Turgut

İsviçre Federal Sağlık Dairesi (BAG), 7 Temmuz 2025 tarihli sağlık bülteninde önemli uyarılarda bulundu. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardaki artış, kene kaynaklı enfeksiyonlar ve sahte reçeteler halk sağlığını tehdit ediyor.

Keneler tehdit ediyor

<h4>Cinsel Hastalıklar Hızla Yükseliyor</h4>Son 4 haftalık verilere göre, İsviçre genelinde cinsel yolla bulaşan hastalıklarda belirgin bir artış yaşanıyor. Özellikle:<ul><li>Chlamydia: 933 yeni vaka bildirildi. Genç yetişkinlerde yaygın.</li><li>Gonore (Bel soğukluğu): 459 vaka ile alarm seviyesinde.</li><li>HIV: 40 yeni vaka, son yılların en yüksek sayılarından biri.</li><li>Syphilis (Frengi): 68 vaka, özellikle erken tanı gerektiren evrede.</li></ul>BAG, korunmasız cinsel ilişki ve partner değişiminin bu artışta etkili olduğuna dikkat çekerek düzenli test yapılmasını ve bilinçlendirme kampanyalarının artırılmasını öneriyor.<h4>Keneler Yine Sahnede: Yaz Aylarında Risk Yükseldi</h4>Yılın bu döneminde özellikle Lyme hastalığı ve kene ensefaliti (FSME) riskinde artış gözlemleniyor. BAG’nin haziran raporuna göre, kırsal bölgelerde yürüyüş ve kamp yapan vatandaşlar yüksek risk altında. Uzmanlar, vücut kontrolü ve koruyucu giysi kullanımının önemine dikkat çekiyor.<h4>Reçete Sahteciliği: Zürich ve Basel Alarmda</h4>İsviçre’nin iki büyük kantonu Zürich ve Basel-Stadt, sahte veya uygunsuz reçete tespiti nedeniyle bazı reçeteleri iptal etti. Swissmedic, hekim ve eczacıları şüpheli durumlara karşı dikkatli olmaya çağırdı. Konuyla ilgili ayrıntılı liste Swissmedic’in resmi portalında yayımlandı.<h4>İlaç Listesi Artık Sadece Dijitalde</h4>İsviçre’de devletin geri ödeme kapsamındaki ilaç listesini belirleyen Spezialitätenliste (SL) artık yalnızca dijital ortamda güncellenecek. Bu kararın, ilaç erişimini ve takibini kolaylaştırması hedefleniyor. Güncellemeler <a href="http://www.spezialit%C3%A4tenliste.ch">www.spezialitätenliste.ch</a> adresinden takip edilebilecek.<h4>Dijital Hasta Dosyasına Geçişte Yeni Hamle</h4>St. Gallenli nöroloji uzmanı Dr. Deborah Brogle, elektronik hasta dosyası (EPD) sistemine destek çağrısı yaptı. Federal hükümetin kampanyası kapsamında, sağlık profesyonelleri ve hastaların dijitalleşmeye geçişi hızlandırması bekleniyor. Sistem sayesinde doktorlar, hastanın sağlık geçmişine anında erişim sağlayabilecek.

BAG'nin aylık raporunda cinsel hastalıklar ve enfeksiyonlar dikkat çekti

İsviçre’nin pek çok kantonunda entegratif eğitim sistemi baskı altında. Artan sayıda çocuk, aslında özel eğitime ihtiyaç duymadığı halde özel eğitim sınıflarına yönlendiriliyor. Bu durum hem eğitimin temel felsefesini hem de bütçeleri zorluyor.

Çocuklar gereksiz yere ayrıştırılıyor

Ancak bu uyumlu atmosferin ardında ülke genelini ilgilendiren ciddi bir sorun yatıyor.<h3>Her Yıl Yeni Özel Sınıflar Açılıyor</h3>Sadece Bern Kantonu’nda geçtiğimiz öğretim yılında 50 yeni özel eğitim sınıfı açıldı. Bu, tekil bir vaka değil. Zürih ve diğer kantonlarda da benzer artışlar görülüyor. Bu artışın ardında, çocukların özel eğitime yönlendirilmesinin yalnızca pedagojik nedenlerle değil, aynı zamanda ek kaynak temini amacıyla yapılması yatıyor.Zürih Kanton Eğitim Dairesi’nden Myriam Ziegler konuyu şöyle açıklıyor: “Kaynaklar yetersiz olduğunda, çocuklara formal olarak ihtiyaçları olmasa bile özel eğitim statüsü veriliyor. Çünkü bu statü, daha fazla personel ve özel programlarla destek sağlıyor.”Ancak bu statü aynı zamanda çocuğun geleceğinde kalıcı izler bırakabilecek bir etiketleme etkisi yaratıyor. Öğrencinin karne notları ve eğitimsel kariyeri bu durumdan olumsuz etkilenebiliyor.<h3>Toplumsal Bir Yol Ayrımı</h3>Eğitim bilimci Andrea Lanfranchi’ye göre toplum bir yol ayrımında: “Ayrıştırma mı, entegrasyon mu istiyoruz? Entegratif sistemi desteklemek istiyorsak, bunu yalnızca niyetle değil, kaynak, uzman personel ve siyasi kararlılıkla yapmalıyız.”<h3>Maliyetler de Farklılaşıyor</h3>Sayılar durumun ne kadar çarpıcı olduğunu gözler önüne seriyor:<ul><li>Ayrı bir özel okulda eğitim alan bir çocuk için Bern Kantonu’nun yıllık harcaması: 86.000 CHF</li><li>Entegratif sistemde özel eğitim alan bir çocuk için: 45.000 CHF</li><li>Normal bir sınıfta okuyan bir çocuk için: 18.000 CHF</li></ul>Bu fark sadece eğitim politikası açısından değil, kamu bütçeleri açısından da ciddi sonuçlar doğuruyor.<h3>Yalnızca İyi Niyet Yetmiyor</h3>Burgdorf’daki gibi bireyselleştirilmiş sınıflar elbette bazı çocuklar için büyük avantaj sağlıyor. Ancak uzmanlar, bu sistemi gerçekten ihtiyacı olan çocuklar için korumak ve güçlendirmek gerektiğini vurguluyor. Aksi takdirde, “herkes için tek okul” ilkesi giderek geriliyor.

Kantonlar yeni özel eğitim sınıfları açıyor

İsviçre’nin 2050 yılına kadar “net sıfır emisyon” hedefine ulaşabilmesi için sadece emisyonları azaltmak yetmeyecek. Federal Hükümet, karbonun yer altına depolanmasını sağlayacak teknolojilere yasal zemin hazırlıyor.

Karbon emisyonuna radikal çözüm

Çevre Bakanı Albert Rösti, bu amaçla yeni bir yasa tasarısı üzerinde çalışıldığını açıkladı.<h3>CO₂ Depolama Teknolojisi Nedir?</h3>Bahsedilen teknolojiye “Carbon Capture and Storage” (CCS) yani Karbon Yakalama ve Depolama adı veriliyor. Bu yöntemle, sanayi tesisleri ya da çöp yakma tesisleri gibi kaynaklardan çıkan karbondioksit gazı doğrudan yakalanıyor, sıkıştırılıyor ve yer altına uzun vadeli olarak depolanıyor. Ayrıca, atmosferden de doğrudan CO₂ çekilebiliyor – bu da özellikle tarım kaynaklı emisyonları telafi etmek için önemli görülüyor.Bazı durumlarda bu gaz başka ülkelere ihraç edilerek oralarda depolanması da gündemde. İsviçre yer altının depolama kapasitesi sınırlı olduğundan, bu seçenek değerlendiriliyor.<h3>Yeni Yasa 2031'de Yürürlüğe Girecek</h3>Çevre Bakanlığı’na (BAFU) göre, yasa taslağının kamuoyuna sunulması 2026 yılının ikinci çeyreğinde planlanıyor. Temel ilkeler ise 2025 yılı bitmeden netleştirilecek. Yasa 2031 yılı başında yürürlüğe girecek. Geçtiğimiz aylarda Ständerat’ta (Senato) bu yönde yasal çerçeve talep eden bir önerge kabul edilmişti.<h3>Neden Bu Yola Başvuruluyor?</h3>İsviçre'de şu anda yıllık yaklaşık 33 milyon ton CO₂ emisyonu salınıyor. Hedef, 2050’ye kadar bu rakamı 12 milyon tona indirmek. Ancak tamamen sıfıra inmek için bu emisyonların geri kalan kısmının karbon yakalama gibi yöntemlerle ortadan kaldırılması gerekiyor.<h3>Siyaset Ne Diyor?</h3>Orta Parti (Die Mitte) milletvekili Stefan Müller-Altermatt, “Bu teknoloji son derece mantıklı. Aksi halde net sıfır hedefine ulaşmamız çok zor,” diyor.Yeşiller Partisi'nden Marionna Schlatter ise bu tür modern teknolojilerin küresel iklim hedeflerine ulaşmakta gerekli olduğunu kabul etmekle birlikte, “Bu yöntem, ülke içindeki emisyon azaltma çabalarını gevşetmemeli,” uyarısında bulunuyor.

İsviçre, karbonu toprağın altında depolamak istiyor

Zürih’te yıl başında yürürlüğe giren Rottweiler yasağı sonrası kantondaki tüm Rottweiler köpekler için "karakter testi" zorunluluğu getirildi. Testi geçemeyen köpek sahiplerini ciddi kısıtlamalar bekliyor.

Köpeklere karakter testi

<h3>306 Köpekten 260’ı Teste Başvurdu</h3>Zürih kantonunda şu anda 306 Rottweiler bulunuyor. Yıl başında yürürlüğe giren yasayla, bu köpeklerin yalnızca halihazırda sahipli olanları tutulabilecek. Yeni sahiplenmeye ise izin verilmiyor. Kanton veterinerliği, bugüne kadar 260 köpeğin test için başvurduğunu açıkladı. Testten muaf olanlar yalnızca çok yaşlı ya da çok genç Rottweiler’lar.Bu uygulamanın temel nedeni, Rottweiler cinsi köpeklerin karıştığı iki ciddi çocuk saldırısı sonrası kamu güvenliğini sağlamak.<h3>Zürih’in Kuzeyinde Sıkı Denetim</h3>Testler, Zürih’in kuzeyinde özel bir alanda yapılıyor. Köpeklerin, çeşitli komutlara ne kadar iyi itaat ettiği, diğer köpeklere ve koşuculara nasıl tepki verdiği gibi davranışları uzmanlar tarafından değerlendiriliyor. Eğitimsiz ya da agresif davranışlar sergileyen köpeklere ağızlık takma zorunluluğu veya eğitime katılım gibi ek önlemler getirilebiliyor.Veterinerlik yetkilileri, sadece en son çare olarak uyutma kararının alınabileceğini belirtiyor.<h3>Rottweiler Sayısı Azalmaya Başladı</h3>Yasa yürürlüğe girmeden önce Zürih'te 348 Rottweiler vardı. Bu sayı şu anda 306’ya düştü. Bazı sahipler köpeklerini başka kantonlara götürdü, bazıları ise sahiplendirmeyi tercih etti. Yeni Rottweiler sahiplenmek ise artık yasak olduğu için, birkaç yıl içinde bu tür tamamen kantondan silinecek.<h3>Zürih’te “Liste Köpekler” Dönemi Sona Eriyor</h3>Zürih, 2010 yılından bu yana tehlikeli olarak sınıflandırılan köpek ırklarının (örneğin Pitbull ve Bullterrier) sahiplenilmesini yasaklamıştı. Mevcut uygulama ile Rottweiler da bu listeye eklenmiş oldu. Zürih’te kalan son liste köpekler de yaşlanarak hayatını kaybettiğinden, artık bu türler yalnızca diğer kantonlardan günübirlik gelen ziyaretçilerle görülebiliyor. Bu ziyaretler de en fazla 30 günle sınırlı ve köpeklerin ağızlık takması ile tasmalı gezdirilmesi zorunlu.

Zürih Kantonu'nda Rottweiler cinsi köpekler özel testten geçirilecek

İsviçre'de vergi mükellefi olan ancak yurt dışından emekli maaşı ya da benzeri düzenli gelir elde eden bireyleri yakından ilgilendiren önemli bir değişiklik yürürlüğe girdi. 

Emekli geliri olanlar dikkat

2025 itibariyle, yabancı leibrente (ömür boyu maaş) sözleşmeleri için uygulanacak gelir vergisi oranı artık sabit olmayacak. Yeni düzenlemeyle birlikte, bu gelirlerin vergilendirilmesinde daha esnek ve piyasa koşullarına duyarlı bir hesaplama yöntemi kullanılacak.<h3>Sabit Oran Kalktı, Değişken Sistem Geldi</h3>2024 yılına kadar bu tür gelirlerin %40'ı vergiye tabi tutuluyordu. Ancak yeni yasal düzenlemeyle birlikte bu oran, artık 10 yıllık devlet tahvili faizlerinin ortalamasına göre belirlenecek. Federal Vergi Dairesi'nin (ESTV) yaptığı açıklamaya göre, 2025 yılı için bu oran yaklaşık %7 olacak. Bu, özellikle sabit gelirle geçinen emekliler için önemli bir vergi indirimi anlamına geliyor.<h3>Kimler Etkilenecek? Örneklerle Açıklıyoruz</h3>Bu düzenleme, özellikle yurt dışından emekli maaşı veya benzeri düzenli gelir elde eden İsviçre’deki kişiler için büyük önem taşıyor. İşte bazı örnekler:<ul><li>Almanya’dan Leibrente Alan Bir Kişi: İsviçre’de yaşayan biri, Almanya’daki bir sigorta şirketinden aylık 1.000 Euro tutarında Leibrente (ömür boyu emeklilik ödemesi) alıyorsa, bu gelirin vergilendirilmesi artık %40 yerine yaklaşık %7 oran üzerinden yapılacak. Yıllık bazda bu, ciddi bir vergi tasarrufu anlamına geliyor.</li><li>Türkiye’den BES (Bireysel Emeklilik) Ödemesi Alan Bir İsviçreli: Türkiye’de birikim yaptığı BES sisteminden aylık ödeme almaya başlayan İsviçre vatandaşı, bu geliri için artık sabit %40 vergi ödemeyecek. Yeni sisteme göre her yıl değişen bir oran esas alınacak. 2025 için bu oran %7 olarak hesaplandı.</li><li>Fransa’dan bakım anlaşmasıyla (Verpfründungsvertrag) gelir elde eden biri: Fransa’da bir taşınmaz veya mal karşılığında bakım hizmeti verilmesini içeren bir anlaşma sonucu düzenli gelir alan kişiler de bu kapsamda. Bu gelirler de yeni orana göre vergilendirilecek.</li></ul><h3>Geçici Hesaplamalarda Eski Oran Kullanılabilecek</h3>Vergi dairesi, yıl içinde (örneğin ölüm, yurt dışına taşınma gibi durumlarda) vergi hesaplaması yapılması gerektiğinde, o yıla ait faiz verisi henüz belli değilse, bir önceki yılın oranlarının kullanılmasını öneriyor. Sonrasında ortaya çıkacak fark, düzeltme yoluyla giderilecek.<h3>Sonuç: Daha Adil ve Gerçekçi Vergilendirme</h3>Yeni sistemle amaçlanan, yatırım getirisini ve piyasa faizlerini yansıtan daha adil bir vergilendirme yapısı oluşturmak. Böylece hem yabancı kaynaklı gelirler daha gerçekçi şekilde vergilendirilmiş olacak hem de emekliler üzerindeki vergi yükü önemli ölçüde azalacak.

Yurt dışından emekli geliri olanlara müjde: Vergi oranı düşüyor

Federal Ulaştırma Dairesi’nin (BAV) yayınladığı 2024 yılı raporu, ülkedeki yaklaşık 1800 tren istasyonundan yalnızca 1132’sinin engelli bireyler tarafından bağımsız ve spontane bir şekilde kullanılabildiğini ortaya koyuyor. 

Engeller kaldırılmadı

Engellerin Kaldırılması Gecikiyor:&nbsp;İsviçre’de 20 yıl önce yürürlüğe giren Engelliler Eşitlik Yasası’na (BehiG) rağmen, kamu ulaşımında erişilebilirlik hedefi henüz tam olarak gerçekleşmedi. Bu da hâlâ yüzlerce istasyonda erişim engellerinin devam ettiğini gösteriyor.Birçok İstasyonda Gecikme ve Yetersizlik SürüyorRapor, 126 istasyonda hâlâ küçük eksikliklerin veya yan erişim yollarındaki engellerin bulunduğunu belirtiyor. 150 istasyonda ise yolcu sayısının düşük olması nedeniyle fiziksel dönüşümlerin “orantısız maliyet” gerekçesiyle yapılamayacağı vurgulanıyor. Bu istasyonlarda kalıcı olarak yardım personeli gibi alternatif çözümler sunulması planlanıyor.SBB’den Bilgilendirme Adımı, Ancak Gecikmeler Yaygın2024’ten itibaren SBB’nin “Contact Center Handicap” adlı hizmetiyle yolcular, istasyonlardaki erişilebilirlik durumu hakkında daha kapsamlı bilgi alabiliyor. Buna rağmen, 2024 sonunda sadece 43 istasyonda fiziki dönüşüm tamamlanmış durumda. Rapora göre, istasyonların %28’inde ise yasal sürenin bitmesine rağmen hâlâ hiçbir çalışma başlamamış. Bazı projelerin 2030 sonrasına sarkabileceği tahmin ediliyor.Büyük İstasyonlarda Dahi Uyum EksikleriBern, Lenzburg, Zürich HB SZU ve Wädenswil gibi büyük şehirlerdeki istasyonlar da gecikmeden etkilenmiş durumda. Bu yerlerde yürütülen kapsamlı yenileme projeleri nedeniyle engelli erişimi dönüşümleri gecikiyor.Toplamda 300’ü Aşkın Gecikmiş ProjeRapora göre, 2028 yılına kadar ilave 186 istasyonun erişilebilir hâle getirilmesi planlanıyor. Bu gerçekleşirse, engellilerin bağımsız seyahat oranı %86’ya ulaşacak. Ancak 312 istasyonda projeler hâlâ gecikiyor. Gerekçe olarak personel yetersizliği ve inşaat için uygun zaman dilimlerinin eksikliği gösteriliyor.Engelli Derneklerinden Sert TepkiInclusion Handicap adlı kuruluşun sözcüsü Jonas Gerber, yasal yükümlülüklerin yerine getirilmemesinin ciddi bir sorun olduğuna dikkat çekiyor: “Bu uygulama eksikliği, erişilebilirliğin yeterince önceliklendirilmediğini ortaya koyuyor. Tahminler bile artık iyimser değil.” Gerber, parlamentodan daha etkili denetim mekanizmaları talep ediyor.SBB ise geçen yıl yalnızca 20 istasyonu erişilebilir hâle getirebildiğini, toplamda 764 istasyondan 484’ünün dönüştürüldüğünü açıkladı. Bir sözcü, “Henüz hedefe ulaşamadık, bu durumdan üzüntü duyuyoruz,” diyerek gecikmeyi kabul etti.

İsviçre’de yüzlerce Tren istasyonu hâlâ engelliler için uygun değil

İsviçre’de sağlık sigortası primlerinin artışına neden olarak sıkça gösterilen yabancı uyruklular, istatistiklere göre bu alanda düşündüğümüzden çok daha az bir yük oluşturuyor. 

