Turgut

İsviçre Türk Toplumu’nun (İTT) 12. Olağan Genel Kurulu, Dietikon’da geniş katılımla gerçekleştirildi.
82 kayıtlı üyeden 48’inin hazır bulunduğu toplantıda mevcut başkan Suat Şahin, oy birliğiyle yeniden başkan seçilerek güven tazeledi.

İstikrar mesajı verildi

Genel kurul, Turhan Yıldırım başkanlığında; Suat Durmuş ve Sahra Sevici’nin divan üyelikleriyle düzenli biçimde tamamlandı.<h3>Suat Şahin: “1500 kişi merkezimizi ziyaret etti”</h3>Yeniden başkanlığa seçilen Suat Şahin, yaptığı konuşmada son iki yıldaki çalışmalarla toplumun artan ilgisine dikkat çekti:“Sayın başkanım, değerli üyelerimiz, hanımefendiler ve beyefendiler… Genel merkezimizi bugüne kadar bakanından iş insanına, esnafından öğrencisine kadar yaklaşık 1500 kişi ziyaret etti. İsviçre’nin her bölgesinden gelen vatandaşlarımızın isimlerini kayıt altına alıyoruz. Telefon danışma hattımız aktif hâle geldi. Ayrıca, İsviçre’de yaşayan avukat, doktor gibi meslek mensuplarını kapsayan bir rehber oluşturuyoruz.”Şahin, yeni dönemde İTT’nin hedefinin toplumun her kesimiyle doğrudan temas kurmak ve İsviçre’deki Türk vatandaşlarına daha hızlı, kurumsal destek sunmak olduğunu vurguladı.<h3>Yeni Yönetim Belirlendi</h3>Genel kurulun ardından görev alacak yeni yönetim kurulu şu isimlerden oluştu: Başkan: Suat Şahin Yönetim Kurulu Üyeleri: Gökmen Gökdemir, Dilara Sevici, Fikri Akın, Süleyman Ekşioğlu, Gamze Arslan Tonus, Cihan Atabey Yedek Üyeler: Fatih Karaoğlu, Abdussamet Karabaş, Sedat Oflaz Denetleme Kurulu: Şeref Gürsoy, Ramazan Çal, Mehmet Sarıgöz Denetleme Kurulu Yedekleri: İlker Sartürk, Gabil Rzayev, Orhan İstender<h3>Faaliyet Raporu ve Öne Çıkan Etkinlikler</h3>Genel kurulda son iki yılda gerçekleştirilen faaliyetler de üyelerle paylaşıldı. Bazı etkinlikler İsviçre televizyonlarında da yer aldı.Öne çıkan başlıca faaliyetler şöyle:<ul><li>29 Ekim Cumhuriyet Bayramı Kutlaması (Spreitenbach, 2025): Zürih Başkonsolosu Büyükelçi Fazlı Çorman, İTT Başkanı Suat Şahin ve Prof. Dr. Yaşar Hacısalihoğlu’nun katılımıyla coşkulu bir kutlama gerçekleştirildi.</li><li>İTKT’nin Kuruluşu: İTT’nin desteğiyle hayata geçirilen yapı, İsviçre’deki Türk kadınlarının toplumsal katılımını güçlendirmeyi hedefliyor.</li><li>Gençlik ve Spor Festivali: İTT öncülüğünde düzenlenen etkinlikte kültür ve spor bir araya geldi.</li><li>İnançlar Arası Buluşma: Muharrem ayı vesilesiyle gerçekleştirilen etkinlikte dayanışma ve hoşgörü mesajları öne çıktı.</li></ul><h3>Yeni Dönemde Odak Noktası: Danışma ve Rehberlik Hizmetleri</h3>Yeni yönetim, önümüzdeki dönemde “Danışma Hattı” ve “E-Rehber” projelerini geliştirmeye odaklanacak.Bu kapsamda, İsviçre genelindeki vatandaşlar; avukat, doktor, psikolog, eğitimci ve danışman gibi uzmanlara doğrudan ulaşabilecek.Ayrıca gençlik çalışmaları, kültürel projeler ve meslekî ağ buluşmaları da yeni dönemin öncelikli başlıkları arasında yer alacak.İsviçre Türk Toplumu, 12. Olağan Genel Kurulu ile birlikte hem mevcut başarılarını pekiştirdi hem de yeni döneme dair güçlü bir vizyon ortaya koydu.

İsviçre Türk Toplumu’nda güven tazelendi: Suat Şahin yeniden başkan

Federal Konsey, farklı kanton ve belediyelerdeki uygulamaların özellikle ikinci kuşak yabancılar açısından eşitsizlik yarattığını açıkladı. Hükümet, bu durumu gidermek için kantonların birlikte hareket ederek vatandaşlık sürecini sadeleştirme ve uyumlaştırma yollarını değerlendirmesini önerdi.

Kanton farkları yabancıları zorluyor

Federal Konsey, İsviçre’deki vatandaşlık başvurularında kantonlar arasındaki farkların ciddi bir fırsat eşitsizliği yarattığını kabul etti. Ancak hükümet, bu süreci ülke genelinde birleştirmeyi öngören **“Demokrasi İnisiyatifi”**ne destek vermiyor.<h3>Vatandaşlık sürecinde kanton farkı</h3>Federal Konsey Çarşamba günü yaptığı açıklamada, farklı kanton ve belediyelerdeki uygulamaların özellikle ikinci kuşak yabancılar için eşitsizlik oluşturduğunu belirtti. Hükümet, bu durumu gidermek için kantonların birlikte çalışarak süreci basitleştirme ve uyumlaştırma yollarını araştırmasını önerdi.Açıklamada şu ifadeye yer verildi:&nbsp;“Bir adayın hangi kantonda başvuru yaptığı artık belirleyici olmamalı.”Ayrıca, vatandaşlık görüşmelerinin tutanak altına alınmasının hukuki güvenliği artıracağı vurgulandı. Bu önerinin mevcut Vatandaşlık Yasası’nın gözden geçirilme sürecine dahil edilmesi planlanıyor.<h3>Demokrasi İnisiyatifi’ne mesafeli duruş</h3>Federal Konsey, sistemdeki eksiklikleri kabul etse de, “Modern Bir Vatandaşlık İçin” başlıklı Demokrasi İnisiyatifi’ne desteğini bir kez daha reddetti. Hükümet, Şubat ayında aldığı kararı yineleyerek, bu halk girişiminin parlamentoya önerisiz biçimde reddedilmesini tavsiye etti.Federal Konsey’e göre inisiyatifin kabulü, kanton ve belediyelerin yetki alanına aşırı müdahale anlamına geliyor. Girişim, vatandaşlık konusunda yasal düzenleme yetkisinin kantonlardan alınarak federal düzeye taşınmasını öngörüyor.<h3>İnisiyatifin getireceği değişiklikler</h3>Eğer inisiyatif kabul edilirse, başvuru süreci kantonlarda yürütülmeye devam edecek; ancak kriterler ülke genelinde tek tip hale gelecek. Ayrıca, beş yıl boyunca yasal olarak İsviçre’de yaşayan yabancılara – oturma izni türünden bağımsız olarak – vatandaşlık hakkı tanınacak.Bu hak yalnızca şu kişiler için geçerli olmayacak:<ul><li>Ülke güvenliğini tehdit edenler,</li><li>Ağır suç işlemiş olanlar,</li><li>Ulusal dillerden birini bilmeyenler.</li></ul><h3>“Her dört kişiden biri dışlanıyor”</h3>Bugün İsviçre’de yalnızca en az on yıldır ülkede yaşayan ve C tipi süresiz oturma izni olan kişiler vatandaşlık başvurusunda bulunabiliyor. Demokrasi İnisiyatifi ise bu sistemin keyfî ve adaletsiz olduğunu savunuyor.İnisiyatif, sivil toplum platformu Aktion Vierviertel (Dörtte Dört Hareketi) tarafından başlatıldı ve SP, Yeşiller, Operation Libero, Doğrudan Demokrasi Vakfı, Campax, Unia Sendikası ve Heks gibi kuruluşlardan destek görüyor.Destekçiler, kanton farklarının “federalizmin eşitlik ilkesini zedelediğini” savunuyor ve İsviçre’de yaşayanların yaklaşık %25’inin siyasi haklardan yoksun olduğunu belirterek bunun demokratik bir eksiklik oluşturduğunu ifade ediyor.

Federal Konsey: Vatandaşlık sisteminde eşitsizlik var

İsviçre’de işsizlik oranı Ekim ayında yeniden yükseldi. Devlet Ekonomi Sekreterliği (Seco) verilerine göre oran %2,8’den %2,9’a çıktı. Mevsimsel etkilerden arındırılmış işsizlik oranı ise %3,0 seviyesinde sabit kaldı.

İşsizlik artıyor

Ekim ayı sonunda 135.212 kişi bölgesel istihdam merkezlerinde (RAV) işsiz olarak kayıtlara geçti. Bu sayı, Eylül ayına kıyasla 1979 kişi daha fazla anlamına geliyor.<h3>Artışın nedeni mevsimsel etkiler</h3>Seco, işsiz sayısındaki artışın büyük ölçüde mevsimsel faktörlerden kaynaklandığını bildirdi. Mevsimsel olarak düzeltilmiş rakamlarda artış sadece 653 kişiyle sınırlı kaldı.<h3>İş arayan sayısı ve açık pozisyonlar</h3>İş arayan kişi sayısı da arttı: Toplam 219.696 kişi iş arıyor, bu da 5946 kişilik bir artış demek. Buna bağlı olarak iş arayan oranı %4,5’ten %4,7’ye çıktı.Öte yandan, RAV tarafından bildirilen açık pozisyon sayısı %6,4 azalarak 34.995’e geriledi.<h3>Kısa çalışma sayıları düşüyor</h3>Seco’nun gecikmeli olarak açıkladığı verilere göre, Temmuz ayı sonunda 7.981 kişi kısa çalışma (Kurzarbeit) kapsamında çalışıyordu. Bu sayı bir önceki aya göre %27,7 azaldı.

İsviçre’de işsizlik oranı %2,9’a yükseldi

İsviçre’de son beş yılda trafik kazalarındaki ölüm sayısı %34 oranında arttı. 2024 yılında 250 kişi karayollarında hayatını kaybetti. Böylece İsviçre, trafik ölümlerinde Avrupa’nın en olumsuz gelişme gösteren ülkesi oldu.

İsviçre zirvede...

Oysa aynı dönemde çoğu Avrupa ülkesinde ölü sayısı düşüş gösterdi.Kaza Önleme Danışma Merkezi (BFU) tarafından yapılan açıklamada, bu olumsuz trendin tersine çevrilemediği ve ölümcül kazalardaki artışın sürdüğü belirtildi. BFU, trafik güvenliğini artırmaya yönelik daha kararlı bir politika ve tüm paydaşların ortak çabası gerektiğini vurguladı.<h3>Avrupa Karşılaştırması: İsviçre Zirvede, Ancak Olumsuz Yönde</h3>2019–2024 döneminde, İsviçre’de trafik ölümleri %33,7 arttı. Onu Estonya (%32,7) ve İsrail (%23,7) izledi. Oysa Almanya (-9,8%), Avusturya (-15,6%), Danimarka (-27,1%) ve Polonya (-34,8%) gibi ülkelerde trafik ölümleri ciddi oranda azaldı.Avrupa genelinde ortalama düşüş oranı %12 iken, İsviçre’nin artış eğilimi “endişe verici bir istisna” olarak değerlendiriliyor.BFU Ulaşım Güvenliği Bölüm Başkanı Mario Cavegn, durumu şöyle özetledi: “Etkili önlemler var, ancak bunlar ancak güçlü bir siyasi iradeyle uygulanabilir. Eğer siyasi destek sağlanmazsa, 2030 yılına kadar ölüm sayısını 100’e indirme hedefi ulaşılmaz.”<h3>Parlamentonun Kararları Eleştiriliyor</h3>BFU, bazı siyasi kararların doğrudan trafik güvenliğini olumsuz etkilediğini de belirtiyor. Örneğin, motosiklet kullanma yaşının düşürülmesi sonrasında, 18 yaş altı ağır kazaların sayısı iki kattan fazla arttı. Ayrıca, birçok Avrupa ülkesi şehir içi hız limitini 30 km/s’ye indirirken, İsviçre’de bu konuda daha katı kriterler getirilmesi tartışılıyor. Diğer bir örnek ise, çocuklar için bisiklet kaskı zorunluluğunun reddedilmesi.<h3>İsviçre Yolları Hâlâ En Güvenliler Arasında</h3>Olumsuz tabloya rağmen, İsviçre yolları genel olarak Avrupa’nın en güvenli yolları arasında kalmaya devam ediyor. BFU, “Siyasi olarak desteklenen uzun vadeli bir vizyon olmadan sürdürülebilir güvenlik artışı sağlanamaz” uyarısında bulundu.“European Transport Safety Council (ETSC)” raporuna göre, son on yılda Avrupa genelinde trafik ölümleri %17 azaldı, İsviçre’de ise %2,9 arttı. Bu durum, ülkenin mevcut başarılarına rağmen “duraksama ve geri gidiş” sinyali olarak yorumlanıyor.

İsviçre’de trafik kazası ölümleri beş yılda %34 arttı

İsviçre’nin Bellinzona kentindeki Federal Ceza Mahkemesi (Bundesstrafgericht), Cenevre’de yaşayan Arnavut kökenli iki IŞİD sempatizanı hakkında terör finansmanı davasını görüyor. 

Savcılıktan sert ceza talebi

Sanıklar, yöneltilen suçlamaları reddediyor. Ancak dava, Avrupa’da sıkça görülen bir kalıbı yeniden gündeme getiriyor: sosyal yardımların suistimali ve bunların aşırıcı gruplara aktarılması.Savcılığa göre sanıklar, Sosyal Yardım ve çocuk destek ödenekleri alırken aynı zamanda kayıt dışı taksicilik yaptı, sahte sigorta kazaları bildirdi ve bazı devlet desteklerini haksız yere aldı. İddialara göre bu gelirlerin bir kısmı, Balkanlar’da şeriat temelli bir İslam Devleti kurmak isteyen bir örgüte aktarılmış olabilir.Federal Savcılık, iki sanığı “terör örgütünü desteklemek, dolandırıcılık yapmak ve devleti zarara uğratmak”la suçluyor.Sanıklardan biri, mahkemede yaptığı savunmada, söz konusu parayı yalnızca ailesinin ihtiyaçları için kullandığını, herhangi bir terör örgütüne göndermediğini savundu: “Evet, sosyal yardımlardan yararlandım ama bunlar bizim yaşamamız içindi. IŞİD’e doğrudan hiçbir destek sağlamadım.”Diğeri ise, silah satın aldığını kabul etti ancak bunun “Kosova’nın kendini savunması” amacıyla olduğunu söyledi. “Hiçbir zaman saldırı niyetimiz olmadı. Amacımız savunmaydı,” dedi.Ancak Federal Savcılık, sanıkların bu ifadelerine katılmıyor ve dokuz ile dokuz buçuk yıl arasında hapis cezası talep ediyor. Kararın önümüzdeki haftalarda açıklanması bekleniyor.<h3>Sosyal Yardımların Terörle İlişkisi</h3>Zürih Uygulamalı Bilimler Üniversitesi (ZHAW) Sosyal Hizmetler Bölümü’nden Miryam Eser, sosyal yardımların terörle bağlantılı kişi veya gruplara akmasının nadir bir durum olmadığını belirtiyor.2019 tarihli bir araştırmada, İsviçre istihbarat biriminin “tehlikeli kişiler” listesine girenlerin yaklaşık yüzde 40’ının sosyal yardım, maluliyet maaşı veya işsizlik ödeneği aldığı tespit edilmişti.Eser, bu kişilerin yoksulluk nedeniyle mi radikalleştiğini, yoksa radikalleşme süreci sonucunda mı işlerini ve gelirlerini kaybettiklerini belirlemenin güç olduğunu söylüyor. Ayrıca, bu kişilerin sosyal yardımı özellikle terör finansmanı amacıyla mı kullandıklarına dair elimizde yeterli veri bulunmadığını da ekliyor.Bu dava, Batı ülkelerinde kamu kaynaklarının bazen radikal örgütler tarafından dolaylı biçimde kullanıldığına dair tartışmaları yeniden alevlendirdi.

İsviçre’de Sosyal Yardım alan iki kişiye terör finansmanı suçlaması

İsviçre’de iklim değişikliğinin etkileri dünya ortalamasının çok üzerinde hissediliyor. ETH Zürih’ten iklim bilimci Prof. Reto Knutti, “İsviçre bir iklim değişikliği sıcak noktası. Şu anda zaten yaklaşık 2,9 derece ısınmış durumdayız — bu, dünya ortalamasının iki katı” diyor.

Yeni iklim senaryoları

<h3>Neden İsviçre Daha Hızlı Isınıyor?</h3>Bilim insanlarına göre bunun birkaç nedeni var:<ul><li>Kara yüzeyleri, okyanuslara göre daha hızlı ısınıyor.</li><li>Kar ve buzulların erimesiyle, Güneş ışınlarının yansıtılması azalıyor.</li><li>Yaz aylarında kuruyan toprak, ısı dalgalarını daha da şiddetlendiriyor.</li><li>Ayrıca hava kalitesinin artmasıyla birlikte atmosferde daha az parçacık bulunuyor; bu da Güneş ışığının daha fazla emilmesine yol açıyor.</li></ul><h3>3 Derecelik Küresel Isınma, İsviçre’de 4,9 Dereceye Karşılık Geliyor</h3>ETH Zürih ve MeteoSchweiz tarafından, Federal Konsey adına güncellenen iklim senaryolarına göre mevcut yasalar ve politikalarla dünya yaklaşık 3°C’lik bir artışa doğru ilerliyor. Bu, İsviçre için yaklaşık 4,9°C anlamına geliyor.Bu artış, özellikle kış aylarında büyük etkiler yaratacak. 1900 civarında Zürih’te bulunan sıfır derece hattı, 3°C’lik bir dünyada Andermatt (1.450 m) seviyesine çıkacak. Bu, yaklaşık 1 kilometrelik bir yükselme demek — dolayısıyla buzul, doğa ve kayak turizmi açısından ciddi sonuçlar bekleniyor.<h3>Sıcak Gecelerin Sayısı Artıyor</h3>İsviçre’nin şehirleri de değişimden nasibini alacak. Modeller, Zürih şehir merkezinde tropik gece sayısının (sıcaklığın 20°C’nin altına düşmediği gece) yılda ortalama 8’den 41’e çıkabileceğini gösteriyor. Yeşil ve serin bölgelerde bile bu sayı 18 geceye kadar yükselebilir.<h3>“Her Ondalık Derece Önemli”</h3>Yeni senaryolar, son yıllarda yaşanan aşırı yağışlar, kurak yazlar, sıcak dalgaları ve azalan kar örtüsünün gelecekte daha da şiddetleneceğini ortaya koyuyor.ETH Zürih’ten Prof. Knutti, “Paris Anlaşması’nda belirlenen 1,5 derece hedefi artık neredeyse ulaşılamaz görünüyor. Ancak bu, mücadeleyi bırakmamız gerektiği anlamına gelmiyor. Kaçınılabilecek her ondalık derece, büyük bir fark yaratır.” diyor.

İsviçre küresel ısınmadan en fazla etkilenen ülkeler arasında

İsviçre Konfederasyonu Başkanı Karin Keller-Sutter, başkent Bern’de uluslararası basın mensuplarıyla bir araya gelerek ülkesinin dış ilişkileri, ekonomi politikaları ve güncel uluslararası gündem konularına dair açıklamalarda bulundu.

Bern’de basın buluşması

Keller-Sutter, İsviçre devletinin, vergi mükellefleri ve ekonomiyi etkileyebilecek riskleri azaltmayı hedeflediğini belirtti. Bu konuda referandum düzenlenip düzenlenmeyeceğine ise Federal Parlamento ya da halkın karar vereceğini ifade etti.Yıl boyunca çok sayıda devlet başkanıyla görüştüğünü belirten Keller-Sutter, “Son dönemde daha önce pek rastlanmayan türden birçok endişe bir araya geldi. Ekonomik ve siyasi istikrarsızlık, küresel tartışmaların ana konusunu oluşturuyor. Serbest ticaret ve çok taraflılık büyük bir sınavdan geçiyor.” dedi.İsviçre’nin büyük bir siyasi veya ticari ittifakın üyesi olmadığını hatırlatan Keller-Sutter, bu nedenle özellikle Avrupa Birliği (AB) başta olmak üzere diğer ülkelerle açık ve dengeli ilişkiler yürütmenin büyük önem taşıdığını vurguladı.Bu çerçevede Federal Konsey’in AB ile ilişkileri istikrara kavuşturmak amacıyla bir anlaşma paketi üzerinde müzakereler yürüttüğünü belirten Keller-Sutter, istişare sürecinin tamamlandığını ve Parlamento’ya sunulmadan önce tarafların tutumlarının değerlendirileceğini söyledi. Ayrıca, 2027 yılında bu konuda halk oylaması yapılmasının muhtemel olduğunu kaydetti.Keller-Sutter, ihracat sektörlerinin yeni pazarlara yönelme çabasında olduğunu, İsviçreli şirketlerin pazarlara erişimini kolaylaştırmak için yeni serbest ticaret anlaşmaları yapmaya ve mevcut olanları güncellemeye çalıştıklarını dile getirdi. Bu kapsamda Tayland, Kosova, Malezya ve Güney Ortak Pazarı (MERCOSUR) ile yeni anlaşmalar imzalandığını hatırlattı.Ukrayna ile ticaret anlaşmalarının yenilendiğini belirten Keller-Sutter, “Hindistan ile yapılan anlaşma ekim ayından itibaren yürürlükte. Çin, İngiltere, Meksika ve Güney Afrika Gümrük Birliği gibi ülkelerle olan mevcut anlaşmalar da güncelleniyor.” dedi.<h3>“Türkiye ile çok yakın bir ilişkimiz var”</h3>AA muhabirinin Türkiye-İsviçre ilişkilerine dair sorusunu yanıtlayan Keller-Sutter, “Türkiye ile çok yakın bir ilişkimiz bulunuyor. İsviçre’de çok sayıda Türk vatandaşı yaşıyor. Ülkemizde büyük bir Türk diasporası var ve ticari bağlarımız da oldukça güçlü.” ifadelerini kullandı.Ayrıca İsviçre Konfederasyonu Başkan Yardımcısı ve Ekonomik İşler, Eğitim ve Araştırma Bakanı Guy Parmelin’in geçtiğimiz hafta Türkiye’ye resmi bir ziyarette bulunduğunu hatırlattı.<h3>“Filistin Devleti’ni tanımak için bazı şartlar var”</h3>Keller-Sutter, bazı Avrupa ülkelerinin Filistin’i tanıma kararına ilişkin soruya da şu şekilde yanıt verdi: “Filistin Devleti’ni tanımak için bazı koşulların yerine getirilmesi gerektiğini düşünüyoruz. Öncelikle tüm esirlerin ve cenazelerin ailelerine teslim edilmesi, kalıcı bir ateşkesin sağlanması ve uygulanabilir bir barış planının olması gerekiyor.”İsviçre hükümeti ve Federal Parlamento’nun çoğunluğunun şu anda Filistin’i tanıma yönünde bir karar almayı düşünmediğini belirten Keller-Sutter, “Ancak şartlar olgunlaştığında ve istikrarlı bir yönetim ile seçimler gerçekleştiğinde bu durum değişebilir.” diye konuştu.Gazze’de yaşananların soykırım olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği sorusuna ise, “Bu konuda karar verecek olan uluslararası mahkemelerdir.” yanıtını verdi.ABD’nin İsviçre’ye uyguladığı yüzde 39’luk gümrük vergisine ilişkin soruya Keller-Sutter, “Bu konuda kararı ABD Başkanı Donald Trump verecek. Bu sorunun muhatabı o.” diyerek yanıt verdi ve İsviçreli yetkililerin Amerikalı muhataplarıyla konuyu görüştüklerini belirtti.Gazze’den tıbbi tahliye edilmesi planlanan çocukları bazı İsviçre kantonlarının kabul etmeyeceğine ilişkin tartışmalara da değinen Keller-Sutter, “İsviçre’de sağlık hizmetleri kantonların sorumluluğundadır. Federal hükümetin kendi hastanesi yok. Bu nedenle böyle bir karar öncesinde kantonlara danışılması gerekir.” dedi.Bazı kantonların çocukları kabul ettiğini, bazılarının ise onay vermediğini aktaran Keller-Sutter, bunun kantonların yetki alanına girdiğini ve federal hükümetin bu konuda doğrudan bir karar verme yetkisi bulunmadığını vurguladı.

İsviçre Başkanı Keller-Sutter: Türkiye ile ilişkilerimiz çok yakın

Fiyatların, kiraların, elektriğin ve sağlık sigortası primlerinin yükselmesi, aile bütçeleri üzerinde büyük bir baskı yaratıyor. Bu durumdan en çok orta sınıf etkileniyor ve birçok aile artık harcamalarını dikkatle seçmek zorunda kalıyor. 

