ABD ile Çin arasındaki süregelen ticaret gerilimi, bu kez TikTok videoları üzerinden yeni bir boyut kazandı. TikTok'ta binlerce video, dünyaca ünlü Avrupa merkezli lüks çanta markalarının ürünlerinin aslında Çin’de üretildiğini ileri sürüyor.
İddialar ne kadar gerçekçi?
Hermès, Louis Vuitton, Prada gibi yüksek fiyatlı Avrupa lüks markaları, ürünlerinin Avrupa’da üretildiğini sıkça vurguluyor. Bu da tüketiciler açısından bir kalite göstergesi olarak görülüyor. Ancak TikTok’ta kendilerini Çinli üreticiler olarak tanıtan kullanıcılar, bu ürünlerin gerçekte Çin'deki fabrikalarda üretildiğini iddia ediyor.
'#chinesemanufacturer' etiketiyle paylaşılan çok sayıda içerikte, bu markaların çantalarının Çin’de üretildiği öne sürülüyor. TikTok kullanıcılarından Wang Seng, Çinli bir üreticiyi temsil ettiğini söyleyerek, “Dünya genelindeki lüks çantaların yüzde 80’i Çin’de yapılıyor,” ifadesini kullanıyor.
Seng’e göre bu çantalar Çin’de neredeyse tamamlanmış halde üretiliyor ve ardından markalar bu ürünleri kendi ülkelerine göndererek son işlemleri tamamlayıp üzerlerine marka logolarını basıyorlar. Ürünler, ardından 'Made in Italy' veya 'Made in France' etiketleriyle satışa sunuluyor. Seng, bu yöntemin Avrupa’da üretilmiş izlenimi yaratmak amacıyla uygulandığını öne sürüyor.
TikTok'ta OEM (orijinal ekipman üreticisi) olduklarını iddia eden başka kullanıcılar da benzer iddialar dile getiriyor. Bazı videolarda, ABD’nin Çin’den ithal edilen ürünlere koyduğu yüzde 145 oranındaki vergiye atıfta bulunularak izleyicilere doğrudan Çinli üreticilerden alışveriş yapmaları öneriliyor.
Paylaşımlarda, Çinli işçilerin ustalıkları öne çıkarılırken, bu çantaların üretim maliyetlerinin son derece düşük olduğu, hatta birebir kopyalarının kolaylıkla yapılabildiği anlatılıyor. Bu söylemler, aynı zamanda Çin’deki büyük sahte ürün pazarına da gönderme yapıyor.
Peki bu iddialar ne kadar doğru?
TikTok’taki videolar çoğunlukla İngilizce dilinde hazırlanmış ve fiyat bilgileri dolar olarak sunulmuş. Bu da içeriklerin özellikle ABD’deki tüketicileri hedeflediğini düşündürüyor.
Avrupa yasalarına göre, bir ürünün “Avrupa’da üretilmiştir” etiketine sahip olabilmesi için, ürünün “esas dönüşüm” aşamasının ilgili ülkede gerçekleşmiş olması gerekiyor. Örneğin Hermès’in resmi internet sitesinde, üretim yapılan ülkeler sıralanıyor ve bu listede Çin yer almıyor. Aynı şekilde Louis Vuitton da Çin'de üretim yaptığına dair bir bilgi paylaşmıyor.
Gazeteci Noëmie Leclercq, Ralph Lauren veya Prada gibi daha geniş kitlelere hitap eden lüks markaların bazı üretim adımlarında Çin’den faydalanabileceğini ancak Hermès gibi daha seçkin markaların bu konuda farklı bir politika izlediğini belirtiyor.
Öte yandan Leclercq, sektörün genellikle şeffaflıktan uzak olduğunu da vurguluyor: “Hiçbir markanın üretiminin tamamen Çin’de gerçekleşmediğini kesin olarak söyleyemem. Zira bu markaların Çin’de hem satış noktaları hem de üretimle ilgili bağları bulunuyor.”
TikTok videolarıyla ilgili olarak Leclercq, gösterilen ürünlerin çoğunun büyük ihtimalle sahte olduğuna inanıyor. Ona göre, videolarda konuşan kişilerin OEM olduklarını iddia etmeleri gerçekçi değil. Bu içeriklerin arkasında politik mesajlar taşıyan bir amaç olabileceğine dikkat çekiyor.
Leclercq, Çin’in fikri mülkiyet yasalarını esnetmeye başladığını ve sahte ürün üretimini bir tür jeopolitik stratejiye dönüştürdüğünü ifade ediyor. “Çin hükümeti bu alanı, ABD’nin uyguladığı ticaret baskısına karşı bir araç olarak kullanıyor,” diyor.
Ayrıca, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonrasında birçok lüks markanın Rus pazarından çekildiğini hatırlatan Leclercq, bu durumun Türkiye üzerinden Rusya’ya sahte ürün girişini artırmış olabileceğini de sözlerine ekliyor.