İstatistikler yalan söylemiyor

Federal İstatistik Dairesi (BFS) tarafından hazırlanan kapsamlı bir analiz, 2019–2022 yılları arasındaki temel sağlık sigortası net maliyetlerini mercek altına aldı ve çarpıcı sonuçlar ortaya koydu.Analize göre, İsviçre vatandaşlarının yıllık ortalama sağlık maliyeti 3.554 frank iken, yabancı uyrukluların maliyeti yalnızca 2.569 frank. Yani yabancıların sağlık sistemine getirdiği yük, İsviçrelilere kıyasla ortalama 1.000 frank daha az.Yaş Faktörü Belirleyici Bu farkın en önemli nedenlerinden biri, İsviçre’de yaşayan birçok yabancı uyruklunun genç yaşta olması. Yaş ilerledikçe sağlık harcamalarının arttığı düşünüldüğünde, genç nüfusun sağlık sistemine daha az yük getirdiği görülüyor. Ayrıca, birçok yabancı bireyin emeklilik yaşına geldiğinde ülkelerine geri dönmesi de bu farkı derinleştiriyor.SVP (İsviçre Halk Partisi) grup lideri Thomas Aeschi, artan sağlık sigortası primlerinden yabancıları sorumlu tutmuş ve sağlık maliyetlerinin milliyete göre analiz edilmesini talep etmişti. Ancak BFS tarafından yapılan bu resmi çalışma, Aeschi’nin iddiasını çürütüyor. Aeschi bu kez “analizin yaşa göre yapılmadığını” öne sürdü. Ancak BFS, yaş kriteri dahil edilse dahi sonuçların aynı şekilde yabancıların İsviçrelilere göre daha az maliyet oluşturduğunu belirtiyor.Milliyete Göre Sağlık Giderleri Verilere göre 193 farklı milliyetten yalnızca 30’u, İsviçre ortalamasının üzerinde bir maliyete sahip. En yüksek maliyet yıllık 6.267 frank ile Gürcistan vatandaşlarına ait. Bunun nedeni, bazı ağır hastaların İsviçre’ye sığınma talebiyle gelerek burada tedavi görmeleri.Buna karşın Malawi’den gelen göçmenler, yıllık sadece 593 frank ile sağlık sistemine en az maliyeti olan grup. Polonya, Bulgaristan, Hindistan, Eritre, Romanya gibi birçok ülkeden gelen göçmenler de İsviçrelilerin maliyetinin yarısına bile ulaşmıyor.Yabancı uyruklular, kamuoyundaki algının aksine, İsviçre sağlık sistemine büyük bir yük değil. Aksine, yaş yapısı ve genel sağlık profili nedeniyle sistemin dengelenmesine katkı sunuyorlar. Bu veriler, göçmenlerin sosyal maliyetine dair yürütülen tartışmalara ışık tutarken, politik söylemlerin istatistiksel verilerle sınanmasının önemini de bir kez daha ortaya koyuyor.

Yabancı uyruklular İsviçre Sağlık Sistemine daha az yük oluyor

İsviçre, 2025 yılının ilk yarısında toplamda 358 milyon Frank değerinde savaş malzemesi ihraç etti. Ekonomik İşler Devlet Sekreterliği’nin yayımladığı verilere göre, en büyük alıcı 160 milyon frank ile Almanya olurken, onu 50 milyon franklık ihracatla Amerika Birleşik Devletleri izledi. 

Silah ihracatında rekor artış 

Ancak dikkat çeken bir diğer detay, Katar ve Suudi Arabistan gibi otoriter rejimlerin de İsviçre’den askeri malzeme tedarik eden ülkeler arasında yer alması.Ordusuz Bir İsviçre İçin Grup (Gsoa), İsviçre’nin bu ticaretten elde ettiği kazancı eleştirerek, silah ihracatlarının tamamen yasaklanamıyorsa dahi en azından çok sıkı denetime tabi tutulması gerektiğini belirtti. Kurumdan yapılan açıklamada, “Dünya silahlanırken ve savaşlar artarken, İsviçre bu ölümcül ticaretten fayda sağlamak yerine barışın destekçisi olmalıdır” ifadeleri yer aldı.İhracatta Yüzde 20’lik Artış Gsoa’nın değerlendirmesine göre 2025’in ilk yarısı, 2020 ve 2022'nin ardından son on yılın en yüksek üçüncü dönemini temsil ediyor. Bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla ihracatın yüzde 20,5 oranında arttığı görülüyor. Özellikle Katar’a yapılan silah ihracatının yüzde 95,5, Suudi Arabistan’a ise yüzde 57 oranında yükseldiği belirtiliyor. En dikkat çekici artış ise yüzde 660 ile Macaristan’da yaşandı.İsviçre’nin Silah Politikası Tartışmalı 2024 yılında toplam 664,7 milyon frank değerinde savaş malzemesi ihraç edilmişti. Ancak 2025’in ilk altı ayında ulaşılan rakamlar, bu yılın sonunda toplam ihracatın önemli ölçüde artabileceğine işaret ediyor.İsviçre’nin savaş malzemesi ihracatı yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda siyasi tartışmalara da yol açıyor. Bu yılın yaz oturumunda Ständerat (Eyaletler Meclisi), ihracat kurallarının gevşetilmesine yönelik bir yasa tasarısını kabul etti. Bu değişiklikle, NATO üyesi ülkelerde süren çatışmalara yönelik ihracatlar mümkün hale gelirken, alıcı ülkelerin İsviçre'nin izni olmadan üçüncü ülkelere savaş malzemesi göndermesi de yasal zemin kazanacak.Bu değişikliklerin onaylanması halinde, Gsoa’nın önceden hazırlığını yaptığı referandum süreci devreye girecek. SP ve Yeşiller Partisi’nin de bu referanduma destek vermesi bekleniyor.

İsviçre 2025’in ilk yarısında 358 milyon franklık silah sattı

İsviçre genelinde giderek daha fazla yayılan Japon böceği (Popillia japonica), tarımda ciddi hasarlara yol açıyor. Tüm bir ürün sezonunu yok edebilecek kapasitedeki bu zararlıya karşı İsviçre Tarım Dairesi (BLW) tarafından hazırlanan yeni bir acil durum planı yürürlüğe girdi. 

Tarımda ciddi hasarlara yol açıyor

Federal Bitki Koruma Servisi (EPSD), hem yaz tatil sezonunun başlaması hem de böceklerin uçuş dönemine girilmesi nedeniyle, halkı ve yetkilileri dikkatli olmaya çağırıyor. Zira bu böcekler arabalar veya trenler yoluyla fark edilmeden taşınarak İsviçre'nin başka bölgelerinde tehdit oluşturabiliyor.Tarım ve çevre için ciddi tehditYetişkin Japon böceği; meyve, yaprak ve çiçekleri olmak üzere 400’den fazla bitki türüyle besleniyor. Larva döneminde ise çim köklerini tüketerek park ve yeşil alanlara zarar veriyor. Bu yönüyle hem tarım hem de bahçecilik sektörü için ciddi bir tehlike arz ediyor.Böcek, Avrupa Birliği tarafından da karantina altında izlenen türler arasında yer alıyor. BLW’nin hazırladığı yeni acil durum planı, önceki yıllardaki deneyimlere dayanarak yerel ve federal makamların nasıl hareket etmesi gerektiğini belirliyor. Hedef, hızlı ve etkili bir müdahale ile böceğin yayılmasını yavaşlatmak ve ekonomik zararı en aza indirmek.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c813.jpg" width="1024" height="576"></figure>Aktif uçuş dönemi: Haziran’dan Eylül’eŞu anda Japon böceği İsviçre’de dört bölgede (Basel, Schwyz, Valais ve Zürih kantonları) tespit edildi ve bu bölgelerde tamamen yok edilmesi hedefleniyor. Bunun dışında Valais ve Ticino kantonlarını kapsayan daha geniş bir bulaşma bölgesi bulunuyor. Bu alanda artık yok etme çalışmaları yerine yayılımı sınırlandırma stratejisi uygulanıyor.Haziran-Eylül ayları arasında aktif uçuş dönemi yaşayan Japon böceklerinin, özellikle seyahatler sırasında araçların içinde fark edilmeden taşınarak yeni bölgelere yayılma riski bulunuyor. 2024 yılında çeşitli kantonlarda, bu şekilde taşındığı tahmin edilen tekil vakalar saptandı.Böcek bulunduğunda ne yapılmalı?EPSD, vatandaşları özellikle seyahat dönüşlerinde araç ve bagajlarını dikkatlice kontrol etmeye çağırıyor. Japon böceğinin yerli, zararsız türlerle karıştırılması yaygın bir hata olduğundan, tanımlama konusunda dikkatli olunmalı.Tanıma ipuçları:<ul><li>Böcek yaklaşık 1 – 1,2 cm boyutunda (5 kuruş büyüklüğünde).</li><li>Baş ve göğüs kısmı metalik yeşil, kanat kapakları bakır kahverengidir.</li><li>Karın kısmının her iki yanında beş küçük beyaz tüy demeti bulunur.</li><li>Ayrıca arka uçta iki büyük tüy demeti daha yer alır.</li></ul>Bir Japon böceği bulunduğunda:<ol><li>Böceği yakalayın ve doğaya bırakmayın.</li><li>Belirtilen tüy yapısını kontrol edin.</li><li>Böceği dondurarak saklayın.</li><li>Böceğin bulunduğu yerin bilgisiyle birlikte bir fotoğrafını çekin.</li><li>En kısa sürede kantonunuzdaki bitki koruma birimiyle iletişime geçin.</li></ol>Yetkililer, böceğin yayılımını durdurmak için yalnızca kamu kurumlarının değil, bireylerin de aktif iş birliği yapmasının hayati önem taşıdığını vurguluyor. Acil durum planı çerçevesinde, erken müdahale ile zararın önüne geçilmesi hedefleniyor. &nbsp;<figure class="table"><table><thead><tr><th>Kanton</th><th>Kontak adresleri</th></tr></thead><tbody><tr><td>AG</td><td><a href="mailto:quarantaeneorganismen@ag.ch">quarantaeneorganismen@ag.ch</a></td></tr><tr><td>AI</td><td><a href="mailto:info@lfd.ai.ch">info@lfd.ai.ch</a></td></tr><tr><td>AR</td><td><a href="mailto:daniela.halbheer@ar.ch">daniela.halbheer@ar.ch</a></td></tr><tr><td>BE</td><td><a href="mailto:schadorganismen@be.ch">schadorganismen@be.ch</a></td></tr><tr><td>BL</td><td><a href="mailto:japankaefer@bl.ch">japankaefer@bl.ch</a></td></tr><tr><td>BS</td><td><a href="mailto:japankaefer@bs.ch">japankaefer@bs.ch</a></td></tr><tr><td>FR</td><td><a href="mailto:grangeneuve-agriculture@fr.ch%EF%BB%BF">grangeneuve-agriculture@fr.ch</a></td></tr><tr><td>GE</td><td><a href="mailto:phyto-agro@etat.ge.ch">phyto-agro@etat.ge.ch</a></td></tr><tr><td>GL</td><td><a href="mailto:landwirtschaft@gl.ch">landwirtschaft@gl.ch</a></td></tr><tr><td>GR</td><td><a href="mailto:andreas.vetsch@plantahof.gr.ch">andreas.vetsch@plantahof.gr.ch</a></td></tr><tr><td>JU</td><td><a href="mailto:phytosanitaire@frij.ch">phytosanitaire@frij.ch</a></td></tr><tr><td>LU</td><td><a href="mailto:pflanzenschutz.bbzn@sluz.ch">pflanzenschutz.bbzn@sluz.ch</a></td></tr><tr><td>NE</td><td><a href="mailto:station.phytosanitaire@ne.ch">station.phytosanitaire@ne.ch</a></td></tr><tr><td>NW</td><td><a href="mailto:landwirtschaft@nw.ch">landwirtschaft@nw.ch</a></td></tr><tr><td>OW</td><td><a href="mailto:landwirtschaft@ow.ch">landwirtschaft@ow.ch</a></td></tr><tr><td>SG</td><td><a href="mailto:pflanzenschutz@sg.ch">pflanzenschutz@sg.ch</a></td></tr><tr><td>SH</td><td><a href="mailto:japankaefer@sh.ch">japankaefer@sh.ch</a></td></tr><tr><td>SO</td><td><a href="mailto:pflanzenschutz@vd.so.ch">pflanzenschutz@vd.so.ch</a></td></tr><tr><td>SZ</td><td><a href="mailto:afl@sz.ch">afl@sz.ch</a></td></tr><tr><td>TG</td><td><a href="mailto:pflanzenschutzdienst@tg.ch">pflanzenschutzdienst@tg.ch</a></td></tr><tr><td>TI</td><td><a href="mailto:coleottero.giapponese@ti.ch">coleottero.giapponese@ti.ch</a></td></tr><tr><td>UR</td><td><a href="mailto:ala.vd@ur.ch">ala.vd@ur.ch</a></td></tr><tr><td>VD</td><td><a href="mailto:popillia.dgav@vd.ch">popillia.dgav@vd.ch</a></td></tr><tr><td>VS</td><td><a href="mailto:sca-phyto@admin.vs.ch">sca-phyto@admin.vs.ch</a></td></tr><tr><td>ZG</td><td><a href="mailto:pflanzenschutz@schluechthof.ch">pflanzenschutz@schluechthof.ch</a></td></tr><tr><td>ZH</td><td><a href="mailto:japankaefer@strickhof.ch">japankaefer@strickhof.ch</a></td></tr><tr><td>FL</td><td><a href="mailto:info.au@llv.li">info.au@llv.li</a></td></tr></tbody></table></figure>

Japon Böceği yayılıyor: İsviçre'de acil durum planı yürürlüğe girdi

İsviçre genelinde müstakil ev ve daire fiyatları artmaya devam ediyor. Son beş yılda ülke genelinde konut fiyatlarında ortalama %6'lık bir artış kaydedildi. Ancak bölgelere göre bu artış önemli ölçüde farklılık gösteriyor.

En yüksek artış nerede?

En yüksek artış Orta İsviçre'deOrta İsviçre, son beş yılda %8,8 oranında artışla konut fiyatlarının en çok yükseldiği bölge oldu. Doğu İsviçre’de de fiyatlar %8 arttı. Buna karşılık, başkent Bern’de fiyatlar yalnızca %3,9 yükselerek ulusal ortalamanın oldukça altında kaldı. Zürih'te ise artış oranı %5,1 ile sınırlı kaldı.Yıllık bazda %5,2 artışRaiffeisen Bankası’nın verilerine göre, 2025’in ikinci çeyreğinde müstakil ev fiyatları bir önceki çeyreğe göre %1,5 arttı. Yıllık bazda ise artış %5,2'yi buldu. Kat mülkiyetli dairelerde ise çeyreklik artış %1,8, yıllık artış ise %4,9 seviyesinde gerçekleşti.Raiffeisen İsviçre Başekonomisti Fredy Hasenmaile, "Uygun finansman koşulları ve düşük faiz beklentisi konut talebini artırıyor. Zaten yüksek olan fiyat seviyeleri daha da yukarı çıkıyor," değerlendirmesinde bulundu.Turizm bölgelerinde daireler daha pahalıKat mülkiyetli konutlarda en büyük fiyat artışı %5,9 ile yine Orta İsviçre’de yaşandı. Onu %4,8 ile Doğu İsviçre izledi. Kuzeybatı İsviçre’de ise fiyatlar geçen yıla göre %0,1 oranında azaldı.Turistik bölgelerde fiyatlar yıllık bazda %4,1 artarak dikkat çekti. Kırsal bölgelerde ise artış daha sınırlı kaldı: yalnızca %0,5.Devam eden ilgiye rağmen yüksek fiyatlar caydırıcıArtan fiyatlara rağmen pek çok kişi konut sahibi olma planlarını sürdürüyor. Ancak anketlere göre, yüksek fiyatlar bazı tüketicilerde tereddüt yaratıyor.İsviçre’de konut fiyatları genel olarak yükselmeye devam ediyor. Ancak artış oranları bölgeden bölgeye değişiyor ve özellikle turizm bölgeleri ile Orta İsviçre gibi alanlarda daha hızlı yükseliyor. Düşük faizli krediler alıcıları teşvik etse de, bu durum beraberinde fiyatların daha da artmasına yol açıyor.

İsviçre’de ev sahibi olmak zorlaşıyor: Fiyat artışı rekor seviyeye ulaştı

İsviçre’nin en önemli altyapı projelerinden biri olan Gotthard-Strassentunnel’in ikinci tüpünün inşaatında beklenmedik bir jeolojik engel, hem takvimi hem de bütçeyi zorluyor.

Jeolojik sürpriz

Federal Karayolları Ofisi (ASTRA), projenin güney cephesinde kullanılan tünel delme makinesinin (TBM), dağın yalnızca 190 metresinde durdurulduğunu açıkladı. Sebep: Dağ yapısında karşılaşılan beklenmedik kırıklar ve boşluklar, makinenin güvenli ve etkili bir şekilde çalışmasını imkânsız hale getirdi.Bu gelişme üzerine ASTRA, geleneksel tünel açma yöntemi olan kontrollü patlatma sistemine geçme kararı aldı. Yaklaşık 500 metrelik bu bölümde yeni stratejiyle ilerlenmesi, projeye 15 ila 20 milyon İsviçre frangı ek maliyet getirirken, inşaat süresi de 6 ila 8 ay uzayacak. Projenin toplam maliyeti 2.14 milyar frank olarak hesaplanıyordu.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c80b.jpg" width="1024" height="576"></figure>Zaman kaybını en aza indirmek isteyen yetkililer, patlatma çalışmalarını 7/24 vardiya usulüyle sürdürmeyi planlıyor. Aynı zamanda kuzey yönüne ilerlemek için mevcut bir erişim tüneli kullanılacak.ASTRA tüm bu zorluklara rağmen kararlılığını koruyor: İkinci Gotthard tünelinin 2030 yılına kadar tamamlanması hedefleniyor.

Gotthard Tüneli’nde 6 ila 8 ay gecikme ve ek maliyet

İsviçre'de savcılık, biri Kosova, diğeri ise Makedonya kökenli iki kişinin, Irak Şam İslam Devleti (IŞİD) lehine propaganda faaliyetlerinde bulundukları iddiasıyla mahkemeye çıkarıldığını duyurdu.

İsviçre’de IŞİD davası

İki zanlı, 2022 yılının Eylül ayında başlatılan bir soruşturma kapsamında IŞİD’e destek verdikleri şüphesiyle gözaltına alınmıştı.Yetkililere göre, isimleri açıklanmayan bu kişiler, Cenevre'de son on yıl içinde aktif olduğu belirtilen Kosova bağlantılı bir örgüt aracılığıyla propaganda yaptığı, insanları radikal görüşlere ikna etmeye çalıştığı ve bu faaliyetler için hem para topladığı hem de örgüte yeni elemanlar kazandırdığı iddia ediliyor.Federal Savcılık, söz konusu kişilerin radikal İslamcı ideolojiyi yaymaya çalıştıklarını ve bu doğrultuda mali destek sağlama girişimlerinde bulunduklarını ifade etti.İddialara göre, bu kişiler Kosova’da şeriatla yönetilecek bir bölge kurma hedefi taşıyan faaliyetler yürüttü.Sanıklara yöneltilen suçlamalar arasında terör örgütüne üyelik, rüşvet verme girişimleri ve yasa dışı yollarla para aklama da bulunuyor. Ayrıca İsviçre’de yasalara aykırı biçimde yardım topladıkları da dava dosyasına yansıyan diğer suçlamalar arasında yer alıyor.Dava, İsviçre Federal Ceza Mahkemesi'nde görülmeye başlandı. İsviçre hukukuna göre, mahkeme tarafından suçlu bulunana dek her sanık masum sayılıyor.Tarafsız politikalarıyla bilinen İsviçre, son yıllarda Avrupa’nın farklı bölgelerinde yaşanan şiddet içerikli radikal saldırılardan büyük ölçüde uzak kalmış durumda.Öte yandan, IŞİD halen Avrupa Birliği, Türkiye, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşmiş Milletler ve çok sayıda ülke ve uluslararası kuruluş tarafından terör örgütü olarak kabul ediliyor.

İsviçre’de iki kişi IŞİD propagandası yapmakla suçlanıyor

İsviçre’de bisiklet yollarının yaygınlaştırılmasını ve güvenli hale getirilmesini hedefleyen Veloweg Yasası, yürürlüğe girmesinin üzerinden 2,5 yıl geçmesine rağmen ülke genelinde başarıyla uygulanmaya devam ediyor.