Dikkatli bütçe planlaması

İsviçre’de bir ailenin yaşam maliyeti büyük ölçüde yaşadığı yere bağlı. Sağlık sigortası primleri, elektrik ücretleri ve kiralar kantondan kantona önemli ölçüde değişiyor.RTS’de yayınlanan Basik adlı programda, üç aile bütçelerini nasıl yönettiklerini anlattı.<h3>Fribourg: Orta sınıf için bir sığınak</h3>Émilie Michel, işinden ayrılmaya karar verdiğinde aile, yılda 30.000 frank daha az gelirle tek maaşa geçmek zorunda kaldı. Alışkanlıklarını değiştirip yaşamlarını yeniden organize eden çift, buna rağmen Fribourg kantonunda ev sahibi olmayı başardı.Benzer şekilde José-Sylvain Bureau ve Frédérique Delacombaz çifti de mali olarak zorlu dönemler geçirdikten sonra tasarruflu yaşam alışkanlıkları geliştirdi. İkinci el alışveriş, hafta sonu indirimleri ve uygun fiyatlı market alışkanlıkları sayesinde hem harcamalarını azalttılar hem de yaşam kalitelerini korudular. Bulle kentinde yaşamayı seçmeleri, maliyetleri düşürmelerine yardımcı oldu.<h3>Cenevre: En pahalı şehirlerden biri</h3>Marie Bonhote, Cenevre’de yaşayan ve iki çocuğuna bakan bir anne. Dünyanın en pahalı şehirlerinden birinde %80 oranında çalışarak ay sonunu zor getiriyor. Bütçesini dikkatle planlaması gerekiyor; kuaför ya da ailece kısa hafta sonu kaçamakları gibi küçük zevkler artık lüks haline gelmiş durumda.Bu üç hikâye, İsviçre’de orta sınıfın giderek artan yaşam maliyetleriyle nasıl mücadele ettiğini ve birçok ailenin “tasarruflu yaşama”nın yeni norm haline geldiğini gösteriyor.

Orta sınıf artan giderlerle nasıl baş ediyor?

İsviçre’nin Solothurn kantonunda faaliyet gösteren ötanazi derneği Pegasos, son dönemde İngiltere’deki ailelerin sert eleştirilerine hedef oldu. 

Ölüm yardımı mı, ticari hizmet mi? 

Bazı aileler, derneğin ölüm yardımı (asiste intihar) kararlarını yeterli tıbbi değerlendirme yapılmadan onayladığını iddia ediyor. Dernek ise hem İsviçre yasalarına hem de etik ilkelere bağlı olduklarını savunuyor.<h3>“Tatile gidiyorum demişti, oysa ölmeye gitti”</h3>Londra yakınlarında yaşayan Judith Hamilton, 47 yaşındaki oğlu Alastair’ın trajik ölümünü hâlâ kabullenemediğini söylüyor. Alastair, annesine Paris’e tatile gideceğini söylemiş, ancak birkaç gün sonra İsviçre’ye uçtuğu ve Pegasos’un desteğiyle yaşamına son verdiği ortaya çıkmıştı. Hamilton, “Beni öpüp ‘Seni seviyorum anne’ dedi. Meğer bu, vedasıymış.” sözleriyle yaşadığı şoku anlattı. Oğlu ciddi bir hastalığın son evresinde değildi, sadece uzun süredir nedeni bilinmeyen karın ağrılarından şikâyetçiydi. Anneye göre, “Hayatı mükemmel değildi ama hâlâ yaşamaya değerdi.”<h3>“Bir hizmet satın alır gibi”</h3>Hamilton, oğlunun banka hesaplarını incelerken Pegasos’a yapılan 12.000 franklık bir ödeme fark etti. “Sanki bir mağazadan hizmet satın alır gibi. Paranız varsa ölüm hakkı da varmış gibi görünüyor.” dedi.Benzer bir eleştiri, kardeşi Anne’i kaybeden David Canning’den de geldi. Canning, sürecin tıbbi ve psikolojik incelemelerle günler süreceğini düşündüğünü, ancak “her şeyin bir sabah içinde tamamlandığını” söyledi.<h3>Pegasos: “Her vaka dikkatle inceleniyor”</h3>Pegasos, kamuoyu baskısına rağmen sessizliğini büyük ölçüde korudu. Ancak dernek çalışanlarından Sean Davidson, RTS’ye yaptığı açıklamada, örgütün İsviçre yasalarına tamamen uygun hareket ettiğini savundu: “Süreç basit ama yasalara titizlikle uyuluyor. Tüm tıbbi belgeler detaylı inceleniyor, kapsamlı psikiyatrik değerlendirmeler yapılıyor.”Davidson, bazı hatalar yapıldığını kabul ederek, bu durumun politika değişikliğine yol açtığını söyledi. Artık Pegasos’un yeni kuralına göre, yardım talep eden herkes ailesini bilgilendirmek zorunda.<h3>“Bir WhatsApp mesajıyla uyarıldım”</h3>Ancak bu önlemler herkesi ikna etmiş değil. İngiliz Megan Royal, annesinin bu yaz Pegasos’un yardımıyla yaşamına son verdiğini anlatarak, derneği “soğuk ve duyarsız” olmakla suçladı: “Beni sadece bir WhatsApp mesajıyla bilgilendirdiler. Bu bir saygısızlık, hiçbir insani yönü yoktu.”Royal’in annesi, aile onay sürecinde kendini kızı olarak tanıtıp e-posta göndermiş, kimlik kontrolü yapılmamıştı. Pegasos, bu olay sonrası artık video aramasıyla kimlik doğrulaması yapacağını açıkladı. Ancak Megan için bu, geç kalmış bir adım.<h3>Her yıl yüzlerce kişi Pegasos’un kapısını çalıyor</h3>Pegasos’un verilerine göre, her yıl 200 ila 300 kişi derneğin yardımıyla yaşamına son veriyor. İsviçre’de ötanazi yasal olmakla birlikte, bu tür kuruluşların etik sınırları sık sık tartışma konusu olmaya devam ediyor.

İngiliz ailelerden İsviçreli ötanazi kuruluşu Pegasos’a sert suçlama

Lugano mahkemesi, sosyal medya üzerinden zengin kişileri izleyip ardından bu kişilerin evlerini soydukları belirlenen bir çiftin davasında karar verdi. 

Lugano’da hapis kararı

Savcı Veronica Lipari, suçların “alıştığımızın dışında bir yönelim” taşıdığını belirtirken, 27 yaşındaki Ukraynalı kadın sanık üç yıl hapis cezasına çarptırıldı. İddialara göre çift, Tessin’de gerçekleştirdikleri iki soygunda yaklaşık yarım milyon frank elde etti.Mahkeme kayıtlarına göre sanık kadın siber güvenlik uzmanı ve kurbanlarının sosyal medya hesaplarını izleyip zengin ve yalnız yaşayanlara ait bilgileri topladı. Elde ettiği veriler ışığında partnerine uzaktan talimat vererek evlere girilmesini sağladı; hedeflenen kasalar boşaltıldı. Kadın, kısa süreli bir dönüşte Tessin’de tutuklandı. Partnerin ise muhtemelen çalıntı parayla Ukrayna’ya kaçtığı belirtiliyor.Bu olay, “upload kuşağı” ve dijital izlerin tehlikelerine dikkat çekiyor. Siber güvenlik uzmanı Elisa Nannini’nin RSI’ye yaptığı açıklamaya göre, sosyal medyada paylaşılan günlük bilgiler, konum verileri ve açık profiller, kötü niyetli kişilerin hedef seçmesini kolaylaştırıyor. Nannini, özellikle akıllı saatler gibi cihazların sağladığı konum verilerinin risk taşıdığını vurguluyor: eğer profiller ve uygulama ayarları halka açıksa, bir kişinin konumu ve rutinleri kolayca ortaya çıkarılabiliyor.Nannini ayrıca yapay zekânın bu tür suçları hızlandırdığını söylüyor. “Bazı yazılımlar, bir kişi hakkında çok kısa sürede ve büyük miktarda bilgi toplayabiliyor,” diyen uzman, korunma yolları olarak şunları öneriyor:<ul><li>Sosyal medya ve uygulama gizlilik ayarlarını en kısıtlayıcı düzeye getirmek,</li><li>Kullanılmayan hesapları silmek,</li><li>Hesap açarken aynı kullanıcı adını ve e-postayı sürekli kullanmamak, farklı e-posta adresleri tercih etmek,</li><li>Konum paylaşan uygulamaların kullanımına dikkat etmek ve gerektiğinde konum servisini kapatmak,</li><li>Akıllı cihazlardaki veri paylaşım izinlerini gözden geçirmek.</li></ul>Dava, kişisel bilgilerin çevrimiçi paylaşılmasının somut sonuçlarını gösteren çarpıcı bir örnek oldu. Yetkililer ve uzmanlar, bu tür istihbarat toplama yöntemlerine karşı bireyleri daha dikkatli olmaya çağırıyor.

 Sosyal medya paylaşımları soyguna davetiye çıkardı

İsviçre’nin Aargau kantonuna bağlı Brugg kentinde, Ağustos ayından bu yana şehir merkezinde ve tren istasyonu çevresinde uygulanan alkol yasağı devam edecek.

Alkol yasağı kalıcı mı olacak?

Başlangıçta geçici olarak planlanan uygulama, şehirdeki alkol ve uyuşturucu kullanımına bağlı olayları azaltmak ve kamu güvenliğini artırmak amacıyla hayata geçirilmişti.Ekim sonunda sona ermesi beklenen yasak, Belediye Meclisi kararıyla Mart 2026’ya kadar uzatıldı.<h3>Yetkililer: “Yasak etkili oldu”</h3>Brugg Belediye Başkanı Barbara Horlacher ve Bölge Polisi Müdürü Andreas Lüscher, yasağın şehirde olumlu sonuçlar doğurduğunu açıkladı. Lüscher, ilk günlerde bazı vatandaşların özgürlüklerinin kısıtlandığını düşündüklerini, ancak kısa sürede uygulamayı benimsediklerini söyledi:“İlk günlerde tepki gösterenler oldu, fakat insanlar kurallara uydu. Gruplar artık eski kalabalıklar halinde toplanmıyor; olay sayısı ve polis müdahaleleri belirgin biçimde azaldı.”<h3>Yeni adım: Kamera sistemi geliyor</h3>Belediye, alkol yasağının uzatılmasının yanı sıra 2026’nın ilk çeyreğinde video izleme sistemleri kurmayı planlıyor. Kamera yerleştirilecek alanlar “riskli noktalar” olarak belirlenecek. Polis, bu sistem sayesinde olaylara daha hızlı müdahale edebileceğini ve caydırıcılık etkisi yaratacağını düşünüyor.Ayrıca şehir yönetimi, uzun vadede sosyal destek amaçlı bir “gassenküche” (sokak mutfağı) ve kontrollü tüketim alanı açmayı planlıyor. Bu, yasaktan farklı olarak “zarar azaltıcı” bir önlem olacak. Ancak henüz projenin yeri ve zamanı netleşmedi.<h3>Diğer şehirler temkinli</h3>Brugg’un uygulaması İsviçre’de şu an için tek örnek konumunda. Benzer bir yasak Chur kentinde tartışılıyor, ancak henüz karar verilmiş değil. Chur’da 2020 yılına kadar gece saatlerinde alkol yasağı uygulanmış, daha sonra kaldırılmıştı.Solothurn ve Aarau kentlerinde ise şu anda bir yasak gündemde değil. Aarau yetkilileri, Brugg’taki durumun kendi şehir yapılarıyla kıyaslanamayacağını belirterek genel bir alkol yasağına karşı temkinli duruyor.<h3>Genel değerlendirme</h3>Brugg örneği, İsviçre’de küçük şehirlerin kentsel güvenlik, toplumsal huzur ve kamusal alan kullanımı konusunda ne tür adımlar attığını göstermesi açısından dikkat çekiyor. Yetkililer, yasağın devamı sayesinde şehir merkezindeki olumsuz sahnelerin azaldığını ve halkın genel olarak uygulamadan memnun olduğunu ifade ediyor.

Alkol yasağı etkili oldu – Brugg güvenlikte rahat nefes aldı

İsviçre’nin Aargau kantonunda planlanan Windpark Lindenberg projesi, Beinwil im Freiamt halkı tarafından reddedildi. 

Beinwil halkı rüzgar enerjisine “Hayır” dedi

Yaklaşık 16 yıldır planlama aşamasında olan proje, üç adet 230 metre yüksekliğinde rüzgar türbini içeriyordu ve yılda 25 gigawatt saat elektrik üretmesi bekleniyordu – bu da yaklaşık 5600 hanenin enerji ihtiyacına denk geliyordu.Beinwil’de yapılan olağanüstü halk oylamasında 315 “hayır” oyuna karşı 197 “evet” oyu çıktı. Bu sonuçla, bölgenin doğa koruma alanında rüzgar türbinleri için özel bir inşaat bölgesi oluşturulmasına izin verilmedi. Oylamaya katılım oranı yüksek olduğu için karar kesinleşti ve referandum hakkı doğmadı.<h3>Beinwil Belediyesi karardan memnun ama şaşkın</h3>Beinwil Belediye Başkanı Stefan Zemp, belediye meclisinin projeyi desteklediğini ancak çıkan sonucun “açıklık getirmesi açısından iyi olduğunu” söyledi. Zemp, “Uzun süredir konuyu tartışıyorduk. Son haftalarda taraflar daha aktif oldu ama halk artık bir karar vermek istiyordu. Çoğunluk, doğa ve dinlenme alanlarını korumaktan yana tavır aldı,” dedi.<h3>16 yıllık planlama ve tartışmalar</h3>Windpark Lindenberg, Aargau kantonundaki ilk rüzgar santrali olacaktı. Proje, Aargau ile Luzern kantonlarının sınırında planlanmıştı. Komşu Luzern kantonuna bağlı Hitzkirch belediyesi, işletmeci Windpark Lindenberg AG ile daha önce mali tazminat anlaşması imzalamıştı.Proje başlangıcından bu yana çeşitli çevre örgütlerinden destek almıştı. WWF Aargau, Pro Natura Aargau ve Kanton Çiftçiler Birliği, sürdürülebilir enerjiye geçişi desteklediklerini açıklamışlardı. Ancak Pro Lindenberg derneği ve Freie Landschaft Schweiz gibi çevre ve manzara koruma odaklı gruplar, projenin doğayı ve bölgenin görünümünü olumsuz etkileyeceğini savundu.<h3>Farklı tepkiler</h3>Proje karşıtı Pro Lindenberg Derneği, çıkan sonucu “güçlü bir mesaj” olarak nitelendirdi ve bu kararın ulusal ölçekte “rüzgar enerjisine bakışta yeniden değerlendirme” başlatmasını umduklarını belirtti.Buna karşın Pro Wind Aarau derneği, kararı büyük bir hayal kırıklığı olarak yorumladı: “Yıllarca süren hazırlıklar boşa gitti. Gemeinde yedi milyon franklık gelirden ve bölge için önemli bir enerji yatırımından vazgeçti,” açıklamasını yaptı.Projenin ana yatırımcısı AEW Energie AG’den David Gautschi ise karardan üzüntü duyduğunu ifade etti: “Bu proje çevre açısından da kabul edilebilirdi; hiçbir doğa koruma örgütü itiraz etmemişti. Bundan sonra tüm seçenekleri değerlendireceğiz – proje yeniden planlanabilir ya da tamamen iptal edilebilir.”

Aargau’nun İlk Rüzgar Santrali Olacaktı – 16 Yıllık Proje Askıya Alındı

İsviçre’de inme (AVC) kaynaklı ölümler, Dünya İnme Günü vesilesiyle yayımlanan ulusal bir çalışmaya göre son 20 yılda yüzde 50 azaldı.

Sağlıklı yaşam tarzıyla önlenebilir

2004–2017 yılları arasında, inme kaynaklı ölüm oranı kadınlarda 100.000 kişide 77,5’ten 38,5’e, erkeklerde ise 56,1’den 27,2’ye geriledi. İnme geçiren hastalar arasında ölüm oranı da yüzde 22,7’den yüzde 10,5’e düştü.Bu iyileşme, özellikle:<ul><li>Daha etkili önleme çalışmaları ile halkın risk faktörleri ve belirtiler (ani felç, konuşma bozukluğu) konusunda bilinçlendirilmesi,</li><li>Hızlı müdahale ve uzman merkezlerde tedavi,</li><li>Acil dönemde uygulanan tedavi yöntemlerindeki ilerlemeler sayesinde gerçekleşti.</li></ul>Aynı dönemde, teşhis edilen inme vakalarının sayısı neredeyse iki katına çıkarak yılda 14.000’den 26.000’in üzerineyükseldi; bu artış, daha iyi tarama ve veri toplama yöntemlerine bağlanıyor.Uzmanlar, inme vakalarının yarısından fazlasının hâlâ uygun önlem ve sağlıklı yaşam tarzıyla önlenebileceğini belirtiyor. İsviçre Kardiyoloji Vakfı, bilinçlendirme ve bilgilendirme çalışmalarının devam etmesi gerektiğini vurgulayarak, her önlenen inmenin bir hayatı kurtardığını hatırlatıyor.

İsviçre’de inme kaynaklı ölümler son 20 yılda yarı yarıya azaldı

İsviçre’de federal kurumlar, vatandaşların kişisel verilerinin işlenmesine ilişkin kayıt tutma zorunluluğu nedeniyle milyonlarca frank harcıyordu. Ancak bu uygulamanın yarattığı “bürokrasi canavarı” artık dizginleniyor. 

Sadece riskli veriler izlenecek

Federal Mali Denetim Kurumu’nun (EFK) müdahalesiyle, bu zorunluluk bundan sonra yalnızca yüksek riskli veriler için geçerli olacak.<h4>Her işlem kayda geçiyordu</h4>Federal yönetim, ülkede yaşayan neredeyse herkes hakkında çok sayıda kişisel veriye sahip: adres, sağlık bilgileri, dini inançlar, sabıka kayıtları gibi. Bugüne kadar bu verilerle ilgili her işlem – okunması, değiştirilmesi, kaydedilmesi veya silinmesi – otomatik olarak kayda geçiyordu. 2019’da yürürlüğe giren bu zorunluluk, o dönemde hem iş dünyası hem de bazı veri koruma uzmanları tarafından gereksiz ve masraflı olarak eleştirilmişti.<h4>Yüksek maliyet, düşük fayda</h4>Federal Bilişim Dairesi’ne göre sistemin ilk kurulum maliyeti 165 milyon frank, yıllık bakım ve işletme gideri ise 32 milyon frank civarındaydı. Mali Denetim Kurumu bu maliyeti aşırı buldu ve doğrudan Federal Konsey’e başvurarak uygulamanın gözden geçirilmesini istedi. Kurum sözcüsü Thomas Brückner, yapılan düzenlemeyi şöyle özetledi:“Protokol zorunluluğu artık tüm veriler için değil, yalnızca riskli veriler için geçerli olacak. Bu sayede maliyetler önemli ölçüde azalacak.”<h4>Uzlaşı ama tam çözüm değil</h4>Brückner, uygulamanın tamamen kaldırılmamasını “yarım bir çözüm” olarak değerlendirdi:“Bürokrasi canavarı tamamen yenilmedi, sadece sakinleştirildi. Yine de gereksiz masrafların azaltılması açısından bu uzlaşmayı destekliyoruz.”<h4>Neden her şey kayda geçiyordu?</h4>Adalet Bakanlığı, uygulamanın esas olarak AB ile ceza hukuku alanındaki veri paylaşımı gereklilikleri nedeniyle getirildiğini açıkladı.Bakanlığa göre Fransa gibi ülkelerde de kayıt tutma zorunluluğu temel bir güvenlik önlemi olarak görülüyor. Bu nedenle İsviçre’nin de kamu kurumlarında birlikte çalışabilir veri güvenliği standartları oluşturmak istediği belirtildi.<h4>Eleştiriler sonuç verdi</h4>İş dünyasından gelen tepkiler — “Avrupa’dan gereksiz bürokrasi ithalatı” şeklindeki eleştiriler — sonunda karşılık buldu.Federal Konsey’in önümüzdeki haftalarda daha sadeleştirilmiş bir protokol sistemine resmen onay vermesi bekleniyor. Bu sayede hem veri güvenliği korunacak hem de kamu yönetiminde milyonlarca franklık tasarruf sağlanacak.

İsviçre veri korumasında yeni dönem: Bürokrasi azalıyor

Federal Sağlık Bakanı Elisabeth Baume-Schneider, kanton temsilcileri, sigorta şirketleri, doktorlar ve hastane yöneticileriyle yürütülen üç turluk görüşmelerin ardından anlaşmayı kamuoyuna duyurdu.

İsviçre’den 38 maddelik sağlık reçetesi

İsviçre’de sağlık sisteminin farklı aktörleri, artan sağlık harcamalarını kontrol altına almak için 38 maddelik bir önlem paketi üzerinde uzlaştı.&nbsp;Bu önlemlerle yılda yaklaşık 300 milyon İsviçre frangı tasarruf edilmesi hedefleniyor. Bu miktar, ülke genelindeki sağlık sigortası primlerinin yaklaşık yüzde birine denk geliyor.Hedef: Bürokrasi ve gereksiz tedavileri azaltmak Federal İçişleri Dairesi’nin (EDI) açıklamasına göre, alınacak önlemler arasında en önemli maddelerden biri, sağlık sigortalarının idari giderlerinde yılda yüzde 2 oranında kesinti yapılması. Bu da yılda yaklaşık 40 milyon franklık bir tasarruf anlamına geliyor.Ayrıca, yanlış veya gereksiz tedavelerin önüne geçmek için yeni tedavi kılavuzları hazırlanacak. Sigortalıların daha iyi bilgilendirilmesi, muadil ilaçların (generiklerin) kullanımının artırılması ve yüksek katılım payı sistemlerinin daha şeffaf hale getirilmesi de planlanıyor.“Gereksiz tetkikler yapılmayacak” İsviçre Doktorlar Birliği (FMH) Başkanı Yvonne Gilli, örnek olarak sırt ağrısı vakalarına değinerek, “Tıbbi açıdan acil bir durum yoksa, ilk altı hafta içinde MRI gibi görüntüleme yöntemleri kullanılmamalı” dedi. Bu tür tetkiklerin erken dönemde hastalara bir fayda sağlamadığını belirtti.EDI, bu düzenlemelerin tıbben gerekli hizmetleri kısıtlamayacağını ve önlemlerin çoğunun yasal değişikliğe gerek kalmadan hızla uygulanabileceğini duyurdu. Yuvarlak masa görüşmelerinin 2026’da devam etmesi planlanıyor.Farklı kesimlerden tepkiler Yeni sigortacılar birliği prio.swiss Başkanı Felix Gutzwiller, süreci “katılımcı ve yapıcı” bulduğunu belirtti. Kantonlar konferansı başkanı Lukas Engelberger ise, özellikle hastane tedavilerinin daha fazla ayakta (ambulant) yapılması yönündeki adımı memnuniyetle karşıladıklarını söyledi.Öte yandan, İsviçre Kimya, İlaç ve Yaşam Bilimleri Birliği (Scienceindustries), alınan önlemler konusunda uyarıda bulundu. Açıklamada, “Artık tasarruf sınırına gelindi. Bu önlemler, ilaç sektörüne yaklaşık 50 milyon franklık bir kayıp getirebilir” denildi.

Doktorlardan sigortacılara: İsviçre Sağlık Sistemi el ele tasarrufa gidiyor

Avustralya’da bu yıl görülen olağanüstü güçlü grip dalgası, İsviçre için bir uyarı olarak değerlendiriliyor. Ülkede hastaneler, ağır hastaların sayısı artınca bazı ameliyatları ertelemek zorunda kaldı. 

Covid ve RS virüsü yükselebilir

Uzmanlara göre, güney yarımkürede yaşanan bu durum, Avrupa’da yaklaşan grip sezonu hakkında ipuçları veriyor.ETH Zürih’ten biyostatistikçi Prof. Dr. Tanja Stadler, “Avustralya’ya bakmak, bizi nelerin bekleyebileceğini anlamamıza yardımcı oluyor” diyor. Ancak tablo, hangi virüs türünün baskın olduğuna ve toplumun aşılanma oranına göre değişebilir.Sağlık Dairesi temkinli İsviçre Federal Sağlık Dairesi (BAG) ise temkinli davranıyor. Kuruma göre Avustralya’daki verilerden doğrudan bir tahmin yapmak mümkün değil. Bununla birlikte, Covid-19 vakalarının da yeniden artışta olması hastaneler için risk oluşturuyor. Stadler’e göre, “Asıl tehlike, grip, Covid ve RS virüslerinin aynı dönemde zirve yapması.”Aşı, ağır hastalığı önlüyor Avustralya örneğinde hastaneye kaldırılanların çoğu aşısız kişilerdi. Bu da grip aşısının ağır hastalık riskini belirgin şekilde azalttığını gösteriyor. BAG, bu kış için yeterli miktarda aşı bulunduğunu bildirdi: geçen kışa göre 1,2 milyon doz daha fazla.Kasım ortasında ulusal aşı haftası Kasım ortasında aile hekimleri, eczaneler ve federal makamlar tarafından ulusal grip aşı haftası düzenlenecek. Kampanyayla özellikle risk gruplarının — yaşlılar, kronik hastalar ve sağlık çalışanları — aşılanması teşvik edilecek.

İsviçre’de grip sezonu başlıyor: Aşı haftası yolda

İsviçre’de sigortalılar, her yıl Kasım ayı sonuna kadar temel sağlık sigortası (Grundversicherung) sağlayıcısını değiştirebiliyor. Bu yıl ortalama %4,4’lük bir prim artışı bekleniyor; bazı bölgelerde veya yaş gruplarında bu oran daha da yüksek olabilir.

Değişimle tasarruf etmek mümkün mü?

