NHS’ye bağlı Travel Health Pro platformunda 23 Ağustos’ta yapılan güncellemede şu ifadeler yer aldı:
“Dünya Sağlık Örgütü, 7 Ağustos 2025’te Türkiye’de ‘Ib kladı’na ait bir maymun çiçeği vakasının tespit edildiğini duyurdu. Vakanın Birleşik Arap Emirlikleri’ne seyahat geçmişi bulunuyor.”

Bunun ardından İngiliz basını ve uzmanlar, Türkiye’ye gidecek kişilere salgınlara karşı “ekstra tedbir” çağrısında bulundu.

Türkiye’deki durum
Türkiye’de ilk maymun çiçeği vakası 2022 yılında resmî olarak açıklanmıştı. Sağlık Bakanı Fahrettin Koca, 30 Haziran 2022’de görülen ilk vakanın 37 yaşında bir hasta olduğunu, tedavisinin tamamlanarak taburcu edildiğini duyurmuştu.

2024 yılında sosyal medyada yeni vaka iddiaları gündeme gelse de Sağlık Bakanlığı bu iddiaları yalanlamış ve o dönemde ülkede herhangi bir maymun çiçeği vakasının olmadığını bildirmişti.

Son uyarılar ise DSÖ’nün 23 Ağustos’ta yayımladığı güncellemeden geldi. Kurumun “Maymun Çiçeği Küresel Trendler” raporunda, 7 Ağustos’ta Türkiye’de seyahat bağlantılı bir vakanın kayda geçtiği belirtildi.

DSÖ’ye göre, hastanın yetişkin bir erkek olduğu ve yakın zamanda Birleşik Arap Emirlikleri’ni ziyaret ettiği ifade ediliyor. Virüsün bu seyahat sırasında bulaştığı düşünülüyor. Kurum ayrıca, Birleşik Arap Emirlikleri’nden dönen yolcular arasında birden fazla vaka saptandığını ve bunun ülkede toplum içi bulaş ihtimalini gösterdiğini vurguluyor.

DSÖ’nün kayıtlarına göre Türkiye’de Ocak 2024’ten bu yana toplam 3 vaka tespit edildi. Bunlardan biri son 6 haftada kayda geçti. Ancak bu vakaların Türkiye’de yaşayan kişilerden mi kaynaklandığına dair detay paylaşılmadı.

İngiltere’de ve Avrupa’da vakalar
İngiltere Sağlık Hizmetleri’nin Türkiye için uyarıda bulunmasına rağmen, ülkede de çok sayıda seyahat kaynaklı vaka mevcut. DSÖ verilerine göre, Ocak 2024’ten bu yana İngiltere’de 16 vaka tespit edildi, bunların ikisi son 6 haftada görüldü. Avrupa’da İngiltere’den sonra en fazla vakanın kaydedildiği ülke Almanya oldu. Ocak 2024’ten itibaren 11 vaka bildirilen Almanya’da son 6 haftada yalnızca bir vaka ortaya çıktı.

Maymun çiçeği (mpox) nedir?
Bilimsel adıyla mpox, nadir görülen viral bir enfeksiyon olup genellikle Batı ve Orta Afrika’da yaygın. Orthopoxvirus ailesine ait olan bu virüs, çiçek hastalığıyla akraba olduğu için benzer belirtiler gösterebiliyor.

Hastalık ilk olarak 1958’de laboratuvar maymunlarında, 1970’te ise Demokratik Kongo Cumhuriyeti’nde insanlarda görüldü. İsmi maymunlarla anılsa da kemirgenler gibi başka hayvanlardan da bulaşabiliyor.

Virüs, hayvanlardan insanlara genellikle kan, vücut sıvısı veya yara temasıyla geçiyor. İnsanlar arasında ise yakın temas ya da solunum yoluyla bulaş söz konusu. Deri döküntüleri ve yaralar bulaş riskini artırıyor. Bu nedenle aile içi temas ve sağlık çalışanlarının korunması büyük önem taşıyor.

Belirtiler, virüsün vücuda girişinden 5-21 gün sonra ortaya çıkıyor. İlk aşamada ateş, baş ağrısı, kas ağrısı ve halsizlik gözleniyor. Ardından yüz ve vücutta kabarcıklı döküntüler gelişiyor. En yoğun şekilde eller ve ayaklarda başlıyor, sonrasında gövdeye yayılabiliyor.

Hastalık genellikle hafif seyretse de bağışıklığı zayıf kişilerde ciddi komplikasyonlara yol açabiliyor. Özel bir antiviral ilaç bulunmasa da destekleyici tedavi uygulanıyor. Hastaların izolasyonu, sıvı desteği ve ateşin kontrolü en sık başvurulan yöntemler. Çiçek aşısının bazı türlerinin ise kısmen koruyuculuğu olduğu biliniyor.

Türkiye’de görülen ‘Klad Ib’ nedir?
Mpox virüsü genetik farklılıklarına göre “klad” adı verilen gruplara ayrılıyor. Her klad, bulaşıcılık ve hastalığın şiddeti açısından farklı özelliklere sahip.

Klad I, genellikle Orta Afrika’da görülüyor ve daha ağır seyirli enfeksiyonlarla bağlantılı.
Klad II ise Batı Afrika kaynaklı olup daha hafif belirtilerle ilerliyor. Bu grubun alt türlerinden biri olan Klad IIb (ya da Ib), 2022 sonrası küresel salgında en çok görülen tip oldu. Daha kolay yayılmasına rağmen ölüm oranı düşük.

Türkiye’de kaydedilen son vakanın da bu daha hafif seyreden fakat yayılım riski yüksek olan Klad Ib grubuna ait olduğu bildiriliyor.

Seyahat ederken alınması gereken önlemler
Mpox’tan korunmak için alınacak önlemler büyük ölçüde COVID-19’daki uygulamalarla benzerlik gösteriyor. Ancak virüsün özellikle cilt teması ve vücut sıvılarıyla bulaşabildiği göz önünde bulundurularak şu tedbirler öne çıkıyor:

• Elleri sık sık yıkamak veya dezenfektan kullanmak.
• Kalabalık ortamlarda yüz, ağız ve gözlere dokunmaktan kaçınmak.
• Uçak, tren, otel gibi kapalı alanlarda yüzeylere temas sonrası elleri temizlemek.
• Ateşi veya döküntüsü olan kişilerle temastan uzak durmak.
• Havlu, çarşaf ve giysi gibi eşyaları paylaşmamak.
• Tokalaşma ve sarılma gibi yakın temaslardan özellikle riskli dönemlerde kaçınmak.