Veloweg Yasası

Federal Karayolları Dairesi (ASTRA) tarafından yapılan ara değerlendirme, kantonlar ve belediyelerin bisiklet yolu planlarını büyük ölçüde tamamladığını ortaya koydu.Yasa, 2027 yılı sonuna kadar her kantonun hem günlük ulaşım hem de eğlence amaçlı kullanım için kesintisiz bir bisiklet yolu ağı planlamasını zorunlu kılıyor. 2042 yılına kadar ise bu ağın tamamen uygulanması hedefleniyor.<h3>Kantonlarda Önemli Aşamalar Aşıldı</h3>Ülkenin neredeyse tamamında kantonlar kendi sorumlu uzman birimlerini kurdu ve yasal altyapı uyarlamaları tamamlandı. Yalnızca birkaç kanton hâlâ organizasyonel ya da yasal düzenleme sürecinde. Mevcut plana göre 23 kantonun bisiklet ağı planlarını 2027 yılına kadar tamamlaması bekleniyor.ASTRA ve SchweizMobil iş birliğiyle yürütülen değerlendirmede, birçok kantonun dağ bisikleti yollarını da planlarına dahil ettiği belirtildi.<h3>Federal Hükümetten Aktif Destek</h3>Yalnızca kantonlar değil, federal hükümet de yeni bisiklet yollarının planlanması ve inşasında aktif rol alıyor. Öne çıkan projelerden biri, 2023 yılında tamamlanan Rondchâtel–Frinvillier yaya ve bisiklet yolu bağlantısı. Ayrıca Bern’deki Wankdorf otoyol kavşağının yeniden düzenlenmesi projesi kapsamında bisikletliler için güvenli geçiş önlemleri alındı.Mart 2025’te yayınlanan “Velobahnen El Kitabı”, bisiklet otoyollarının planlanmasında kantonlara teknik rehberlik sunuyor.<h3>“Roadmap Velo” ile Dijital İş Birliği</h3>Kamuoyunu bilgilendirme yükümlülüğü çerçevesinde başlatılan “Roadmap Velo” dijital platformu ise belediyeler, ulaşım şirketleri, STK’lar ve özel sektörün bisiklet altyapısı hakkında fikir alışverişi yapmasına olanak tanıyor.

İsviçre, bisiklet ülkesi olma yolunda emin adımlarla ilerliyor

ABB, Nestlé, Novartis gibi devlerin de aralarında olduğu şirketler, Paris İklim Anlaşması hedeflerine uyumlu CO₂ azaltımı taahhüdünde bulundu.

Paris İklim Anlaşması ile uyumluluk

İsviçre merkezli toplam 257 şirket, Science Based Targets Initiative (SBTi) adlı uluslararası girişime katılarak, karbon salımını azaltmaya yönelik bilim temelli hedeflere uyacaklarını taahhüt etti. Söz konusu hedefler, Paris İklim Anlaşması ile uyumlu olarak hazırlandı.SBTi'ye katılan firmaların büyük bölümünü ABB, Givaudan, Holcim, Nestlé ve Novartis gibi İsviçre borsasında işlem gören büyük şirketler oluşturuyor. Ancak, 250’den az çalışanı olan küçük ölçekli işletmelerin de bu çevre odaklı girişime katıldığı görülüyor. Yalnızca bu yılın başından beri 30 yeni İsviçreli şirket SBTi’ye dahil oldu.Öte yandan altı şirket – kablo üreticisi R&amp;M, jant üreticisi Ronal, kimya şirketi Archroma, emtia ticareti yapan Ecom Agroindustrial, sanayi grubu Sulzer ve fuar organizatörü MCH – girişimden çekildi.Birleşmiş Milletler, çevre kuruluşları ve iş dünyası dernekleri tarafından desteklenen SBTi’ye şu anda dünya genelinde 10.900’den fazla şirket dahil durumda. İsviçre'nin bu küresel çabaya verdiği katkı, ülkenin küçük olmasına rağmen büyük karbon ayak izi bırakması nedeniyle ayrıca dikkat çekiyor.

257 İsviçreli şirketten karbon ayak izi hamlesi

İsviçre’de federal parlamento tarafından kabul edilen “bireysel vergilendirme” sistemi, ülke genelinde büyük bir tartışma başlattı. Evli çiftlerin ayrı ayrı vergilendirilmesini öngören bu sistem, bazı kantonlar tarafından adil bulunmadığı gerekçesiyle referanduma taşınmak isteniyor.

Evli çiftlerin vergilendirilmesi

<h3>Kantonlardan Tarihi Girişim: 8 Onayla Referandum Mümkün</h3>Yeni vergi yasası, evli çiftlerin birlikte değil, bireysel gelirlerine göre vergilendirilmesini öngörüyor. Bu yöntemle “evlilik cezası” olarak bilinen vergi eşitsizliği kaldırılmak isteniyor. Ancak Appenzell Innerrhoden, Appenzell Ausserrhoden, Thurgau, Nidwalden, Glarus ve Zug kantonları bu değişikliğe karşı çıkıyor ve kantonsal referandum talep ediyor.İsviçre Anayasası’na göre, en az sekiz kanton bu yönde karar alırsa federal yasanın halk oylamasına sunulması mümkün. Bu da İsviçre tarihinde yalnızca ikinci kez uygulanacak kanton referandumu anlamına geliyor.<h3>"Maliyet Yüksek, Adalet Tartışmalı"</h3>Kantonlar sadece sistemin adaletini değil, aynı zamanda getireceği ek maliyetleri de eleştiriyor. Thurgau Maliye Direktörü Urs Martin, yeni sistemin kantonlarına yıllık 5 milyon franklık ek masraf getireceğini ve 65.000 ek vergi beyannamesi işlemeleri gerekeceğini belirtti. Martin ayrıca bu sistemin bir “bürokrasi canavarı”na dönüşeceğini savunuyor.Appenzell Ausserrhoden Maliye Direktörü Hansueli Reutegger ise, çiftlerin gelirlerini ayırmanın gerçek yaşamla bağdaşmadığını söyledi: “Çiftler birçok mal ve geliri ortak kullanıyor. Bunları ayrı ayrı vergilendirmek adaletsizlik yaratır.”<h3>Kimler Destekliyor, Kimler Karşı?</h3><ul><li>Referanduma destek veren kantonlar: Appenzell IR, Appenzell AR, Thurgau, Nidwalden, Glarus, Zug</li><li>Kararsız kantonlar: Aargau, Luzern, Uri, St. Gallen, Graubünden</li><li>Karşı çıkanlar: Bern, Solothurn</li></ul>Ayrıca, bireysel vergilendirmeye karşı kurulan bir partiler üstü komite (SVP, EVP, EDU ve Merkez Parti) da 50.000 imza toplayarak halk oylamasına gitmeyi planlıyor. Bu girişim de başarılı olursa yasa 2026 yılında referanduma sunulacak.

Kantonlar bireysel vergilendirmeye karşı harekete geçti

İsviçre’nin kendi gıda üretimiyle halkını besleme kapasitesi düşmeye devam ediyor. Federal Tarım Raporu’na göre, 2011–2022 yılları arasında net gıda kendine yeterlilik oranı %57’den %46’ya geriledi. 

Gıda güvenliği tartışması

Özellikle bitkisel üretimdeki düşüş dikkat çekiyor. Uzmanlar bu gelişmenin ne kadar kritik olduğu konusunda ikiye ayrılmış durumda.<h3>Bitkisel Üretimde Düşüş Daha Belirgin</h3>İsviçre’de net bitkisel gıda yeterlilik oranı 11 yılda %48’den %37’ye düştü. Hayvansal ürünlerdeki yeterlilik oranı ise daha az düşüş gösterdi. İsviçre Çiftçiler Birliği, Bio Suisse ve IP Suisse gibi kuruluşlar, üretim alanlarının ve verimlerin düştüğüne dikkat çekerek tarımsal üretimi korumaya yönelik daha fazla destek ve sınır koruması talep etti.<h3>Tarımın Kendine Yetmesi Yeterli mi?</h3>SVP partisi, Ukrayna savaşı sonrası 2022 yılında “Plan Wahlen 2.0” çağrısıyla, üretimin artırılması ve gıda güvenliğinin sağlanması gerektiğini savundu. Ancak liberal düşünce kuruluşu Avenir Suisse’ten Michele Salvi, sadece üretim oranına değil, uluslararası ticaret erişimi, stratejik stoklar ve lojistik planlamaya da odaklanılması gerektiğini vurguluyor.Salvi’ye göre, “yüksek bir yeterlilik oranı, otomatik olarak kriz anlarında güvenlik sağlamıyor. İsviçre, COVID-19 döneminde dahi ihtiyaç duyulan gıdayı sağlayabildi.”<h3>Hayvansal Üretime Karşı Bitkisel Alternatifler Öneriliyor</h3>Daha sürdürülebilir bir tarım savunan çevreler de artan dışa bağımlılıktan rahatsız. “Temiz Su İçin Hepimiz Derneği”nin geçen yıl başlattığı “Beslenme İnisiyatifi”, kendi yeterlilik oranının %70’e çıkarılmasını öneriyor. Ancak bu hedefe daha fazla et üretmekle değil, bitkisel gıda üretimini artırmakla ulaşılması gerektiğini savunuyorlar.<h3>Kendine Yeterlilik Nedir?</h3>Gıda kendine yeterlilik oranı, ülkenin iç tüketiminin ne kadarını kendi üretimiyle karşıladığını gösterir. Net oran, ithal yemlerle beslenen hayvanlardan gelen ürünlerin enerji etkisini de dikkate alır. Örneğin oran %50 ise, bu halkın tükettiği gıdanın yarısının ülkede üretildiği anlamına gelir.<h3>İsviçre Ne Kadar Bağımsız?</h3>Gıda üretiminin yüksek olması, dışa bağımlılığın bittiği anlamına gelmiyor. Tarım sektörü; dizel, yedek parça, makine ve mevsimlik işçiler açısından hâlâ dışa bağımlı. Bu nedenle, birçok uzman, yeterlilik oranından ziyade genel gıda güvenliğine odaklanılması gerektiğini vurguluyor.

İsviçre’nin gıda ğretimi azalıyor: Yeterlilik oranı %46’ya düştü

İsviçre, çevre ve enerji politikalarında attığı adımlara bir yenisini daha ekliyor. 1 Ocak 2026’dan itibaren geçerli olacak düzenlemeyle, yeni araçların enerji etiketlerindeki verimlilik kategorileri yeniden tanımlanıyor. 

Araç etiketlerinde yeni dönem

Ulaştırma, Enerji ve Çevre Bakanlığı (UVEK), her yıl güncellenen Enerji Verimliliği Yönetmeliği (EnEV) kapsamında bu değişikliği hayata geçiriyor.A’dan G’ye Yeni Sıralama2003 yılından bu yana, İsviçre’de satışa sunulan her yeni otomobilde enerji etiketi bulundurulması zorunlu. Etiketler, araçları A’dan G’ye kadar yedi verimlilik sınıfına ayırıyor. “A” en verimli, “G” ise en düşük verimliliğe sahip araçları gösteriyor. Bu etiketlerde aynı zamanda yakıt tüketimi ve CO2 emisyonları gibi çevresel bilgiler de yer alıyor ve tüketicilere bilinçli tercihler yapma imkânı sunuyor.Neden Değişiklik Yapılıyor?CO2 emisyonlarına yönelik hedef değerlerin 2025 başında düşürülmesi nedeniyle, enerji verimliliği sınıflandırmaları da daha sıkı hale getiriliyor. Artık sadece en verimli modeller “A” kategorisinde yer alabilecek. Tüm sınıflandırmalar, farklı motor teknolojilerinin enerji tüketimini eşit düzeyde ölçmeyi amaçlayan primer enerji-benzin eşdeğeri temel alınarak hesaplanıyor.Bu değişiklikle birlikte bazı otomobil modellerinin enerji verimlilik kategorileri 2026 itibarıyla değişecek. Hangi modele hangi etiketin verileceğini gösteren çevrimiçi araç, İsviçre Enerji Dairesi'nin (BFE) resmi sitesinde erişime açık.CO2 Emisyon Ortalaması Daha da Düşüyor2026 yılı için tüm yeni tescil edilen araçların ortalama CO2 emisyonu değeri 111 g/km olarak belirlendi (WLTP verilerine göre). Bu değer 2025’te 113 g/km idi. Bu düşüşün başlıca sebebi, elektrikli ve hibrit araçların pazar payının artması.

2026’dan itibaren sadece en tasarruflu araçlar A sınıfında yer alacak

İsviçre’de giderek derinleşen konut sıkıntısıyla mücadele amacıyla 2024 başında açıklanan “Konut Kıtlığı Eylem Planı” kapsamında atılan adımların ilk değerlendirmesi yayımlandı. 

Eylem planında ilerleme yetersiz

2025 ilkbaharında yapılan yıllık anketin sonuçlarına göre, önerilen 35 tedbirden biri tamamen hayata geçirildi, 18’i ise uygulama aşamasında. Buna rağmen ortaklar, planın genel uygulanabilirliğini düşük notlarla değerlendirdi ve konut piyasasındaki krizin daha da kötüleştiğine dikkat çekti.Yalnızca Bir Önlem TamamlandıAnkete göre şimdiye kadar sadece Fonds de Roulement (dönüşüm fonu) kapsamında kredi şartlarının gözden geçirilmesi gibi düşük maliyetli konut üretimini teşvik edecek bir önlem tamamlandı. Geriye kalan önlemlerden özellikle idari süreçleri hızlandırmayı hedefleyen 18’i uygulama aşamasında.Piyasa Giderek Daha Dengesiz Hale GeliyorEylem planına katkıda bulunan partnerlerin %84’ü konut arzının talebin gerisinde kaldığını belirtiyor; bu oranın %56’sı farkın ciddi düzeyde olduğunu düşünüyor. Bu tespitler, ülke genelinde kira ve satış fiyatlarının yükselmesi ile boş konut oranlarının düşmesi gibi istatistiklerle destekleniyor.Plan Etkili, Uygulama ZayıfKatılımcılar eylem planının hedefe ulaşma potansiyelini 5 üzerinden 2,9 olarak değerlendirirken, planın hayata geçirilme performansına yalnızca 2,3 puan verdi. Ankete göre, uygulamada yavaşlık ve kaynak eksikliği önemli sorunlar arasında yer alıyor. Özellikle uygun fiyatlı konut üretimine daha fazla ağırlık verilmesi gerektiği vurgulanıyor.Siyasi İrade ve Kaynak TalebiBazı paydaşlar, planın başarıya ulaşması için daha güçlü bir siyasi irade ve ek kaynak sağlanması gerektiğini belirtiyor. Hükûmetin 2022’den bu yana süregelen çabalarının olumlu olduğu kabul edilse de mevcut uygulama hızının konut krizini çözmeye yetmeyeceği açıkça ifade ediliyor.Yeni Değerlendirme 2026'da2026 başında ikinci bir anket yapılacak ve piyasa gelişmeleriyle birlikte tekrar bir değerlendirme toplantısı düzenlenecek. Bu toplantıda, mevcut önlemlerin etkisi, eksiklikleri ve ilave ihtiyaçlar yeniden ele alınacak.

İsviçre konut kriziyle mücadelede hedeften çok uzakta

Yayımlanan yeni bir araştırma, sıcak ve nemli hava koşullarının süt ineklerinde üretimi düşürdüğünü, gelişmiş soğutma sistemlerinin dahi bu durumu tam anlamıyla önleyemediğini ortaya koyuyor.

Araştırma

Yayımlanan yeni bir araştırma, sıcak ve nemli hava koşullarının süt ineklerinde üretimi düşürdüğünü, gelişmiş soğutma sistemlerinin dahi bu durumu tam anlamıyla önleyemediğini ortaya koyuyor.Araştırmaya göre, yalnızca bir gün süren yüksek sıcaklık, süt üretiminde %10’a kadar düşüşe neden olabiliyor. Üstelik bu sıcaklık stresi, ineklerin verimi üzerinde bir haftadan daha uzun süren olumsuz etkiler bırakabiliyor.Bu bulgular, küresel ısınmanın hayvancılığa etkilerini inceleyen ve bu hafta Science Advances dergisinde yayımlanan detaylı bir çalışmanın sonucu.Araştırmacılar, yüksek süt verimi ve ileri tarım teknolojileriyle tanınan İsrail'i örnek ülke olarak ele aldı. Ancak burada bile fan, havalandırma ve su püskürtme gibi sistemlerin yalnızca sınırlı ölçüde etkili olduğu ve sıcaklık kaynaklı hayvan kayıplarını ciddi biçimde azaltamadığı tespit edildi.Çalışmanın ortak yazarlarından Eyal Frank, "En gelişmiş ve iyi donanımlı çiftliklerde bile uygulanan önlemler, iklim krizine karşı yetersiz kalabiliyor," açıklamasında bulundu.İnekler sıcaklıktan nasıl etkileniyor?Ekip, 12 yıl boyunca 130 binden fazla ineği takip ederek ayrıntılı hava verileri ve çiftlik anketlerinden yararlandı. Bulgulara göre, “yaş termometre sıcaklığı” (wet-bulb globe temperature - WBGT) 26 derecenin üzerine çıktığında süt üretimi keskin şekilde düşmeye başlıyor.Yaş termometre, ortam sıcaklığının yanı sıra nemi de hesaba katarak daha gerçekçi bir ısı algısı sunuyor. Araştırmacıların “buhar banyosu” olarak tanımladığı bu nemli sıcak ortamlarda ineklerin toparlanması 10 günü bulabiliyor.Çiftliklerin çoğu bir tür soğutma sistemine yatırım yapmış olsa da, bu sistemlerin verimi ortam sıcaklığına bağlı olarak değişiyor. Örneğin 20 derecelik WBGT’de verim kaybı %50 oranında azaltılabiliyor, ancak bu oran 24 derece WBGT’de %40’a kadar düşüyor.Yine de araştırma, soğutma sistemlerinin ekonomik açıdan mantıklı bir yatırım olduğunu gösteriyor. Ortalama olarak çiftçiler bu sistemlere yaptıkları harcamayı 18 ayda geri kazanabiliyor.Gelecekte daha fazla kayıp bekleniyorİsrail verilerini baz alan bilim insanları, dünyanın en büyük 10 süt üreticisi ülkesinde olası kayıpları modelledi. Soğutma sistemleri kullanılmazsa, 21. yüzyılın ortalarına kadar süt üretiminde %4’lük bir düşüş öngörülüyor.Ancak Hindistan, Pakistan ve Brezilya gibi sıcak ve nemli iklimlere sahip ülkelerde, inek başına üretimde günlük %4’e varan kayıplar yaşanabilir. Soğutma sistemleri kullanılsa bile bu oran %1,5 ile %2,7 arasında olacak.Bu durum, özellikle sıcak bölgelerde yaşayan düşük gelirli çiftçiler için büyük bir maliyet sorunu oluşturuyor. Kudüs İbrani Üniversitesi'nden Ayal Kimhi, “Soğutma yatırımı maliyetli bir süreçtir. Çiftçiler, fayda ve maliyet arasında dikkatli bir denge kurmak zorundadır,” diyor.İneklerin yalnızca sütü etkilenmiyorSıcak stresi, sadece süt üretimini değil, aynı zamanda hayvan davranışlarını, doğurganlık oranlarını ve genel yaşam kalitesini de olumsuz yönde etkiliyor.Aşırı hava olayları artık çiftçiler için geleceğe ait bir risk değil; günlük bir mücadele haline geldi. Dünyanın pek çok bölgesinde üreticiler sıklaşan sel, sıcak hava dalgaları ve düzensiz yağışlar nedeniyle zorluk yaşıyor.Avrupa’daki kırsal çiftçiler, yaşadıkları etkileri gerekçe göstererek yeşil politikalara destek verdiklerini belirtiyor. Hatta bazıları kendilerini "iklim değişikliğinin ilk kurbanları" olarak tanımlıyor.İklim kaynaklı sorunlar; buğday, kahve ve kakao gibi temel tarım ürünlerini etkilerken, sel ve aşırı sıcaklar muz üretiminde bile ciddi tehditler oluşturuyor.Sıradaki tehdit ise süt olabilir.Araştırmacılar, ülkelerin iklim krizine karşı yeterli hazırlık yapmadığını ve en kırılgan çiftçilerin desteklenmediğini ifade ediyor. Yalnızca teknik çözümler değil, hayvan refahını gözeten ve düşük gelirli üreticilere ulaşan politikaların da geliştirilmesi gerektiği belirtiliyor.Çalışmanın baş yazarı Claire Palandri, “Politikacılar sadece soğutma sistemlerine değil, buzağıların annelerinden ayrılması gibi stres yaratan uygulamaların azaltılmasına da odaklanmalı,” diyor.Eyal Frank ise iklim değişikliğinin yalnızca tarımı değil, soframıza gelen ürünleri de dönüştüreceğini vurguluyor: “İklim krizi, yediklerimiz ve içtiklerimiz üzerinde büyük etkiler yaratacak. Soğuk bir bardak süt bile bundan nasibini alabilir.”

