Lausanne CHUV Hastanesi’nden çocuk uyku uzmanı Virginie Bayon, “Gençler önerilen sekiz saatlik uykudan çok uzaklar” diyerek durumun ciddiyetine dikkat çekiyor. Uyku düzenini bozan başlıca faktörler arasında gece geç saatlere kadar ekran başında kalmak, sosyal kaygılar ve biyolojik değişiklikler yer alıyor.

Işık, ekran ve hormonlar: Tehlikeli üçlü

Gençlerin biyolojik saati akşam ışığına karşı daha hassas. Özellikle mavi ışık yayan ekranlar, melatonin (uyku hormonu) üretimini baskılayarak uykuya geçişi geciktiriyor. Uzmanlara göre, telefonla geçirilen saatler bir anda sabahın 3’üne dönüşebiliyor. Üstelik bu esnada, gençlerin zaten yüksek olan kaygı düzeyleri uykuya geçişi daha da zorlaştırıyor.

Cenevre Üniversitesi Nörobilim Bölümü’nden Virginie Sterpenich, “Gençler 25-30 yaşına kadar gelişmeye devam eden prefrontal beyin bölgelerine sahip. Uyku, bu gelişim için şart,” diyor. Uyku aynı zamanda hafızanın pekişmesi, büyüme hormonlarının salgılanması ve duygusal düzenleme için de kritik önemde.

Ardévaz Koleji’nden örnek uygulama

Uyku bilimi ışığında bazı okullar geleneksel eğitim saatlerini sorgulamaya başladı. Valais kantonundaki özel Ardévaz Koleji, derslerin sabah 9’da başlamasıyla öğrencilerde olumlu değişimler gözlemledi. Okul müdürü Alexandre Moulin, “Pandemi döneminde öğrencilerimiz toplu taşıma yoğunluğundan uzak kalsın diye ders saatini değiştirdik. Sonuç beklenenden olumlu oldu,” dedi.

Ne yapılmalı?

Uzmanlar, gençlerin hafta içi ve hafta sonu arasında en fazla iki saatlik farkla uyumasını, ekranların özellikle 21.00’den sonra odalardan çıkarılmasını, rahatlatıcı rutinlerin (kitap, müzik, meditasyon, yazı yazma) oluşturulmasını ve uykuya yardımcı doğal gıdaların (örneğin muz) tercih edilmesini öneriyor. Ancak, “çok fazla öneri vermek de baskı yaratıp kaygı döngüsüne sebep olabilir,” uyarısında bulunuyorlar.