Bu nedenle birçok kişi, daha uygun primler için sigorta değişikliğini değerlendiriyor. SRF tüketici dergisi «Espresso»’dan Stefan Wüthrich, konuyla ilgili en önemli soruları yanıtlıyor.<h3>Sigorta değiştirmek mantıklı mı?</h3>Genel bir kural yok; ancak çoğu durumda değişim ciddi tasarruf sağlayabiliyor. Kişisel tasarruf potansiyeli, Federal Hükûmet’in prim karşılaştırma platformu (priminfo.ch) üzerinden hesaplanabiliyor.Değişiklik yapmak istemeyen ama yine de prim ödemelerini düşürmek isteyen kişiler için:<ul><li>Alternatif sigorta modelleri (ör. tele-tıp modeli) tercih edilebilir.</li><li>Franchise (katılım payı) miktarını artırmak da primleri azaltır. Uzmanlar, genellikle en düşük (300 CHF) veya en yüksek (2500 CHF) franchise’ı öneriyor.</li></ul><h3>Ne zamana kadar değişiklik yapılabilir?</h3>Sigorta iptali, Kasım ayının son iş gününe kadar mevcut sigortaya ulaşmış olmalı. Bu yıl son tarih 28 Kasım.Federal Sağlık Dairesi (BAG) web sitesinde örnek iptal mektupları bulunuyor. Tüketici Koruma Vakfı (Stiftung für Konsumentenschutz) da yeni sigorta kaydı ve eski sigortadan çıkış belgelerini otomatik olarak oluşturabiliyor.Uzmanlar, iptalin taahhütlü posta (Einschreiben) yoluyla yapılmasını öneriyor.<h3>Yeni bir sigorta nasıl seçilir?</h3>İnternette “Krankenkassenwechsel” (sigorta değişikliği) araması yapıldığında birçok karşılaştırma sitesi çıkar; ancak bunların çoğu sigorta şirketleri tarafından işletilen ticari platformlardır.Bağımsız ve güvenilir olanlar:<ul><li><a href="http://www.priminfo.ch">www.priminfo.ch</a> (Federal platform)</li><li>Stiftung für Konsumentenschutz’un ücretsiz karşılaştırma aracı</li></ul><h3>Değişim öncesinde nelere dikkat edilmeli?</h3>Temel sigortanın kapsamı tüm şirketlerde yasayla aynıdır. Ancak müşteri hizmetleri kalitesi, işlem süreleri ve iletişim açısından farklar olabilir.Alternatif modellerde şu kısıtlamalar olabilir:<ul><li>Önce tele-tıp hattını arama zorunluluğu,</li><li>Jenerik ilaçları tercih etme yükümlülüğü (tıbben engel yoksa).</li></ul>Bu nedenle Genel Sigorta Şartlarını (AVB) dikkatlice okumak, beklenmedik durumları önler.<h3>Sigorta değişikliği sağlık sistemindeki genel maliyetleri düşürür mü?</h3>Kısmen. Daha fazla kişi ucuz modelleri tercih ettiğinde, rekabet artar ve uzun vadede sistem genelinde maliyet bilinci güçlenir. Ancak bireysel düzeyde etki sınırlıdır.<h3>Ne zaman sigorta değiştirilmemeli?</h3>Eğer mevcut sigortadan belirli bir tedavi veya ilaç için maliyet onayı (Kostengutsprache) alınmışsa, dikkatli olunmalıdır. Yeni sigorta bu onayı tanımayabilir. Bu durumda, yeni sigortadan yazılı onay almak önerilir.

İsviçre’de sağlık sigortası değişikliği: Bilmeniz gerekenler

Bern kantonunda, Niederwangen’da inşa edilen ve yaklaşık 1.400 polis personeline ev sahipliği yapacak yeni polis merkezinde, kayıt dışı çalışma (Schwarzarbeit) şüphesi ortaya çıktı.

Kanton yetkilileri şaşkın

İnşaat, kanton genelindeki en büyük kamu projelerinden biri olarak öne çıkıyor. Proje maliyeti ise 370 milyon frankı aşıyor.<h3>Çalışma Koşulları Kontrol Ediliyor</h3>Haziran ayında yapılan rutin bir denetimde, Bern İş Piyasası Denetimi bazı düzensizlikler tespit etti. Bern Ekonomi Dairesi, SRF’ye yaptığı açıklamada, şu an denetim raporunun incelendiğini ve olası bir yasal sürecin değerlendirildiğini belirtti:“Raporumuzu aldık ve şimdi ilgili kişilerin doğru şekilde kayıtlı olup olmadığını kontrol ediyoruz. Konu birden fazla kişiyi kapsıyor.”Kontrol edilen noktalar arasında:<ul><li>AHV (emeklilik sigortası) primlerinin ödenip ödenmediği</li><li>Kaza sigortasının olup olmadığı</li><li>Yabancı işçilerin gelir vergisi ödeyip ödemediği yer alıyor.</li></ul>Olası ihlaller tespit edilirse, durum ilgili savcılık veya denkleştirme kurumuna iletilecek.Bern Kanton İnşaat Direktörü Christoph Neuhaus, SRF’nin sorusu ile durumdan haberdar oldu ve şaşkınlığını şu sözlerle dile getirdi:“Son 7 yılda kanton inşaatlarında sadece bir ihlal bildirilmişti.”Neuhaus, denetimlerin çalışmasından memnun olduğunu belirterek, sürecin hala devam ettiğini ve kimseyi ön yargıyla değerlendirmemek gerektiğini vurguladı.<h3>Müteahhit Şirket Şüpheden Habersiz</h3>İnşaatı yöneten genel müteahhit HRS, daha önce Zürich Polis ve Adalet Merkezi’ni de inşa etmişti. HRS Medya Sözcüsü Hans Klaus, tüm işçilerin kayıtlı olduğuna ve güvenlik kontrollerinin sıkı tutulduğuna dikkat çekti:“Kayıt dışı çalışmayı önlemek için tüm önlemleri alıyoruz. Güvenlik firmaları ve giriş kontrolleri ile bunu sağlıyoruz.”Ancak Thomas Kräuchi (Ekonomi Dairesi), kayıt dışı çalışmanın kamu veya özel inşaatlarda tamamen önlenemeyeceğini belirtiyor:“Özellikle çok sayıda paydaşın yer aldığı karmaşık projelerde ekstra dikkat gerekiyor.”Niederwangen’deki şüphenin doğrulanıp doğrulanmayacağı, önümüzdeki haftalarda yapılacak denetimlerin sonuçlarına bağlı olacak.

Bern Polis Merkezi inşaatında kayıt dışı çalışma şüphesi

İsviçre Federal Demiryolları (SBB), Transport Polisi personelinin kullandığı bodycam’lerin başarısından sonra, bu kameraların tren görevlileri (kontrolörler) tarafından da kullanılması olasılığını araştırıyor.

Yeni güvenlik adımı

SBB Medya Sözcüsü Mara Zenhäusern, tren görevlilerinin her gün sözlü veya fiziksel saldırılara maruz kaldığını belirterek: “Bu nedenle, bodycam’leri tren görevlilerinin kullanımına da sunup sunamayacağımızı inceliyoruz. Kullanım tamamen gönüllülük esasına dayalı olacak.”<h3>Pilot Projesi ile Deneyim Toplanacak</h3>SBB, bodycam kullanımını genişletmeden önce yasal ve veri koruma ile ilgili soruları çözmek istiyor. Çünkü tren görevlileri güvenlik personeli değil ve kameraların kullanımı farklı hukuki şartlar doğuruyor.SEV Sendikası’ndan René Zürcher, bodycam’lerin personelin talebi üzerine zorunlu olmadığını, ancak güvenlik açısından yararlı olabileceğini belirtiyor. Zürcher, bu kameraların personel eksikliğinin bir bahanesi olarak kullanılmaması gerektiğini de vurguluyor.Özellikle Eylül ayında bir tren görevlisinin ağır biçimde saldırıya uğraması örneği, bodycam ve yeterli personel sayısının önemini gösteriyor: “İki kişi olsalardı, belki de bu olay yaşanmayacaktı. Hem daha fazla personele hem de bodycam’e ihtiyaç var.”<h3>Transport Polisi Bodycam’lerde Başarı Sağladı</h3>Transport Polisi’nin Sandro Zumstein, kameraların bir yıldır patrolling sırasında etkili bir şekilde kullanıldığını doğruluyor. Başlangıçta bazı kameraların yanlışlıkla açılmadığı veya unutulduğu durumlar olmuş, ancak şimdi personel kameraları etkin şekilde kullanabiliyor.<h3>SBB, Video Gözetimini Genişletiyor</h3>SBB sadece tren görevlilerinin bodycam kullanımını değil, trenler ve istasyonlarda video gözetimini de artırmayı planlıyor. Halihazırda:<ul><li>Trenlerde 26.000 kamera mevcut</li><li>İstasyonlarda 2.500 kamera ile gözetim sağlanıyor</li><li>Önümüzdeki dönemde daha fazla kamera devreye alınacak</li></ul>Amaç, hem personel güvenliğini artırmak hem de olası olaylarda kanıt toplama sürecini desteklemek.

SBB, Tren görevlileri için Bodycam pilot projesi başlatıyor

Bern kentinde bulunan Fikri Mülkiyet Enstitüsü (IGE), çalışanlarının zihinsel performansını desteklemek amacıyla sekiz yıl boyunca yaklaşık 52.500 İsviçre Frangı değerinde kuruyemiş satın aldı. Enstitü, çalışanlarına “beyin gıdası” olarak nitelendirilen bu atıştırmalıkları ücretsiz sunuyor.

Badem, ceviz, fındık ve kaju...

IGE, İsviçre’de patent, marka ve tasarım haklarını denetleyen federal bir kurum. Burada görev yapan uzmanlar, çoğu zaman karmaşık hukuki ve teknik sorularla uğraşıyor — tıpkı geçmişte burada çalışmış olan ünlü fizikçi Albert Einstein gibi. Enstitüdeki kararlar bazen oldukça ilginç:<ul><li>İsviçre Meyve Birliği’nin elma logosu, Apple’ın markasıyla karışabilir mi? (Hayır.)</li><li>Yapay zekâ tarafından geliştirilen bir ürün patentlenebilir mi? (Hayır, yalnızca insanlar mucit sayılıyor.)</li><li>İsviçre hokey takımı formasında ülke arması kullanabilir mi? (Normalde hayır, ama kurum esnek davrandı.)</li></ul>Bu yoğun zihinsel temponun ortasında, IGE yönetimi çalışanların sağlıklı beslenmesini desteklemek amacıyla ofislere badem, ceviz, fındık ve kaju karışımları yerleştirdi. Enstitü sözcüsü, bunun “çalışan sağlığı ve motivasyonu açısından küçük ama etkili bir uygulama” olduğunu belirtti.Konuyla ilgili bir denetim raporu yayımlayan Federal Mali Denetim Ofisi (EFK), harcamanın usule uygun yapıldığını ve herhangi bir suistimal olmadığını doğruladı. Harcama sekiz yıla yayılıyor ve kişi başına haftalık ortalama yaklaşık 40 rappen (yaklaşık 15 kuruş) gibi oldukça düşük bir maliyete denk geliyor.Ayrıca kurum, çalışanlarına her katta taze meyve de sunuyor. Bu girişim, “kurumsal sağlık yönetimi” kapsamında değerlendiriliyor.Öte yandan, bazı vatandaşlar bu tür masrafların vergiyle karşılandığını düşünebilir. Ancak IGE, devlet bütçesinden değil, patent ve marka başvuru ücretlerinden elde ettiği gelirlerle kendi finansmanını sağlıyor. Kısacası, “zekâ üretenler, zekâyı besliyor.”

İsviçre Patent Kurumu, sağlıklı beslenmeye 52.500 frank ayırdı

Düşük kaliteli ve kısa ömürlü “fast fashion” (hızlı moda) ürünlerinin yarattığı devasa tekstil atığı sorunuyla karşı karşıya kalan İsviçre tekstil sektörü, sürdürülebilir bir çözüm için geri dönüşüm yapısını devreye sokmaya hazırlanıyor. 

Sektörel bir anlaşma planlanıyor

Bir yıl önce başlatılan ve sektör firmalarının önden yaptığı katkılarla finanse edilen proje, giderek somutlaşıyor.Sektörün çatı kuruluşu Swiss Textiles, bu amaçla Fabric Loop adlı bir şirket kurdu. Şu ana kadar Calida, PKZ ve Switcher gibi tanınmış markalar da dâhil olmak üzere yaklaşık on beş İsviçreli firma projeye katıldı.Fabric Loop’un hedefi, gelecek yıl içinde tüm sektörün projeye katılımını sağlamak. Ancak proje henüz bazı zorluklarla karşılaşıyor. Swiss Textiles yönetim kurulu üyesi Adrian Ruhstaller, yaptığı açıklamada, “Sürdürülebilir ve kaliteli ürünler üreten şirketler projeye oldukça açık ve destekleyici davranıyor. Ancak yabancı büyük markaları, yani hızlı moda devlerini ikna etmek çok daha zor.” dedi.Yabancı markalar ve çevrim içi satış platformlarının da bu sürece katılımını sağlamak için proje sorumluları, çevre koruma yasası kapsamında bir sektörel anlaşma (accord sectoriel) oluşturmak istiyor. Bu anlaşma hayata geçtiğinde, İsviçre Federal Konseyi ilgili şirketleri bu katkıyı ödemeye zorunlu kılabilecek.Ancak bu aşamaya ulaşmak kolay değil. Ruhstaller’e göre, bunun gerçekleşebilmesi için pazar cirosunun %70’ini ve İsviçreli aktörlerin %50’sini temsil eden bir destek oranına ulaşılması gerekiyor. “Bu oldukça yüksek bir hedef ve ulaşmak kolay değil,” diyen Ruhstaller, projeyi ilerletmek için siyasi desteğin de şart olduğunu vurguladı.<h3>2027’de yürürlüğe girmesi bekleniyor</h3>Yeni sistem kapsamında, tekstil üreticilerinin her kilo giysi için 25 ila 30 rappen (İsviçre kuruşu) tutarında bir katkı payı ödemesi planlanıyor. Şirketler, bu maliyeti ürün fiyatlarına yansıtıp yansıtmama konusunda serbest olacak.Fabric Loop, sistemin 2027 yılında yürürlüğe girmesini hedefliyor. Bu adım, İsviçre tekstil endüstrisinin çevresel sürdürülebilirlik yolunda önemli bir dönüm noktası olarak görülüyor.

Geçici modaya karşı İsviçre tekstil sektörü geri dönüşüme yatırım yapıyor

İsviçre ile Avrupa Birliği arasındaki yeni anlaşma paketi kamuoyunda tartışma aşamasını (Vernehmlassung) tamamladı. Şimdi gözler, sürecin nasıl ilerleyeceğine karar verecek olan Federal Konsey’de. Peki bu anlaşmalar İsviçre vatandaşları ve ekonomisi için ne anlama geliyor?

Süreç nasıl devam edecek?

<h3>Vatandaşlar İçin Ne Değişecek?</h3>Yeni düzenlemeler kabul edilirse, bazı alanlarda günlük yaşamda somut değişiklikler olacak:<ul><li>Elektrik piyasası: Tüketiciler, elektrik tedarikçilerini serbestçe seçebilecek. Bu, piyasada dalgalanmalara yol açsa da, destekleyenlere göre fiyatların genel olarak biraz düşmesi bekleniyor.</li><li>Demiryolu ulaşımı: Gelecekte yabancı tren işletmeleri, İsviçre Federal Demiryolları (SBB) ile iş birliği yapmadan İsviçre’ye girebilecek. Ancak, İsviçre’deki yoğun tren trafiği nedeniyle bu sistemin dikkatli planlanması gerekecek.</li></ul><h3>Ekonomi Açısından Etkileri</h3>Yeni anlaşmalar özellikle ürün sertifikasyonu konusunda önem taşıyor. Bugün İsviçre’de onaylanan birçok ürün (örneğin tıbbi cihazlar), AB’de de geçerli sayılıyor. Ancak AB, mevcut durumun sürmesi için güncellenmiş bir anlaşma yapılmasını şart koşuyor.Yeni paket, bu karşılıklı tanımayı korumayı ve İsviçreli firmaların AB pazarındaki erişimini güvence altına almayı hedefliyor.<h3>İsviçre Bu Paketle Ne Kazanır?</h3>Anlaşmalar kabul edilirse İsviçre, en önemli siyasi ve ekonomik ortağı olan AB ile ilişkilerini istikrara kavuşturacak.Ayrıca bazı teknik alanlarda — özellikle enerji, ulaşım ve ürün standardizasyonunda — somut iyileştirmeler elde edilecek.<h3>Süreç Nasıl Devam Edecek?</h3>Partiler ve kuruluşlar görüşlerini sundu. Şimdi Federal Konsey, son hali verilecek metni hazırlıyor.Taslak 2026 baharında parlamentoya sunulacak. Ancak, nihai kararın 2027’den önce halk oylamasına gitmesi beklenmiyor.<h3>Eleştiriler Ne Diyor?</h3>Anlaşma, bir AB üyeliği anlamına gelmiyor; ancak entegrasyon adımı olarak görülüyor. Kritik nokta, İsviçre’nin bazı alanlarda AB hukukunu dinamik biçimde üstlenmesi. Bu, AB ile aynı standartların korunmasını sağlarken, bazı çevrelerce egemenlik kaybı olarak değerlendiriliyor.İsviçre AB Yasalarını Uygulamak Zorunda Kalacak mı?Kısa cevap: Hayır, zorunda değil. Ancak pratikte durum daha karmaşık. İsviçre, AB pazarına eriştiği alanlarda “eşit şartları” koruma taahhüdü verecek. Yani İsviçre bir konuda AB’den farklı davranır ve bu nedenle avantaj elde ederse, AB bu farkı dengeleme hakkına sahip olacak. Bu tür bir “denge mekanizması” daha önce mevcut değildi.Yeni İsviçre–AB anlaşma paketi, ülkenin ekonomik istikrarı ve Avrupa ile ilişkilerinde netlik sağlamayı amaçlıyor. Ancak bu süreç, egemenlik, bağımsızlık ve karşılıklı uyum dengesi açısından hem politik hem toplumsal düzeyde zorlu tartışmalar yaratmaya devam edecek.

İsviçre–AB anlaşma paketi: Neler değişecek?

Dünyanın zengin ekonomilerine göç, iş gücü açığını kapatmak amacıyla birkaç yıl boyunca hızlı bir şekilde artmıştı, ancak son dönemde iş amaçlı göçte belirgin bir gerileme yaşanıyor.

OECD göç raporu

Pazartesi günü yayımlanan OECD raporuna göre, gelişmiş ülkelere yönelik göç akışı yavaşladı.Rapora göre, 2024’te OECD ülkelerine kalıcı göç, önceki üç yılın güçlü artışının ardından yüzde 4 azaldı. Özellikle iş gücü odaklı göç yüzde 21 oranında düşüş gösterdi. OECD Genel Sekreteri Mathias Cormann, göçün bu ülkelerde iş gücü açıklarını kapatmaya ve ekonomilerin dayanıklılığını artırmaya yardımcı olduğunu vurguladı.Cormann, göçle ilişkili kamu hizmeti baskılarını yönetmek ve yeni gelenlerin iş gücü piyasasına hızlıca entegre olmasını sağlamak için etkili göç politikalarına ihtiyaç duyulduğunu söyledi. Ayrıca göçmenlerin yerli çalışanlara kıyasla gelir farklarının azaltılması, diplomaların tanınmasının hızlandırılması, dil öğrenimi ve beceri geliştirmeyi destekleyen politikaların önemine dikkat çekti.Raporda, iş gücü göçündeki düşüşe rağmen aile birleşimi ve insani gerekçeli göçlerde artışın sürdüğü, bunun da entegrasyon sistemleri ve sosyal hizmetler üzerindeki baskıyı artırdığı belirtildi. Geçen yıl OECD üyesi ülkelere yerleşen toplam 6,2 milyon kişinin, pandemi öncesine göre yaklaşık yüzde 15 daha fazla olduğu kaydedildi.İş gücü göçündeki azalmada, bazı ülkelerde iş piyasalarının yumuşaması ve İngiltere gibi ülkelerde uygulanan sıkı vize politikalarının etkili olduğu ifade edildi. Almanya ve Hollanda gibi büyük Avrupa ülkelerinde iş gücü göçü artık pandemi öncesi seviyelerin altına indi.OECD, göç akışlarının önümüzdeki yıllarda iş gücü artışına eskisi kadar katkı sağlamayacağını, ancak göçmenlerin iş gücü piyasasındaki performansının birçok ülkede güçlü seyrettiğini belirtti. Bazı ülkelerde göçmenlerin istihdam oranı, yerli nüfusun oranından bile yüksek bulunuyor.Zengin ülkeler, hızla yaşlanan nüfuslarıyla mücadele ederken, OECD 2024 başında yaptığı bir uyarıda yeterli sayıda göçmen alınmaması durumunda 2060’a kadar iş gücünün yaklaşık yüzde 8 daralabileceğini ve ortalama gelir artışının yıllık yüzde 0,6’ya düşebileceğini bildirmişti.Göçün yönü değişse de, gelişmiş ülkelerde ekonomik büyümenin temel itici güçlerinden biri olmaya devam ettiği vurgulanıyor.

OECD raporu: İş gücü açığı artarken göç akışında düşüş yaşandı

İsviçre’de her yıl Walenstadt Gölü büyüklüğünde bir alp merası yok oluyor. Nedeni: yüksek verimli modern inek ırkları artık dik yamaçlarda otlayamıyor ve yalnızca en besleyici otları seçiyor. Bu durum, çalılıkların yayılmasına ve biyolojik çeşitliliğin azalmasına yol açıyor. Peki, bu gerilemeyi durdurabilecek inek ırkları hangileri?

Weissenstein’da açık hava laboratuvarı

Agroscope’ta agroekolog olan Caren Pauler ve ekibi, Graubünden kantonundaki Bergün üzerinde, 2000 metre yükseklikteki Weissenstein alpinde araştırmalar yürütüyor. Burası aynı zamanda Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü’nün (EPFZ) açık hava laboratuvarı olarak kullanılıyor. Bilim insanları, İsviçre’nin dağ meralarının giderek bozulmasına çözüm bulmaya çalışıyor.Her yıl yaklaşık 3400 futbol sahası büyüklüğünde otlak alan kayboluyor. Başlıca neden, günümüzün yüksek verimli süt ineklerinin artık dağlık arazilerde otlayamaması ve yalnızca en besleyici otları seçmesi.<blockquote>“Hayvanlar ve alpin ekosistemler artık birbirine uyum sağlayamıyor. Bu durumda hem meraları hem de hayvanların sağlığını kaybediyoruz,” diyor Caren Pauler, SRF’e verdiği röportajda.</blockquote><h3>150 yıllık üretim baskısının sonucu</h3>Yaklaşık 150 yıldır yapılan seçici yetiştiricilik, ineklerin süt verimini üç katına çıkardı. Ancak bu aynı zamanda hayvanları daha iri, daha ağır ve daha hassas hale getirdi. Yılda 10.000 litre süt üreten bu ineklerin yalnızca otla beslenmesi artık mümkün değil; enerji ihtiyaçlarını karşılamak için yoğun yem takviyesine ihtiyaç duyuyorlar. Oysa dağ meralarındaki otların besin değeri yüzyıldır neredeyse aynı.<h3>Üç ırk karşılaştırılıyor</h3>Pauler’in 12 kişilik ekibi, 400 hektarlık laboratuvar niteliğindeki alanda farklı eğim ve ot kalitesine sahip üç tür mera üzerinde çalışıyor. Bu araştırmada üç farklı süt ineği ırkı karşılaştırılıyor:<ul><li>Holstein: Dünyanın en yaygın süt ineği ırkı, yüksek verimliliğin simgesi.</li><li>Braunvieh (Orijinal İsviçre Esmeri): Hem süt hem et üretimi için yetiştirilen, klasik Alp tarımının simgesi.</li><li>Hinterwälder: Orta Avrupa’nın en küçük süt ineği ırkı; dayanıklı, kanaatkâr ve modern yetiştiricilikten neredeyse etkilenmemiş.</li></ul><h3>Mera kaybı, ekosistem kaybı demek</h3>Weissenstein’ın sarp yamaçlarında, ineklerin artık gitmediği uzak bölgelerde çalılar hızla yayılıyor. Birkaç yıl önce sadece birkaç çalının görüldüğü alanlarda artık ormanlar oluşmaya başladı.<blockquote>“Alpleri olmayan bir İsviçre’yi hayal edemiyorum,” diyor Caren Pauler. “Eğer sadece ağaçlar ve çalılar kalır, hayvanlar otlamazsa, kimliğimizin bir parçasını kaybederiz.”</blockquote>Araştırmacı ayrıca, mera alanlarının kaybolmasıyla birlikte bitki ve böceklerin yaşam alanlarının da yok olduğunuvurguluyor. Bu nedenle ekibi, hem ekolojik hem de çiftçiler için uygulanabilir çözümler üzerinde çalışıyor.

Alp çayırlarını kurtaracak inek ırkı hangisi olacak?

Bilim insanları, küresel ısınmanın etkilerinin giderek derinleştiğini ve dünya genelindeki buzulların hızla eridiğini vurguluyor. Avrupa Alpleri ve Kafkasya Dağlarındaki buzulların 2100 yılına kadar tamamen yok olabileceği tahmin ediliyor.