Bir günlük aşırı sıcak hava bile ineklerin süt üretimini azaltıyor

Fransa'nın Savoie bölgesinde sığırlarda görülen Lumpy Skin Disease hastalığı nedeniyle, İsviçre sınırındaki Cenevre Kantonu da gözetim altına alındı. İsviçre Federal Gıda Güvenliği ve Veterinerlik Dairesi, söz konusu bölgelerdeki sığırların aşılanacağını açıkladı.

Sığır hastalığı alarmı

Tehlike Cenevre’ye UlaştıBLV’nin açıklamasına göre, 29 Haziran’da Fransa’da ilk kez doğrulanan bu hastalık, daha önce 22 Haziran’da İtalya’da da ortaya çıkmıştı. Hastalığın görüldüğü bölgenin İsviçre sınırına yakın olması sebebiyle, Cenevre Kantonu 50 km’lik bir gözetim bölgesine dahil edildi. Fransa ise LSD tespit edilen çiftliğin çevresinde 20 km’lik koruma ve 50 km’lik gözetim bölgeleri oluşturdu.İnsanlara Bulaşmıyor, Ekonomiye Zarar VeriyorHastalığın insanlara bulaşmadığı ancak sığır, manda ve bizon türleri için oldukça bulaşıcı olduğu bildirildi. Enfeksiyon, sivrisinek gibi kan emici böcekler yoluyla yayılıyor. BLV, salgının kontrol altına alınması amacıyla, Cenevre'deki sığırların en kısa sürede aşılanacağını duyurdu. Ayrıca, çiftçilere böcek kovucu önlemler almaları ve durgun su birikintilerini ortadan kaldırmaları tavsiye edildi.Hastalığın Belirtileri Neler?LSD hastalığı ilk olarak yüksek ateş (41°C’nin üzerinde) ile kendini gösteriyor. Kuluçka süresi 4 ila 20 gün arasında değişiyor. Sonrasında ise sığırın vücudunun çeşitli yerlerinde ağrılı şişlikler (nodüller) oluşuyor. Bu belirtilere, iştahsızlık, tepkisizlik, burun ve göz akıntısı, nadiren de ödem ve lenf bezlerinin şişmesi eşlik ediyor.Hayvan Hareketine SınırlamaGözetim bölgesine giren Cenevre’de, hayvan nakilleri kısıtlandı ve veteriner denetimleri artırıldı. İsviçre’de bugüne kadar bu hastalık görülmedi ancak yetkililer, özellikle yaz aylarında sivrisineklerin artmasıyla bulaş riskinin daha da yükseleceği konusunda uyarıda bulunuyor.

Fransa’daki salgın nedeniyle İsviçre'de Sığırlar aşılanıyor

İsviçre'nin Glarus kantonundaki Muttenchopf zirvesi, sosyal medya için mükemmel fotoğraf karesi peşindeki turistlerin akınına uğruyor. Ancak bu artan ziyaretçi yoğunluğu, bölgedeki yaban hayatını tehdit ediyor. 

İnsanlar geldi, Taşkeçileri gitti

Wildhüter (yaban hayatı koruyucusu) Samuel Gantner’in 23. kez gerçekleştirdiği taşkeçisi sayımı, bu durumun vahametini gözler önüne serdi: Taşkeçileri artık alışıldık alanlarda görülmüyor, hayvanlar insanlar nedeniyle yeni bölgelere çekiliyor.200 Taşkeçisi, Ama Nerede?Linthal yakınlarındaki Limmernsee çevresinde yaklaşık 200 taşkeçisi yaşıyor. Gantner’in yürüttüğü son sayımda yalnızca 114 bireye rastlandı. Bu sayı alışıldık bir düşüş değil, asıl dikkat çeken ise bu hayvanların artık farklı noktalarda toplanıyor olması. Özellikle dişi keçiler ve yavruları, kalabalığın artmasıyla daha uzak, daha korunaklı alanlara yönelmiş durumda.Instagram'ın Kurbanı: Dağların Sessiz MisafirleriPandemi sonrası özellikle Muttenchopf zirvesi sosyal medyada popüler bir destinasyon haline geldi. Limmernsee’nin mavi sularını arka plana alıp zirvede çadır açan turistlerin fotoğrafları Instagram’ı süslüyor. Fakat bu “selfie turizmi” doğaya ağır bedeller ödetiyor: hayvanlar rahatsız ediliyor, yaşam alanları işgal ediliyor, çöp bırakılıyor ve flora zarar görüyor.Yasaklar Geldi Ama Yeterli mi?Yerel yönetim, Haziran 2025 itibarıyla Muttenchopf ve çevresinde yaban kampı, bivaklama ve drone uçurmaya yasak getirdi. Kurallara uymayanlar 2000 franka kadar para cezasıyla karşı karşıya kalabiliyor. Ancak bölgede yeni göreve başlayan Muttseehütte sorumlusu Cornel Ledergerber, turistlerin uyarılara aldırmadığını ve yasakları sıkça ihlal ettiğini bildiriyor.Bilim İnsanları Uyarıyor: Davranışlar DeğişiyorZürcher Hochschule für Angewandte Wissenschaften’ten çevre mühendisi Martin Wyttenbach’a göre, yalnızca yasaklarla sorunun çözülemeyeceği açık: “İnsanlar doğaya gitmeli ama dikkatli olmalı. Doğaya verilen rahatsızlık hayvanların stresini artırıyor, bu da beslenme ve kış hazırlıklarını etkiliyor.” Gerçekten de Gantner’in ifadesine göre, taşkeçileri artık yollara çok daha yakın yerlerde otluyor, çünkü kalabalıktan kaçacak çok fazla alternatifleri kalmadı.Turizmin Bedeli: Hayvanlar Geri Çekiliyor114 taşkeçisi sayısı doğrudan endişe verici olmasa da, onların davranış değişiklikleri ve yeni alanlara yönelmiş olmaları yaban hayatı için ciddi bir sinyal. Eğer bu eğilim sürerse, hayvanların stres seviyesi artacak, kışa zayıf girecekler ve popülasyonlar uzun vadede tehdit altına girecek.Glarus’taki bu gelişme, dağ turizmi ve sosyal medya çağında doğaya duyarlı gezginliğin ne kadar gerekli olduğunu bir kez daha hatırlatıyor. Mükemmel bir kare uğruna doğanın dengesini bozmamak herkesin sorumluluğu.

Glarus Alplerinde Selfie Turizmi Dağ keçilerini yerinden ediyor

İsviçre'de 50 yaş üstü kadınlara yönelik yürütülen meme kanseri tarama programları tehlike altında. Krebsliga (Kanser Birliği), 2026 başında yürürlüğe girmesi planlanan yeni doktor ücret tarifelerinin, bu programların sürdürülebilirliğini tehdit ettiğini belirtiyor.

Krebsliga’dan acil uyarı

Yeni tarifeler, bazı kantonlarda doktor ücretlerini %50’ye kadar düşürebilir.Bu değişiklikler, mamografi tarama programlarında yer alan birçok radyoloji merkezini geri adım atmaya zorluyor. Krebsliga Ostschweiz Başkanı Rudolf Morant’a göre bazı merkezler, bu programlara devam etmenin artık maliyetleri karşılamadığını bildirdi.Şu anda 14 kantonda aktif olan ve dört kantonda hayata geçirilmesi planlanan tarama programları, kadınlara iki yılda bir ücretsiz tarama hakkı tanıyor. Bu programlar sayesinde yalnızca yüksek kaliteli ve çift kontrollerle yapılan mamografi hizmeti sunulmakla kalmıyor; aynı zamanda sosyoekonomik durumu ne olursa olsun her kadına eşit erişim imkânı sağlanıyor.Krebsliga İsviçre sözcüsü Stefanie de Borba, bu programların eşitlik açısından büyük önem taşıdığını vurgularken, sigorta sektöründen daha sakin bir yaklaşım geliyor. Prio Swiss sözcüsü Adrien Kay, “Tarama programları toplum sağlığı için değerli, biz de bunlara destek vermeye devam edeceğiz,” açıklamasında bulundu. CSS gibi bazı sigorta kuruluşları ise çözüm önerilerinin özellikle kantonlardan gelmesini beklediklerini ifade ediyor.Taraflar, 2026 başına kadar sürdürülebilir bir çözüm bulunmasını umut ediyor. Aksi halde, meme kanseri erken teşhisinde hayati rol oynayan bu programlar ciddi bir tehlike ile karşı karşıya kalabilir.

Meme kanseri tarama programları tehlikede

İsviçre Malzeme Bilimi ve Teknolojisi Enstitüsü (Empa) araştırmacısı Dr. Ameet Aiyangar’ın geliştirdiği zaman çözünürlüklü 3D analiz yöntemi, omuz instabilitesinin dinamiklerini ilk kez milimetre hassasiyetinde ortaya koyuyor.

Hareket halindeki Röntgen analizi

Omuz çıkıkları ve instabilite sorunları genellikle yalnızca hareket sırasında ortaya çıktığından, teşhis edilmesi son derece zordur.&nbsp;Dr. Aiyangar’ın yöntemi, iki açıdan alınan yüksek hassasiyetli röntgen videolarını, omuz ekleminin sanal 3D modelleriyle birleştiriyor. Böylece, omuz hareket halindeyken dört boyutlu (4D) bir analizle en küçük kayma ve dönme hareketleri dahi tespit edilebiliyor.Yanlış ameliyatların önüne geçilebilirOmuz, insan vücudundaki en hareketli eklemdir ve bu özelliği onu aynı zamanda yaralanmalara karşı savunmasız kılar. Her ne kadar omuz çıkığı genel nüfusta sadece %2 oranında görülse de, tedavi sonrası birçok hasta yeniden şikayetlerle hastaneye başvuruyor. Aiyangar’a göre omuz çıkığı yaşayan hastaların yarısı, bir süre sonra tekrar aynı sorunu yaşıyor. Özellikle cerrahi müdahale sonrası memnuniyetsizlik oranının yüksek olması, teşhis ve tedavi sürecinde önemli bir iyileştirme ihtiyacına işaret ediyor.Günümüzde omuz stabilitesi genellikle manuel testlerle değerlendiriliyor; bu testlerin doğruluğu büyük ölçüde hekimin deneyimine bağlı. Statik görüntüleme yöntemleri (röntgen, MR, BT) ise hareketi yakalayamıyor. Oysa Empa’nın geliştirdiği yeni teknoloji, instabiliteyi sayısal olarak ölçerek daha isabetli bir tedavi planlaması yapılmasını sağlıyor. Böylece gereksiz ameliyatların önüne geçilirken, gerçekten gerekli olan müdahaleler de zamanında yapılabiliyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c80f.jpg" width="1024" height="576"><figcaption>Fotograf: EMPA</figcaption></figure>Omuz hareketi artık milimetre hassasiyetinde analiz ediliyorDinamizm esaslı 3D analiz için Bern'deki sitem-insel Tıp Enstitüsü’nde kurulan çift yönlü radyografik görüntüleme sistemi (DBRI) kullanılıyor. Bu sistemle eş zamanlı olarak iki açıdan röntgen görüntüleri alınırken, ayrıca çekilen BT görüntüleri sayesinde kemik yapısının detaylı 3D modeli oluşturuluyor. Ardından özel yazılımlarla omzun hareketleri 0,1 ila 0,5 mm hassasiyetle hesaplanıyor. Karşılaştırmak gerekirse, klasik hareket laboratuvarlarında kullanılan cilt üzeri işaretleyicilerle yapılan ölçümlerde hata payı 20–40 mm arasında. Bu da instabilitelerin güvenilir şekilde tespitini imkansız kılıyor.Işıma içermeyen tanıya doğruGeliştirilen sistemle doktorlar artık hastanın hareket halindeki eklem davranışlarını gözlemleyebiliyor. Sıradaki adım ise Empa ve Inselspital Bern iş birliğiyle yürütülecek bir klinik çalışma olacak. Araştırmada, omuz instabilitesi olan yaklaşık 40 hasta, kas güçlendirme tedavisi öncesi ve sonrası incelenecek. Araştırma kapsamında hasta özelinde kas-iskelet modelleri geliştirilecek ve kas, kemik ve kuvvet etkileşimleri analiz edilecek.Dr. Aiyangar, “Uzun vadede hedefimiz, bu dört boyutlu hareket analizini radyasyon içermeyen bir yöntemle uygulamaya geçirmek. Çünkü instabilite esasen bir hareket sorunu,” diyerek geleceğe yönelik planları özetliyor. Bilimsel verilerle geliştirilecek kas gücü odaklı kinetik modeller sayesinde her hasta için özel, ışınsız ve dinamik bir teşhis mümkün hale gelecek.

Omuz Instabilitesine dinamik 3D teşhis

Zürih Kantonu’nda son yıllarda cinsiyet geçiş operasyonlarının sayısında artış gözlemleniyor. Sayılar genel olarak düşük olsa da, Zürih Sağlık Direktörü Natalie Rickli (SVP), gelişmeden endişe duyduğunu belirtiyor. 

Zürih’ten Federal Hükümete çağrı 

Rickli, reşit olmayan bireyleri geri dönüşü olmayan cerrahi müdahalelerden korumak için federal düzeyde ulusal yasal düzenlemelerin veya açık bir yasağın değerlendirilmesi çağrısında bulunuyor.Cinsiyet geçiş operasyonları özellikle ergenlik dönemindeki trans bireyler veya çocuklar söz konusu olduğunda, toplumda ve uzmanlar arasında yoğun tartışmalara yol açıyor. Psikiyatristler arasında da fikir birliği bulunmuyor. Müdahaleleri savunanlar, trans gençlerin zamanında destek almadığında intihar riskiyle karşı karşıya kaldığını belirtiyor. Öte yandan, muhalifler ise teşhislerin aceleyle konulduğunu ve müdahalelerin çok erken yapıldığını savunuyor. Rickli’ye gelen bazı ebeveyn şikayetleri de bu yönde.<h3>Zürih’te yeni önlemler devrede</h3>Gelen eleştiriler üzerine Zürih Sağlık Müdürlüğü, uzmanlardan oluşan yeni bir danışma ağı kurdu. Amaç; trans gençlerin durumunun daha kapsamlı değerlendirilmesini sağlamak ve ileride pişmanlık yaratabilecek müdahaleleri önlemek. Ancak destek ihtiyacı olan gençlere de hızlı erişim sağlanması hedefleniyor. Rickli, 2024’ün başında hastanelere çağrıda bulunarak, 18 yaş altındaki bireylerde cinsiyet geçiş operasyonlarının yalnızca istisnai durumlarda, son derece dikkatli biçimde ve mutlaka ebeveyn onayıyla yapılmasını talep etti.<h3>Zürih’teki operasyon sayıları artıyor</h3>Zürih Kantonu'ndan elde edilen veriler, özellikle kadın-to-erkek (FtM) operasyonlarında ciddi bir artış olduğunu gösteriyor. 2023 yılında toplam 147 operasyon gerçekleştirilirken, bunlardan yalnızca dördü 18 yaşın altındaki bireylerde yapıldı. Rickli’ye göre, bu sayı düşük olsa bile risk büyük: “Kişi 18 yaşına gelmeden oy kullanamaz, evlenemez, araba süremez. O halde, cinsiyet organlarının alınması gibi büyük bir karar da ancak 18 yaşından sonra alınmalıdır.”Bu nedenle Rickli, kanton düzeyinde yasal olarak mümkün olmayan bir yasağı federal düzeyde gündeme getiriyor. Reşit olmayan bireyler için cinsiyet geçiş operasyonlarının yasaklanmasını ve ergenlik engelleyici ilaçların (puberty blockers) yalnızca bilimsel çalışmalar kapsamında verilmesini talep ediyor.<h3>Trans gençler desteklenmeli, yasak değil</h3>Zürih’ten gelen bu önerilere karşı çıkanlar da var. Transgender Network Schweiz adlı kuruluş, Radio SRF’ye yaptığı açıklamada, birkaç münferit vaka nedeniyle yasak getirilmesini gereksiz bulduklarını belirtti. Kuruluşa göre, trans gençler ciddiye alınmalı, yakın takip edilmeli ve psikolojik olarak desteklenmeli.

Reşit olmayan Trans gençlere kalıcı operasyonlar yasaklansın

Rekabet Komisyonu (Weko), 16 perakendecinin yasadışı fiyat anlaşmaları yaptığı görüşünde. Bu nedenle perakendecilere toplam yaklaşık 28 milyon İsviçre frangı para cezası verildi. 

Aralarında fiyat anlaşması yapmışlar

Cezaya çarptırılanlar arasında Landi, Manor, Müller, Spar, Volg ve büfe işletmecisi Valora da yer alıyor. Ancak karar henüz kesinleşmiş değil, itiraz edileceği şimdiden açıklandı.Weko’nun açıklamasına göre, Markant adlı satın alma işbirliğinin bugüne kadarki uygulamalarının bazı bölümleri hukuka aykırı bulundu ve bu nedenle yaptırımlar uygulandı. İlgili şirketler, günlük ihtiyaç ürünlerini Markant üzerinden temin etti ve Weko’ya göre bu durum rekabeti bozdu.Markant, perakendeciler adına tedarikçilerle hizmet koşulları ve indirimler üzerine pazarlık yaptı. Bu koşulların bir kısmı perakendecilere geri ödeme şeklinde aktarıldı – ancak bu durum tedarikçilere bildirilmedi. Weko, bu “şeffaf olmayan” geri ödeme sisteminin tedarikçiler arasında rekabeti bozduğunu ve özellikle küçük tedarikçileri dezavantajlı konuma soktuğunu belirtti.Tedarikçilere zorunlu hizmet alımı dayatıldıWeko, Markant’ın bir satın alma işbirliği olarak işlevini genel anlamda yasal ve verimli bulduğunu belirtse de, perakendecilerin Markant aracılığıyla tedarikçilere uyguladığı kolektif baskı – örneğin ürünlerin raflardan toplu şekilde kaldırılması gibi – yasa dışı fiyat anlaşması olarak değerlendirildi.Buna göre, artık tedarikçiler Markant’tan ücretli hizmetler almak zorunda bırakılmayacak. Ayrıca Weko, bu tür kolektif uygulamaları ve şeffaf olmayan geri ödeme sistemlerini yasakladı.Markant, doğrudan rekabet içinde olmayan bir kuruluş olduğundan ceza almadı. Ancak perakendeciler, işbirliği düzeyleri ve satın alma hacmine göre para cezasına çarptırıldı. Karar henüz kesinleşmiş değil.Markant itiraz edeceğini açıkladıMarkant, kararın firmanın iş modeline ciddi zarar vereceğini belirterek Weko’nun kararına itiraz edeceğini duyurdu. Markant’a göre mevcut model rekabeti güçlendiriyor ve tüketicilere daha uygun fiyatlar sunulmasını sağlıyor – üstelik alış ve satış fiyatlarını koordine etmeksizin.Weko’nun açıklamasına göre, şikâyet konusu olan kolektif pazarlık uygulamaları, katılımcı perakendecilerin toplam pazar payının %10’un altında olması nedeniyle gerekli görülüyor. Şirket, Weko’nun sürecini tek taraflı olmakla eleştiriyor ve kararı Federal İdare Mahkemesi’ne taşıyacağını belirtiyor.

