise yetkililer, cep telefonu internet bağlantılarını geniş çapta keserek erişimi daha da sınırladı.

Resmî makamlar, önlemin Ukrayna’nın insansız hava aracı saldırılarını önlemek için alındığını savunurken, uzmanlar bunun internet üzerindeki kontrolü artırmaya yönelik bir adım olduğunu belirtiyor.

Rusya Dijital Kalkınma ve İletişim Bakanlığı, internet kesintileri sırasında kullanıcıların erişebileceği “beyaz liste” niteliğindeki temel web siteleri ve hizmetler üzerinde çalıştığını açıkladı. Kırım’da ise cep telefonu internet kesintilerinin süresiz olabileceği duyuruldu.

Hükümet, geçen ay, “yasa dışı” içerikleri arayan kullanıcıları cezalandıran bir yasa kabul etti. WhatsApp’ı hedef almakla tehdit eden Rusya, ayrıca yoğun denetim altında olacak yeni bir “ulusal” mesajlaşma uygulamasını hayata geçirdi.

Rus medyasında bu hafta başında yer alan haberlere göre, WhatsApp ve Telegram’daki aramalar kesintiye uğradı; kullanıcılar aramaların bağlanmadığını veya konuşmalar sırasında seslerin gelmediğini bildirdi.

Mediascope verilerine göre Temmuz ayında WhatsApp, 96 milyondan fazla aylık kullanıcısıyla Rusya’nın en popüler platformu oldu; 89 milyondan fazla kullanıcıya sahip Telegram ise onu takip ediyor. Her iki platform geçmişte de Rus yetkililerle sorun yaşamıştı. Kremlin, 2018-2020 yılları arasında Telegram’ı engellemeye çalıştı ancak başarılı olamadı.

2022’de Ukrayna işgali sonrasında hükümet, Facebook ve Instagram’ı engelledi ve Meta’yı “aşırıcı” örgüt olarak ilan etti. Temmuz ayında milletvekili Anton Gorelkin, WhatsApp’ın “Rus pazarından çekilmesi gerektiğini” ve yeni ulusal mesajlaşma uygulaması MAX’in yerine geçeceğini açıkladı.

MAX, mesajlaşma, çevrim içi devlet hizmetleri ve ödeme işlemleri gibi alanlarda tek durak noktası olarak tanıtıldı. Beta testleri başlatılan uygulama henüz geniş kullanıcı kitlesine ulaşamadı; Tass’a göre Temmuz sonuna kadar 2 milyondan fazla kişi kayıt oldu.

Uygulamanın kullanım koşullarında, talep edilmesi hâlinde kullanıcı verilerinin yetkililerle paylaşılacağı belirtiliyor. Yeni yasaya göre, Rusya’da satılan tüm akıllı telefonlara uygulamanın önceden yüklenmesi zorunlu kılındı ve devlet kurumları ile işletmelerin iletişimlerini MAX’e taşımaları teşvik ediliyor.

Dijital Kalkınma ve İletişim Bakanlığı, WhatsApp ve Telegram üzerinden arama erişiminin, platformlar “Rusya yasalarına uyduğu” takdirde yeniden sağlanabileceğini duyurdu. Bakanlık ayrıca, kısmi kısıtlamaların yalnızca sesli aramaları kapsadığını vurguladı.