İklim krizi büyüyor

ABD Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) verilerine göre, küresel ısınma nedeniyle deniz ve hava sıcaklıkları yükseliyor ve bu durum, büyük miktarda tatlı su depolayan buzulların hızla erimesine yol açıyor. Dünyanın en büyük buz kütlelerinden Antarktika her yıl ortalama 135 milyar ton, Grönland ise yaklaşık 266 milyar ton buz kaybediyor.Zürih Federal Teknoloji Enstitüsü’nden Dr. Matthias Huss, buzulların erime hızının son yüzyılda insan faaliyetleri kaynaklı artan ısınmayla doğrudan bağlantılı olduğunu söyledi. Huss, 2010-2020 döneminde buzulların erime hızının bir önceki on yıla göre yaklaşık yüzde 36 arttığını belirtti.Huss’a göre, Avrupa Alpleri, Kafkasya ve Rocky Dağları gibi görece küçük buzullara sahip bölgeler nispeten daha hızlı kayıp yaşıyor. Öte yandan Alaska ve Patagonya gibi bölgeler, toplam buz kaybı açısından kritik bölgeler arasında yer alıyor.Geleceğe dair tahminlerde, 2100 yılına kadar dünya genelinde mevcut buzların yüzde 26-41’inin kaybolabileceği öngörülüyor. Bölgesel olarak ise, Avrupa Alpleri ve Kafkasya Dağlarında bazı senaryolara göre tüm buzulların tamamen yok olabileceği tahmin ediliyor.Buzulların erimesinin en önemli etkilerinden biri, küresel deniz seviyelerinin yükselmesi. Huss, 2100 yılına kadar deniz seviyesinin en az 1 metre yükseleceğini ve bunun kıyılarda yaşayan milyarlarca insan için ciddi tehdit oluşturacağını ifade etti.Ayrıca buzulların erimesi, okyanus ekosistemlerinde de değişikliklere yol açabilir; kıyılara taşınan tortu ve besin maddelerinin erimeyle birlikte değişiminin kritik etkileri olabileceği vurgulandı. Huss, küresel karbon emisyonlarının sınırlanmasının atılacak en önemli adım olduğunu belirtti.

Dünya erimeye devam ediyor: Alpler ve Kafkasya buzulları için uyarı

Cenevre, yemek saatlerinde restoran teraslarında sigara içilmesini yasaklayan ilk İsviçre kantonu olabilir. Büyük Konsey, hükümetin bu konuda yasal düzenleme hazırlamasını isteyen önergeyi 48 “evet”, 39 “hayır” ve 4 çekimser oyla kabul etti. 

Restoran sahipleri tepkili

Sağlık Departmanı Başkanı Pierre Maudet, kısa süre içinde yasa taslağının sunulacağını açıkladı.Önerinin amacı, özellikle çocukların pasif sigaraya maruz kalmasını önlemek ve “yemek sırasında sigara içme davranışını normalleştirmemek”. Yeşiller Partisi’nden Louise Trottet, “Bu çok ılımlı bir yasak, ama gerekli bir adım” dedi. Merkez Partili Souheil Sayegh ise, “Bu konuda cesur davranmalıyız” diye konuştu.Bazı milletvekilleri, uygulamanın sahada zor olacağı konusunda da uyarıda bulundu. Liberté et Justice Sociale partisinden Stefan Balaban’a göre, "Cenevre hijyenizm başkenti olmamalı".Bireysel özgürlüğe vurgu yapan Liberal Parti (PLR) yasağa sert şekilde karşı çıktı. PLR’li Pierre Nicollier, “Zaten baskı altında olan restoran sektörünü yeni kısıtlamalarla zorlamanın anlamı yok” dedi. Bazı milletvekilleri de uygulamanın sahada zor olacağı uyarısında bulundu.Cenevre, 2009 yılında restoranlarda sigarayı yasaklamış, 2023’te bu yasak çocuk oyun alanları, otobüs durakları ve kreş bahçelerini de kapsayacak şekilde genişletilmişti. Ancak yeni yasakların uygulanmasında zorluklar yaşanıyor.Eş zamanlı olarak ‘Sigarasız Ay’ kampanyası başladı Bu tartışmayla aynı dönemde, İsviçre genelinde “Mois Sans Tabac – Sigarasız Ay” kampanyasının dördüncü yılı başladı. Ülke genelinde 10 binden fazla kişi bir ay boyunca sigara içmemeyi hedefliyor.Addiction Suisse verilerine göre, İsviçre nüfusunun yaklaşık dörtte biri sigara içiyor. Federal Halk Sağlığı Dairesi’ne göre sigara içenlerin %60’ı bırakmak istiyor. Vaud Akciğer Derneği’nden Virginie Brehier, “Bir ay sigara içmemek, beş kat daha fazla kalıcı olarak bırakma şansı veriyor. Topluca yapılan bu tür kampanyalar motivasyonu güçlendiriyor,” dedi.

Cenevre’de restoran teraslarında sigara yasağı gündemde

5 Kasım 2025 Çarşamba gecesi gökyüzü, yılın en parlak ve en büyük dolunayına ev sahipliği yapacak. Bu dolunay, aynı zamanda 2019’dan bu yana Dünya’ya en fazla yaklaşan “Süper Ay” olacak.

2025’in Süper Ay'ı

Bu özel olayda, “Kunduz Dolunayı” (Beaver Moon) olarak bilinen kasım ayı dolunayı, Ay’ın yörüngesinde Dünya’ya en yakın noktada (perigee) bulunduğu sırada tamamen dolunay evresine ulaşacak.<h3>Süper Ay nedir?</h3>“Süper Ay” terimi, Ay’ın eliptik yörüngesi üzerinde Dünya’ya en yakın konumdayken (yaklaşık 357 bin kilometre mesafede) dolunay haline gelmesi durumunu tanımlar.Ay’ın yörüngesi tam bir daire değil, hafif elips biçimindedir. Bu nedenle Dünya’ya olan uzaklığı sürekli değişir: en uzak konumunda yaklaşık 406 bin kilometre, en yakın noktasında ise 357 bin kilometre civarındadır.Bu mesafe farkı nedeniyle, Ay en yakın noktasındayken gökyüzünde yaklaşık yüzde 14 daha büyük ve yüzde 30 daha parlak görünür.<h3>Süper Ay ne zaman izlenebilecek?</h3>Dolunay, İsviçre’de 5 Kasım 2025 Çarşamba günü saat 14.20’de tam evresine ulaşacak.“Kunduz Dolunayı” ismi, tarih boyunca bu dönemde kunduzların kış için yuvalarını hazırlamasından kaynaklanıyor. Ancak bu yılki Kunduz Dolunayı, yalnızca bu geleneksel anlamıyla değil, aynı zamanda 2025’in en yakın Süper Ay’ı olmasıyla da öne çıkıyor.Ay bu tarihte Dünya’dan yalnızca 356 bin 980 kilometre uzaklıkta olacak; bu da 2019 Şubat’ındaki “Kar Ayı”ndan sonra gözlemlenecek en yakın dolunay anlamına geliyor.<h3>Gelgitler üzerindeki etkisi</h3>Ay’ın Dünya’ya yaklaşması, denizlerdeki gelgitleri de hafifçe artırıyor. Bu doğa olayı “perigee gelgitleri” ya da halk arasında “süper gelgit” olarak biliniyor.Bununla birlikte, Ay’ın insan üzerindeki çekim gücünün etkisi ihmal edilecek kadar zayıf. Earth Sky sitesine göre, Süper Ay’ın bir insan üzerindeki ek çekim kuvveti, bir ataşın ağırlığının dokuzda biri kadar yani fark edilmeyecek düzeyde.<h3>“Süper Ay” terimi nereden geliyor?</h3>Bu popüler terim bilim insanlarından değil, 1979 yılında astrolog Richard Nolle tarafından ortaya atıldı. Zamanla medya ve internet aracılığıyla dünya genelinde yaygınlaştı.Bilim çevreleri teknik olarak “perigee dolunayı” ifadesini kullanmayı tercih etse de, “Süper Ay” kavramı artık halk arasında kalıcı bir yer edinmiş durumda.

Çarşamba gecesi yıllar sonra en yakın Süper Ay gözlemlenecek

Keltler ile Aztekler arasında yalnızca okyanuslar değil, binlerce yılı bulan bir zaman farkı da vardı. Hiçbir dönem yolları kesişmedi, kültürel bir etkileşim yaşamadılar.

Cadılar Bayramı

Ancak ölüm, ruhlar ve öteki dünya inançları, farklı coğrafyalarda ve çağlarda şekillenerek hem Cadılar Bayramı (Halloween) hem de Ölüler Günü (Día de los Muertos) kutlamalarına zemin hazırladı.<h3>Samhain: Cadılar Bayramı’nın kökeni</h3>IFL Science’ta yayımlanan bir makaleye göre, Keltler Tunç Çağı’nın sonlarından Roma dönemine kadar Kuzey Avrupa’nın geniş kesimlerinde yaşamıştı. Onlar için Ekim ayının sonu, gecelerin uzamaya başladığı bir dönemi simgeliyor ve bu zamanda Samhain adı verilen bir festival düzenleniyordu.Kelt inancına göre, Samhain gecesi yaşamla ölüm arasındaki sınır inceliyor; ataların ruhlarıyla iletişim kurulabileceğine inanılıyordu. Bu özel gecede insanlar büyük ateşler yakar, maskeler takar ve ruhların hikâyelerini anlatırlardı.Zamanla Hristiyanlık Avrupa genelinde yayıldı ve kilise, bu tür pagan geleneklerini ortadan kaldırmak için yoğun çaba harcadı. Ancak halk arasında Samhain kutlamaları sürmeye devam etti. Bunun üzerine Papa III. Gregorius, 8. yüzyılda 1 Kasım’ı “Azizler Günü” (All Hallows’ Day) olarak ilan etti. Böylece Hristiyan takvimine ölülerin anıldığı yeni bir kutsal gün eklendi. 31 Ekim gecesi ise “Azizler Arifesi” anlamına gelen All Hallows’ Eve, zamanla bugünkü Halloween biçimini aldı.<h3>Azteklerde ölümün bayramı</h3>Aradan yaklaşık beş yüzyıl geçtikten sonra, İspanyollar bugünkü Meksika topraklarında Aztek İmparatorluğu’nu ele geçirdiğinde, bambaşka ama benzer bir inançla karşılaştı. Aztekler her yıl, yeraltı dünyasının kraliçesi Mictēcacihuātl’u onurlandırmak için bir ay süren şenlikler düzenliyordu.İspanyollar yerli halkı Hristiyanlığa geçirmek istese de, onların ölüm ve öteki dünya kültlerini tamamen silemedi. Bunun yerine bu inançları Hristiyan takvimiyle harmanlayarak Azizler Günü’yle aynı döneme denk gelen bir “ölüler bayramı” oluşturdu.Zamanla Mictēcacihuātl inancı zayıfladı; yerini 1910 Meksika Devrimi sırasında karikatürist José Guadalupe Posada’nın yarattığı La Catrina figürü aldı. Avrupai kıyafetleriyle tasvir edilen zarif kadın iskeleti La Catrina, Batı tarzını taklit eden Meksikalı elitleri hicvediyordu ve köklerini Azteklerin kutsal kafatası sembolizminden alıyordu.Aztek kültüründe kafatası, ölümün değil yaşam döngüsünün sembolüydü. Tanrılar çoğunlukla iskelet biçiminde betimlenir, tapınaklarda tzompantli adı verilen büyük kafatası rafları bulunurdu. Bugün ise o kutsal sembollerin yerini, şekerden yapılmış renkli kafatasları almış durumda.

Pagan ritüellerden günümüze Cadılar Bayramı geleneği

Birinci Dünya Savaşı’nda görev yapan iki Avustralyalı askerin denize bıraktığı cam şişelerdeki mektuplar, 109 yıl sonra Avustralya’nın batı kıyısında keşfedildi.

Cam şişe mektupları

Batı Avustralya eyaletinin Esperance bölgesinde yer alan Wharton Plajı’nda gezi yapan Brown ailesi, sahile vurmuş cam bir şişe buldu. Şişenin içinden çıkan iki mektubun, 27 yaşındaki Er Malcolm Neville ile 37 yaşındaki Er William Harley tarafından 15 Ağustos 1916 tarihinde yazıldığı tespit edildi.Söz konusu askerlerin, HMAT A70 Ballarat adlı gemiyle 12 Ağustos 1916’da Adelaide’den ayrılarak Fransa’daki Batı Cephesi’nde bulunan 48. Avustralya Piyade Taburu’na takviye kuvvet olarak gönderildiği açıklandı.Aradan geçen yıllar içinde Neville’in savaşta hayatını kaybettiği, Harley’nin ise savaştan sağ çıkmasına rağmen 1934’te kansere yenik düşerek Adelaide’de toprağa verildiği öğrenildi.Neville, mektubunda şişeyi bulan kişiden, yazdığı notu annesine, Robertina Neville’e ulaştırmasını istemişti. Harley ise annesi hayatta olmadığı için mektubunun bulan kişide kalabileceğini belirtmişti.Neville, annesine yazdığı satırlarda, “Gerçekten çok iyi vakit geçiriyoruz. Yemekler oldukça güzel, yalnızca bir öğünü denize dökmek zorunda kaldık,” ifadelerine yer verdi. Ayrıca geminin dalgalar nedeniyle sürekli sallandığını, ancak morallerinin yüksek olduğunu da not etti.Mektuplarda Harley, “Büyük Avustralya Körfezi’ndeyiz,” derken Neville, “Denizin bir yerindeyiz,” ifadesini kullanmıştı.Harley’nin torunu Ann Turner, mektupların bulunmasının ailesini büyük bir şaşkınlığa uğrattığını söyleyerek, “Bu adeta bir mucize. Büyükbabamızın mezarından bize seslendiğini hissediyoruz,” dedi.Neville’ın akrabası Herbie Neville ise, “Görünüşe göre savaşa gitmekten mutluydu, ama ne yazık ki geri dönemedi,” ifadelerini kullandı.

Denize bırakılan mektuplar 109 yıl sonra ortaya çıktı

Neuchâtel kantonundaki Ceza Hizmetleri Dairesi (Service pénitentiaire) ciddi bir krizin eşiğinde. Kamu Hizmetleri Sendikası (SSP), kurum içinde yaşanan istifalar, yönetim eksiklikleri ve personel yetersizliği nedeniyle durumun artık “yapısal bir kriz” boyutuna ulaştığını duyurdu.

Yönetim sorunları kabul edildi

Son aylarda çok sayıda yöneticinin istifa ettiği, daire başkanının ise uzun süredir hastalık izninde olduğu bildiriliyor. Bu gelişmeler sonucunda, beş yöneticiden yalnızca biri görevde kaldı. Durumu meclise taşıyan POP partisi milletvekili Céline Dupraz, “Bu kurum, hükümlülerin ceza sonrası topluma yeniden kazandırılmasından sorumlu. Verimlilikte bir aksama olursa güvenlik açısından ciddi endişeler doğar,” diyerek uyarıda bulundu.Eyalet Hükümeti (Conseil d’État), yüksek personel devrini ve kurum içi işleyişte yaşanan aksaklıkları doğruladı. Sorunların çözümü için bağımsız bir dış denetim (audit externe) başlatılacağını açıkladı. Hükümet ayrıca bazı kadroların geçici olarak doldurulduğunu ve önümüzdeki aylarda yeni atamaların yapılacağını duyurdu.Örneğin, ceza ve denetimli serbestlik ofisinde (OESP) boş olan başkan yardımcılığı görevi, 1 Ocak 2026 itibarıyla kurum içinden bir uzman tarafından üstlenilecek.<h3>Sendikadan sert eleştiri: “Sorun sistematik”</h3>Kamu Hizmetleri Sendikası (SSP), krizin yalnızca OESP ile sınırlı olmadığını, hapishaneleri de kapsayan geniş bir kurumsal çöküşün işareti olduğunu savundu. SSP Sekreteri Claude Grimm, “Yapısal bir inceleme yapılacak ama yalnızca bir ofisle sınırlı. Oysa tüm ceza sistemi analiz edilmeli,” diyerek hükümeti eleştirdi.Sendika, personel ve kaynak eksikliğinin kurumun asli görevlerini yerine getirmesini engellediğini, bunun da kamu güvenliği açısından riskler yarattığını belirtti. Cezaevlerinde yeterli eğitim almış personel eksikliğine dikkat çeken Grimm, hükümetten somut önlemler talep etti.<h3>“Personel artık bekleyemiyor”</h3>SSP, Güvenlik Dairesi’nden (Département de la sécurité) acil müdahale planı beklediklerini açıkladı. Kurum çalışanlarının, mevcut koşullar altında görevlerini sürdüremeyecek noktaya geldiği ifade edildi.Neuchâtel Ceza Hizmetleri’ndeki kriz, İsviçre’de son yıllarda kamu kurumlarında artan yönetimsel stres ve kaynak yetersizliği tartışmalarını yeniden gündeme taşıdı.

Neuchâtel ceza hizmetleri derin krizde: Sendika alarm verdi

Fribourg Kantonu, 1 Ocak’tan itibaren “aileler için tamamlayıcı yardımlar” (PC familles) adlı yeni sosyal destek sistemini uygulamaya koyuyor. Bu kapsamda, düşük gelirli aileleri bilgilendirmek amacıyla geniş çaplı bir bilgilendirme kampanyası başlatıldı.

1500 aileye destek

Kanton Sağlık ve Sosyal İşler Sorumlusu Philippe Demierre, Çarşamba günü yaptığı açıklamada bu desteğin geliri düşük, bir veya birden fazla çocuğu olan aileleri hedeflediğini belirtti. Tanıtım kampanyası sosyal medya üzerinden ve aynı zamanda doktor muayenehaneleri, eczaneler, sağlık kuruluşları, sosyal hizmet ofisleri ve bölgesel istihdam merkezleri aracılığıyla yürütülecek. Amaç, bu yardımdan yararlanabilecek mümkün olduğunca fazla aileye ulaşmak.<h3>Anayasal taahhüdün hayata geçmesi</h3>Uzun bir bekleyişin ardından bu uygulama, 2004 tarihli Fribourg Kanton Anayasası’nın 60. maddesinin 2. fıkrasını hayata geçiriyor. Programın hedefi, özellikle yoksulluktan en çok etkilenen ailelerin durumunu iyileştirmek ve çocukların insanca yaşam koşullarına sahip olmasını garanti altına almak.Bu çerçevede belediyeler tarafından oluşturulan 21 “aile danışma noktası”, sosyal ve mesleki entegrasyon konusunda rehberlik ve destek sağlıyor. Bu merkezler, aile bireylerine uygun yardımlar konusunda bilgilendirme, yönlendirme ve danışmanlık hizmeti sunacak; ayrıca ailelerin istihdam ve gelir olanaklarını artırmaya yönelik önlemler de alınabilecek.Yeni sistemle, yardımdan yararlanan ailelerin sosyal yardıma başvurma zorunluluğu ortadan kaldırılacak veya mevcut yardımdan çıkmaları kolaylaştırılacak.Hatırlanacağı üzere, Aileler İçin Tamamlayıcı Yardımlar Yasası (LPCFam), 22 Eylül 2024’te yapılan halk oylamasında seçmenlerin %69,6’sı tarafından onaylanmıştı. Katılım oranı %43,15 olurken, Freiburg kent merkezinde destek oranı %80’in üzerine çıkmıştı. Yasa, aynı yıl 8 Şubat’ta Büyük Konsey’de 90 evet, 10 hayır ve 2 çekimser oyla kabul edilmişti.Yasanın, uzun süreli işsizlik, “çalışan yoksullar” olgusu ve artan boşanma oranları gibi sosyal risklerin artışı karşısında ailelere gerçek bir destek sağlaması bekleniyor. Yeni uygulamadan yaklaşık 1500 ailenin yararlanacağı tahmin ediliyor.

Fribourg Kantonu’nda 1 Ocak’tan itibaren ailelere ek sosyal yardımlar yürürlüğe giriyor

Günlük hayatın vazgeçilmezi olan kahve, gelecekte lüks bir ürüne dönüşebilir. Uzmanlar, iklim değişikliği nedeniyle önümüzdeki on yıllarda küresel kahve üretiminin yarı yarıya düşebileceğini öngörüyor.

Kahve krizi kapıda

Cyrille Jannet, İsviçre Kahve Tüccarları Derneği Başkan Yardımcısı ve Keurig Trading CEO’su, “Deniz seviyesinden 800 metre yüksekteki bir plantasyonda sıcaklık o kadar artacak ki artık kahve yetiştirilemeyecek. Mevcut üretim alanlarının yarısı üretime elverişsiz hale gelecek” diyor.Daha dayanıklı türler geliştirmek mümkün olsa da, bu geçiş pahalı ve uzun vadeli bir yatırım gerektiriyor. Bu süreçte fiyatların daha da yükselmesi bekleniyor, üstelik kahve fiyatları zaten son 50 yılın en yüksek seviyesinde.Üretim daralıyor, talep artıyor Dünya kahvesinin üçte birini tek başına Brezilya üretiyor. Ancak ülke son yıllarda sert iklim olaylarından ağır darbe aldı: 2021’de yaşanan don ve ardından gelen üç yıllık kuraklık, üretimi büyük ölçüde azalttı.Buna rağmen küresel talep her yıl ortalama %2 oranında artmaya devam ediyor. Sonuç olarak fiyatlar “otomatik” biçimde yükseliyor. 2025 için iyi hasat beklentileri fiyatları geçici olarak düşürse de, uzmanlar bunun uzun sürmeyeceği görüşünde.Kahve artık bir yatırım aracı Kahve fiyatları büyük oranda İsviçre üzerinden belirleniyor; ülke, dünya kahve ticaretinin yaklaşık %60’ını yönetiyor. Ancak bu piyasanın %90’ı artık “gerçek kahveyle ilgisi olmayan” spekülatörlerden oluşuyor.Bağımsız yatırım danışmanı Sandro Ranzoni’ye göre, “Artık piyasadaki işlemlerin çoğu sadece kâğıt üzerinde; fiziksel kahveyle hiçbir bağı yok.” İklim kaynaklı belirsizlikler de bu spekülasyonu körüklüyor. Artık kahve ticaretinde meteorologlar bile önemli bir rol oynuyor.Bir fincan kahve, yakında bir lüks olabilir ABD’nin Brezilya’dan ithal kahveye uyguladığı %50 gümrük vergisi, küresel tedarik zincirini altüst etti. ABD üreticileri alternatif kaynaklara yönelirken, Avrupa stokları hızla azalmaya başladı. Bu da fiyat artışını körüklüyor.Cyrille Jannet’e göre, “Ticaret politikalarındaki belirsizlik, iklim krizine eklendiğinde kahve fiyatlarını kaçınılmaz biçimde yukarı çekiyor. Uzun vadede kahve bir lüks ürün haline gelebilir.”Yine de sektör tamamen karamsar değil. Yeni nesil tüketiciler, matcha coffee gibi alternatiflere açık. “Kahve kültürü dönüşüyor ama dinamizmini koruyor,” diyor Jannet.

İklim değişikliği üretimi yarıya indirebilir, fiyatlar zirvede

İsviçre Federal Yüksek Mahkemesi, 8 yıl önce gerçekleştirilen bir mitingde Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a yönelik “Erdoğan’ı öldürün” ifadesinin yer aldığı pankartı taşıyan kişilere verilen para cezalarını onayladı.

Pankart davası sonuçlandı

İsviçre kamu yayın kuruluşu SRF’nin haberine göre, Federal Mahkeme, Bern Kantonu Yüksek Mahkemesi’nin geçen yıl sanıklara verdiği para cezası kararını uygun buldu.Bern Kantonu Yüksek Mahkemesi, söz konusu kişileri “kamuya açık şekilde suça ve şiddete teşvik” suçundan 3 bin 600 İsviçre frangına kadar para cezasına çarptırmıştı.<h3>Mahkeme: İfade özgürlüğü kapsamında değerlendirilemez</h3>Federal Yüksek Mahkeme, temyiz sürecinde Bern Kantonu’nun kararının yasal tanımlamaya uygun olduğunu belirtti. Kararda, pankartın ifade ve toplanma özgürlüğü sınırları içinde görülemeyeceği, açıkça “suça ve şiddete teşvik” niteliği taşıdığı vurgulandı.Mahkeme ayrıca pankarttaki “öldür” ifadesinin Cumhurbaşkanı Erdoğan’a yönelik açık bir öldürme çağrısı olduğunu, mecazi anlamda yorumlanamayacağını ifade etti. Değerlendirmede, pankartta yer alan görsel ve yazının “Türkiye Cumhurbaşkanı’nı öldürmeye yönelik açık ve acil bir çağrı” içerdiği ve sert eleştiri sınırlarını aştığı sonucuna varıldı.<h3>2017’deki mitingde terör örgütü sembolleri taşındı</h3>25 Mart 2017’de düzenlenen mitingde İsviçre’deki bazı sol grupların yanı sıra, terör örgütleri PKK, DHKP-C ve YPG destekçileri de yer almıştı. Siyah zemin üzerine hazırlanan pankartta, Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın başına silah doğrultulmuş bir fotoğraf ve “Erdoğan’ı öldürün kendi silahlarıyla” ifadeleri bulunuyordu.Bern Kantonu Yüksek Mahkemesi, Mart 2024’te alt mahkemenin beraat kararını bozarak sanıklara para cezası vermişti. Federal Yüksek Mahkeme’nin son kararıyla bu ceza hükmü resmen onaylanmış oldu.

İsviçre Federal Mahkemesi, Erdoğan’ı hedef alan pankart kararını onadı

The Intercept tarafından yayımlanan habere göre, YouTube, Gazze ve Batı Şeria’da İsrail’in işlediği iddia edilen insan hakları ihlallerini belgeleyen yüzlerce videoyu platformdan kaldırdı.