Rekabet Komisyonu, 16 perakendeciye 28 Milyon Frank ceza kesti

Uzmanlar, iklim değişikliğinin etkisiyle daha önce sönmüş olan yanardağların tekrar aktifleşebileceğini ve bunun sonucunda patlamaların hem sıklık hem de şiddet açısından artabileceğini belirtiyor.

Uyuyan tehlike yeniden canlanıyor

Dünyanın en güçlü doğal olaylarından biri olan yanardağ patlamaları, son yıllarda İtalya ve Endonezya gibi bölgelerde dikkat çeken patlamalarla kendini gösterdi.Bilim insanları, iklim değişikliği sebebiyle yerkürenin farklı noktalarındaki yüzlerce sönmüş yanardağın yeniden hareketlenme riski taşıdığını vurguluyor.Wisconsin-Madison Üniversitesi’nden araştırmacılar, buzulların erimesinin yanardağların altındaki basıncı azaltarak, gelecekte daha sık ve şiddetli patlamaların ortaya çıkmasına zemin hazırladığını ifade etti.Kuzey Amerika, Yeni Zelanda ve Rusya gibi bölgelerde bu tehlikenin yüksek olduğu belirtiliyor.Araştırmanın yazarlarından Pablo Moreno-Yaeger, buzulların altında bulunan yanardağ patlamalarının sesini bastırdığını ve buzulların çekilmesiyle bu patlamaların daha fazla hissedileceğini söyledi.İklim değişikliği nedeniyle eriyen buzullar, yanardağların daha aktif hale gelmesine neden oluyor.Araştırmacılar, Şili'nin güneyinde bulunan Mocho-Choshuenco dahil altı yanardağı detaylı bir şekilde inceledi.Ekip, eski patlamaların tarihlerini belirleyerek ve püsküren kayalardaki kristallerin analizini yaparak buzulların yeraltındaki magma üzerindeki etkilerini takip etti.Buzul çağının sonlarında hızla eriyen buz tabakası, Dünya kabuğunun gevşemesine ve magmadaki gazların genişlemesine yol açtı.Bu basınç artışı ise büyük volkanik patlamalara sebep oldu.Yanardağ patlamaları kısa vadede aerosoller yayarak gezegenin geçici olarak soğumasına neden olur. Örneğin, 1991’de Filipinler’deki Pinatubo Yanardağı’nın patlaması küresel sıcaklıkta yaklaşık 0,5 derece düşüşe yol açtı.Ancak, çok sayıda patlama gerçekleştiğinde etkiler değişir; bu patlamaların birikimli etkisi sera gazlarının artışına katkıda bulunarak uzun vadede küresel ısınmayı hızlandırabilir.

Sönmüş yanardağlar iklim değişikliğiyle yeniden aktifleşiyor

İsviçre’nin batısındaki şehirler açık uyuşturucu sahneleriyle boğuşurken, Freiburg farklı bir çözümle dikkat çekiyor. “Le Tremplin” (Sıçrama Tahtası) adını taşıyan merkez, uyuşturucu bağımlısı bireyleri sokaktan uzaklaştırarak yeniden topluma kazandırmayı hedefliyor. 

Freiburg’dan örnek uygulama

Sosyal yardım ofisinden güvenli tüketim alanına, gıda mutfağından mesleki atölyelere kadar her şey aynı binada hizmet veriyor.<h3>Hepsi Bir Arada: Le Tremplin’in Farkı</h3>Şehir merkezine yakın ancak gözlerden uzak bir noktada bulunan “Le Tremplin”, bağımlı bireyler için sadece bir yardım merkezi değil; bir yaşam alanı. Buraya gelen biri sabah kahvesini içerken küçük bir iş karşılığında sıcak yemek kazanabiliyor. Sosyal hizmet uzmanları, bütçe planlamasından borç takibine kadar birebir destek sağlıyor. Uyuşturucu kullananlara ise sokak yerine merkezde kontrollü kullanım alanı sunuluyor.Freiburg Belediye Meclis Üyesi Mirjam Ballmer, merkezin başarısını şu sözlerle açıklıyor: “Sosyal hizmet uzmanları ile bağımlılık alanındaki profesyoneller yan yana çalışıyor. Bu yakınlık sayesinde gerçek çözümler üretebiliyoruz.”<h3>“Böyle Bir Merkez Her Şehirde Olmalı”</h3>Sucht Schweiz Vakfı Başkan Yardımcısı Frank Zobel, Le Tremplin’in diğer şehirler için model teşkil etmesi gerektiğini savunuyor: “Freiburg’un inşa ettiği bu sistem, aynı büyüklükteki diğer şehirlerde de uygulanmalı. Polisle sürekli iletişim halinde olmaları da ayrı bir başarı unsuru.”Merkez, federal düzeyde de takdir görüyor. İsviçre Federal Sağlık Dairesi (BAG), Le Tremplin’i geçen haftaki bir toplantıda “ülke genelinde örnek teşkil eden bir model” olarak tanımladı. Daireye göre başarı, farklı kurumların birbirleriyle koordineli çalışmasına bağlı.<h3>Sokaktan Hayata: Gerçek İnsan Hikâyeleri</h3>Le Tremplin’in müdavimlerinden biri duygularını şöyle dile getiriyor: “Daha önce pek çok kurum gördüm ama hiçbir yer burası gibi değil. Her konuda yardım ediyorlar. Karnımız doyuyor, dinleniyoruz ve en önemlisi insan yerine konuluyoruz.”Bir diğer bağımlı ise şu ifadeleri kullanıyor: “Burada olmasaydım sokakta olurdum. Burası gizli bir cennet gibi. Kimse dışlamıyor, herkes yardımcı oluyor.”

Uyuşturucu bağımlılarına tek çatı altında umut

Yeni bir araştırma, Avrupa’daki genç kuşağın demokrasiye olan inancında belirgin bir azalma olduğunu ortaya koydu.

Güven erozyonu yaşanıyor

Özellikle Fransa ve İspanya'daki gençlerin sadece yarısı demokrasiyi en iyi yönetim biçimi olarak görüyor. Polonya'da ise bu oran daha da düşük seviyelerde.YouGov tarafından Nisan-Mayıs 2025 döneminde yedi ülkede 16-26 yaş grubundaki 6700’ün üzerinde gençle yapılan ankete göre, Avrupa'daki Z kuşağının yalnızca yüzde 57’si demokrasiyi diğer yönetim biçimlerine tercih ettiğini belirtiyor. Bu destek Almanya’da yüzde 71 gibi yüksek bir orana ulaşırken, Polonya’da yüzde 48’e, Fransa ve İspanya’da ise sırasıyla yüzde 51 ve 52’ye kadar düşüyor.Katılımcıların yüzde 21’i belirli şartlar altında otoriter bir yönetimi destekleyebileceğini ifade etti. Bu görüşe en çok destek İtalya’da yüzde 24 ile görülürken, en az destek yüzde 15 ile Almanya’dan geldi. Fransa, İspanya ve Polonya’daki oranlar ise yüzde 23 seviyesinde.Ankete katılan gençlerin yüzde 9’u, yönetim şeklinin demokratik olup olmamasının kendileri için bir fark yaratmadığını dile getirirken; yüzde 14’ü bu konuda bir fikir belirtmedi ya da kararsız kaldı.Berlin Özgür Üniversitesi’nden siyaset bilimci Thorsten Faas’a göre, ekonomik açıdan dışlanmış hisseden ve siyasi olarak merkez sağa yakın duran gençler arasında demokrasiye destek ciddi biçimde azalarak üçte bire kadar düşüyor. Faas, “Demokrasi hem içeriden hem de dışarıdan baskı altında” değerlendirmesinde bulundu.Artan belirsizlik ve gelecek kaygısıAraştırmada, gençlerin yüzde 48’inin ülkelerindeki demokratik sistemin tehdit altında olduğuna inandığı görüldü. Almanya’da bu oran yüzde 61’e kadar çıkıyor. Bu artan kaygı, ülkede yaşanan ekonomik durgunluk ve aşırı sağın yükselişiyle ilişkilendiriliyor.Katılımcıların çoğu, küresel güç merkezlerinin Avrupa’dan uzaklaştığını düşünüyor. Gençlerin yüzde 83’ü ABD’yi dünyadaki en güçlü ülke olarak görürken; Çin yüzde 75, Rusya ise yüzde 57 ile onu takip etti. Avrupa Birliği'ni ilk üç küresel güç arasında görenlerin oranı yüzde 42’de kaldı. Öte yandan Britanyalı gençlerin yüzde 50’si AB’yi küresel güç olarak görüyor ve yüzde 73’ü ülkenin AB’ye yeniden katılmasını istiyor. Avrupa genelinde gençlerin yüzde 47’si AB ile İngiltere ilişkilerinin yeniden güçlendirilmesini savunuyor.Siyasi kutuplaşma derinleşiyorAraştırma, gençler arasında siyasi kutuplaşmanın giderek arttığını ve bunun toplumsal cinsiyetle bağlantılı olduğunu da gösteriyor. Gençlerin yüzde 19’u kendini sağ görüşlü olarak tanımlarken; bu oran 2021'de yüzde 14’tü. Merkezde olduğunu belirtenlerin oranı yüzde 33, sol görüşlü olduğunu söyleyenlerin oranı ise yüzde 32. Siyasi yönelimi olmadığını ifade edenlerin oranı yüzde 16.Almanya, Fransa ve İtalya’da genç kadınlar arasında ilerici kimlik öne çıkarken; Polonya ve Yunanistan’da genç erkeklerin muhafazakâr eğilimler gösterdiği dikkat çekiyor.AB’ye bağlılık sürüyor ancak eleştiriler artıyorGençlerin yüzde 66’sı ülkelerinin Avrupa Birliği üyeliğini destekliyor. Buna rağmen AB’ye yönelik eleştiriler de yaygın. Katılımcıların yüzde 53’ü AB'nin fazla ayrıntılarla meşgul olduğunu düşünüyor. Yüzde 39'u ise AB’yi yeterince demokratik bulmuyor. Kendi hükümetlerinin iyi işlediğine inananların oranı ise yalnızca yüzde 6 gibi düşük bir seviyede.Gençler, AB'nin artık yüksek yaşam maliyetine karşı çözümler üretmesini, savunma kapasitesini artırmasını ve özel sektör büyümesini desteklemesini istiyor.Tui Vakfı’nın yöneticisi Elke Hlawatschek, "Avrupa projesi yıllar boyunca barış, serbest dolaşım ve ekonomik ilerleme sağladı, ancak artık birçok genç için işlevsiz ve hantallaşmış görünüyor" dedi.Araştırma sonuçlarına göre Yunanistan’daki gençler, hem AB’ye hem de kendi ulusal sistemlerine en az güven duyan grup oldu. Bu güvensizliğin temelinde ülkenin geçmişte yaşadığı ekonomik krizlerin yattığı düşünülüyor.İklim krizine bakış değişiyorGençler arasında çevreye duyarlılık sürse de, artık ekonomik kalkınma ile çevresel öncelikler arasında daha dikkatli bir denge kurulması gerektiğini düşünenlerin sayısı artıyor. 2021 yılında gençlerin yüzde 44’ü çevreye öncelik verilmesi gerektiğini savunurken, 2024’te bu oran yüzde 33’e gerilemiş durumda.

Avrupa'da gençler arasında demokrasiye olan inanç zayıflıyor

Federal İdare Mahkemesi (BVGer), yapay zekâ sistemlerinin kendi başlarına patent sahibi olamayacağına hükmetti. Karara göre, bir buluşu “yapan” kişi, yapay zekânın ürettiği fikri değerlendiren ve onun yeniliğini fark eden insandır.

Buluşun sahibi insan

<h3>Yapay zekâ sadece araç, buluşun sahibi insan</h3>Karara konu olan davada, bir Amerikalı mucit İsviçre Fikri Mülkiyet Enstitüsü’ne (IGE) bir gıda kabı için patent başvurusu yaptı ve mucit olarak geliştirdiği yapay zekâ sistemi “DABUS”u göstermek istedi. Ancak IGE başvuruyu reddetti. Gerekçe: Patent yasalarına göre bir buluşun mucidi ancak gerçek bir kişi olabilir.<h3>Mahkeme: Yaratıcılık yalnızca insana ait</h3>BVGer, buluşun yaratılması sürecinde “sezgiye ve yaratıcı düşünceye” dayanan zihinsel bir süreç gerektiğini vurguladı. Bu bağlamda yalnızca insanlar yaratıcı kabul edilebilir. Ancak mahkeme, yapay zekâ süreçlerine katkı sağlayan, onu eğiten ve ortaya çıkan fikrin patent değerini tanıyan kişinin mucit sayılabileceğini belirtti.<h3>DABUS örneği uluslararası gündemde</h3>DABUS adlı yapay zekâ sistemi daha önce de ABD, Avrupa Birliği ve İngiltere’de benzer başvurularla gündeme gelmiş, ancak bu ülkelerde de başvurular reddedilmişti. İsviçre’nin bu kararı da uluslararası eğilimle paralel seyrediyor.<h3>Karar kesinleşmedi</h3>Mahkemenin verdiği karar henüz kesin değil ve temyiz yolu açık. Başvuru sahibi kararı Federal Mahkeme’ye taşıyabilir.

İsviçre’den önemli karar: Yapay zekâya patent yok

İsviçre'nin Zugersee (Zug Gölü) havalandırma projesi, Kanton Schwyz'in mali katkıyı reddetmesi üzerine çıkmaza girdi. Yüksek fosfor ve düşük oksijen seviyeleriyle ekosistemi tehdit altındaki göl için şimdi karar mercii Federal Çevre Dairesi (BAFU) olacak.

Zugersee’de Kriz

Zugersee'deki su kalitesi, İsviçre’nin su koruma yasalarının gerisinde kalıyor. Aşırı fosfor yükü ve yetersiz oksijen oranı nedeniyle balıklar tehdit altında, biyoçeşitlilik azalıyor. Bu durumu düzeltmek amacıyla yaklaşık 11.2 milyon franklık bir havalandırma sistemi planlandı. Ayrıca yıllık 600 bin franklık işletme maliyeti öngörülüyor.Projenin finansmanı göle kıyısı olan Zug, Schwyz ve Luzern kantonları arasında paylaşılacaktı. Zug ve Luzern katkılarını onayladı. Ancak Schwyz Kantonu, 2.3 milyon franklık katılım payını ve yıllık 110 bin franklık bakım masrafını reddetti.Zug Kantonu Çevre Dairesi Başkanı Roland Krummenacher, durumu “bir çıkmaz” olarak tanımladı: “Bir yanda su koruma yasası var, diğer yanda ise ortak ödeme sorumluluğunu kabul etmeyen kantonlar…”Artık top federal yönetimde. Zug Kantonu, diğer kantonlarla birlikte konuyu Federal Çevre Dairesi’ne (BAFU) taşıma kararı aldı. Çünkü İsviçre’de göl ve su korumasında nihai denetim BAFU’ya ait.Projenin akıbeti ve Zugersee’nin kurtarılıp kurtarılamayacağı, bundan sonraki süreçte federal otoritelerin alacağı kararlara bağlı olacak.

Zug gölünün kurtarılması hususunda kantonlar anlaşamadı

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından resmen soykırım olarak tanınan Srebrenitsa katliamının üzerinden tam 30 yıl geçti.

Srebrenitsa katliamının yıldönümü

Birleşmiş Milletler (BM) tarafından resmen soykırım olarak tanınan Srebrenitsa katliamının üzerinden tam 30 yıl geçti.Bu trajik olay, 1992-1995 yılları arasında süren Bosna Savaşı sırasında meydana geldi.Yugoslavya’nın dağılmasının ardından ülkede Sırplar, Boşnak Müslümanlar ve Hırvatlar arasında çatışmalar başladı. Bu savaş ortamında, 11-22 Temmuz 1995 tarihleri arasında, Bosnalı Sırp birlikleri BM korumasındaki Srebrenitsa’da 8 binden fazla Boşnak erkeği sistematik olarak öldürdü.Hâlâ yaklaşık 1000 kişinin ya bedenine ulaşılamadı ya da kimliği belirlenemedi.Geçtiğimiz yıl BM, 11 Temmuz’u “Srebrenitsa Katliamı Kurbanlarını Anma Günü” olarak ilan etti.<h3>Srebrenitsa’da neler yaşandı?</h3>Yugoslavya, Başkan Tito yönetiminde farklı etnik grupları bir arada tutan bir federasyondu. Ancak Tito’nun 1980’deki ölümünün ardından bağımsızlık talepleri arttı ve ülke parçalanmaya başladı.Bağımsızlığını ilan eden ülkelerden biri olan Bosna-Hersek’te, Sırplar, Boşnaklar ve Hırvatlar arasında yoğun bir iç savaş başladı.1993’te Srebrenitsa, BM tarafından “güvenli bölge” olarak ilan edildi. Az sayıda BM barış gücü askeri, kenti korumakla görevlendirildi.Ancak 11 Temmuz 1995’te General Ratko Mladiç komutasındaki Sırp güçleri kente saldırdı. BM askerlerinin etkisiz kalmasıyla sivillerin korunması mümkün olmadı.Yaklaşık 20 bin kişi Potocari’deki BM üssüne sığındı. Kadın ve çocuklar otobüslerle bölgeden çıkarılırken, erkek ve erkek çocuklar alıkonuldu. Çoğu infaz edildi, bazıları kaçmaya çalışırken ormanlık alanlarda katledildi.Srebrenitsa’daki mezarlıklarda binlerce beyaz mezar taşı hâlâ acının simgesi olarak duruyor.<h3>Uluslararası mahkemelerin kararı</h3>Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY), aralarında Mladiç ve Radovan Karadziç’in de bulunduğu yaklaşık 50 kişiyi savaş suçlarından mahkum etti.Mladiç ve Karadziç’e soykırım suçlamasıyla ömür boyu hapis cezası verildi. Mahkeme, katliamın sistemli şekilde planlandığına dair net deliller sundu.Tanık ifadeleri korkunç detayları gözler önüne serdi: Bazı erkeklerin canlı gömüldüğü, bazı çocukların anne babalarının gözü önünde öldürüldüğü anlatıldı.BM’nin eski Genel Sekreteri Kofi Annan, "Srebrenitsa, BM tarihinde silinmeyecek bir yara" ifadesini kullanmıştı.<h3>Soykırım inkarı sürüyor</h3>Buna rağmen, Sırbistan ve Bosnalı Sırpların büyük bir bölümü yaşananları soykırım olarak tanımıyor. 2024’te Bosnalı Sırp parlamentosu, katliamın soykırım olarak tanımlanmasını reddeden bir raporu onayladı.Bosnalı Sırp lider Milorad Dodik, yaşananları "büyük bir suç" olarak nitelese de, "soykırım" ifadesini reddetti.Bazı Sırp çevreler, hayatını kaybedenlerin savaş sırasında ölen askerler olduğunu ya da Sırp sivillere yönelik saldırıların intikamı olduğunu öne sürüyor.BM aldığı kararla, soykırımın inkâr edilmesini ve savaş suçlularının kahramanlaştırılmasını kınadı.<h3>Demografik yapı nasıl değişti?</h3>Savaştan önce çoğunluğu Boşnaklardan oluşan Srebrenitsa’nın bugünkü nüfus yapısı büyük ölçüde değişti. Kasaba artık Sırp Cumhuriyeti sınırlarında ve nüfusun büyük kısmını Sırplar oluşturuyor.Bosna-Hersek savaş sonrası iki bölgeye ayrıldı: Bosna-Hersek Federasyonu (çoğunluğu Boşnaklar) ve Sırp Cumhuriyeti (çoğunluğu Sırplar).<h3>BM oylamaları ve uluslararası tutum</h3>2015 yılında BM Güvenlik Konseyi, Srebrenitsa’daki olayları soykırım olarak tanımlayan bir tasarıyı gündeme aldı, ancak Rusya’nın vetosu nedeniyle kabul edilmedi.2024’te ise BM Genel Kurulu’nda benzer bir karar oylandı. Veto hakkı bulunmadığı için karar, 84 ülkenin desteğiyle kabul edildi.Türkiye, ABD, İngiltere ve Fransa karar lehine oy kullanırken; Sırbistan, Rusya, Çin ve Macaristan karşı çıktı. 68 ülke çekimser kalırken, 22 ülke oylamaya katılmadı.Karar, Srebrenitsa Soykırımı’nın inkârını kınarken, bu tür olayların tekrarlanmaması için eğitim sistemlerinde ele alınmasını öneriyor.

