İngiliz ordusuna ait bu veri sızıntısının, başvuru sahiplerini Taliban’ın hedefi haline getirebileceği endişesiyle binlerce kişi gizlice İngiltere’ye yerleştirildi.
İngiltere Savunma Bakanı John Healey, Salı günü yaptığı açıklamada, 2022’de yanlışlıkla yayımlanan ve ardından bazı kısımları internette dolaşıma giren bu veri setinin, İngiltere’ye taşınmak isteyen on binlerce Afgan’ı içerdiğini belirtti.
Bu gelişmenin ardından, dönemin Muhafazakar hükümeti gizli bir yerleştirme programı başlattı. Bu program çoğunluğu İngiliz kuvvetleriyle birlikte çalışmış Afganlar ile ailelerinin güvenli şekilde İngiltere'ye taşınmasını amaçlıyordu.
Nisan 2024’te başlatılan “Afganistan Müdahale Rotası” adlı plan, mevcut İşçi Partisi hükümetinin söz konusu programla ilgili daha önce alınmış olan "superinjunction" (gizlilik kararı) uygulamasını kaldırmasıyla kamuoyuna açıklandı.
Program kapsamında şu ana kadar yaklaşık 4.500 kişi 900 başvuru sahibi ve 3.600 aile bireyi İngiltere'ye getirildi. Toplamda yaklaşık 6.900 kişinin taşınması ve bunun 850 milyon sterlinlik (yaklaşık 979 milyon euro) bir maliyet yaratması bekleniyor. Ancak açılan davalar nedeniyle nihai maliyetin daha da artabileceği ifade ediliyor.
Savunma Bakanı Healey, Avam Kamarası’ndaki açıklamasında veri sızıntısından dolayı "samimi bir özür" diledi ve olayın gizli tutulmasıyla ilgili olarak "şeffaflık eksikliği" konusunda ciddi endişeleri olduğunu söyledi. Healey, "Hiçbir hükümet halktan, parlamentodan ya da basından böylesi bilgileri saklamak istemez" dedi.
Healey’e göre veri ihlali, Savunma Bakanlığı’nda görevli ismi açıklanmayan bir yetkilinin yaptığı ve yetkili sistemler dışında bir e-posta yoluyla gönderilen Excel dosyasından kaynaklandı. Bu dosyada, 2001-2021 yılları arasında Birleşik Krallık askerlerine yardım etmiş ya da İngiliz güçleriyle çalışmış 18.714 Afgan’ın başvuru bilgileri yer alıyordu.
İngiliz medyasına göre Savunma Bakanlığı, veri sızıntısından ancak Ağustos 2023’te, bazı bölümlerin Facebook’ta paylaşılmasının ardından haberdar oldu.
Hukuki süreç başladı
Barings Law adlı hukuk firması, yüzlerce mağdur adına hükümete karşı yasal süreci başlattı. Firmanın veri koruma direktörü Adnan Malik, "Bu, Savunma Bakanlığı'nın defalarca kamuoyundan gizlemeye çalıştığı ciddi bir veri güvenliği ihlalidir," dedi. Malik, İngiliz güçlerine yardım eden Afganların kişisel bilgilerinin açıkta kaldığını vurguladı.
Savunma Bakanlığı'nın verilerine göre, Kabil’in Ağustos 2021’de düşmesinden bu yana yaklaşık 36 bin Afgan vatandaşının farklı yerleştirme yolları aracılığıyla Birleşik Krallık’a getirildiği belirtildi.
2021 yazında ABD öncülüğündeki Batılı güçlerin Afganistan’dan çekilmesiyle Taliban yönetimi yeniden iktidara geldi. Bu durum, İngiltere ile işbirliği yapmış on binlerce Afgan’ı ciddi tehlikelerle karşı karşıya bıraktı.