YouTube’tan yaptırım savunması

Haberde, ABD hükümetinin İsrail’in Filistinlilere karşı işlediği olası savaş suçlarını örtbas etmeye devam ettiği iddia edilirken, YouTube’un bu süreçte Filistinli içerik üreticileri hedef aldığı belirtildi.<h3>700’den fazla video silindi</h3>Ekim ayından bu yana Filistinlilere ait yüzlerce içerik ve bazı kullanıcı hesaplarının kaldırıldığı bildirildi. Yaklaşık 2,5 milyar aktif kullanıcısı bulunan platform, İsrail’in Gazze’deki saldırılarından kurtulan anneleri konu alan bir belgesel, Filistinli Amerikalı gazeteci Şirin Ebu Akile’nin öldürülmesiyle ilgili bir araştırma videosu ve Batı Şeria’daki ev yıkımlarını belgeleyen görüntüler dahil en az 700 videoyu sildi.YouTube ayrıca, bu videoları yayımlayan insan hakları kuruluşları Al-Haq, Al Mezan İnsan Hakları Merkezi ve Filistin İnsan Hakları Merkezi (PCHR)’nin hesaplarını da kapattı. Kapatılan kanallarda, İsrail ordusunun sivillere yönelik ihlallerini ve uluslararası hukuka aykırı eylemlerini gösteren saatlerce video kaydının bulunduğu ifade edildi.YouTube sözcüsü Boot Bullwinkle, The Intercept’e yaptığı açıklamada, iddialara ilişkin “Google, yürürlükteki ABD yaptırımlarına ve ticari uyum yasalarına uymayı taahhüt etmektedir.” ifadelerini kullandı.<h3>“İnsan Hakları ve İfade Özgürlüğü İçin Geri Adım”</h3>Batı Şeria merkezli Al-Haq örgütü, 3 Ekim’de kanallarının kapatıldığını belirterek, YouTube’dan yalnızca “içeriğiniz kurallarımızı ihlal etti” mesajını aldıklarını ve hiçbir ön bilgilendirme yapılmadan hesaplarının kapatıldığını açıkladı.Al-Haq sözcüsü, platformun bu tutumunu “ifade özgürlüğü ve insan hakları açısından ciddi bir gerileme” olarak değerlendirdi. Sözcü, “ABD yaptırımları, Filistin’de hesap verebilirlik çabalarını engellemek ve Filistinlilerin sesini susturmak için kullanılıyor. Bu tür platformlar da bu sürecin bir parçası haline geliyor.” dedi.Gazze’deki en eski insan hakları örgütü olarak bilinen PCHR ise YouTube’un kararını “failleri koruyan bir sansür” olarak nitelendirdi.PCHR’nin uluslararası hukuk danışmanı Basel al-Sourani, “Tüm çalışmalarımız Filistin halkına karşı işlenen suçlara dair gerçek ve kanıta dayalı raporlar içeriyor. Buna rağmen YouTube, politikalarına uymadığımızı öne sürerek hesabımızı kapattı.” ifadelerini kullandı.<h3>Tepkiler büyüyor</h3>“Arap Dünyasında Demokrasi İçin Şimdi” (DAWN) adlı kuruluşun direktörü Sarah Leah Whitson, YouTube’un kararını açıkça “sansür” olarak nitelendirdi. Whitson, “Filistinli insan hakları örgütlerinin paylaştığı bilgilerin yaptırımları ihlal ettiğini söylemek inanılmaz zor. Bu keyfi uygulama, hayal kırıklığı yaratıyor.” dedi.New York merkezli Anayasal Haklar Merkezinden avukat Katherine Gallagher ise durumu “skandal” olarak tanımladı: “YouTube’un, insan hakları ihlalleri ve savaş suçlarına ilişkin kanıtları gizleyerek (ABD Başkanı Donald) Trump yönetiminin politikalarını desteklemesi tam bir skandal.”

YouTube, İsrail’in Filistin’deki ihlallerini belgeleyen videoları sildi

1 Aralık’tan itibaren Fribourg kent merkezinde araç park eden sürücüler, ilk saatlik park süresinden ücretsiz yararlanabilecek. 

Ücretsiz ilk saat

Bu uygulama, şehirdeki kamuya açık park alanlarını düzenleyen yeni park yönetmeliğinin yürürlüğe girmesiyle birlikte başlayacak.Eylül ayında Kantonel Bölgesel Kalkınma, Altyapı, Ulaşım ve Çevre Müdürlüğü’nün onayının ardından, Fribourg Belediye Meclisi Pazartesi günü ücretsiz park uygulamasının yürürlüğe giriş tarihini açıkladı.Bu karar, 2024 yılında halk oylamasıyla kabul edilen bir inisiyatifin sonucunda alındı. Sanatçılar Partisi, çeşitli meslek dernekleri, TCS (Touring Club Suisse), ACS (Automobile Club Suisse) ve geniş bir sağ koalisyonun desteklediği bu öneri, oylamada %57,7 oy oranıyla kabul edilmişti.Yeni uygulama öncesinde, parkmetreler ve mobil ödeme sistemlerinde teknik uyarlamalar yapıldı. Ücretsiz ilk saat, yalnızca kamuya açık park alanlarında geçerli olacak. Ancak bazı istisnalar bulunuyor: Örneğin, tren istasyonunun çevresindeki park yerleri, kısa süreli “depose-minute” kullanımını teşvik etmek amacıyla uygulamaya dahil edilmeyecek.

Fribourg’da 1 Aralık’tan itibaren ilk saat ücretsiz park dönemi başlıyor

Bern ve Ticino’daki gösterilerin ardından, İsviçre’nin Fransızca konuşulan bölgesinde (Romandie) de inşaat işçileri sokağa indi. Sendikanın çağrısıyla yaklaşık 7000 duvarcı ve inşaat işçisi, Pazartesi günü Cenevre, Lozan, Neuchâtel, Jura ve Fribourg kantonlarında greve çıktı. 

Aşırı yük ve tükenmişlik

İşçiler, sektörün yeni ulusal sözleşmesi (CN) etrafındaki tıkanan müzakerelere tepki gösteriyor.<h3>Cenevre’de sabahın erken saatlerinde eylem</h3>Sabah 07.30’dan itibaren Cenevre’de Lise-Girardin Meydanı, kornalar, düdükler ve davul sesleriyle doldu. “Haklarımızı korumak ve iyi çalışma koşulları elde etmek için buradayız” diyen bir işçi, dayanışma mesajı verdi. Yaklaşık 2000 kişilik kortej, “Çalışma saatleri insanca olsun” ve “Şantiyeler durdu” yazılı pankartlarla şehir merkezinde yürüdü. Mont-Blanc Köprüsü üzerinde yapılan konuşmalarda, Unia Cenevre temsilcisi José Sebastiao, “Yeni sözleşme bize dedelerimizin dönemindeki koşulları geri getiriyor” diyerek tepki gösterdi.<h3>Lozan’da 4000 kişilik yürüyüş</h3>Öğleden sonra Lozan’da başlayan yürüyüşe Vaud ve Valais kantonlarından gelen işçiler de katıldı. Ouchy’den başlayıp Riponne Meydanı’na kadar süren yürüyüşe, 3000 ila 4000 kişi katıldı.<h3>Diğer kantonlarda da dayanışma</h3>Neuchâtel, Jura ve Jura bernois bölgelerinde yaklaşık 350 işçi greve katıldı; sendika verilerine göre bölgedeki şantiyelerin %80’i durdu. La Chaux-de-Fonds’da işçiler, Halk Evi’nde toplu yemek yedikten sonra şehirde yürüyüş düzenledi. Fribourg’da ise 250 işçi greve çıktı. Unia Fribourg’dan Noé E., “Patronların dayattığı koşullar kabul edilemez. Eğer bunu geçirirlerse, mesleğimizin geleceği tehlikede” dedi.<h3>Aşırı yük ve tükenmişlik</h3>Yaklaşık 80.000 çalışanı ilgilendiren yeni sözleşme için yürütülen görüşmeler aylardır tıkanmış durumda. Sendikalar, fiziksel olarak ağır ve her türlü hava koşulunda yapılan bu meslek için daha iyi ücret ve koşullar talep ediyor. Unia Fribourg sekreteri François Clément, “İşin zorluğu hiç tanınmıyor. Aksine, şantiyelerde baskı giderek artıyor. Artık şantiye şeflerinde bile tükenmişlik vakaları (burn-out) görülmeye başladı” dedi.<h3>Tartışmalı konular: Çalışma saatleri ve yol süresi</h3>Sendikalar, çalışma süresinin azaltılmasını ve şirket ile şantiye arasındaki yol süresinin de iş saati olarak sayılmasını istiyor. Şu anda bu süre ancak 31. dakikadan itibaren ücretlendiriliyor. Bir diğer tartışma konusu da cumartesi çalışması. Sendikalar haftalık çalışma süresinin cumartesiye taşmamasını isterken, İsviçre İnşaat Girişimcileri Derneği, hava koşulları gibi nedenlerle daha fazla esneklik talep ediyor.

Romandiyalı binlerce inşaat işçisi çalışma koşullarını savunmak için grevde

İsviçre’de yapılan bir araştırma, özel veya yarı özel tamamlayıcı sağlık sigortasına sahip hastalardan alınan ücretlerin, yalnızca temel sigortaya (LAMal) sahip hastalara kıyasla iki ila üç kat daha yüksek olabildiğini ortaya koydu. 

Aynı ameliyat, farklı ücret

Araştırma, hastaların gönderdiği faturalar ve iki büyük İsviçre sağlık sigortası şirketinin paylaştığı veriler temel alınarak yapıldı. İncelenen üç operasyon şunlardı:<ul><li>Diz protezi takılması,</li><li>Kalça protezi ameliyatı,</li><li>Safra kesesi alınması.</li></ul>RTS’nin On en parle programı tarafından yayımlanan araştırma, sağlık sisteminde “iki vitesli tıp” tehlikesine dikkat çekiyor.Sonuçlar, tamamlayıcı sigortaya sahip hastaların aynı ameliyat için çok daha yüksek bedeller ödediğini gösteriyor. Örneğin, kalça protezi ameliyatı yalnızca temel sigortaya sahip bir hasta için ortalama 15.000 frank tutarken, özel sigortalı bir hasta için 28.000 franka kadar çıkabiliyor.Ortopedi cerrahlarının bazıları, bir ameliyat başına 6000 franka kadar ücret alabiliyor; bu da yalnızca temel sigortalı hastalara kıyasla üç kat fazla kazanç anlamına geliyor.<h3>Uzmanlar ikiye bölünmüş durumda</h3>Neuchâtel Barosu avukatlarından ve İsviçre Hasta Derneği başkan yardımcısı Baptiste Hürni, duruma şaşırmadığını söylüyor:<blockquote>“2022 ya da 2023’te, bankaları ve sigorta şirketlerini denetleyen FINMA, tamamlayıcı sigortalar alanında sistematik fazla ücretlendirmeler yapıldığı konusunda uyarı vermişti.”</blockquote>Cenevre Tabipler Birliği Başkanı ve göz cerrahı Dr. Michel Matter ise bu durumu doğal bir piyasa tercihi olarak görüyor:<blockquote>“Bu özel bir sözleşmedir. İnsanlar tamamlayıcı sigorta yaptırarak doktorlarını özgürce seçme ve daha iyi hizmet alma hakkı elde ederler. Bu onların finansal tercihidir ve temel sigorta primlerini etkilemez.”</blockquote>Matter ayrıca, doktor ücretlerinin son 15 yıldır sabit olduğunu ve fiyatların doktorlar tarafından değil, sigorta şirketleriyle yapılan anlaşmalarla belirlendiğini hatırlatıyor.<h3>“İki vitesli sağlık sistemi” tehlikesi</h3>Baptiste Hürni ise bu sistemin adaletsizlik yarattığını savunuyor:<blockquote>“Eğer doktorlar tamamlayıcı sigortadan çok daha fazla kazanç sağlıyorsa, yalnızca bu hastaları kabul etme eğilimine girebilirler. Hatta bazı özel hastalarda tıbben gereksiz operasyonların yapılması bile söz konusu olabilir.”</blockquote>Bu durum, yalnızca temel sigortaya sahip hastaların daha uzun bekleme sürelerine ve özel kliniklere erişim eksikliğine yol açıyor. Bazı kamu hastanelerinde, özel sigortalılar için “hızlı geçiş” veya VIP hatları bile bulunuyor.Dr. Matter ise bunu özgür bir tercih olarak değerlendiriyor:<blockquote>“Daha hızlı hizmet almak ve doktorunu seçmek isteyenler bunun için ödeme yapıyor. Bu akşam Şampiyonlar Ligi maçı var — Real Madrid-Liverpool’u izlemek isteyen de bilet alıyor.”</blockquote>

Tamamlayıcı sağlık sigortası, aynı ameliyat için doktor ücretlerini üç katına çıkarabiliyor

İsviçre’nin Fransızca konuşulan bölgesinde, hırsızlık vakalarının yanı sıra özellikle endişe verici bir eğilim dikkat çekiyor: “home-jacking” olarak adlandırılan, ev sahibinin evde bulunduğu sırada gerçekleştirilen şiddet içeren soygunlar. 

Ev baskınlarında yüzde 50 artış

Bu olaylar özellikle varlıklı kişileri hedef alıyor ve mağdurlar üzerinde uzun süreli travmalara yol açabiliyor. Bazı belediyeler güvenlik önlemlerini artırmış durumda.İsviçre Federal İstatistik Ofisi’ne göre, uzun süredir düşüşte olan hırsızlık vakaları 2021’den bu yana yeniden artışa geçti — ülke genelinde yüzde 50’ye yakın bir yükseliş kaydedildi. Bu artış özellikle Fransa sınırına yakın kantonlarda daha belirgin. İsviçre genelinde her 1000 hane için ortalama üç hırsızlık olayı yaşanırken, Neuchâtel’de bu oran 3.6, Jura ve Basel kantonlarında 4.1, Vaud’da 5.4 ve Cenevre’de 8.5’e kadar çıkıyor.<h3>Home-jacking: Daha kârlı bir suç türü</h3>Home-jacking vakaları özellikle Cenevre ve Vaud kantonlarında hızla artıyor. 2025’te Cenevre’de 13, Vaud’da 9 olay kaydedildi — bu, 2022’ye göre üç kat artış anlamına geliyor. Bu saldırılar genellikle şiddet içeriyor.Cenevre Suçla Mücadele Birimi Şefi Marc Gygli’ye göre, bu tür soygunlar artık klasik banka veya mücevher dükkânı soygunlarından daha “kârlı”:<blockquote>“Bankalar ve büyük kuyumcular güvenliklerini güçlendirdi. Ev baskınlarında ise milyonlarca frank çalmak mümkün,” diyor Gygli. Bazı soyguncular sahte polis ya da kargo görevlisi kılığında kapıyı çalarken, bazıları doğrudan maskeli ve silahlı şekilde eve zorla giriyor.</blockquote><h3>Zengin bölgeler hedefte</h3>Cenevre kantonunun en zengin bölgesi olan sol yakada korku hakim. Yalnızca Vandœuvres belediyesinde son birkaç ayda üç home-jacking olayı yaşandı. Haziran ayında emekli bankacı Christophe, villasına giren dört saldırgan tarafından darbedildi:<blockquote>“Alarm düğmesine bile ulaşamadım. Hareket edecek fırsatım olmadı. O an hayatımın sonu geldi sandım,” diyor Christophe. Saldırganlar 45 dakikalık bir işkenceden sonra para, mücevher ve saatleri çalarak kaçtı. Üçü Marsilya’da yakalandı ve yakında Cenevre’de yargılanacak.</blockquote><h3>İsviçre’nin güvenlik imajı tehlikede</h3>Cenevre’nin bazı zengin belediyeleri artık güvenlik kameraları kuruyor ve halka yönelik bilgilendirme toplantıları düzenliyor. Cologny Belediye Meclis Üyesi Édouard Cuendet, “Fiziksel güvenlik, İsviçre’nin ve Cenevre’nin cazibesinin bir parçasıdır. Bunu kaybedersek, insanlar buradan taşınır,” diyor.Christophe ise artık eskisi kadar rahat olamadığını söylüyor:<blockquote>“Özel güvenliğim, alarm sistemim vardı ama 33 yıldır hiç saldırıya uğramadığım için rehavete kapılmıştım. Pencereler açık, perdeler kalkıktı. Kolay bir hedeftim.”</blockquote><h3>Sosyal medya etkisi ve kalıcı korku</h3>Home-jacking mağdurlarının çoğu zengin veya tanınmış kişiler; sosyal medyada sergiledikleri yaşam tarzlarıyla hedef haline geliyorlar. Bazı vakalar ise “fırsat soygunları”.2014 yılında Neuchâtel’deki Landeron kasabasında eşiyle birlikte saldırıya uğrayan 72 yaşındaki François hâlâ olayın etkisinde:<blockquote>“Eşimin karnına tornavida dayadılar, bağırmadı bile. Beni de bağlayıp dövdüler. Bir saat boyunca sorguladılar. Korkunçtu,” diyor. Olaydan sonra birkaç bin frank ve aile mücevherleri çalındı, ancak psikolojik etkisi hâlâ sürüyor: “O günden beri kapıyı kapatırken bile endişe duyuyorum. Böyle şeyler insanda kalıyor.”</blockquote><h3>Fransız çeteler iş başında</h3>Soruşturmalara göre, bu saldırıların çoğu Lyon veya Marsilya’dan gelen Fransız suç çeteleri tarafından organize ediliyor. Bazı durumlarda mağdurlara yakın kişiler bile işin içinde olabiliyor.Cenevre’de 2021 ve 2022’de yaşanan iki olayın failleri geçtiğimiz aylarda yargılandı. 7 ila 9 yıl hapis cezasına çarptırıldılar ve 15 yıl boyunca İsviçre’ye girişleri yasaklandı.

Cenevre Gölü çevresinde ev hırsızlıklarında artış endişe yaratıyor

Neuchâtel Büyük Konseyi, bir vatandaş tarafından sunulan halk önerisini ele almak zorunda görünüyor. Bu öneri, Anayasa’ya uygun bulunmadığı gerekçesiyle ücretsiz toplu taşıma girişimi uygulanamayınca alternatif bir çözüm sunmayı amaçlıyor.

Basit ve yenilikçi bir fikir

Ücretsiz toplu taşımanın mümkün olmaması üzerine, eski Neuchâtel girişim komitesi üyesi Lucien Willemin, aylık 16 franklık yıllık genel bir abonelik öneriyor. Bu ücretin geçerli olabilmesi için Neuchâtel halkının tamamının katkıda bulunması gerektiğini belirtiyor.Mevcut abonelik ücreti 106 frank. Lucien Willemin, “Bu paylaşımın sihri” diyerek heyecanını dile getiriyor. Ona göre, böyle bir model başka hiçbir yerde yok.Dağıtılacak 32,5 milyon frankWillemin, bu ücreti haklı göstermek için 2024 yılı için Neuchâtel Toplu Taşımaları’nın tarifeli topluluğu Onde Verte’nin gelirlerini referans alıyor.Faaliyet raporuna göre, 2024 yılı için çeşitli taşıma biletlerinin toplam satışı 34,7 milyon frank. İklim planı sübvansiyonu (2,2 milyon frank) düşüldükten sonra, 6 yaş ve üzerindeki 170.000 kişi arasında dağıtılacak 32,5 milyon frank kalıyor.Willemin, “Bu İsviçre’deki en düşük ücret olur ve devlet sübvansiyonu olmadan gerçekleşir” diyor.Herkes tarafından kabul görmeyen bir öneriÖneri hızla gerekli imzaları topladı. “Bu fiyata toplu taşıma kullanırım” diyen bir vatandaş, metni imzaladı. Bütçesi sınırlı birçok yaşlı da bu görüşü paylaşıyor.PLR milletvekili ve Toplu Taşıma ve Hareketlilik Komisyonu üyesi Grégory Huguelet-Meystre ise çekincelerini dile getiriyor: “Fikir basit ve yenilikçi görünüyor, ancak halktan alınacak bir vergi söz konusu” diyor. PLR, hedefe yönelik desteklerin olduğu bir modeli tercih ediyor. Komisyon, ücret indirimi önerileri sunmak üzere raporu son hâline getiriyor.

Neuchâtel kantonu, toplu taşıma için aylık 16 franklık sınırsız abonelik düşünüyor

“Balkabağı çekirdeği köpeğinizin parazitlerini temizler mi?” Sosyal medyada hızla yayılan bu tür iddialar, aslında yapay zekâ ile üretilmiş sahte uzmanlar tarafından yürütülen bir dezenformasyon kampanyasının parçası.

Sahte veterinerler ve yapay zeka

TikTok ve Instagram’da, doğal ve ucuz tedavi yöntemleri sunduğunu iddia eden videolar binlerce kez izleniyor. Ancak bu “veteriner” ya da “uzman” profillerinin çoğu yapay zekâ tarafından oluşturulmuş avatarlar: pürüzsüz yüzleri, doğal olmayan hareketleri ve robotik sesleriyle dikkat çekiyor.Bu sahte hesaplar, bilimsel temeli olmayan ürünleri –örneğin “Iron Paws” adlı diş tozunu– tanıtmak için gerçek veteriner tedavilerini kötüleyerek kullanıcıları yanlış yönlendiriyor.<h3>İsviçre’de Tehlikeli Etkiler</h3>İsviçre Federal Gıda Güvenliği ve Veteriner İşleri Ofisi (OSAV), bu tür içeriklerin hiçbir bilimsel dayanağının bulunmadığını ve etkili tedavilerin gecikmesine, hatta hayvan sağlığının tehlikeye girmesine yol açabileceğini vurguluyor.İsviçre’de köpek sahipleri yılda ortalama 1200 frank harcıyor. Bu durum, hem hayvanları insana benzetme eğilimini (“humanisation”) hem de yüksek veteriner masraflarını fırsata çevirmek isteyen dolandırıcılar için verimli bir zeminoluşturuyor. AFP’nin araştırmasına göre, bu kampanyaya en az 20 sahte hesap koordineli biçimde katılıyor.<h3>Yetkililer Ne Yapıyor?</h3>OSAV, sosyal medya platformlarını “toplumsal sorumluluklarını yerine getirmeye” çağırıyor. İsviçre’de platformların düzenlenmesi konusundaki yasal çalışmalar sürüyor. 2023 Nisan’ında Federal Konsey, iletişim platformlarının düzenlenmesine ilişkin bir yasa taslağı hazırlaması için DETEC’e (Çevre, Ulaştırma, Enerji ve İletişim Dairesi) talimat verdi.Ancak hükümet, “deepfake” içeriklere özel bir yasa çıkarılmasına yönelik öneriyi reddetmişti; mevcut yasaların kötüye kullanımları cezalandırmak için yeterli olduğunu savunmuştu.

Köpek sahiplerini hedef alan tehlikeli dolandırıcılık

Fribourg kantonuna bağlı La Roche (Gruyère) bölgesinde bir kaçak avlanma vakası yaşandı. 17 Ekim’de ölü olarak bulunan bir dişi vaşağın, yapılan incelemeler sonucunda ateşli silahla vurularak öldürüldüğü tespit edildi. Sekiz yaş civarında olduğu belirlenen hayvanın, ölümünden 7 ila 9 hafta önce vurulduğu otopsiyle kesinleşti.

Yavrular büyük olasılıkla yetim kaldı

Olay, Orman ve Doğa Servisi (SFN) tarafından çarşamba günü yapılan açıklamayla kamuoyuna duyuruldu. Servisin bildirdiğine göre, bir vatandaşın ihbarı üzerine bölgeye giden yaban hayatı koruma görevlileri, B606 kod adıyla tanımlanan dişi vaşağın cansız bedenini ormanlık alanda buldu.Otopsi raporuna göre vaşağın gelişmiş süt bezleri bulunuyordu; bu da hayvanın bu yıl en az bir ya da birkaç yavru doğurduğunu gösteriyor. SFN yetkilileri, bu yavruların annelerinden uzun süre ayrı kalmış olmaları nedeniyle hayatta kalma şanslarının çok düşük olduğunu belirtti.B606’nın cesedinde özellikle bacak bölgelerinde mermi giriş izleri tespit edildi. Hayvan, yürürlükteki prosedürlere uygun olarak derhal Bern Üniversitesi Balıklar ve Yaban Hayvanları Tıp Merkezi’ne (FIWI) götürüldü ve burada detaylı otopsiden geçirildi.<h3>Soruşturma başlatıldı – tanıklar aranıyor</h3>Yetkililer, olayın faili veya failleri hakkında geniş kapsamlı bir soruşturma başlattı. SFN, tanık çağrısında bulunarak, bölgede şüpheli bir faaliyete tanık olan kişilerin bilgi vermesini istedi.İsviçre yasalarına göre vaşakların vurulması kesinlikle yasak, çünkü tür Federal Av Yasası kapsamında koruma altındaki memeliler arasında yer alıyor. Bu suçu işleyen kişiler, en az bir yıl hapis cezası veya binlerce frank para cezası ile karşı karşıya kalabiliyor.Bu olay, İsviçre’de son yıllarda artan yaban hayatı ile insan faaliyetleri arasındaki gerilimin yeni bir örneği olarak değerlendiriliyor. Vaşaklar, ülkenin dağlık bölgelerinde ekosistemin doğal dengesini koruyan önemli yırtıcılar arasında yer alıyor. Bu nedenle bir bireyin kaybı, yalnızca duygusal değil, ekolojik açıdan da telafisi zor bir kayıp olarak görülüyor.

Gruyère’de dişi vaşak kaçak avcılar tarafından vurularak öldürüldü

Promotion Santé Suisse’in 2025 BMI (Vücut Kitle İndeksi) raporuna göre, zorunlu okul çağındaki öğrenciler arasında fazla kilolu olanların oranı son 15 yılda hafifçe düştü. Bu olumlu gelişme özellikle küçük yaş gruplarında gözlemleniyor.