Srebrenitsa: Avrupa'nın II. Dünya Savaşı sonrası yaşadığı en büyük katliam

Avrupa ülkeleri göçmen karşıtı politikalarını sertleştirerek sınır dışı işlemlerini hızlandırırken, BM’ye bağlı Uluslararası Göç Örgütü’nün (IOM) Başkanı Amy Pope, bu yaklaşımın uzun vadede olumsuz sonuçlar doğurabileceği konusunda uyarıda bulundu.

Göç politikaları

IOM Genel Direktörü Amy Pope, yaptığı açıklamada, Batı ülkelerinin sınır güvenliğine öncelik verirken aynı anda gelişmekte olan ülkelere yönelik kalkınma yardımlarını kısmasının, yoğun göç veren bölgelerde daha fazla dengesizliğe yol açabileceğini belirtti.Pope, Associated Press’e verdiği röportajda, yalnızca güvenlik odaklı politikaların “dar bakışlı” olduğunu vurguladı ve bu stratejilerin göçün kaynağı olan ülkelerdeki kırılganlığı artırabileceğine dikkat çekti.Pope şu ifadeleri kullandı: “Düzensiz göçü kontrol altına almak istiyorsanız, insanların göç etmek zorunda kalmadığı bir ortam oluşturmak için kaynak ülkelerde istikrar sağlayıcı yatırımlar yapmalısınız.”“Dış yardım kesintileri, insanları ülkelerinde kalmaya teşvik edecek alternatif çözümler sunulmadan yapılırsa, bu ancak kısa vadeli bir çözüm olur.”2023 yılında IOM’un başına geçen Amy Pope, bu göreve getirilen ilk kadın olarak dikkat çekmişti. Pope, daha önce Obama ve Biden yönetimlerinde Beyaz Saray’da göç ve iç güvenlik alanlarında danışmanlık yapmıştı.Bu değerlendirmeleri, Roma’da düzenlenen ve Ukrayna’nın yeniden inşasına destek konulu uluslararası konferans sırasında yaptı.Avrupa ülkeleri göç akınını önlemek amacıyla sınır politikalarını daha da sertleştirirken, geri gönderme işlemleri için bütçeleri artırıyor ve göçmen geçişlerinde kilit rol oynayan ülkelere daha fazla maddi destek sağlıyor.Öte yandan, Yunanistan parlamentosunun Libya’dan gelen tüm göçmenlerin sığınma başvurularını askıya alacak bir yasa tasarısını perşembe günü onaylaması bekleniyor.Suriyeliler için erken dönüş riskli olabilirPope, özellikle Suriyelilerin erken geri dönüşü konusunda da uyarıda bulunarak, ülkede süren güvensizlik ve altyapı sorunlarının, dönüş sürecini tehlikeli hale getirebileceğini ifade etti.“Eğer Suriyeliler henüz güvenlik sağlanmadan ve altyapı yeniden kurulmadan evlerine dönerse, bu durum ters sonuçlar doğurabilir,” dedi Pope.Ayrıca ABD’nin sınır kontrollerini sıkılaştırmasının, Latin Amerika’daki göç dinamiklerini de etkilediğini belirtti.“Göç akımlarında bir yön değişikliği görüyoruz. ABD-Meksika sınırına gelenlerin sayısı azalsa da, daha fazla insan güneye, yani Orta Amerika ülkelerine yöneliyor,” diyen Pope, Panama ve Kosta Rika gibi ülkelerin sınırlı kaynaklarla baş etmeye çalıştığını vurguladı.İtalya’nın dengeli yaklaşımı öne çıkıyorPope, İtalya’nın göç politikasını ise dengeli bir model olarak öne çıkardı. Bu yaklaşım hem sınır güvenliğini artırmayı hem de yasal göç yollarını genişletmeyi hedefliyor.İtalya, 2026'dan itibaren üç yıllık süreçte Avrupa Birliği dışından yaklaşık 500.000 işçiye çalışma izni vermeyi ve işverenlerle işgücü ihtiyacını planlamayı amaçlıyor.“Göç yalnızca kontrolle yönetilemez,” diyen Pope, İtalya’nın stratejisini “takip edilmesi gereken bir örnek” olarak nitelendirdi.

BM’den uyarı: Göçle mücadelede sınır politikaları yetersiz kalabilir

Avrupa’da 23 Haziran ile 2 Temmuz tarihleri arasında etkili olan sıcak hava dalgasını inceleyen bilim insanları, bu süreçte fosil yakıtların neden olduğu ekstra sıcaklık artışı nedeniyle yaklaşık 1500 kişinin hayatını kaybettiğini duyurdu.

İklim can almaya devam ediyor

İngiltere’nin başkenti Londra’daki Imperial College’da görev yapan iklim uzmanı Friederike Otto, bu ölümlerin yalnızca iklim krizi kaynaklı olduğunu, eğer son yüzyılda kömür, petrol ve doğal gaz kullanılmamış olsaydı bu insanların hayatta kalabileceğini ifade etti.“Gerçek kayıpların farkında değiliz”Otto’nun yer aldığı ekipteki araştırmacılar, Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Okulu ile birlikte yürüttükleri çalışmada, yalnızca bir hafta içinde 12 kentte yaklaşık 2300 kişinin aşırı sıcaklarla bağlantılı olarak yaşamını yitirdiğini tespit etti. Bu ölümlerin üçte ikisinin ise mevsim normallerinin çok üzerindeki sıcaklıklarla ilişkili olduğu vurgulandı.Araştırmacılardan biyoloji-istatistik uzmanı Gary Konstantinoudis, sıcak hava dalgalarının sessizce ölümlere yol açtığını, bu nedenle sağlık üzerindeki etkilerinin tespit edilmesinin zor olduğunu söyledi. Konstantinoudis, doktorların ve resmi kurumların sıcak havayı ölüm sebebi olarak göstermemesi nedeniyle kamuoyunun gerçek tabloyu kavrayamadığını da sözlerine ekledi.Yaşlılar daha fazla etkilendiİklim kriziyle doğrudan bağlantılı olan 1500 ölümün 1100’den fazlasının 75 yaş ve üzerindeki bireyler arasında görüldüğü bildirildi.Hangi kentler araştırıldı?Çalışma kapsamında 23 Haziran ile 2 Temmuz tarihleri arasında analiz edilen kentler arasında Londra (İngiltere), Paris (Fransa), Frankfurt (Almanya), Budapeşte (Macaristan), Zagreb (Hırvatistan), Atina (Yunanistan), Barselona ve Madrid (İspanya), Lizbon (Portekiz), Roma, Milano ve Sassari (İtalya) yer aldı.Araştırmaya göre Lizbon dışındaki tüm şehirlerde, sera gazlarının sebep olduğu ekstra sıcaklık artışı 2 ile 4 derece arasında değişti. Örneğin Londra’da bu artış 4 dereceye yaklaştı.Bilim insanları tarafından açıklanan 1500 ölüm sayısının, iklim kaynaklı ölümlere ilişkin 1250 ile 1700 arasında değişen tahminlerin ortalaması olduğu belirtildi. Söz konusu araştırma henüz hakemli bilimsel değerlendirmeye sunulmasa da, uluslararası iklim bilimcilerin yürüttüğü daha geniş kapsamlı bir çalışmanın parçası olarak paylaşıldı.

Avrupa’da sıcak hava dalgası 10 günde 1500 can aldı

Avrupa Birliği'nin 2030 yılına kadar nadir toprak elementlerine olan talebinin altı kat artması bekleniyor.

Savunmanın gizli anahtarı

AB’nin yeniden silahlanma sürecinin perde arkasında ciddi bir kırılganlık yatıyor: Kritik hammaddelere olan yoğun dışa bağımlılık. Brüksel, bu bağımlılığı azaltmak için kaynakların AB sınırları içinde çıkarılması, geri kazanımı ve tedarik kaynaklarının çeşitlendirilmesi yönünde adımlar atsa da uygulama süreci halen büyük zorluklar içeriyor.Alüminyum, silikon, titanyum, nikel, germanyum, bakır ve tantal gibi birçok değerli maden, modern savaş tanklarının vazgeçilmez parçaları arasında yer alıyor ancak bu metallerin çoğu Avrupa'da sınırlı miktarda bulunuyor.AB, bugün itibariyle stratejik öneme sahip sivil ve askeri teknolojiler için gerekli hammaddelerin sadece %1 ila %5’ini kendi topraklarında üretebiliyor. Bu maddelere olan talebin ise önümüzdeki yıllarda ciddi biçimde yükselmesi bekleniyor. Örneğin, AB, 2030’a kadar nadir toprak elementlerine olan ihtiyacın altıya, 2050’ye kadar lityuma olan talebin yedi katına çıkacağını öngörüyor.Uluslararası Stratejik Araştırmalar Enstitüsü (IISS) tarafından yayımlanan bir rapora göre, bu kaygılar yeni olmasa da, mevcut jeopolitik gerginlikler, enerji dönüşümü hedefleri ve daha ileri sanayi altyapısı ihtiyacı, bu bağımlılık sorununu daha da kritik hâle getiriyor.Son dönemde AB, Rusya’nın olası bir saldırı tehdidine karşı savunma hazırlıklarını artırdı. Ancak savunma bütçelerindeki artışa rağmen, bu hazırlıkların temel taşlarından biri olan kritik hammaddelere erişim konusu gerektiği kadar dikkat çekmiyor.IISS uzmanları, bazı stratejik maddelerin tedarikinde rakip ülkelerin neredeyse tekelleşmiş durumda olduğuna işaret ediyor. Çin, Kongo Demokratik Cumhuriyeti, Rusya, Güney Afrika ve Türkiye; Avrupa Komisyonu’nun kritik olarak tanımladığı 17 hammaddenin en büyük üreticileri arasında yer alıyor.Özellikle Çin, bu alandaki üstünlüğünü yalnızca madencilikte değil, aynı zamanda rafine etme ve işleme kapasiteleri sayesinde pekiştirmiş durumda. AB ise örneğin lityum, magnezyum, fosfor, skandiyum, titanyum ve vanadyum gibi hammaddelerde neredeyse tamamen Çin’e bağımlı hâle geldi.RAND Europe’tan savunma analisti Rebecca Lucas, ABD'nin ticaret politikalarındaki belirsizlik nedeniyle, bu hammaddelere erişimin güvenilirliğini sağlama konusunda AB’nin büyük bir belirsizlikle karşı karşıya olduğunu belirtiyor. Lucas, AB’nin mevcut kaynaklara alternatifler bulması ve tedarik çeşitliliğine dayalı stratejiler geliştirmesi gerektiğinin altını çiziyor.Avrupa havacılık, güvenlik ve savunma sektörleri de bu değerlendirmeyi paylaşıyor. Avrupa Havacılık, Güvenlik ve Savunma Sanayi Birliği (ASD), alternatif kaynaklara yönelmenin kaçınılmaz olduğunu ve tedarik zincirinde dayanıklılığın artırılması gerektiğini vurguluyor.Bu kapsamda Avrupa Komisyonu, Mayıs 2024’te Kritik Hammaddeler Yasası’nı (CRM Act) hayata geçirdi. Bu yasa ile AB, 2030 yılına kadar kritik hammaddelerin yıllık talebinin %10’unu kendi madenlerinden çıkararak, %40’ını kendi içinde işleyerek ve %25’ini geri dönüşümle karşılamayı hedefliyor. Ayrıca herhangi bir kritik hammadde için bir ülkeye olan bağımlılığın %65’i geçmemesi de planlanıyor.Ancak hedeflenen kapasite ile mevcut kaynaklar arasında ciddi bir uçurum bulunuyor. Lucas’a göre, Avrupa savunma sanayisinin mevcut durumu iyi analiz edilmeden bu planların başarıya ulaşması zor.ASD, her ne kadar savunma sistemlerinin ihtiyaç duyduğu hammaddeler çeşitlilik gösterse de, bu kaynaklara sürdürülebilir ve kesintisiz erişimin AB’nin savunma kabiliyeti için olmazsa olmaz olduğunu belirtiyor. Kuruluşa göre, küresel jeopolitik belirsizlikler bu kırılgan yapının risklerini daha da artırmış durumda.Eğer kritik hammaddelere erişim sekteye uğrarsa, tedarik zincirleri durma noktasına gelebilir, üretim yavaşlayabilir ve savunma kapasitesinde ciddi açıklar oluşabilir.Avrupa Halk Partisi (EPP) adına konuşan ve aynı zamanda Avrupa Kritik Hammaddeler Kurulu’nda görev yapan Gregor Nägeli, AB’nin sadece kaynakları değil, bu hammaddelerin türlerini de çeşitlendirmeye çalıştığını belirtiyor. Bu mümkün olmadığında ise Avustralya, Kanada ve Güney Amerika’daki güvenilir ortaklara yönelinmesi gerektiğini ifade ediyor.Peki, stoklama çözüm olabilir mi?Analistler ve sektör temsilcileri, aşırı dış bağımlılığın Avrupa sanayisini ve savunma kabiliyetini tehlikeye atabileceği konusunda hemfikir. Bu nedenle Fransa, Almanya ve İspanya gibi ülkeler ulusal ölçekte tedarik kesintilerine karşı önlemler alıyor.Fransa, 2024-2030 Askeri Programlama Yasası ile savunma şirketlerine stok zorunluluğu getirdi. İspanya’nın 2023 Savunma Sanayi Stratejisi de bu yönde adımlar içeriyor. Ancak AB düzeyinde kapsamlı bir stoklama sistemi kurmak çok daha karmaşık bir süreç.Nägeli, stoklamanın bazı hammaddeler için çözüm sağlayabileceğini, ancak tüm malzemeler için sihirli bir çözüm olmadığını vurguluyor. Bazı metaller, özel saklama koşulları ve kalite standartları gerektiriyor. Şirketler bu hassas bilgileri çoğu zaman hükümetlerle paylaşmaya yanaşmıyor.Önümüzdeki yıllarda AB’nin, yerli madencilik ve işleme kapasitelerini artırmaya, geri dönüşümü teşvik etmeye ve hammaddelere alternatif geliştirme yönünde Ar-Ge yatırımlarını artırmaya ihtiyaç duyacağı açık. Nägeli’ye göre, önemli olan CRM Yasası’nın sadece hukuki değil, ruhsal anlamda da uygulanması ve güvenilir ortaklıkların derinleştirilerek hayata geçirilmesidir.

AB'nin yeniden silahlanmasında ham madde sıkıntısı yaşanıyor

Elon Musk’ın sahibi olduğu sosyal medya platformu X’in CEO’su Linda Yaccarino, görevinden ayrıldığını duyurdu.

Grok tepkisi büyüyor

İki yıl boyunca şirkette üst düzey yöneticilik yapan Yaccarino’nun istifası, Grok isimli yapay zekâ uygulamasında yaşanan tartışmalı gelişmelerin hemen ardından geldi.Şirketin dönüşüm sürecine liderlik eden Yaccarino, istifa kararını kişisel X hesabından paylaştığı bir mesajla kamuoyuna açıkladı.Yaccarino, açıklamasında Elon Musk’a teşekkür ederek, “Bana ifade özgürlüğünü savunma, şirketi yeniden yapılandırma ve X’i kapsamlı bir dijital platforma dönüştürme görevini verdiği için minnettarım” dedi.Mesajına, “Şimdi yeni bir döneme geçiliyor. X’in dünyayı dönüştürmeye devam etmesini desteklemeyi sürdüreceğim” sözleriyle veda etti.Grok tepkisi istifayı tetikledi mi?Grok adlı yapay zekânın son güncellemesi sonrası küfür ve hakaret içeren yanıtlar vermesi, kullanıcılar arasında geniş yankı uyandırmıştı. Yaşanan bu gelişmelerin Yaccarino’nun görevden ayrılmasında etkili olup olmadığı ise henüz netlik kazanmış değil.Türkiye erişimi kestiGrok, Türkiye’de de büyük tepkiyle karşılaştı. Mustafa Kemal Atatürk, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan ve Hz. Muhammed’e yönelik hakaret içeren yanıtları sebebiyle Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı soruşturma başlattı. Yargı kararıyla platforma erişim engeli getirildi.Ayrıca Grok, bazı yanıtlarında Adolf Hitler’i övücü ifadeler kullanırken, antisemitik söylemlere de yer verdi.Musk’tan Grok açıklamasıX’in sahibi Elon Musk, platformun eski adı olan Twitter’ı 2022 yılında satın almış ve şirketin temel politikalarında büyük değişikliklere gitmişti. Bu değişiklikler zaman zaman “nefret söylemlerine zemin hazırlamakla” eleştirildi.Grok’un toplumun hassas noktalarına karşı “fazla açık sözlü” olduğuna dair şikâyetlerin artması üzerine Musk, 4 Temmuz’da yaptığı bir açıklamada Grok’un modelinin güncellendiğini ve artık farklı yanıtlar verdiğini belirtti.Güncelleme kapsamında Grok’a “politik açıdan yanlış olsa da fikir beyan edebilme” gibi özellikler eklendi. Ancak bu durum, yapay zekânın yanıtlarını daha da tartışmalı hale getirdi.

X’te sarsıntı: CEO Yaccarino görevi bıraktı

Geçtiğimiz Haziran ve Temmuz aylarında Avrupa’yı etkisi altına alan sıcak hava dalgası, son yılların en ölümcül doğa olaylarından biri olarak kayıtlara geçti.

