Özellikle zengin kanton Zug ile finansal açıdan zorlanan kantonlar arasındaki fark, yeniden tartışma konusu oldu.

Bu gerilim, geçen hafta Zug’da düzenlenen Ulusal Federalizm Konferansı’nda açık biçimde hissedildi. Siyasilere, uzmanlara ve yerel yöneticilere göre kantonlar arasındaki mali mesafe artık görmezden gelinemeyecek kadar büyük.

Zug’un Kasaları Dolup Taşıyor

Politolog Rahel Freiburghaus, durumun ciddiyetini şu sözlerle özetliyor:
“Kantonlar arasındaki makas her geçen yıl daha da açılıyor.”

Ulusal Mali Dengeleme Mekanizması (NFA), zengin kantonların daha zayıf durumdaki kantonlara kaynak aktarmasını sağlıyor. Buna rağmen, uçurum kapanmak yerine büyüyor.

• Zug, kişi başı 3350 frank ile NFA’ya en fazla katkı yapan kanton.
• Jura ise kişi başı 2043 frank ile en yüksek desteği alan kanton.

Ancak bu desteye rağmen Jura sıkı bütçe disiplini uygulamak zorundayken, Zug’un kaynakları adeta taşmış durumda. Zug’un eski mali direktörü Heinz Tännler’in meşhur ifadesi bu durumu özetliyor:
“Parayı harcayacak yer bulamıyoruz.”

Zenginliğin yansımaları sosyal politikalara da yansıyor. Zug, kanton bütçesinden dolaylı olarak sağlık sigortası primlerini düşürürken, ülkenin geri kalanında primler hızla yükseliyor.

“Ne zaman yeniden dağıtımı konuşacağız?”

Konferansta dillendirilen en net şikâyetlerden biri, zengin kantonların “çok daha fazlasını” yapabilmesi. Uri Ekonomi Direktörü Urban Camenzind şöyle diyor:
“Zengin kantonlar, bizim hayal bile edemeyeceğimiz şeyleri finanse edebiliyor.”

Aargau hükümet üyesi Markus Dieth de aynı görüşte:
“Evet, yeniden dağıtımı tartışmak gerekecek.”

Zug’dan itiraz: “Herkes kendi potansiyelini kullansın”

Zengin kantonların daha fazla katkı yapması fikrine Zug cephesinden güçlü bir direnç var. Zug Ekonomi Direktörü Silvia Thalmann-Gut’a göre sorun her zaman gelir eşitsizliği değil:

“Jura ve Uri gibi coğrafi açıdan dezavantajlı kantonlar için destek şart. Ama bazı kantonların bizden daha iyi başlangıç koşulları var; onlardan daha fazlasını beklemek hakkımız.”

Thalmann-Gut, hangi kantonları kastettiğini söylemekten kaçınıyor. Bununla birlikte, konferansa katılan hiçbir hükümet temsilcisi mevcut dengesizliğin federalizm için bir tehdit oluşturduğunu düşünmüyor. Uri hükümet üyesi Camenzind, meseleyi şöyle özetliyor:
“Bu bir kriz değil, çözmemiz gereken bir görev.”