Kantonlar arası farklar

<ul><li>İlk okul döneminde (4–8 yaş), fazla kilolu öğrencilerin oranı 2010’da %15,8 iken 2025’te %11,1’e geriledi.</li><li>Orta okul döneminde (8–12 yaş), oran önce 2010’daki %19,1’den 2017’de %16,5’e düşmüş, ardından 2025’te %18,6’ya yükselmiş.</li><li>Ergenlik dönemi (12–15 yaş) için oran neredeyse sabit kalmış: 2010’da %20,5, 2025’te %20,9.</li></ul>Genel olarak, öğrencilerin %12,7’si fazla kilolu, %4,5’i obez, toplam fazla kilolu ve obez oranı %17,2 olarak hesaplandı. 2010’a kıyasla bu oran 1,3 puanlık bir düşüş gösteriyor. Promotion Santé Suisse, kaynak kısıtlılığı ve uluslararası eğilimlere rağmen bu sonucu “küçük ama anlamlı bir başarı” olarak değerlendiriyor.Sosyal faktörler risk oluşturuyor Çocukların ve ailelerinin yaşam koşulları obezite riskini etkiliyor. Zorunlu eğitimi sonrası eğitim almamış ebeveynlerin çocukları, eğitimli ebeveynlerin çocuklarına kıyasla 3 kat daha fazla risk altında. İsviçre pasaportu olmayan öğrencilerde fazla kilolu olma oranı %24, İsviçreli akranlarında ise %14,2. Bu nedenle özellikle dezavantajlı gruplara yönelik hedeflenmiş önlemler gerekiyor.Kantonlar arası farklar Veriler, bölgeler arasında belirgin farklar olduğunu gösteriyor. Örneğin, dokuz kanton ve şehirde tüm okul düzeylerinde fazla kilolu oranları Uri’de %13,9, Vaud’da %19,5, obezite oranları ise Uri’de %3,0, Bâle-Ville’de %5,1 seviyesinde.Araştırma, 11 kanton ve 4 şehirdeki 30.000’den fazla öğrenci verisine dayanıyor ve Cole ve arkadaşlarının BMI sınır değerleri kullanılarak hesaplanmış.

İsviçre’de çocuklarda fazla kilolu olma oranı hafifçe geriledi

İsviçre’de profesyonel haber kaynaklarını düzenli olarak takip edenlerin sayısı giderek azalıyor. Zürih Üniversitesi’nin yaptığı yeni bir araştırmaya göre bu bilgi eksikliği, hem siyasete hem de medyaya duyulan güveni azaltıyor ve demokrasi için ciddi bir risk oluşturuyor.

Bilgi yoksunluğu artıyor

Zürih Üniversitesi’ne bağlı Kamu ve Toplum Araştırma Merkezi (fög) tarafından yayımlanan 2025 Medya Kalitesi Yıllığı’na göre, İsviçre nüfusunun %46,4’ü artık “bilgi açısından yoksun” (media indigents) grubuna giriyor. Bu oran, bir önceki yıla kıyasla 0,7 puan artmış durumda.<h3>Bilgi yoksunluğu artıyor</h3>“Bilgi yoksunu” olarak tanımlanan bu kişiler, ya hiç haber takip etmiyor ya da yalnızca sosyal medyadan bilgi ediniyor. Araştırma, bu grubun hem politik hem de toplumsal konularda belirgin şekilde daha az bilgi sahibi olduğunu ortaya koyuyor.fög Direktörü Mark Eisenegger, “Toplumun bilgi düzeyi, haber içeriklerini düzenli ve aktif bir şekilde farklı kanallardan takip etmeye bağlıdır,” diyor. Sosyal medyadan alınan bilgilerin bu ihtiyacı karşılamadığını vurguluyor.<h3>Demokrasi için tehdit</h3>Araştırmaya göre, bilgi eksikliği yalnızca bireysel bir durum değil, demokratik sistem için de tehlikeli. Bu gruptaki bireyler:<ul><li>Politikaya ve medyaya daha az güveniyor,</li><li>Siyasi süreçlere katılım göstermiyor,</li><li>Demokratik değerlere daha az bağlılık hissediyor.</li></ul>Eisenegger’e göre, “Bilgili bir toplum, profesyonel gazeteciliğe ihtiyaç duyar. Eğitim kurumları ve politika yapıcılar, medya okuryazarlığına ve siyasal bilince daha fazla yatırım yapmalı.”<h3>Dijital haberler için ödeme isteği az</h3>Rapora göre, çevrim içi haberler için ödeme yapma oranı dört yıl aradan sonra ilk kez artarak %22,5’e yükseldi. Ancak yine de İsviçrelilerin çoğu çevrim içi haberler için para ödemeye sıcak bakmıyor.<h3>Yapay zekâ: Fırsat mı, tehdit mi?</h3>Yapay zekâ, gazetecilik için hem fırsat hem de tehdit olarak değerlendiriliyor. Bir yandan transkripsiyon veya dil denetimi gibi görevlerde yardımcı araç olarak kullanılıyor; ancak diğer yandan, kullanıcıların haberleri doğrudan yapay zekâ sohbet botlarından (chatbot) alması, gazeteciliğin kamu ile doğrudan temasını zayıflatabilir.Eisenegger, “Yapay zekâ sistemleri haber sorularına yanıt verirken gazetecilik içeriğini kaynak olarak kullanıyor, ancak medya kuruluşları bu içerikler için hiçbir karşılık almıyor,” diyerek uyarıyor.

İsviçre’de giderek daha az insan haber medyasını takip ediyor

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, 10 Ekim’de ilan edilen ateşkese karşın, dün akşam Gazze’ye yönelik geniş çaplı bir askeri operasyon başlatılması talimatını verdi.

Ateşkes kağıt üstünde

Netanyahu, Hamas’ın ateşkes anlaşmasını ihlal ettiğini öne sürerken, Hamas bu iddiaları reddetti. İsrail’in gece boyunca süren saldırılarında en az 63 kişi hayatını kaybetti.<h3>Netanyahu’dan saldırı emri</h3>İsrail basınına yansıyan bilgilere göre, Başbakan Binyamin Netanyahu dün akşam hem güvenlik istişare toplantısı hem de güvenlik kabinesi toplantısı düzenledi. Görüşmelerin ardından yapılan açıklamada, “Başbakan Netanyahu, askeri yetkililere Gazze Şeridi’ne acil ve yoğun saldırılar düzenleme talimatı vermiştir.” ifadeleri kullanıldı.Açıklamanın hemen ardından İsrail ordusu, Gazze’nin güneyinde yer alan Refah kentine hava saldırıları gerçekleştirdi.<h3>Hamas: Ateşkesi biz ihlal etmedik</h3>Hamas Siyasi Büro Üyesi Suhail al-Hindi, İsrail’in iddialarına yanıt vererek Hamas’ın ateşkesi bozmadığını vurguladı.Al-Hindi, İsrailli esirlerin cenazelerinin bulunması sürecinde büyük zorluklarla karşılaştıklarını belirterek, bu çalışmalarda kullanılacak ağır ekipman taleplerinin hâlâ karşılanmadığını ifade etti. “İsrail, ateşkese bağlı olduğumuzu artık anlamalı ve bizi anlaşmayı ihlal etmekle suçlamayı bırakmalıdır.” diyen al-Hindi, Hamas’ın bu süreçte “kırmızı bölgelere” girme talebinin reddedildiğini de açıkladı.<h3>63 kişi hayatını kaybetti</h3>Gazze’deki sağlık kaynaklarına göre, İsrail ordusunun saldırılarında 24’ü çocuk olmak üzere en az 63 kişi yaşamını yitirdi.Görgü tanıkları, İsrail savaş uçaklarının “sarı hat” olarak adlandırılan bölgede yer alan konutları, bir sivil aracı, bir barınma merkezini ve bir hastaneyi hedef aldığını aktardı.<h3>ABD: Ateşkes hala türürlükte</h3>ABD Başkan Yardımcısı JD Vance, İsrail’in Gazze’ye yeniden saldırmasıyla ilgili yaptığı açıklamada, “Ateşkes hâlen yürürlükte. Ancak bu, bölgede hiçbir çatışma yaşanmayacağı anlamına gelmez.” değerlendirmesinde bulundu.<h3>İsrail Savunma Bakanı’ndan tehdit</h3>İsrail Savunma Bakanı Yisrael Katz, Hamas’ın ateşkesi ihlal ettiğini öne sürerek örgütü “ağır bedel ödemekle” tehdit etti.Katz, Hamas’ın kırmızı çizgiyi geçtiğini savunarak, İsrail ordusunun buna karşı “büyük bir güçle” yanıt vereceğini söyledi.İsrail’in ateşkese rağmen sürdürdüğü saldırılar, bölgede gerilimi yeniden tırmandırırken; uluslararası toplumun ateşkesin korunmasına yönelik çağrıları şimdilik sonuçsuz kaldı.

İsrail, ateşkese rağmen Gazze’yi vurdu: 63 ölü

İsrail Dışişleri Bakanı Gideon Saar, ABD’nin Gazze’deki ateşkesi denetlemek üzere kurulması planlanan uluslararası güce Türk askerlerinin dahil olmasına izin verilmeyeceğini açıkladı.

Tel Aviv’den Türkiye mesajı

ABD Başkanı Donald Trump’ın bu ay başında arabuluculuk ettiği 20 maddelik ateşkes planı, bölgede görev yapacak bir “Uluslararası İstikrar Gücü” kurulmasını öngörüyor. Ancak plana göre, hangi ülkelerin bu güce asker göndereceği belirtilmiyor. Söz konusu kuvvetin, seçilen Filistinli polis birimlerini eğitmek ve desteklemekle görevlendirileceği, bu süreçte Ürdün ve Mısır’la yakın istişare yürütüleceği ifade ediliyor.Ateşkes anlaşması, Hamas’ın silahsızlandırılmasını ve uluslararası gücün bölgedeki kontrolü sağlamasının ardından İsrail ordusunun kademeli biçimde Gazze’den çekilmesini kapsıyor.Anlaşmanın ilk aşamasında, Gazze’deki rehinelerin serbest bırakılması karşılığında İsrail hapishanelerindeki Filistinli mahkumların salıverilmesi hedefleniyor. 10 Ekim’de yürürlüğe giren ateşkes süreci kapsamında bugüne kadar 15 rehinenin cenazesi İsrail’e teslim edildi, 13 kişinin daha iadesi bekleniyor. Buna karşılık İsrail, kimliği tespit edilemeyen 195 Filistinlinin cenazesini Gazze’ye gönderdi.Hafta sonunda Mısır, rehinelerin kalıntılarını bulmak amacıyla bölgeye uzman ekipler ve ağır iş makineleri gönderdi. Arama çalışmaları pazartesi günü de devam etti.<h3>“Türk askeri Gazze’de olmayacak”</h3>Macaristan ziyareti sırasında konuşan Bakan Saar, “Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın uzun süredir süregelen İsrail karşıtı tutumu nedeniyle Türk askerinin Gazze’de görev almasına karşıyız,” ifadelerini kullandı. Bu tavrın ABD tarafına da iletildiğini belirtti.“Böyle bir göreve asker göndermeyi düşünen ülkelerin en azından İsrail’e karşı tarafsız olması gerekir,” diyen Saar, konuyla ilgili daha fazla ayrıntı vermedi.İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu da pazar günü yaptığı açıklamada, “Bizim için kabul edilemez güçleri biz belirleriz. Bu, ABD’nin de onayladığı bir durumdur,” demişti.ABD ise Gazze’de Amerikan askerinin bulunmayacağını daha önce net şekilde açıklamıştı. Şu anda yaklaşık 200 Amerikan askeri, İsrail’de Gazze’nin istikrara kavuşturulması ve yeniden inşasıyla ilgili koordinasyon merkezinde görev yapıyor.Geçtiğimiz hafta İsrail’i ziyaret eden ABD Başkan Yardımcısı JD Vance ve Dışişleri Bakanı Marco Rubio, birçok ülkenin bu uluslararası güce katılmaya istekli olduğunu bildirdi. ABD, söz konusu güce Birleşmiş Milletler veya başka bir uluslararası kuruluş aracılığıyla yetki verilmesini planlıyor.<h3>Türkiye’nin tutumu</h3>Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, iki hafta önce Mısır’da yapılan zirvede ABD Başkanı Trump, Katar Emiri Şeyh Temim bin Hamad Al Sani ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah es-Sisi ile birlikte Gazze ve bölgesel barış planına destek veren bir belgeye imza atmıştı.Geçen hafta yaptığı açıklamada Erdoğan, “Türkiye, Gazze’ye her türlü desteği sunmaya hazırdır,” ifadelerini kullanmıştı. Savunma Bakanlığı kaynakları da ülkenin “barışı koruma ya da insani yardım görevleri dahil, kendisine düşecek her sorumluluk için hazır olduğunu” belirtmişti.Türkiye, Hamas’la yakın ilişkilere sahip ülkeler arasında yer alıyor. İsrail ile diplomatik ilişkiler ise özellikle 7 Ekim 2023’te Hamas’ın saldırısıyla başlayan çatışmalardan bu yana en düşük seviyesine indi. Erdoğan, o tarihten itibaren İsrail yönetimini ve özellikle Başbakan Netanyahu’yu sert bir dille eleştiriyor; İsrail’i “soykırım” yapmakla suçluyor.

İsrail Dışişleri Bakanı: Türk askerine Gazze’de görev verilmeyecek

Cenevre’de yaşayan bağımsız sanat editörü ve sanat yazarı Nazlı Kök Akbaş, sanat dünyasındaki çok yönlü birikimini uluslararası deneyimleriyle harmanlayan bir isim. Mimarlık ve şehir planlaması geçmişinden gelen gözlem gücüyle, sanatın mekanla, insanla ve zamanla kurduğu ilişkiyi incelikli bir dille aktarıyor. 

Sanatın nabzını yazmak

Onun yazılarında bir serginin duygusu, bir sanatçının sessiz ifadesi ya da bir kentin estetik ritmi iç içe geçiyor. Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Şehir ve Bölge Planlama Bölümü mezunu olan Akbaş, Japonya’da JICA Programı kapsamında Proje Yönetimi sertifikasını almış ve bu dönemi yaşamının önemli dönüm noktalarından biri olarak tanımlıyor. Ardından Cenevre Üniversitesi’nde Uluslararası Gelişim Projeleri yüksek lisansını tamamlamış, aynı üniversitenin Sanat Tarihi Bölümü’nde misafir öğrenci olarak çalışmalar yürütmüş. 2011 yılında Londra’daki Christie’s eğitim kurumunda aldığı eğitimle Sanat Piyasası ve Galeriler üzerine sertifika sahibi olan Akbaş, müzeler, galeriler, küratörler ve sanatçılarla kurduğu yakın temaslar sayesinde sanat dünyasının nabzını tutmakta; ayrıntılı araştırmalarla desteklenen yazılarında sanat piyasasının dinamiklerini düzenli olarak irdeliyor. Prestijli bir İsviçre yaşam dergisinde sanat editörü olarak köşe yazılarına devam eden Nazlı Kök Akbaş, sanat tarihine meraklı, gözlemci ve derinlikli yaklaşımıyla dikkat çekiyor.Kendisi, Nazlı Kök Akbaş Art Reports platformunda sergilerden notlar, sanatçılarla röportajlar ve kültürel izlenimlerini paylaşıyor. Sanatı bir “rapor”un ötesinde yaşayan bir deneyim olarak gören Nazlı Hanım ile hem gözlem gücünü hem de bağımsız üretimin anlamını konuştuk.Röportaj: Özgür Mumcular<ul><li>Nazlı Hanım öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?&nbsp;</li></ul>Öncelikle çok teşekkür ederim. Memnuniyetle… Ben Mevlana Celaleddin Rumi’nin şehri, Konya’da doğdum. Harika bir gençlik geçirdiğimi düşünüyorum; çok hareketli, sportif ve meraklı bir gençtim. Üniversite eğitimimi Ankara’da, ODTÜ’de tamamladım. Ardından İzmir Büyükşehir Belediyesi’nde 15 yıl görev yaptım.2001 yılında, devletimizin Japonya devleti ile yürüttüğü özel bir çalışma ve eğitim iş birliği projesi kapsamında, ülkemizi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi’ni temsil eden uzman olarak Japonya’ya gitmeye hak kazandım. Japonya çok özel bir ülke; etkisini hâlâ her adımımda hissediyorum. En kısa zamanda tekrar dönmeyi planlıyorum.2004 yılında Cenevre’ye taşındım ve hemen Cenevre Üniversitesi’nin yolunu tuttum. Öğrenmeye olan tutkum hiçbir yaşımda eksilmedi; aksine artarak devam etti. Cenevre Üniversitesi Uluslararası Gelişme Politikaları Fakültesi’nde yüksek lisans programını tamamladım ve Fransızca dil programına katıldım. Ardından, 2010 yılında yine Cenevre Üniversitesi Sanat Tarihi Bölümü’nde misafir öğrenci olarak başladığım dört yıllık bir programı tamamladım.Öğrenmeye başlayınca, aslında ne kadar az bildiğinizi daha iyi anlıyorsunuz ve durmadan yeni öğrenme programları geliştiriyorsunuz; ben de tam olarak bu şekilde ilerliyorum.Sanat tarihi eğitimim sırasında, her sanat profesyonelinin yolunun geçtiği gibi, benim yolum da Christie’s eğitim programından geçti. 2011 yılında Londra’da, Christie’s eğitim kurumunda Sanat Piyasası ve Galeriler üzerine sertifika programını tamamladım.Tüm bu eğitim projelerini taçlandırmak adına, bildiğiniz üzere 2024 yılında&nbsp;Nazlı Kök Akbaş Sanat Haberleri Cenevre – İsviçre&nbsp;sitesini kurdum ve akredite sanat habercisi olarak çok yoğun, bir o kadar da keyifli bir döneme başladım. Yaklaşık bir yıl içinde 20’nin üzerinde önemli sanat projesini takip ederek, dünyanın dört bir yanından gelen sanat muhabirleriyle birlikte basın toplantılarına katıldım ve 30 civarında sanat makalesi yayımladım.Her şey çok hızlı ve etkileyici bir şekilde ilerledi. Dünya çapında tanınmış sanatçılarla röportajlar yaptım. Ayrıca, prestijli bir İsviçre dergisinde sanat editörü olarak köşe yazıları yazıyorum. Yeni sezon benim için heyecan verici; birçok yeni projeye başlıyorum, hepsini birazdan sizinle konuşacağız.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a84306.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Nazlı Kök Akbaş | BEYELER Vakıf Yayoi Kusama Sergisi Basın Toplantısı</figcaption></figure><ul><li>Sizi sanatın dünyasına çeken şey neydi?&nbsp;Bu yola nasıl başladınız?</li></ul>Sanat, hayatımda her zaman çok önemli bir yer tuttu. Müzeler, çok küçük yaşlarımdan itibaren bana birer hayaller diyarı gibi gelirdi. Sanat eserlerine bakarken zamanı unuturum; hâlâ da öyledir.Bana göre sanat; tüm özgürlüklerin, ifadenin, yaratıcılığın ve özgün bir dil geliştirme cesaretinin bir bütünüdür. Sanatçılar her zaman beni çok etkilemiştir. Düşüncenin özgürce dans ettiği, gündelik hayatımızda hayal etmemizin bile mümkün olamayacağı dünyaları bize sanat ve sanatçılar açar.Bu duyguların peşinden gitmek, onları yazmak, konuşmak ve sanat haberlerini geniş kitlelerle paylaşmak… İşte bu, benim en büyük merakım, hatta tutkum.<ul><li>Sanat haberleri ve röportajlar yazarken sizi en çok ne motive ediyor?</li></ul>Ben çok meraklı bir yapıya sahibim; bilgi edinmek ve yeni şeyler öğrenmek benim için büyük bir keyif. Yeni bir serginin basın toplantısına davet edildiğimde, her defasında çocukça bir sevinç ve heyecan duyuyorum. Toplantı öncesinde, “daha çok öğrenmeliyim, daha derin araştırmalıyım” düşüncesiyle konuyu detaylı biçimde inceliyorum.Dünyanın dört bir yanından gelen sanat editörleriyle eş zamanlı olarak bir sergiyi takip ediyor olmak benim için hem keyifli hem de heyecan verici bir deneyim. Bu sürecin hakkını verebilmek için büyük bir motivasyonla çalışıyorum.Tabii ki güçlü bir akademik altyapıya sahip olmam bu araştırmalarımda bana çok yardımcı oluyor. Özellikle İsviçre üniversitelerinin çok kapsamlı sanat arşivleri var. Cenevre Üniversitesi’nin eski bir yüksek lisans öğrencisi olarak her türlü dokümana kolaylıkla erişip bilgi alabiliyorum. Bazen fakültedeki profesörlerimle ya da İsviçre’de yaşayan sanat eleştirmenleriyle de konuların detaylarını istişare ediyorum.&nbsp;<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a84307.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Nazlı Kök Akbaş | Sunhee Choi, Choi &amp; Choi Gallery, Güney Kore</figcaption></figure><ul><li>Cenevre gibi uluslararası bir kentte sanat sahnesini nasıl tanımlarsınız?</li></ul>Cenevre bir kesişme noktası; her alandan uzmanların ve profesyonellerin yollarının mutlaka dünya ölçeğinde geçtiği, çok nadide bir şehir. Kalvinist kültürün benim çok sevdiğim özelliği gereği “bling bling” değildir; yani gösterişten uzaktır. Bu da Cenevre’nin stratejik konumunu daha derin, sade ama etkili bir biçimde yansıtmasını sağlar.Finans sektöründe olduğu gibi sanat dünyasında da profesyonellerce çok iyi bilinir ki, Cenevre sanat piyasasında önemli bir role sahiptir. Özellikle son dönemde Avrupa sanat piyasasının merkezi Londra’dan Paris’e kaydığı için, Cenevre adeta Paris’in bir uzantısı -bir periferisi- haline gelmeye başladı. Bu durum, önümüzdeki dönemde şehrin sanat sahnesini daha da canlandıracak gibi görünüyor.<ul><li>Yazılarınızda duyguyla analizi dengeleyen bir üslubunuz var.&nbsp;Bu dengeyi nasıl kuruyorsunuz?</li></ul>Benim konseptim, sizin de takip ettiğiniz üzere, çok samimi ve filtresiz bir sanat editörlüğü ekolü üzerine kurulu. Müzelerde, vakıflarda ya da dünya çapında bir sanatçıyla gerçekleştirdiğim her karşılaşmada, son derece doğal ve içten bir yaklaşımı tercih ediyorum.Okuyucularıma da bu doğallığı, olduğu gibi, filtresiz biçimde aktarmaktan büyük memnuniyet duyuyorum. Bilginin samimiyetle aktarımı, benim en çok benimsediğim ve keyif aldığım yöntem.<ul><li>Bir sergiye girdiğinizde ilk dikkatinizi çeken şey ne olur?</li></ul>Çok güzel bir soru, Özgür Hanım, teşekkür ederim. Ben bir sergiyi gezerken ilk olarak küratörünü merak ederim; çünkü biliyorsunuz, serginin hikâyesini kurgulayan kişidir küratör. Gitmeden önce mutlaka araştırırım.Sergiye girdiğimde yenilikleri keşfetmeyi severim. Aslında sergideki tüm detaylar ilgimi çeker; özellikle eserler arasındaki iletişim bana göre çok heyecan vericidir. Bazen daha önce bildiğiniz bir eser, öyle bir hikâye içinde sergilenir ki, size yepyeni bir pencere açar. Eseri yeniden, bambaşka bir bağlamda kavrar, farklı bir şekilde anlarsınız; hatta bazen yeniden seversiniz, bazen de tam tersi olur.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a84308.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Nazlı Kök Akbaş Art Reports</figcaption></figure><ul><li>Bir röportaj veya yazı hazırlarken süreç sizin için nasıl ilerliyor; not almak, gözlem yapmak, yazmak?</li></ul>Ben işlerimde çok detaylı ve hızlı ilerlemeyi seviyorum; buna mecburum da, çünkü artık her şey çok hızlı ilerliyor. Basın toplantılarında mutlaka ses ve görüntü kayıtları alıyorum. Sergi yetkililerine ulaşarak pek çok soru sorarım. Yazılı not tutmak yerine, diktafona kendi yorumlarımı kaydederim.Daha sonra, trende ya da uçakta bu kayıtları hemen metne dönüştürürüm. En kısa zamanda da haberleri ve izlenimlerimi platformlarımda paylaşırım.<ul><li>Sanatçılarla yaptığınız söyleşilerde sizi en çok etkileyen anlardan biri neydi, anlatabilir misiniz?</li></ul>Aslında her röportaj ayrı bir hikâye. Ben en çok, sanatçıların doğallıklarını ve yaratım süreçlerindeki heyecanlarını paylaşmaktan büyük mutluluk duyuyorum. Bazen ise, ne kadar büyük zorluklar içinde olduklarını görmek beni gerçekten çok üzüyor.<ul><li>Yazılarınızda sanatın toplumsal yönüne de değiniyorsunuz. Sizce sanat bugün toplumla nasıl bir ilişki kurmalı?</li></ul>Bu, benim temel çalışma prensiplerimden biridir; sorduğunuz için teşekkür ederim. Ben, sanatın&nbsp;demokratizasyonuna çok gönül vermiş&nbsp;bir sanat editörüyüm. Benim için sanatın herkese açık ve ulaşılabilir olması son derece önemli.Bu nedenle, çalışmalarımın mümkün olduğunca geniş bir okuyucu kitlesine ulaşması, sanatı olabildiğince çok insanla paylaşmak, en büyük hedefim ve motivasyonum.“Bana göre sanat,&nbsp;‘sanat için’den ziyade&nbsp;herkes için!” diyor Nazlı Hanım gülümseyerek.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a84309.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Nazlı Kök Akbaş Art Reports</figcaption></figure><ul><li>Freelance çalışmak size nasıl bir özgürlük veya zorluk getiriyor?</li></ul>Evet, freelance çalışmak kişisel disiplin ve sorumluluk gerektiriyor. Düşünüldüğü gibi rahat olduğunu sanmıyorum. Aslında “her yer sizin ofisiniz” durumu, her an çalışabileceğiniz gerçeği, çok planlı olmayı zorunlu kılıyor.Öte yandan, randevularımı daha esnek saat dilimlerinde alabiliyorum ve sonrasında daha uygun saatlerde dinlenebiliyorum. Kısacası, bu çalışma sistemi oldukça sorumluluk gerektiriyor. Ayrıca, kendi patronunuz olduğunuzda kendinizi kandırmanız imkânsız; hiçbir projeyi rastgele yapamıyorsunuz ve sonuçta ortaya güzel işler çıkıyor.Ben kendimle hem çok eğlenceli hem de hayli katı bir patronum, kendi ismimle çalışıyor olmam bu durumu güçlendiriyor.<ul><li>Dijital platformlarda sanat üzerine yazmak, geleneksel basından nasıl farklı?</li></ul>Çok daha etkili gerçekten. Her yerde, her an bağlanıp okunabilmesi harika bir olanak. Trende, uçakta, parkta ya da bir bankta kısa bir molada, telefonunuzdan tüm makaleyi bir anda okuyabiliyorsunuz, bence bu harika.Geçen gün bir arkadaşım çok çarpıcı bir şey anlattı: İstanbul’da bir yakınını ziyarete gitmiş ve benim röportajımı televizyona aktarmışlar; kahvelerini alıp röportajı dinlemişler. Bayıldım bu fikre. Ne hoş değil mi? Bu dijital dönüşüm, doğru kullanıldığında bize inanılmaz fırsatlar sunuyor. Düşünün, aniden canınız isteyip harika bir sanat olayını, kahvenizi alıp iki üç arkadaşla izleyebiliyorsunuz.&nbsp;Şimdi uygulamalar var, sizin de çok iyi bildiğiniz gibi. Mesela annem için, makalenin metnini anında Türkçeye çeviriyor benim web sitemde; sonra bunu sesli dinleyebiliyor.Gerçekten harika bir dönemde yaşıyoruz. Bütün bu dijital ilerlemeleri, doğru kullanıldığında, mükemmel buluyorum.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a8430a.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Nazlı Kök Akbaş | Pat Andrea, süper realism sanat hareketinin dünyaca meşhur yaşayan öncü usta ressamı</figcaption></figure><ul><li>Sosyal medya, sanatın anlatım biçimini nasıl değiştirdi sizce?</li></ul>Sosyal medya, sanatı çok olumlu bir şekilde destekledi. Öncesinde, sanat maalesef çoğunlukla lüks bir alan olarak ya da sadece belirli bir entelektüel birikime sahip grupların tekelinde olduğu zannedilirdi. Ama artık her sosyal gruptan ilgilenen kişiler, sosyal medya aracılığıyla sergileri izleyebilir ve her an yeni sanat haberlerinden haberdar olabilirler. Bu, gerçekten çok önemli bir gelişme ve benim için temel motivasyon kaynaklarından biri.<ul><li>Kendi estetik anlayışınızı üç kelimeyle tanımlarsanız, bunlar ne olurdu?</li></ul>Benim estetik anlayışım öncelikle doğallık ve samimiyet üzerine kurulu. Zekice yapılmış her işe çok düşkünüm. İkinci olarak, bir objenin veya bir işin beni güncelden koparıp bambaşka bir perspektiften bakmaya sevk etmesi ve bir hikâyesinin olması, bana çok estetik görünür.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/7e7a0b1f1f3b8abe297a8430b.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Özgür Mumcular ve Nazlı Kök Akbaş</figcaption></figure>•&nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;Önümüzdeki dönemde “Nazlı Kök Akbaş Art Reports”ta okuyucuları neler bekliyor?Yeni projelerim birkaç başlık altında toplanıyor ve beni çok heyecanlandırıyor. Öncelikle, kendi platformlarımda yazılarım ve röportajlarım yoğun bir şekilde devam edecek. Bunun yanı sıra, İsviçre’nin prestijli bir dergisinde sanat editörü olarak yazdığımı biliyorsunuz; dergim yılda dört sezon yayınlanıyor ve readers.com’da okunabiliyor. Ayrıca internet sitemi de oldukça geliştirdik.Yeni ve çok heyecan verici bir projem de bir katalog kitap yayımlamak. Kitap hem Türkçe hem İngilizce olacak, Türkiye ve İsviçre’de dağıtılacak. Yayın evimle çalışmalarımız hâlâ devam ediyor.Bütün bunlara ilaveten, benim için çok heyecan verici ve bir o kadar da önemli bir projeye destek veriyorum: TOBB İzmir Kadın Girişimciler Kurulu’nun koordinatörlüğünü Işıl Nişli’nin yaptığı&nbsp;Sanatta Girişimcilik Projesi. Bu proje, kadın sanatçılara üretim, sergileme ve satış alanlarında destek olmayı; yeni teknolojik gelişmelere uyum sağlamalarına katkıda bulunmayı amaçlıyor. Sanatçılara mentorluk, network ve satış ağlarını geliştirme desteği veriliyor.Sanatın ve kadın sanatçıların sanat ekosisteminde güçlü bir şekilde üretmeye devam etmeleri, iş dünyasıyla bağlantılarını sürdürmeleri için önemli projeler geliştiriliyor. Yakında İsviçre’de, tüm bu projeleri tanıtan bir toplantı düzenleyeceğiz. Bu projeyi çok önemli buluyorum. Çok teşekkür ederim Özgür Hanım ve Pusula Swiss’e de teşekkürlerimi sunuyorum.