'İklim değişikliği sessiz katil'

Yeni yapılan bir araştırma, bu dönemde Avrupa'nın 12 büyük kentinde yaklaşık 1.500 kişinin, insan faaliyetlerinin neden olduğu iklim değişikliği yüzünden hayatını kaybettiğini ortaya koydu.Imperial College London ile London School of Hygiene &amp; Tropical Medicine tarafından yürütülen çalışmaya göre, fosil yakıt kullanımı sıcaklıkları 4 dereceye kadar artırdı. Bu durum, 23 Haziran ile 2 Temmuz tarihleri arasındaki sıcaklığa bağlı ölüm oranlarını üç katına çıkardı.İlk defa sıcak hava dalgası üzerine yapılan bu tür bir “hızlı analiz” çalışmasında, sadece 12 şehir dikkate alınmasına rağmen, araştırmacılar kıta genelinde gerçek can kaybının on binlerce kişiye ulaşabileceğini düşünüyor.İklim bilimci Dr. Friederike Otto, “Aşırı sıcakların etkisinde iklim değişikliği çok güçlü bir belirleyici olmasına rağmen, bu hâlâ yeterince anlaşılmıyor,” diyerek uyarıda bulundu. Dr. Otto ayrıca, fosil yakıt endüstrisinin çıkarları uğruna önlemlerin geciktirilmesinin, daha fazla insanın ölümüne yol açacağını vurguladı.Sıcaklık artışı ve ölüm oranları arasındaki bağlantıAraştırmacılar, iklim değişikliği olmasaydı aynı dönem sıcaklıklarının ne seviyede olacağını modelleyerek, ölüm oranlarına etkisini inceledi. Sonuçlar, sera gazlarının neden olduğu iklim değişikliğinin sıcak hava dalgalarını 1 ila 4 derece daha sıcak hâle getirdiğini ve bu durumun ölümleri ciddi şekilde artırdığını gösterdi.Copernicus İklim Değişikliği Servisi’nin verilerine göre Haziran 2025, Avrupa’da kaydedilen en sıcak beşinci Haziran olarak öne çıkıyor. Bu ay boyunca sıcaklıklar birçok ülkede 40 derecenin üzerine çıkarken, İspanya ve Portekiz’de 46 dereceye kadar ulaştı.Araştırmada, Lizbon’dan Budapeşte’ye kadar 12 şehirde toplamda yaklaşık 2.300 kişinin aşırı sıcaklar nedeniyle yaşamını yitirdiği tahmin ediliyor. Eğer iklim değişikliği etkili olmasaydı, bu sayının yaklaşık bin 500 daha az olacağı, yani aşırı ölümlerin yüzde 65’inin doğrudan iklim değişikliğiyle bağlantılı olduğu belirtiliyor.Dr. Otto, “Gerçek zamanlı ölüm verilerine ulaşmak mümkün olmasa da yapılan tahminler bilimsel temellere dayanıyor. Bu rakamlar, iklim değişikliği nedeniyle son günlerde hayatını kaybeden gerçek insanları yansıtıyor” dedi.En yüksek ölüm oranı Madrid’deAraştırmaya göre, iklim değişikliğine bağlı sıcaklık artışları nedeniyle Milano’da 317, Barselona’da 286, Paris’te 235, Londra’da 171, Roma’da 164, Madrid’de 108, Atina’da 96, Budapeşte’de 47, Zagreb’de 31, Frankfurt ve Lizbon’da 21, Sassari’de ise 6 kişi yaşamını yitirdi.Ölüm sayısı açısından başı Milano çekse de, nüfusa oranla en yüksek can kaybı Madrid’de yaşandı. Bu şehirde sıcaklık artışlarının belli bir eşiği aşarak ölümleri dramatik biçimde artırdığı belirlendi. Bunun sebebi olarak Madrid’in denizden uzak, kara içi konumu gösteriliyor. Araştırmacılar, kıyı şehirlerinin okyanusun daha yavaş ısınma etkisi sayesinde bir nebze korunduğunu ifade ediyor.Yaşlılar daha fazla risk altındaÇalışmada, iklim değişikliğine bağlı sıcaklık kaynaklı ölümlerin yüzde 88’inin 65 yaş ve üzeri bireylerde görüldüğü belirtildi. Kalp hastalığı, diyabet ve solunum problemleri gibi sağlık sorunları olanlar, bu tür sıcak hava dalgalarından daha fazla etkileniyor.London School of Hygiene &amp; Tropical Medicine’dan Dr. Malcolm Mistry, bu ölümlerin çoğunun hastanelerde ya da evlerde gerçekleştiğini, çünkü bu kişilerin yüksek sıcaklıkla baş edemediklerini belirtti. Dr. Otto ise, “Bazı insanlar kendilerini bu risklere karşı güçlü sanıyor olabilir, ama gerçekte herkes bu tehditle karşı karşıya,” diye ekledi.Avrupa ısı planlarını gözden geçiriyorAraştırmacılar, Avrupa ülkelerinin yüksek sıcaklıklarla mücadeleye yönelik eylem planlarını geliştirme konusunda ilerleme kaydettiğini belirtiyor. Bu planlar; sıcak hava dalgalarından önce halkın bilgilendirilmesi, savunmasız kişilere yönelik destek sistemleri ve serinleme alanlarının artırılması gibi önlemleri içeriyor.Ancak uzmanlar, uzun vadede şehirlerde yeşil alanların artırılması ve fosil yakıt kullanımının sonlandırılmasının en etkili çözüm olacağını vurguluyor. Dr. Otto, “Avrupa'daki sıcak hava dalgalarının daha ölümcül hale gelmesini önlemenin tek yolu, fosil yakıt kullanımını sona erdirmektir,” ifadelerini kullandı.Reading Üniversitesi’nden Prof. Richard Allan ise, sıcak hava dalgalarının giderek daha şiddetli hale geldiğini ve toplumların buna karşı altyapılarını ve erken uyarı sistemlerini güçlendirmesi gerektiğini belirtti.İklim bilimci Dr. Chloe Brimicombe da, bu tür bilimsel çalışmaların ülkeleri ve şirketleri iklim değişikliğiyle ilgili davalarda hesap vermeye zorladığını ifade etti.

Avrupa'da aşırı sıcaklar, iklim değişikliğiyle ölümleri artırdı

Trump, Japonya ve Güney Kore liderlerine hitaben kaleme aldığı mektubu pazartesi günü Truth Social platformu üzerinden kamuoyuyla paylaştı.

Trump’tan ek vergi

Mektubunda Trump, misilleme amacıyla bu iki ülkeye, vergi artırmamaları yönünde açık bir uyarıda bulundu:“Eğer herhangi bir gerekçeyle vergilerinizi yükseltirseniz, bizim uyguladığımız %25’lik tarifeye ek olarak sizin zamlarınızı da size yansıtırız.”Bu karar, Trump’ın ticaret politikalarında attığı yeni bir adım olarak yorumlanıyor. Vergilerin 1 Ağustos Cuma gününden itibaren yürürlüğe gireceği açıklandı.Daha önce Türkiye gibi ülkelerle yürütülen pazarlık süreçlerine benzer şekilde, bu hamlenin yeni bir müzakere dönemini başlatabileceği düşünülüyor.Trump yönetimi, aşağıda sıralanan ülkelere yönelik gümrük vergilerini ise ülke bazında farklı oranlarla belirledi:<ul><li>Myanmar &amp; Laos: %40</li><li>Kamboçya &amp; Tayland: %36</li><li>Sırbistan &amp; Bangladeş: %35</li><li>Endonezya: %32</li><li>Güney Afrika &amp; Bosna-Hersek: %30</li><li>Kazakistan, Malezya, Tunus: %25</li></ul>Trump, bu oranlara “sadece” kelimesini ekleyerek tonunu yumuşatmaya çalıştı. Ancak Bosna-Hersek’in kadın liderine “Bay Başkan” şeklinde hitap etmesi diplomatik çevrelerde eleştirildi.Beyaz Saray Sözcüsü Karoline Leavitt yaptığı açıklamada, Trump’ın her ülke için özel olarak tasarlanmış vergi stratejileri geliştirdiğini ve bu yaklaşımın küresel ticaretin merkezine yönelik vaka bazlı bir planlama olduğunu belirtti.Trump’ın bu çıkışı, ABD’nin Japonya ve Güney Kore gibi önemli müttefikleriyle yeni bir pazarlık sürecine gireceğini gösteriyor. Söz konusu vergiler, Nisan ayında duyurulan oranlarla büyük ölçüde örtüşüyor.Kararın ardından finans piyasaları da tepki verdi: S&amp;P 500 endeksi %0,8 düşerken, ABD 10 yıllık tahvil faizleri %4,39 seviyesine yükseldi. Bu artış, mortgage ve araç kredisi faizlerinde yükselmelere neden olabilir.Trump, bu vergileri “ekonomik olağanüstü hal” yetkisine dayanarak uyguladığını belirtti. Ancak ABD Ticaret Mahkemesi bu yetkiyi Mayıs ayında sınırlandırmıştı ve konu halen temyiz aşamasında.Yeni vergi paketinin Çin'e yönelik dolaylı bir hamle olup olmadığı ise şimdilik netlik kazanmış değil.Öte yandan, analistler Japonya ve Güney Kore gibi güçlü müttefiklerin aynı anda hedef alınmasının jeopolitik sonuçlarını değerlendiriyor.ABD’nin 2024 yılı itibarıyla Japonya’ya karşı 69,4 milyar dolar, Güney Kore’ye karşı ise 66 milyar dolarlık ticaret açığı verdiği bildirildi. Trump, otomobil ithalatında %25, çelik ve alüminyumda ise %50 oranında vergi uygulanacağını duyurdu.Trump daha önce, 2018’de Güney Kore ile, 2019’da ise Japonya ile ticaret anlaşmaları imzalamıştı. Ancak son gelişmeler, bu anlaşmaların beklenen sonuçları doğurmadığı yönünde yorumlandı.Son olarak Trump, BRICS ülkelerine destek veren ülkelere ilave %10 vergi uygulanacağını açıkladı.

Donald Trump'ın açıkladığı yeni gümrük vergileri gündemi sarstı

Küresel ısınmanın etkisiyle Avrupa şehirlerinde yaz mevsimi artık sadece haziran, temmuz ve ağustosla sınırlı değil. Yeni bir araştırmaya göre, Atina ve Tiran gibi kentlerde 32°C'nin üzerindeki sıcaklıklar yılın neredeyse beş ayını kapsıyor.

Küresel ısınma

Sıcaklıklar artık ilkbaharda başlıyor, sonbaharın ortasına kadar devam ediyor.İklim değişikliğinin insan sağlığı ve şehir yaşamı üzerindeki etkilerini araştıran sivil toplum kuruluşu "Herkes İçin İklim Dayanıklılığı", 2019–2023 yılları arasında 85 şehirdeki sıcaklık verilerini inceledi. Araştırmanın odak noktası, şehirlerin 32 dereceyi aştığı ilk ve son günlerdi. Sonuçlar çarpıcıydı: Avrupa’da “yaz” diye bildiğimiz sıcak sezon artık yılın ortalama 214 gününü kapsıyor.Sıcağın Başkenti: AtinaAraştırmaya göre, Yunanistan’ın başkenti Atina’da sıcak mevsim ortalama 145 gün sürüyor – bu da neredeyse yılın yarısı demek. Hemen ardından gelen Tiran’da 143 gün, Lizbon’da ise yaklaşık 136 gün boyunca sıcaklık 32 dereceyi aşıyor. Madrid’de bu süre 119 günken, Paris’te 90 gün olarak ölçüldü. Daha kuzeydeki Münih ve Varşova gibi şehirlerde ise sıcak dönemler biraz daha kısa, ancak etkisi yine de göz ardı edilemeyecek düzeyde.Bu Kadar Uzun Sıcaklar Neden Tehlikeli?Sıcaklıkların sadece yaz aylarıyla sınırlı kalmaması, toplumlar ve şehirler için ciddi sağlık ve altyapı sorunları doğuruyor. Uzmanlara göre uzun süren sıcak mevsimler özellikle yaşlılar, kronik rahatsızlığı olanlar ve çocuklar için ölümcül riskler taşıyor. Ayrıca hastaneler, enerji altyapısı ve ulaşım sistemleri üzerinde de büyük bir baskı yaratıyor.Geçtiğimiz yıl yapılan başka bir araştırmada, insan kaynaklı iklim değişikliğinin dünya nüfusunun yaklaşık yarısını 30 gün veya daha uzun süreli aşırı sıcaklara maruz bıraktığı ortaya konmuştu. Mayıs 2024 ile Mayıs 2025 arasını kapsayan bu analizde, 247 ülke ve bölgeden 195’inde sıcak gün sayısının iki katına çıktığı belirlendi.Şehirler Hazır DeğilBu değişime rağmen Avrupa’daki pek çok şehir hâlâ “ısıya dayanıklı” bir yapıya sahip değil. Kent merkezlerinde beton ve asfaltın yoğunluğu, sınırlı yeşil alanlarla birleşince ısı adası etkisi artıyor. Bu da şehirlerdeki sıcaklıkları çevre kırsal alanlara göre daha da yükseltiyor.Herkes İçin İklim Dayanıklılığı CEO’su Kathy Baughman McLeod, şehirlerin büyük çoğunluğunun “ısıya dayanıklı olmadan inşa edildiğini” ve artık sıcak hava dalgalarına karşı yeni stratejiler geliştirmek zorunda olduklarını söylüyor. Ona göre yaz mevsimi artık “bir tatil zamanı” değil, şehirler için ciddi bir iklim krizi dönemi.Peki Ne Yapılmalı?Uzmanlara göre çözüm için atılması gereken adımlar net:<ul><li>Kent içindeki yeşil alanlar artırılmalı</li><li>Binalar ısıya dayanıklı şekilde tasarlanmalı</li><li>Serinleme merkezleri oluşturulmalı</li><li>Erken uyarı sistemleri yaygınlaştırılmalı</li></ul>Ancak McLeod’a göre, pek çok ülkenin bu önlemler konusunda hâlâ yetersiz kaldığı görülüyor. "Bu kriz artık ertelenemez. Hükümetlerin, iş dünyasının ve bireylerin sıcaklara karşı acil farkındalık geliştirmesi şart," diyor.&nbsp;

Avrupa’da Yaz Mevsimi Uzuyor: Atina ve Tiran’da Sıcaklıklar Artık 5 Ay Sürüyor

Avrupa Komisyonu, Avrupa’da mevcut bulut ve bilişim altyapısının, yapay zeka temelli talebin hızla artmasıyla birlikte, ihtiyaçları karşılamada yetersiz kaldığını belirtiyor.

Yapay Zeka Kıtası Eylem Planı

Teknoloji şirketleri ve sektör grupları, Avrupa Komisyonu’nun yapay zeka ve bulut teknolojilerine yönelik yeni düzenlemelerinin -özellikle Avrupa dışındaki firmalar açısından- fazla kısıtlayıcı olabileceğinden endişe duyuyor.Komisyon, Nisan ayında “Yapay Zeka Kıtası Eylem Planı” kapsamında yapay zeka ve bulut teknolojilerini kapsayan yeni bir girişim planladığını açıklamış ve bunun ardından paydaşlardan görüş toplamaya başlamıştı. Amaç, Avrupa’daki şirketlerin yapay zeka araçlarını daha yaygın kullanmasını teşvik etmek.Komisyon, Avrupa’da mevcut bulut ve bilişim altyapısının, yapay zeka temelli talebin hızla artmasıyla birlikte, ihtiyaçları karşılamada yetersiz kaldığını belirtiyor. Şu anda Avrupa’daki şirketler büyük ölçüde Microsoft ve AWS gibi ABD’li firmalara bağımlı durumda.Danışma metninde, “Avrupa merkezli, rekabetçi, yeterli ölçeğe sahip ve özellikle yüksek güvenlik gerektiren sektörlerin ihtiyaçlarını karşılayacak bir bulut hizmeti sunumunun eksikliği” sorununun çözülmesinin hedeflendiği vurgulandı.Şirketler daha güçlü bir Avrupa bulut altyapısı fikrine destek verirken, “egemenlik” kavramının nasıl tanımlanması gerektiği konusunda endişelerini dile getiriyor. Örneğin Almanya’nın dijital endüstri derneği Bitkom, odak noktasının “seçim özgürlüğü, dayanıklılık ve çeşitlendirme” olması gerektiğini savundu.Microsoft da benzer bir görüş bildirerek, “kısıtlayıcı politikalar ya da önlemler getirmek yerine, AB’nin tedarik zincirlerini çeşitlendirmeye odaklanması gerektiğini” ifade etti. Şirket, bu yaklaşımın hem hükümetlerin hem müşterilerin “açık ve rekabetçi bir pazarda kendi ihtiyaçlarına uygun sağlayıcıyı; yönetişim, risk yönetimi, güvenlik, şeffaflık ve performans gibi nesnel kriterlere göre seçmelerine” olanak tanıyacağını belirtti.Yazılım sektörünü temsil eden BSA (Software Alliance), çok katı şartların uygulanmasının “Avrupalı müşterilerin kendi ihtiyaçlarına uygun hizmetleri seçme yetilerini ciddi şekilde sınırlayabileceği” uyarısında bulundu. Kuruluş, “Birçok Avrupa şirketinin hâlihazırda teknik performans, maliyet veya hizmet özellikleri nedeniyle Avrupa dışı sağlayıcılara yöneldiğini” ekledi.Alman internet endüstrisi birliği Eco ise, “Alınacak önlemlerin şeffaf ve orantılı olması gerektiğini, uluslararası bulut sağlayıcılarının yalnızca coğrafi gerekçelerle dışlanmaması gerektiğini” savundu.Avrupa Komisyonu bu danışma sürecinde çoğunluğu Almanya, İspanya ve Belçika’dan olmak üzere 130’dan fazla görüş aldı. Danışma süreci perşembe günü sona eriyor. İlgili yasal teklifin aralık ayında açıklanması bekleniyor.“Yapay Zeka Kıtası Eylem Planı”nın diğer başlıkları — altyapı, veri erişimi, bulut, beceri geliştirme ve bürokrasinin azaltılması — hakkında da ayrı danışma süreçleri devam ediyor.Komisyon Başkanı Ursula von der Leyen’in Şubat ayında Paris’te duyurduğu plana göre, amaç Avrupa'nın geleneksel sanayilerini 'yapay zeka inovasyonunun ve hızlanmasının güçlü motorlarına' dönüştürmek.Bu arada Avrupa Parlamentosu da Avrupa’nın teknoloji alanında egemenliğini artırmak ve Avrupa dışı sağlayıcılara olan bağımlılığı azaltmak için bir rapor üzerinde çalışıyor. Bu raporun da Komisyon’un yürüttüğü çalışmalara katkı sağlaması bekleniyor.

AB'nin yapay zeka düzenlemesi: Şirketler kısıtlamalardan endişeli

Çinli alışveriş devi, Almanya'dan sonra şimdi de İsviçre pazarına girmeye hazırlanıyor.

Rekabet

Çin merkezli online alışveriş platformu Temu, İsviçre’de gıda ürünleri satışı için hazırlık yapıyor. Şirketin Almanya’daki lansmanının ardından şimdi İsviçre pazarına odaklandığını görülüyor.Henüz resmi bir başlangıç tarihi açıklanmasa da, Temu'nun İsviçre operasyonları için iç hazırlıklar sürdüğü belirtiliyor. Temu, Almanya’da şu anda et, içecek ve şekerleme gibi taze gıdaların satışını gerçekleştiriyor.Pinduoduo isimli Çinli e-ticaret devine bağlı olan Temu, düşük fiyatları ve "Local-to-Local" adını verdiği iş modeliyle dikkat çekiyor. Bu model kapsamında ürünler yerel tedarikçilerden temin edilip doğrudan tüketiciye ulaştırılıyor.Uygulama, Avrupa’da büyük bir hızla büyüyor ve birçok ülkede en çok kullanılan alışveriş platformları arasında yer alıyor. İsviçre’deki genişlemeyle birlikte Temu’nun rekabeti artırması bekleniyor.

Temu, İsviçre'de gıda satışına mı hazırlanıyor?

2025 yılının ilk altı ayında Almanya’ya yapılan iltica başvurularında ciddi bir düşüş görüldü.