Nazlı Kök Akbaş ile sanat ve gözlem üzerine

Hayatın yönünü genç yaşlarda okunan bir kitap değiştirebilir mi? Şiyma Barkın Kuzmin, lise yıllarında okuduğu bir kitap sonrası kurduğu hayalin peşinden gitmiş. 

İlişkilerde ve ebeveynlikte şefkatin gücü

Psikoloji eğitimiyle başlayan yolculuğunu Paris’in varoşlarında yaşayan çocuklardan, *İstanbul'da sokakta yaşayan çocuklara Amerika’daki yüksek lisans eğitimine, ardından UNICEF’te geçen çeyrek asırlık uluslararası kariyere taşımış. Afrika’dan Orta Doğu’ya, Orta Asya’dan Avrupa’ya uzanan çalışmalarıyla çocukların haklarının korunması ve daha iyi bir gelecek kurmaları için politikalar geliştirmiş ve hayata geçirilmelerine destek olmuş.Bugünse Cenevre’de yaşamını sürdüren konuğumuz, uzun yıllara dayanan profesyonel deneyimini kişisel gelişim ve ebeveynlik alanına aktarıyor. Olumlu ebeveynlik, şefkatli sorgulama ve koçluk üzerine aldığı eğitimlerle hem bireylere hem de ailelere yol gösteriyor. İçimizdeki çocukla barışmayı, özşefkati ve ilişkilerde derinleşmeyi odağına alarak eğitimler veriyor, koçluk yapıyor. Onunla hem geçmiş yolculuğunu hem de bugünkü çalışmalarını konuştuk.Röportaj: Özgür MUMCULAR<ul><li>Şiyma Kuzmin kimdir, bize kendinizi tanıtır mısınız?</li></ul>Her gün kendisinin daha iyi bir versiyonu olmak için okuyan, düşünen, çalışan, değişimin kendimizle başladığına inanan, barışa, eşitliğe ve iletişime gönül vermiş bir insan; çocukları ve çocuklar ile zaman geçirmekten çok keyif alan bir anne; ailesine, dostluğa, insanlığa ve tüm canlılara değer veren bir kadın.&nbsp;<ul><li>İçimizdeki çocukla şefkatli bir ilişki kurmak sizce neden bu kadar önemli?</li></ul>Doğan Cüceloğlu’nun sözleri ile “Uyanış, olduğu gibi kabul ettiğimiz dünyanın, düşündüğümüzden farklı olabileceğini anlamakla başlar”. Kendimizi tüm hallerimizle kabul edip, şefkatle yaklaştığımızda ve içimizdeki çocuğun küçükken ihtiyacı olup da alamadığı şefkati ona kendimiz verdiğinde, bizi sınırlayan inançları fark edebiliriz, ve bizi bağlayan zincirlerimizden kurtulabiliriz. İşte bu yüzden içimizdeki çocuğun ihtiyaçlarını fark etmek ve şefkatle yaklaşmak önemlidir.&nbsp;<ul><li>Lise yıllarında okuduğunuz&nbsp;İnsan İnsana&nbsp;kitabı sizi nasıl etkiledi, hayalinizi nasıl şekillendirdi?</li></ul>İnsan doğasını, ilişkileri, yaşadığımız toplumun bizi nasıl şekillendirdiğini, hayata olumlu bakmanın önemini düşündürttü. Okuduğum her satırda bu konular hakkında daha çok öğrenme istediği duydum. Sanırım psikoloji okumaya karar vermemde etkili olan etmenlerden biriydi bu kitap. Daha zor koşullardan gelen çocukların da kendilerini geliştirebilmeleri ve olabileceklerinin en iyi olabilmeleri için de çalışmaya o sıralarda karar verdim.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/6ca86d2046c31c8b3f9b03913.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Boğaziçi Psikoloji’den sonra Paris’te varoşlarda çocuklarla çalıştığınız dönemde sizi en çok etkileyen deneyim neydi?</li></ul>Varsıl ve yoksul ayırımındaki sınıf eşitsizliğine karşı en iyi ilacın daha küçük yaştan çocukların okuma yazma becerilerinin geliştirilmesi ile olabileceğini gördüm. Her hafta sonu sırt çantamızda kitaplar, boyalar, defterlerle varoşlara gidiyor ve ailelerinin izniyle çocuklarla buluşup sıcak soğuk demeden açık havada farklı aktiviteler yapıyorduk. Birçok çocuğun evinde kitap yoktu. Küçük yaşta kitaplarla haşır neşir olma, eğlenerek öğrenme bu çocuklar için farklı bir hayatın kapılarını açıyor ve yoksulluk çarkından çıkabilmeleri için olanak sağlıyordu. Bu süreçte farklı kültürlerden, dinlerden gelen diğer gönüllüler ile de geçirdiğim zamanda, aslında insanların nereden gelirlerse gelsinler özlerinin benzer olduğunu gördüm.<ul><li>UNICEF’te 23 yıl boyunca farklı coğrafyalarda çalıştınız. Bu süreçte hangi anı sizin için unutulmaz oldu?</li></ul>O kadar çok unutamayacağım anım var ki ama bir &nbsp;tanesini &nbsp;düşündükçe, hem üzülüyor hem de yaptığım iş nedeniyle gurur duyuyorum. Özbekistan’da çalıştığım yıllarda projelerimden biri devlet bakımında olan çocukların aile ortamında yaşayabilmeleri için &nbsp;çocukların ailelerine destekle kendi aileleriyle kalabilmeleri mümkün olmadığı durumlarda &nbsp;koruyucu ailelik gibi, şefkatle bakılabilecekleri birebir ilgi alabilmeleri için hizmet modelleri geliştirmekti. &nbsp;Bu süreçte, farklı şehirlerdeki yurt ve yuvaları geziyor, çalışanlardan bilgi topluyor ve kurum bakımını değiştirmek için eğitim veriyorduk. Semerkant’ta bir yuvada yeni terk edilmiş 8-9 aylık Timur isimli bir bebek vardı. Timur’u ilk gördüğümde ufacık yüzünde kocaman bir gülümseme ile bana bakıyordu. Kollarını uzatıp kucağıma gelmek istedi. Aldım. O kadar güven dolu mutlu bir bebekti ki. İşim nedeniyle, aynı yuvaya birkaç sefer daha gittim. Her gittiğimde Timur’u soruyor ve özellikle görmek istiyordum. Geçen her ayla birlikte Timur’un yüzündeki gülüş biraz daha azalıyordu ve gözlerinin parlaklığı sönüyordu. Timur’a sevecen bir ev sağlamak çok isterdim. Öte yandan uzun vadede Timur gibi ailesinden ayrılmak durumunda kalan çocuklar için daha iyi hizmet modelleri, ve daha eğitimli bir uzman kadro oluşturulmasına katkıda bulunarak, yüzlerce çocuğun hayatına dolaylı olarak dokunabildim.Öte yandan, mutlulukla hatırladığım bir anımsa Tacikistan’da çalışırken duyma engelli çocukları bir çocuk korosu ile bir araya getirmek ve çocukların birlikte hem işaret dili hem şarkı söyleyerek sahnede John Lennon’ın Imagine&nbsp; şarkısını yorumlamalarıydı. Engelli ve engelsiz çocuklar ilk defa bu şekilde bir araya gelebildiler, birlikte ürettiler ve birbirlerini arkadaş olarak görebildiler.<ul><li>Uluslararası bir kurumda çalışırken edindiğiniz en önemli deneyim neydi, size ne kattı?</li></ul>Farklı kültürlerden gelen çok kişi ile birlikte çalışma imkanı buldum. Üstüne üstlük bunu kendi ülkemden ve kültürümden uzakta başka bir ülkede misafir konumundayken yapmayı öğrendim. Farklılıklarımız kadar benzerliklerimiz olduğunu, iyi niyetle ve saygıyla yaklaştığımda güvene dayalı ilişkiler yaratabileceğimi öğrendim. Ayrıca, konuşulmayan kodlar olduğunu ve bunları anlayıp aşabilmenin zaman aldığını da öğrendim. Bazen bize çok benziyor diye düşündüğüm kültürlerden gelen kişiler çok farklı olabilecek bir kültürden gelen birinden daha uzak olabiliyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/6ca86d2046c31c8b3f9b03914.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Farklı kültürlerden gelen biriyle evli olmak ve çocuklarınızı “third culture kid” olarak yetiştirmek nasıl bir şey?</li></ul>Aynı ülkeden ve kültürden gelen iki insan bile bazen birbirlerini anlamakta zorlanıyor. Eşimle 20 yıldır birlikteyiz ve her gün yeni bir şey öğreniyoruz. Uzun süreli ilişkilerde hergün tekrar ilişkiye kendini adamak ve öğrenmeye açık olmak değerli. Ortak değerlerimizin olması ve birbirimizi anlamaya ve olduğumuz halimizle kabul etmeye olan adanmışlığımız bizi bir arada tutuyor. Çocuklarımız Türkiye'de sadece bir yıl -o da Covid döneminde- yaşadılar, eşimin ülkesinde ise bebekliklerinde yaşadılar. Dolayısı ile hem dillerimizi hem de kültürlerimizi sadece bizlerden öğrendiler. Dil bizim için çok önemliydi. O yüzden aramızda İngilizce ya da Fransızca konuşsak da çocuklarımızla doğduklarından beri sadece kendi dillerimizde konuştuk.&nbsp;Bence yemek, kültürün önemli bir parçası ve yemeklerimizi çocuklarımız biliyor ve seviyor. Aileler ile bağlantıya özen gösterdik. Benim ailem daha geniş olduğundan tatillerde Türkiye’ye gittik ama her yıl birkaç kere eşimin ailesini bize davet ettik. Çocuklarımız hem bizlerden öğrendiler hem de yaşadığımız birbirinden farklı ülkelerden deneyim kazandılar. En zorlandığımız konu ise “third culture kid” lerde çok görülen aidiyet hissi. Hem yaşadıkları yere uyum sağlamaları hem de kendi kültürleri ile bağlarının oluşması için özel çaba harcamak önemli.<ul><li>Cenevre’ye taşındığınızda kariyerinizde nasıl bir dönüm noktası yaşadınız?</li></ul>Daha önce benim işim nedeniyle farklı ülkelerde yaşadık Cenevre’ye ise eşimin işi nedeniyle taşındık. Çocuklarımız ergenliğe girmişti ve İsviçre onların altıncı ülkesiydi. Artık taşınmak istemediler. Ben de onları bırakmak ve başka bir ülkede görev almak istemedim. UNICEF’den ayrılmaya ve kendi işimi kurmaya karar verdim. Uzun yıllar büyük bir organizasyonda ve politika oluşturma düzeyinde çalıştıktan sonra birebir insanlara dokunmak bana çok iyi geldi.<ul><li>Dr. Gabor Maté’nin şefkatli sorgulama yöntemini ve koçluğu nasıl bir arada uyguluyorsunuz? Danışanlarınıza hem bir eğitmen hem de bir yol arkadaşısınız. Danışmanlık süreçlerinde en çok hangi konular gündeme geliyor?</li></ul>Genelde koçluk bugünden ileriye doğru hedeflerimizi belirleme ve hayalini kurduğumuz geleceği yaratmaya destek olma sürecidir. Şefkatli sorgulama ile ise çocukluğumuzda oluşturduğumuz ve bizi sınırlayan inanç kalıplarımızın ilk başlangıç zamanlarına yani geçmişimize doğru bir yolculuk yapılır. Benim çalışmalarımda gördüğüm, yaşadığımız zorlukları aşabilmek, gerek kendimizle gerek eşimiz, ailemiz ya da iş arkadaşlarımızla sağlıklı ilişkiler kurabilmemiz ise geçmişimizi iyi anlamak ve kendi iç çocuğumuza şefkatla yaklaşmaktan geçer. Ben bu iki yaklaşımı harmanlayarak kullanıyorum. Danışanlarımın ihtiyacı doğrultusunda hem geleceğe yönelik hedeflerinde destek oluyorum hem de içlerindeki çocuğu tanımalarını, kendi inanç kalıplarını farkedip kendilerine şefkatle yaklaşmalarına, kendi hikayelerine yeni bir gözle bakmalarına destek oluyorum.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/6ca86d2046c31c8b3f9b03916.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Kendi çocuklarınızı yetiştirirken edindiğiniz profesyonel bilgilerin ne kadarını kullanıyorsunuz, ne kadarını bırakıyorsunuz?</li></ul>Çocuklarımı yetiştirirken aldığım eğitimlerin çok faydasını gördüm. &nbsp;Ama onların annesiyim, koçu, psikoloğu değil. Bunun ayrımını yapıyorum. Yapmazsam zaten -hele de şimdi ergen olarak- bana bunu çok iyi hatırlatıyorlar...<ul><li>Bugünden geleceğe baktığınızda kişisel hedefleriniz ve hayalleriniz neler?</li></ul>Bu tür bir desteğe ihtiyaç duyan daha çok kişiye ulaşabilmek istiyorum. İnsanların birbirlerini ve kendilerini dinleyebilecekleri, barışın ve anlayışın hakim olduğu bir dünyaya katkıda bulunmaya devam etmeyi hayal ediyorum.

Dört kıtada çocuklarla, şimdi içimizdeki çocukla

İsrail-Filistin çatışması ve özellikle Gazze’deki insani kriz, uluslararası siyasetin en tartışmalı gündemlerinden biri olmaya devam ediyor. Gazze’deki insani kriz her geçen gün derinleşirken, uluslararası toplumun sessizliği tartışmaları büyütüyor.

Filistin çıkmazı

Bu bağlamda (SP) Sozialdemokratische Partei Basel-Stadt üyesi ve aktivist Erol Malaydın ile İsrail’in kuruluş sürecinden bugüne uzanan tarihi arka planı, Gazze’de yaşanan trajediyi ve olası çözüm yollarını konuştuk. Malaydın, Batı’nın rolünü sert bir dille eleştirirken, son günlerde insani yardım ulaştırmayı amaçlayan Sumud Filosu girişiminin de Filistin halkının sesi açısından önemli olduğunu, ancak saldırıları durdurmakta yetersiz kaldığını vurguluyor.Röportaj: Ferah Koçak ErdoğanI. Tarihsel Arka Plan1. Öncelikle, İsrail devletinin Filistin topraklarında nasıl kurulduğunu özetleyebilir misiniz? Temelde İngiltere ve Fransa arasındaki Sykes-Picot Antlaşması ile başladı. Ardından Balfour’un (Jaffa’dan Hayfa’ya kadar olan kıyıyı Hindistan’a güvenli şekilde kaçırdığı çalıntı malları götürmek için almak istemesi) planları devreye girdi. Osmanlılar da Birinci Dünya Savaşı’nı kaybedince, Levant bölgesindeki koruma ortadan kalktı ve İngiltere bölgeyi kolonileştirdi. 1922’den itibaren İngilizler Filistin köylerini hem tahliye etti hem yağmaladı. İngiltere, Araplara güvenmektense Britanya Yahudilerini Filistin’e gönderdi. Ben Gurion, 1910’lu yıllarda Filistin’i ziyaret etmişti ve Filistinli Haredi Yahudilerini küçümsüyordu; bu yüzden özellikle Doğu Avrupalı Yahudileri tercih etti. İkinci Dünya Savaşı sonrası ise Avrupalı Yahudiler Filistin’e gönderildi; böylece Avrupa pratikte Yahudilerden boşalmış oldu.2. İsrail’in kısa sürede güçlü bir ordu ve uluslararası destek kazanmasında etkili olan faktörler nelerdir? 1922’den itibaren İngiltere, Yahudilere sürekli daha fazla güç verdi. 1920’lerin sonlarında İngiltere’nin Levant’a ilgisi azaldığında, gücünü kademeli olarak Yahudilere devretti. Siyonistler, İngiliz silahlarını devraldı ve Irgun ile Haganah gibi en az iki silahlı grup kurdular. Bu gruplar hızla köyleri nasıl ele geçireceklerini ve insanları nasıl tahliye edeceklerini öğrendiler. İkinci Dünya Savaşı sonrası, yaklaşık 40 kolonici ağırlıklı ülke tarafından oluşan küçük BM, “iki devletli çözümü kabul etti. Toprak bölüşümü İsrail lehine yapıldı: nüfusun %25’i, toprakların %60’ını aldı.3. ABD ve Batılı ülkelerin İsrail’i desteklemesi, Filistin-İsrail dengesi üzerinde kalıcı olarak nasıl etkiler yaptı? Amerika Birleşik Devletleri açısından İsrail, enerji kaynaklarıyla çevrili bölgede stratejik bir üs işlevi görmekteydi. Buna karşılık, Arap dünyası hakkında yeterli bilgiye sahip olunmadığından, güven eksikliği hâkimdi.II. Gazze’de Güncel Durum2. Gazze’deki son gelişmeleri nasıl değerlendiriyorsunuz? İnsanî durumu nasıl tanımlarsınız? Felaket! Daha önce böyle bir durum yaşanmamıştı. Son iki yıldır ilan edilmiş bir soykırım gerçekleşiyor. Bunu çok sayıda izleyici görüyor ve sessiz kalıyor. (Yemen ve İran dışında).3. Uluslararası toplumun Gazze’deki sivil kayıplara tepkisini yeterli buluyor musunuz? Tepki mi? Hiç yok.4. Gazze’deki trajediyi sona erdirmek için öncelikli olarak hangi siyasi adımlar atılmalı? BM birliklerinin derhal gönderilmesi, İsrail’in silahsızlandırılması ve savaş suçlularının tutuklanması.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/97d4f7e1e32861c7d2ddd2a02.jpg" width="1024" height="576"></figure>III. Uluslararası Tepkiler ve Diplomasi5. Avrupa’da yapılan Filistin’e destek gösterilerinin karar alıcılar üzerinde gerçek bir baskı oluşturduğunu düşünüyor musunuz? Evet bu gösteriler devletler üzerinde büyük bir baskı oluşturdu. Hatta karar vericiler bu duruma uzun süre direndi ve bu gösteriler görmezden gelindi.Şimdi bir takım kararlar (Filistin Devlet'ini tanıma) alındı ama bence çok geç kalındı. Sızdırılmış İsrail verilerine göre 680.000’den fazla kişi öldü; gerçek sayı çok daha yüksek. Medyada yalnızca 60.000 civarında kişi gösterildi.6. “Sumud Filosu” girişimiyle Gazze’ye insani yardım götürmenin önemi nedir? Gazze halkının sesi duyuluyor, ama bu aynı zamanda daha fazla kurban anlamına geliyor. Greta Thunberg’in katıldığı ilk filo örneğinde görüldü ki, İsrail’in saldırıları devam etti. Daha çok filo katılımcıları ön plana çıkıyor, Filistin halkı değil.7. Bazı Avrupa ve dünya ülkelerinin Filistin’i resmen tanımasının Gazze’de somut etkisi olur mu, yoksa daha çok sembolik midir? Batılı ülkelerin Filistin Devletini tanıması, teorik olarak bir takım etkiler yaratabilir ama şu an baktığımızda görüyoruz ki büyük bir önemi yok. Filistinlilerin yok edilmesi/soykırım hızla devam ediyor.8. BM ve uluslararası mahkemeler İsrail’in eylemlerini insan hakları ihlali olarak nitelendiriyor. Buna rağmen uluslararası yaptırımların uygulanmaması ne anlama geliyor ve Filistin’in diplomatik mücadelesini nasıl etkiliyor? BM’nin Güvenlik Konseyi sorunu var: En üstte 3 eski sömürgeci ve 2 BRICS temsilcisi bulunuyor… Kim kazanacak belli değil.9. Avrupa özelinde soruyorum: Avrupa ülkelerinin Filistin’i tanıma adımlarını samimi buluyor musunuz, yoksa siyasi bir manevra mı? Manevra ve halkı sakinleştirme amaçlı bir tedbir.10. Filistin halkının geleceği ve özgürlüğü konusunda umutlu musunuz? Evet, umutluyum. Ama soykırım ve Filistinlilerin sürgünü hızla devam ediyor. Bu süreçte birçok İsrailli de ülkeyi terk ediyor. Soykırım ve toprak işgali planı tam olarak işlemiyor. Savaş öncesinde yaklaşık 60.000 İsrailli Portekiz’e, savaşın başlamasıyla 12.000’i Kıbrıs’a gitmiş ve arazi satın almış. Kıbrıs yetkilileri, ikinci bir Filistin istemediklerini belirtiyor. İki devletli çözüm bir ütopya olarak görünüyor. İsrail her zaman buna karşıydı. Bu soykırımdan sonra Filistinliler de büyük olasılıkla iki devlet çözümüne karşı olacak.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:2048/1536;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/97d4f7e1e32861c7d2ddd2a00.jpeg" width="2048" height="1536"></figure>

Filistin’in geleceği: Soykırım, direniş ve uluslararası tepkiler

İsviçre’nin prestijli teknik üniversitelerinden EPFL’de tamamladığı doktora çalışmasıyla bilim dünyasında dikkatleri üzerine çeken Nergiz Şahin Solmaz, 2025 EUROMAR Konferansı’nda verilen Raymond Andrew Ödülü’nün bu yılki sahibi oldu.

Başarıya uzanan yol

Nergiz Şahin Solmaz’ın Samsun Bafra’da başlayan başarı hikayesi, ailesinin İstanbul’a taşınma kararıyla ivme kazandı. Yatılı okulda edindiği disiplin ve Türkiye’nin önde gelen mühendislik fakültelerinde aldığı eğitimle şekillenen bu yolculuk, İTÜ’deki çift anadal programıyla bilim tutkusuna dönüştü. Akademik hedefleri onu İsviçre’ye, Avrupa’nın ileri teknoloji merkezlerine taşıdı. Bugün, bilimi insanlığa faydaya dönüştürme hedefiyle çalışan Solmaz’ın bu yolculuğu, 2025 EUROMAR Konferansı’nda verilen Raymond Andrew Ödülü ile taçlandı.Manyetik rezonans alanında en iyi doktora tezine verilen bu ödülle, genç bilim insanı sadece akademik bir başarıya değil, aynı zamanda teknolojiye erişimi demokratikleştirmeye yönelik vizyoner bir çalışmaya da imza attı.İstanbul Teknik Üniversitesi’nden başlayan mühendislik yolculuğunu İsviçre’de ileri düzey araştırmalara taşıyan Solmaz, tek yongada (single-chip) Elektron Spin ve Nükleer Manyetik Rezonans dedektörlerini entegre eden öncü projesiyle büyük takdir topladı. Kendisiyle hem bu çığır açan araştırmasını hem de bir Türk kadın mühendisin İsviçre’deki başarı hikâyesini konuştuk.Röportaj: Özgür Mumcular - Ferah Koçak ErdoğanNergiz Hanım sizi tanıyabilir miyiz?Samsun Bafra doğumluyum ve dört kardeşin en küçüğüyüm. Üç yaşındayken İstanbul’a taşındık ve ilkokulu Kağıthane Hasdal İlköğretim Okulu’nda okudum. Lise eğitimimi, Çapa Anadolu Öğretmen Lisesi’nde yatılı olarak tamamladım. Üniversite giriş sınavında Türkiye genelinde 300. olarak İTÜ Elektronik Mühendisliği bölümüne üçüncü sıradan girdim ve İTÜ Vakfı ile Türk Eğitim Vakfı’ndan üstün başarı bursları aldım.Üniversitede Elektronik Mühendisliği ile birlikte Kontrol Mühendisliği çift anadal programını tamamladım. Lisans eğitimim sırasında VLSI Laboratuvarı’nda çalışarak devre tasarımına ilk adımlarımı attım. Yüksek lisans dönemimde, uzay uygulamaları için kriyojenik sıcaklıklara ve radyasyona dayanıklı radyo frekansı devre tasarımı üzerine araştırmalar yürüttüm.Üniversite yıllarında eşimle tanıştım ve evlenerek İsviçre’ye birlikte taşındık. Doktora eğitimimi EPFL’de tamamladım ve burada manyetik rezonans sensörleri için entegre devre tasarımına odaklandım. Amerika, İtalya, Almanya, Fransa ve Finlandiya’da düzenlenen konferanslara katıldım ve konuşmacı olarak davet edildim.&nbsp;Yaklaşık bir buçuk yıldır, akademiyle endüstri arasında bir köprü kuran CSEM’de görev alıyorum. Temel amacım; ileri teknolojiler geliştirmek, onları erişilebilir kılmak ve bilimsel yenilikler ile gerçek dünya problemlerine somut çözümler üreterek insanlığa katkı sağlamak.Gelecekte, daha bağımsız araştırmalar yürütebileceğim bir konuma ulaşmayı hedefliyorum.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3600.jpg" width="1024" height="576"></figure>Raymond Andrew Ödülü’nü kazandığınızı ilk duyduğunuzda neler hissettiniz? Bu ödül sizin için ne ifade ediyor?Bu ödülü kazandığımı ilk duyduğumda büyük bir mutluluk ve onur hissettim. Elektronik mühendisliği altyapısıyla manyetik rezonans alanına adım attığımda önümde pek çok belirsizlik vardı. Bu alana yeni giren bir araştırmacı olarak kendimi ne kadar geliştirebileceğimi ve bilimsel topluluk tarafından nasıl karşılanacağımı bilemiyordum. Raymond Andrew Ödülü, manyetik rezonans alanında doktorasını tamamlayan genç araştırmacılara verilen çok prestijli bir ödül ve benim için hem bir motivasyon kaynağı hem de bu alanda doğru yolda olduğumun güzel bir göstergesi.Doktora tezinizde geliştirdiğiniz “Single Chip Dynamic Nuclear Polarization Microsystems” teknolojisinin bilimsel dünyaya katkısını nasıl özetlersiniz?Bu teknoloji, dinamik nükleer polarizasyon (DNP) yöntemini çip ölçeğinde minyatürize ederek manyetik rezonansın hassasiyet sınırlarını genişletmeyi amaçlıyor. Yani, daha düşük maliyetli, daha kompakt ve yaygın kullanılabilir manyetik rezonans cihazlarının önünü açıyor. Bu sayede laboratuvar dışına taşabilecek, daha erişilebilir ölçüm ve analiz imkânları yaratmayı hedefliyoruz.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3601.jpg" width="1024" height="576"></figure>Bu araştırma sürecinde sizi en çok zorlayan teknik ya da teorik engel neydi ve bunu nasıl aştınız?En zorlu kısımlardan biri, yüksek frekansta çalışan DNP deneylerini gerçekleştirmekti. Hem deney düzenekleri hem de kullandığımız malzemeler benim için yeniydi ve tasarladığım devrenin doğru çalıştığını göstermek için ön testler yapmak gerekiyordu. Deneyleri yürütürken bir yandan da hangi malzemenin hangi sonucu vereceğini öngörmeye, bunu güncel yayınlardan edindiğimiz bilgilerle birleştirerek en uygun deney planını oluşturmaya çalışıyorduk. Farklı fiziksel süreçleri aynı anda kontrol etmek karmaşık bir süreçti ama bu engelleri disiplinler arası bir yaklaşımla, sabırla ve ekip çalışmasıyla aşabildik. Bu süreç uzun ama öğretici oldu.&nbsp;Projenizin, özellikle DNP teknolojisinin yaygınlaştırılması ve erişilebilir kılınması açısından gelecekte nasıl etkiler yaratmasını bekliyorsunuz?Özellikle yüksek frekansta çalışan DNP test ekipmanları oldukça pahalı ve dünyada sadece sayılı üniversite ve araştırma merkezi bu ekipmanlara sahip olabilecek bütçeye sahip. Doktora tezimde tasarladığımız DNP çipleri sayesinde, yüksek maliyetli gyrotronlara ve mikrodalga dalga kılavuzlarına ihtiyaç duymadan bu deneyleri gerçekleştirebildik.&nbsp;Umudum, bu teknolojinin sadece büyük laboratuvarlarla sınırlı kalmayıp daha küçük araştırma gruplarında ve hatta klinik uygulamalarda da kullanılabilir hale gelmesi. DNP, manyetik rezonans sinyalini yüzlerce kat artırabiliyor; bu da daha hızlı ve daha detaylı ölçümler yapılmasına imkân tanıyor. Böylece hem deney süreleri kısalıyor hem de daha önce mümkün olmayan, çok kısa ömürlü ve hızlı gerçekleşen dinamik süreçler takip edilebiliyor. Uzun vadede, bu teknolojinin tıp, malzeme bilimi ve biyosensörler gibi alanlarda yeni fırsatlar yaratacağına inanıyorum.İTÜ’den EPFL’ye uzanan yolculuğunuzda sizi bu alana yönlendiren motivasyon neydi?İTÜ’de lisans eğitimim sırasında elektromanyetik dalgalar, radyo frekansı devreleri gibi konularda sağlam bir altyapı edindim. Bunun yanında, kuantum fiziğinin geniş uygulama alanları tam olarak kavrayamasam da her zaman ilgimi çekiyordu. Doktora konusu seçerken EPFL’de karşıma bu alanda çalışma fırsatı çıktı. Neredeyse hiç bilmediğim bir konuda doktora yapmak başta oldukça ürkütücüydü.&nbsp;Ancak manyetik rezonansın neredeyse sınırsız uygulama alanına sahip olması ve bir elektronik mühendisi olarak bu alana kendi katkımı sunma ihtimali beni çok heyecanlandırdı. EPFL bu tür araştırmalar için çok uygun bir ortam sunuyor; deneysel olanaklarımız oldukça ileri düzeyde. Bu alanda beni en çok motive eden şey ise temel bilimin, yenilikçi mühendislikle birleşerek somut bir ürüne dönüşebilmesi.Doktora süreciniz boyunca sizi en çok etkileyen kişi ya da olay neydi?Yüksek frekansta çalışan DNP deneylerini başarıyla gerçekleştirmek oldukça uzun zaman aldı. Bir dönem, deneylerden elde ettiğimiz verileri yorumlamakta çok zorlandık ve doğrudan neden beklediğimiz DNP etkisini gözlemleyemediğimizi anlamıyorduk. Danışman hocamla aylar boyunca deneme ve sonuç değerlendirme süreci yürüttük. Her seferinde yeni bir yorum geliştiriyor, o yorumu doğrulamak için yeni bir deney ya da matematiksel hesaplama yapıyorduk. Doğru cevaba ulaşana kadar pek çok yanlış varsayımı test ettik.&nbsp;Tüm bunlar olurken büyük bir merak ve heyecanla yeni olasılıklar üretmeye devam ettik. Pes etmeyi hiç düşünmedik çünkü cevabı mutlaka bulacağımıza inanıyorduk. Danışman hocamla, daha önce birlikte yürüttüğümüz deneylerde de bana aşıladığı bu yaklaşım, neredeyse her akşam laboratuvardan çıkarken ‘Çözümü bulacağız, yarın görüşürüz’ diyerek bitirdiğimiz uzun tartışmaların bir parçasıydı. Bu süreç bana yalnızca mühendislik ve tasarımın değil, bilimsel araştırmanın da ne kadar keyifle ve azimle yürütülebileceğini gösterdi.Kadın bir mühendis ve araştırmacı olarak bilim dünyasında karşılaştığınız zorluklar oldu mu? Bunlarla nasıl baş ettiniz?Açıkçası bu konuda kendimi şanslı azınlık içinde görüyorum. Hayatım boyunca ailemden, öğretmenlerimden ve arkadaşlarımdan güçlü bir destek hissettim. Hiçbir zaman ‘bunu sen yapamazsın ama bir erkek yapar’ gibi bir düşünce bana aşılanmadı; yeteneklerim küçümsenmedi. Aksine öğretmenlerimin özel ilgisi ve kazandığım burslar bu özgüveni pekiştirdi. Egitim hayatım boyunca arkadaşlarımdan, asistanlardan ve hocalarımdan her zaman saygı ve destek gördüm. Türkiye’de kız öğrencilerin çalışkan ve başarılı olduğu yönündeki yaygın algının da bu anlamda bana moral verdiğini söyleyebilirim.EPFL’ye geldiğimde de içinde yer aldığım laboratuvar ortamında ve hocalarımla çalışırken hep yeteneklerime değer verildiğini hissettim. Bunun yanında EPFL’de kadın araştırmacılara destek sağlayan ‘Fix the Leaky Pipeline’ programına katıldım. Bu sayede harika kadın araştırmacılarla tanıştım ve aslında pek çok kadının bilim dünyasında ne tür engellerle yüz yüze kaldığını yakından gördüm. Bu süreçte ben de kendi kendime koyduğum görünmez sınırların farkına vardım. Bu, hâlâ üzerinde çalışmaya ve kendimi geliştirmeye devam ettiğim bir alan.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/31eb92bc7b5b4ee63b53d3603.jpg" width="1024" height="576"></figure>Sizin gibi yüksek teknoloji alanlarında çalışmak isteyen gençlere ne gibi tavsiyelerde bulunursunuz?Meraklı olun, soru sormaktan çekinmeyin ve hata yapmaktan korkmayın. Yeni bir alana girerken yeteneklerinizden şüphe etmeyin, cesur olun. Ben hiçbir başarının sadece büyük bir zekânın ürünü olduğuna inanmıyorum; ama her başarının mutlaka büyük bir emeğin sonucu olduğundan eminim.&nbsp;İyi bir ekipte yer almak ve farklı disiplinlerden insanlarla çalışmak vizyonunuzu inanılmaz derecede genişletir. Mümkünse farklı alanlarda araştırma yapan insanlarla iletişim kurun, onlardan öğrenin. Ve unutmayın: Sabır çok önemli. Büyük fikirler bir günde gerçeğe dönüşmez, ama emekle, inatla ve merakla mutlaka yolunu bulur.Akademide mi kalmayı düşünüyorsunuz yoksa endüstride de çalışmalar yapmak istiyor musunuz?Şu anda çalıştığım kurum olan CSEM, akademi ile endüstri arasında tam anlamıyla bir köprü görevi görüyor. Doktora sonrasında araştırmalarımı burada yürütüyorum. İçinde yer aldığım grup bugüne kadar birçok başarılı tasarıma imza atmış, içinden start-up şirketler çıkarmış bir ekip.&nbsp;Bu farklı ortam, uzun zamandır fırsat bulamadığım alanlarda kendimi geliştirmeme imkân sağlıyor. Grubumuzda elektronik devre tasarımında 20 yılı aşkın deneyime sahip mühendislerle çalışıyorum ve onlarla yaptığım fikir alışverişleri manyetik rezonans alanında uygulanabilir yeni fikirler ortaya çıkarıyor.Aslında yüksek lisansım sırasında da bir süre İTÜ Teknopark’taki Mikroelektronik firmasında yarı zamanlı çalışmış ve oradaki tecrübeli mühendislerden çok şey öğrenmiştim. Hatta o dönemde edindiğim pratik bilgilerin, doktora sırasında tasarladığım devrelerin başarıyla çalışmasında kritik rol oynadığına inanıyorum.Demek istediğim şu ki: akademi ve endüstri, birbirini sürekli besleyen ve birlikte ilerleyen iki DNA sarmalı gibidir. Benim gönlümde uzun vadede akademi var; çünkü bir ürünü geliştirmekten ziyade, sıfırdan yepyeni bir ürünün gerçeğe dönüşebileceğini göstermek bana çok daha heyecan verici geliyor. Tabii en büyük hayalim, bu fikirlerin sadece laboratuvarda kalmayıp bir gün gerçek dünyaya taşınarak birilerine, ne kadar küçük olursa olsun, somut bir fayda sağlaması.Araştırma konularınız arasında özellikle ilginizi çeken, gelecekte derinleşmeyi planladığınız yeni bir teknoloji ya da alan var mı?Şu anda kuantum algılama ve biyouyumlu mikro sistemler alanı özellikle ilgimi çekiyor. Manyetik rezonans tekniklerini biyomedikal cihazlarla birleştirmek önemli fırsatlar sunabilir ve bu yönde derinleşmeyi hedefliyorum. Bu alanda ilerlemek için iş birlikleri geliştirmem ve yapılabilecekler konusunda kendimi daha fazla beslemem gerektiğinin farkındayım.&nbsp;Şu anda bilgi ve yetkinlik alanım doğrultusunda alana katkı sağlayacağına inandığım devreleri tasarlamaya devam ediyorum. Kısa vadede, geniş sıcaklık aralığında çalışabilen, farklı yöntemleri ve frekansları aynı çipte bir araya getiren gelişmiş manyetik rezonans devreleri tasarlamayı hedefliyorum. Böylece pek çok farklı deney tek bir çip ile gerçekleştirilebilecek.Uluslararası iş birliklerinin araştırmalarınızdaki yeri nedir? Türkiye’deki üniversitelerle ortak projeler yürütmeyi düşünüyor musunuz?Uluslararası iş birliklerinin degerini gittikce daha iyi anliyorum. Farklı bakış açıları ve teknik imkanlar bir araya geldiğinde çok daha yaratıcı çözümler üretilebiliyor. Gelecekte Türkiye’deki üniversitelerle de ortak projelerde yer almayı çok isterim. Bu tür bağların hem bilgi paylaşımı hem de insan kaynağı açısından büyük katkı sağladığına inanıyorum.Kendi kariyer hikayenizi düşündüğünüzde, geriye dönüp genç Nergiz’e bir cümleyle ne söylemek isterdiniz?Kendine güven ve fikirlerinin pesinden kosmaktan asla çekinme. Daima açık iletişimden yana ol; sorunları ertelemeden, güzel bir iletişimle çöz. Yıllar önce İTÜ’den bir hocamın bana söylediği bir sözün ne kadar doğru olduğunu her geçen gün daha iyi anlıyorum: ‘Ne olmak istiyorsan, o olacaksın.’ Çok basit ama benim için çok güçlü bir cümle. Hâlâ kendime sık sık bunu hatırlatıyorum.

Bir Türk kadınının bilimde çığır açan devrimi

Modernleşme denince akla genellikle teknolojik gelişmeler, eğitim reformları ve hukukta yapılan değişiklikler gelir. Ancak tarihî süreçler sadece görünen yüzlerden ibaret değildir. Bir toplumun dönüşümünde, yüksek sesle konuşmayan ama derin izler bırakan aktörler de vardır. 

Sessiz aktörler

Pusula Swiss olarak, Osmanlı’nın son döneminde hem devletin çeşitli kademelerinde görev almış hem de tasavvuf geleneğine sıkı sıkıya bağlı kalmış bu "sessiz aktörler"i gündeme taşımak istedik.&nbsp;Harvard Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmalarını sürdüren ve Osmanlı’nın geç dönem sûfî bürokratları üzerine kapsamlı çalışmalar yürüten Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya ile gerçekleştirdiğimiz bu röportaj, modernleşme ile maneviyat arasında kurulmuş köprülerin izini sürüyor.Pusula Swiss: Sayın Yalçınkaya, bize öncelikle akademik geçmişinizden ve sizi “sûfî bürokratlar” gibi özel bir alana yönlendiren sebeplerden bahseder misiniz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Elbette. Lisans ve yüksek lisans eğitimim sırasında Osmanlı düşünce tarihi ve tasavvuf geleneği benim ana ilgi alanımdı. Doktora tezimi Ken’ân Rifâʿî üzerine hazırladım. Ardından Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nde akademik kariyerime başladım. 2022-2024 arasında Harvard Üniversitesi Ortadoğu Çalışmaları Merkezi’nde (CMES) doktora sonrası araştırmalarımı yürüttüm. Halen Harvard Universitesi kaynaklarıyla sabbatical sürecimdeyim ve doktora sonrası araştırmalarımı yayın haline getiriyorum. Burada geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminde sûfî entelektüellerin devlet ve toplum üzerindeki etkilerini inceledim. Bu konuyu seçmemin en büyük nedeni, tarih yazımında çoğu zaman göz ardı edilen bu aktörlerin, modernleşme sürecinin manevî ve ahlâkî yüzünü temsil etmesiydi.Pusula Swiss: "Sûfî bürokrat" kavramı ilk bakışta tezat gibi görünüyor. Bu tanımı biraz açar mısınız?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Haklısınız, kulağa zıt gibi geliyor. Bir yanda mistik hayatın sadeliğini benimseyen sûfîler, diğer yanda seküler devlet düzeni içinde görev yapan bürokratlar... Ancak Osmanlı toplumunda bu ikilik düşündüğümüz kadar keskin değildi. 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyıl başlarında birçok devlet adamı aynı zamanda bir tarikata mensuptu. Bu kişiler hem mektepler açıyor, eğitim reformları yapıyor hem de dergâhlarda zikir halkalarına katılıyor, Mesnevî okutuyorlardı. Onların çok yönlü kimlikleri sayesinde devletin teknik modernleşmesi ile toplumun manevî değerleri arasında bir denge sağlandı.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c819.jpg" width="1024" height="576"></figure>Pusula Swiss: Bu sûfî bürokratlar Osmanlı modernleşmesine ne tür katkılar sundular? Reformlara karşı mıydılar yoksa desteklediler mi?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Bu noktada geleneksel anlatılarla yüzleşmemiz gerekiyor. Osmanlı modernleşmesini genellikle seküler, Batıcı elitlerin projesi gibi görürüz. Ancak gerçekte sûfî entelektüeller bu sürecin tam içindeydiler. Örneğin, Aşçı Dede İbrahim Halil Efendi'nin hatıratında Japonya'nın modernleşmesinden övgüyle bahsedilir. Bu isimler reformları bir tür dinî sorumluluk olarak gördüler. Gazetelerde yazılar yazdılar, halka yeniliklerin gerekçelerini anlattılar. Modernleşmenin vicdanı oldular diyebiliriz. Yaptıkları iş, sadece modern kurumları savunmak değil; bu kurumlara manevî ve ahlâkî içerikler kazandırmaktı.Pusula Swiss: Örnek olarak kimleri sayabiliriz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Ken’ân Rifâʿî bu profilin en çarpıcı örneği. Galatasaray Sultanîsi mezunu, aynı zamanda şeyh. Maarif Nezareti’nde müfettişlik yapmış, vilayetlerde maarif müdürlüğü görevinde bulunmuş. İstanbul’da Ümmü Ken’an Dergâhı’nı kurmuş. Cumhuriyet’in radikal reformlarına dahi anlayışla yaklaşmış biri. "Gerçek tekke kalptedir" diyerek, zahiri kurumların değil, tasavvufun özünün korunmasını savunmuştur. Hem klasik Türk musikisine hem de Batı müziğine ilgi göstermiş, piyano çalmış ve ilahiler bestelemiştir.Veled Çelebi İzbudak da önemli bir örnek. Mevlânâ soyundan gelen bir Mevlevî şeyhi, ama aynı zamanda II. Meşrutiyet’ten itibaren Modernleşme süreçlerinde aktif olarak yer almış, Cumhuriyet döneminde de milletvekili olarak görev almış bir dil âlimi. Türk Dil Kurumu’nda çalışmış, 12 ciltlik bir sözlük hazırlamış. Mevlânâ Dergâhı'nın müzeye dönüştürülmesinde de adı geçiyor. Onun hikâyesi, sûfî kimliğin ulus-devlet reformlarıyla çatışmadığını, tam tersine bu sürece içeriden katkı sunduğunu gösteriyor.Pusula Swiss: Daha az bilinen ama önemli isimlerden de bahseder misiniz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Mehmet Şemseddin Ulusoy, Bursa’da Halvetî-Misrî Dergâhı'nın son şeyhi. Şiirlerinde modern toplumun meselelerini tasavvuf perspektifinden değerlendirmiş. Aşçı Dede İbrahim Halil, II. Abdülhamid döneminde hem mutfakta hizmet etmiş hem de hatıratında dönemin reform tartışmalarına yer vermiştir. Bu metinler, sufîlerin dünyadan kopuk olmadığını, aksine yenilikleri takip ettiklerini gösteriyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c81a.jpg" width="1024" height="576"></figure>Tâhirü’l-Mevlevî ise tam bir entelektüel. Hem mevlevî hem de eğitimci, şair ve yayıncı. 1912’de yazdığı "Teşebbüs-i Şahsî" romanı, tasavvufun çalışma ve girişimcilik ahlâkıyla nasıl örtüştüğünü gösteriyor. O, “çalışmak da ibadettir” anlayışıyla sûfîlerin üretken bireyler olmasını savunmuş.Pusula Swiss: Günümüz için bu “sessiz aktörler”in ne gibi bir anlamı olabilir sizce?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Bu isimler bize çok şey söylüyor. Öncelikle tarihî süreçlerde seküler ve dindar ayrımının bu kadar keskin olmadığını hatırlatıyorlar. Modernleşme, manevî değerlerle çatışmak zorunda değil. Aksine, etik ilkelerle desteklendiğinde daha kalıcı hale geliyor. Ken’ân Rifâʿî gibi bir isim hem Batılı yaşam tarzına açık hem de tasavvufun özüne sadık kalabiliyorsa, bu bizler için çok güçlü bir mesaj. Kamu hizmetinde, eğitimde ya da kültürde çalışan herkes için ilham verici. Sessiz aktörlerin geçmişte söyledikleri, bugün de içimizde yankılanıyor. Bu yüzden onları hatırlamak, sadece tarihî bir borç değil; aynı zamanda toplumsal bilinç ve geleceğe yönelik vizyon açısından da çok değerli.Pusula Swiss: Çok teşekkür ederiz bu derinlikli ve ufuk açıcı sohbet için.Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Ben teşekkür ederim. Bu tür konulara yer vermeniz, geçmişle bugün arasında kurduğumuz bağların güçlenmesine katkı sağlıyor.