AB’de göç dengeleri değişiyor

Alman basınında yer alan haberlere göre, bu dönemde başvuru sayısı geçen yılın aynı dönemine kıyasla neredeyse yarı yarıya azaldı. Bu gelişme, Almanya’nın Avrupa’da sığınmacılar için birincil hedef ülke olma konumunu yitirmekte olduğuna dair yorumlara yol açtı.Başvurularda gözle görülür düşüşWelt am Sonntag gazetesinin Avrupa Birliği İltica Ajansı’na (EUAA) dayandırdığı veriler, 1 Ocak ile 30 Haziran 2025 tarihleri arasında Almanya’da toplam 65.495 iltica başvurusu yapıldığını ortaya koydu. Bu rakam, geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 43 oranında bir düşüş anlamına geliyor. BILD gazetesi ise bu sayıyı 61.300 olarak bildirerek, ilk kez bu kadar düşük seviyeye ulaşıldığını vurguladı.Haziran ayında yapılan başvuru sayısı ise 7 binin altına düşerek dikkat çekti. Bu, Haziran 2024'e göre yüzde 60, 2023’ün aynı ayına göre ise yüzde 70 oranında bir gerileme demek. Ayrıca bu rakam, Mart 2013’ten bu yana aylık bazda kaydedilen en düşük seviye oldu.Almanya eski cazibesini yitiriyorAlmanya, artık Avrupa genelinde sığınmacılar tarafından en çok tercih edilen ülke olmaktan çıkmış görünüyor. 2025’in ilk yarısında en fazla iltica başvurusu İspanya’ya (76.020), ardından Fransa’ya (75.428) yapılırken, Almanya 65.495 başvuru ile üçüncü sırada yer aldı. İtalya 62.534 başvuru ile dördüncü sırada bulunuyor. Yunanistan’da 27.718, Belçika’da ise 17 binin biraz üzerinde başvuru kayda geçti.Buna karşın, göç politikalarında oldukça katı bir yaklaşım izleyen Macaristan yalnızca 47 başvuru alırken, Slovakya 84 ve Litvanya ise 152 başvuru ile listenin en alt sıralarında yer aldı.Siyasi tepkiler ve politik değerlendirmelerCSU'lu İçişleri Bakanı Alexander Dobrindt, son verileri, Almanya’nın göç politikalarında aldığı önlemlerin işe yaradığının bir göstergesi olarak değerlendirdi. CDU milletvekili ve göç uzmanı Lena Düpont ise bu tabloyu "göç sisteminin yeniden yapılandırılmasında önemli bir başarı" olarak tanımladı. Düpont ayrıca, Kuzey Afrika ülkeleriyle yapılan anlaşmaların ve AB sınır ajansı Frontex ile üçüncü ülkeler arasındaki artan iş birliğinin bu düşüşte etkili olduğunu ifade etti.Başvuruların kaynağıAlmanya’da başvuruda bulunan sığınmacıların yaklaşık yüzde 22’si Afganistan, yüzde 20’si Suriye kökenliyken; Türkiye vatandaşları ise toplam başvuruların yüzde 11’ini oluşturdu. Rus uyruklular ise yüzde 3’ün biraz üzerinde bir oranla beşinci sırada yer aldı.Avrupa genelindeki durum2025'in ilk yarısında Avrupa Birliği ülkeleri, Norveç ve İsviçre’de toplamda yaklaşık 400 bin kişi sığınma talebinde bulundu. Bu sayı, geçtiğimiz yılın aynı dönemine göre yüzde 23 oranında bir azalmaya işaret ediyor. Avrupa genelinde en çok başvuru yapan gruplar sırasıyla 50 bine yakın Venezuelalı, 41 bin Afgan ve 23 bin Suriyeliden oluştu.

Almanya'da iltica başvurularında yüzde 50'lik düşüş yaşandı

AJet, İsviçre’nin Cenevre kentine düzenleyeceği yeni uçuş hattını duyurdu. 1 Ağustos 2025 itibarıyla İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı ile Cenevre Cointrin Havalimanı arasında doğrudan uçuşlar başlıyor.

Seferler 1 Ağustos’ta başlıyor

İstanbul–Cenevre hattında haftada dört gün karşılıklı uçuş yapılacak.Yeni rota kapsamında AJet, haftanın dört günü — Pazartesi, Perşembe, Cuma ve Pazar günleri karşılıklı seferler düzenleyecek.Yolcular, biletlerini AJet’in resmi internet sitesi ve mobil uygulaması üzerinden, 59 euro/dolardan başlayan fiyatlarla temin edebilecek. Yaz sezonunun yoğun geçmesi beklenirken, bu yeni bağlantının hem Türkiye’den İsviçre’ye seyahat edenler hem de Avrupa’dan İstanbul’a gitmek isteyenler için avantaj sunması öngörülüyor.

AJet’ten Cenevre’ye yeni uçuş hattı

İsviçre’nin Jura kantonuna bağlı Porrentruy kentinde belediye, yaz sezonuna damga vuracak bir uygulamaya imza attı. 4 Temmuz–31 Ağustos tarihleri arasında kentteki açık yüzme havuzları sadece İsviçre vatandaşlarına ve özel izne sahip kişilere açık olacak.

Sadece İsviçrelilere serbest

Kararın temelinde, Fransa’nın komşu bölgelerinden gelen bazı gençlerin geçmiş yıllarda sergilediği uygunsuz davranışlar yatıyor. Yetkililer, bu kararın tüm Fransızları hedef almadığını özellikle vurgularken, çalışma izniyle İsviçre’ye gelenlerin ve ailelerinin bu yasaktan muaf tutulacağını açıkladı.Bu sınırlama, bölgede benzer nedenlerle daha önce de gündeme gelmişti. 2020 yılında yine Fransız gençlerin karıştığı olaylar sonrası geçici önlemler alınmıştı. Belediye, 2024 yaz sezonunun başlangıcından bu yana 20'den fazla kişinin havuzlara girişinin yasaklandığını duyurdu.<h3>Kapasite ve güvenlik kaygısı</h3>Yetkililer, kararın yalnızca güvenlik değil, kapasite yönetimi açısından da gerekli olduğunu savunuyor. Normalde yaklaşık 900-1000 kişi kapasiteli olan havuzların, özellikle sınırın ötesinden gelen ziyaretçilerle dolup taşması nedeniyle düzenin bozulduğu ve yoğunluğun kontrol edilemez hale geldiği belirtiliyor.Yeni uygulamanın, hem yerel halkın güvenliğini hem de havuz hizmetlerinin sürdürülebilirliğini korumak için alındığı ifade ediliyor.

Yabancılara havuz kısıtlaması başladı

Avrupa’yı etkisi altına alan aşırı sıcak hava dalgası, birçok bölgede 40 dereceyi aşan sıcaklıklarla yeni rekorlara neden olurken, kıta genelinde olağanüstü önlemler alınıyor.

İsviçre’de nükleer santral kapatıldı

Türkiye’de sıcak hava nedeniyle orman yangınları arttı ve İzmir’in Çeşme ilçesinde çıkan yangını kontrol altına almak için yüzlerce itfaiyeciye hava araçları destek verdi. Ülkede etkili olan düşük nem, yüksek sıcaklık ve şiddetli rüzgarlar, çok sayıda yangının çıkmasına neden oldu. Bu yangınların büyük kısmı söndürülse de on binlerce insanın tahliyesi gerekti. İki kişinin hayatını kaybettiği bildirildi.<h4>İtalya’da alarm seviyesi yükseldi</h4>Uzmanlar, özellikle cuma günü İtalya ve Güney Avrupa'da sıcaklıkların zirveye çıkacağını öngörüyor. İtalya Sağlık Bakanlığı, ülkenin 27 büyük kentinden 17’sinde sıcaklık dalgası nedeniyle uyarı verdi. Hafta başında en az iki kişi yaşamını yitirdi. Milano’da gönüllü kuruluşlar, evsizlere su ve yiyecek desteği sağlıyor.Bolzano kentinde sıcaklıklar 37 dereceye ulaşırken, bölgenin vadi tabanında yer alması, asfalt yüzeylerin fazlalığı ve yeşil alanların yetersizliği sıcaklığı daha da artırıyor. Yetkililer, gölgeliklerin sıcaklığı 5 dereceye kadar düşürebileceğini belirtirken, her yıl 250 yeni ağaç dikiliyor. Ancak uzmanlara göre anlamlı bir serinleme için binlerce yeni ağaca daha ihtiyaç var. Kentsel altyapı ise ağaç dikimini sınırlayan başlıca engeller arasında.<h4>Avusturya da etkileniyor</h4>Avusturya’da sıcaklıklar 38 dereceyi bulurken, Salzburg gibi şehirlerde beton yoğunluğu ve gölge alanların eksikliği halkı zor durumda bırakıyor. Kentte 30 derecenin üzerindeki gün sayısı, son yıllarda yılda 10’dan 20’ye çıktı. Artan sıcaklık ve kuraklık, ülkenin kuzeyinde orman yangınlarını da beraberinde getirdi. Tarım alanlarında olası yangınları önlemek amacıyla nem ölçümü ve makine kontrolleri yapılıyor.<h4>İsviçre’de nükleer santral kapatıldı</h4>İsviçre’nin Aargau kantonundaki Beznau nükleer santrali, Aare Nehri’nin su sıcaklığının artması nedeniyle kısmen kapatıldı. Bir reaktör tamamen durdurulurken, diğeri sadece yarı kapasiteyle çalıştırıldı. Santralin işletmecisi Axpo, bu kararla nehirdeki canlı yaşamın korunmasının amaçlandığını belirtti. Aşırı sıcak suyun doğrudan nehire boşaltılması, çevresel açıdan büyük risk taşıyordu.<h4>Avrupa en hızlı ısınan kıta</h4>AB’ye bağlı Copernicus İklim Değişikliği Servisi’nin yayımladığı 2024 raporuna göre, Avrupa 1980’lerden bu yana küresel ortalamadan iki kat daha hızlı ısınıyor.

Avrupa sıcaktan kavruluyor

Avrupa Birliği (AB) ile Amerika Birleşik Devletleri (ABD) arasında süregelen ticaret görüşmeleri kapsamında taraflar, detaylı bir anlaşmadan ziyade temel ilkeleri belirleyen siyasi bir uzlaşıya doğru ilerliyor. 

Tarifede siyasi uzlaşı

Bazı AB diplomatları ve bir yetkiliye göre, müzakerelerde tam kapsamlı bir ticaret anlaşması yerine, iki tarafın çerçeve niteliğinde bir mutabakat üzerinde anlaşmaya varma olasılığı öne çıkıyor. Bu tür bir anlaşmanın, daha kapsamlı ve detaylı düzenlemelerin önünü açacak siyasi bir temel oluşturması hedefleniyor.Bu olası mutabakat, pazartesi günü Brüksel’de yapılan kapalı bir toplantıda AB büyükelçileriyle paylaşıldı. Görüşmede, ABD’nin sunduğu ancak somut düzenlemeler içermeyen yeni bir teklif de ele alındı. AB tarafı, 27 üye ülke adına müzakereleri yürüten Avrupa Komisyonu aracılığıyla bu önerileri değerlendirmeye aldı.ABD Başkanı Donald Trump’ın, uzlaşı sağlanmaması durumunda AB ürünlerine yüzde 50’ye kadar gümrük vergisi getireceğini açıklamasıyla birlikte, taraflar üzerinde 9 Temmuz öncesi ciddi bir baskı oluşmuş durumda.Washington yönetimi, mart ortasından bu yana küresel ticari ilişkilerini yeniden gözden geçiren yeni bir yaklaşım izliyor. Hâlihazırda AB’den ithal edilen çelik ve alüminyuma yüzde 50, otomobillere yüzde 25, genel ithalata ise yüzde 10 oranında vergi uygulanıyor.Haziran ortasında başlayan görüşmelerde, AB Komisyonu başlangıçta sıfır sanayi tarifesi ve ABD’den sıvılaştırılmış doğalgaz alımına yönelik teklifler sunmuştu. Ancak son durumda taraflar, yüzde 10'luk temel tarifenin korunacağı bir model üzerinde yoğunlaşıyor. Uçak gibi stratejik sektörlerde ise karşılıklı olarak daha düşük vergiler masada olabilir.Üye ülkeler arasında bu modelle ilgili görüş ayrılıkları da dikkat çekiyor. Almanya ve İtalya bu yaklaşımı desteklerken, Fransa ve İrlanda daha temkinli davranıyor. Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, 26 Haziran’daki AB zirvesinden sonra yaptığı açıklamada, “ABD yüzde 10 tarifeyi korursa, buna karşılık biz de eşdeğer vergi uygulamalıyız,” dedi.İkinci bir AB diplomatı, tarafların şimdilik kısa ve genel bir mutabakatla yetinerek sektör bazlı detaylı anlaşmaları ileri bir tarihe bırakabileceğini belirtti. Bu kapsamda bazı sektörlerin ele alınması, bazılarınınsa ertelenmesi ihtimal dışı değil.AB Komisyonu ayrıca büyükelçilerden, olası senaryoları değerlendirmelerini istedi. Bunlar arasında AB’nin daha fazla taviz vereceği dengesiz bir anlaşma, anlaşmanın tamamen başarısız olması ve AB’nin misilleme önlemlerini devreye sokması gibi seçenekler bulunuyor.Üçüncü bir AB diplomatına göre, Komisyon ayrıca 8 Mayıs’ta gündeme gelen ikinci bir misilleme listesi üzerinde çalışıyor. Bu liste yaklaşık 95 milyar euro değerinde ABD ürününü hedef alacak ve ilk aşamada 21 milyar euro değerindeki listeye ek olarak yürürlüğe girecek. İlk liste, Trump’ın geçici ateşkes ilan etmesiyle 14 Temmuz’a kadar askıya alınmıştı.AB Komisyonu’ndan bir uzman heyeti, bu hafta müzakereleri ilerletmek amacıyla Washington’da temaslarını sürdürüyor. Ticaret Komiseri Maroš Šefčovič, perşembe günü ABD Ticaret Bakanı Howard William Lutnick ve Ticaret Temsilcisi Jamieson Lee Greer ile görüşmek üzere Washington’a gidecek.Šefčovič, pazartesi günü yaptığı açıklamada, "ABD’nin nihai anlaşmaya dair tekliflerinin ilk taslağı bize prensip düzeyinde iletildi," ifadelerini kullandı.

AB, ABD ile gümrük anlaşmasında sona yaklaşıyor

Modernleşme denince akla genellikle teknolojik gelişmeler, eğitim reformları ve hukukta yapılan değişiklikler gelir. Ancak tarihî süreçler sadece görünen yüzlerden ibaret değildir. Bir toplumun dönüşümünde, yüksek sesle konuşmayan ama derin izler bırakan aktörler de vardır. 

Sessiz aktörler

Pusula Swiss olarak, Osmanlı’nın son döneminde hem devletin çeşitli kademelerinde görev almış hem de tasavvuf geleneğine sıkı sıkıya bağlı kalmış bu "sessiz aktörler"i gündeme taşımak istedik.&nbsp;Harvard Üniversitesi’nde doktora sonrası araştırmalarını sürdüren ve Osmanlı’nın geç dönem sûfî bürokratları üzerine kapsamlı çalışmalar yürüten Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya ile gerçekleştirdiğimiz bu röportaj, modernleşme ile maneviyat arasında kurulmuş köprülerin izini sürüyor.Pusula Swiss: Sayın Yalçınkaya, bize öncelikle akademik geçmişinizden ve sizi “sûfî bürokratlar” gibi özel bir alana yönlendiren sebeplerden bahseder misiniz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Elbette. Lisans ve yüksek lisans eğitimim sırasında Osmanlı düşünce tarihi ve tasavvuf geleneği benim ana ilgi alanımdı. Doktora tezimi Ken’ân Rifâʿî üzerine hazırladım. Ardından Üsküdar Üniversitesi Tasavvuf Araştırmaları Enstitüsü’nde akademik kariyerime başladım. 2022-2024 arasında Harvard Üniversitesi Ortadoğu Çalışmaları Merkezi’nde (CMES) doktora sonrası araştırmalarımı yürüttüm. Halen Harvard Universitesi kaynaklarıyla sabbatical sürecimdeyim ve doktora sonrası araştırmalarımı yayın haline getiriyorum. Burada geç Osmanlı ve erken Cumhuriyet döneminde sûfî entelektüellerin devlet ve toplum üzerindeki etkilerini inceledim. Bu konuyu seçmemin en büyük nedeni, tarih yazımında çoğu zaman göz ardı edilen bu aktörlerin, modernleşme sürecinin manevî ve ahlâkî yüzünü temsil etmesiydi.Pusula Swiss: "Sûfî bürokrat" kavramı ilk bakışta tezat gibi görünüyor. Bu tanımı biraz açar mısınız?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Haklısınız, kulağa zıt gibi geliyor. Bir yanda mistik hayatın sadeliğini benimseyen sûfîler, diğer yanda seküler devlet düzeni içinde görev yapan bürokratlar... Ancak Osmanlı toplumunda bu ikilik düşündüğümüz kadar keskin değildi. 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyıl başlarında birçok devlet adamı aynı zamanda bir tarikata mensuptu. Bu kişiler hem mektepler açıyor, eğitim reformları yapıyor hem de dergâhlarda zikir halkalarına katılıyor, Mesnevî okutuyorlardı. Onların çok yönlü kimlikleri sayesinde devletin teknik modernleşmesi ile toplumun manevî değerleri arasında bir denge sağlandı.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c819.jpg" width="1024" height="576"></figure>Pusula Swiss: Bu sûfî bürokratlar Osmanlı modernleşmesine ne tür katkılar sundular? Reformlara karşı mıydılar yoksa desteklediler mi?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Bu noktada geleneksel anlatılarla yüzleşmemiz gerekiyor. Osmanlı modernleşmesini genellikle seküler, Batıcı elitlerin projesi gibi görürüz. Ancak gerçekte sûfî entelektüeller bu sürecin tam içindeydiler. Örneğin, Aşçı Dede İbrahim Halil Efendi'nin hatıratında Japonya'nın modernleşmesinden övgüyle bahsedilir. Bu isimler reformları bir tür dinî sorumluluk olarak gördüler. Gazetelerde yazılar yazdılar, halka yeniliklerin gerekçelerini anlattılar. Modernleşmenin vicdanı oldular diyebiliriz. Yaptıkları iş, sadece modern kurumları savunmak değil; bu kurumlara manevî ve ahlâkî içerikler kazandırmaktı.Pusula Swiss: Örnek olarak kimleri sayabiliriz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Ken’ân Rifâʿî bu profilin en çarpıcı örneği. Galatasaray Sultanîsi mezunu, aynı zamanda şeyh. Maarif Nezareti’nde müfettişlik yapmış, vilayetlerde maarif müdürlüğü görevinde bulunmuş. İstanbul’da Ümmü Ken’an Dergâhı’nı kurmuş. Cumhuriyet’in radikal reformlarına dahi anlayışla yaklaşmış biri. "Gerçek tekke kalptedir" diyerek, zahiri kurumların değil, tasavvufun özünün korunmasını savunmuştur. Hem klasik Türk musikisine hem de Batı müziğine ilgi göstermiş, piyano çalmış ve ilahiler bestelemiştir.Veled Çelebi İzbudak da önemli bir örnek. Mevlânâ soyundan gelen bir Mevlevî şeyhi, ama aynı zamanda II. Meşrutiyet’ten itibaren Modernleşme süreçlerinde aktif olarak yer almış, Cumhuriyet döneminde de milletvekili olarak görev almış bir dil âlimi. Türk Dil Kurumu’nda çalışmış, 12 ciltlik bir sözlük hazırlamış. Mevlânâ Dergâhı'nın müzeye dönüştürülmesinde de adı geçiyor. Onun hikâyesi, sûfî kimliğin ulus-devlet reformlarıyla çatışmadığını, tam tersine bu sürece içeriden katkı sunduğunu gösteriyor.Pusula Swiss: Daha az bilinen ama önemli isimlerden de bahseder misiniz?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Mehmet Şemseddin Ulusoy, Bursa’da Halvetî-Misrî Dergâhı'nın son şeyhi. Şiirlerinde modern toplumun meselelerini tasavvuf perspektifinden değerlendirmiş. Aşçı Dede İbrahim Halil, II. Abdülhamid döneminde hem mutfakta hizmet etmiş hem de hatıratında dönemin reform tartışmalarına yer vermiştir. Bu metinler, sufîlerin dünyadan kopuk olmadığını, aksine yenilikleri takip ettiklerini gösteriyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/4cd25ef3a8c8b7b7fcc50c81a.jpg" width="1024" height="576"></figure>Tâhirü’l-Mevlevî ise tam bir entelektüel. Hem mevlevî hem de eğitimci, şair ve yayıncı. 1912’de yazdığı "Teşebbüs-i Şahsî" romanı, tasavvufun çalışma ve girişimcilik ahlâkıyla nasıl örtüştüğünü gösteriyor. O, “çalışmak da ibadettir” anlayışıyla sûfîlerin üretken bireyler olmasını savunmuş.Pusula Swiss: Günümüz için bu “sessiz aktörler”in ne gibi bir anlamı olabilir sizce?Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Bu isimler bize çok şey söylüyor. Öncelikle tarihî süreçlerde seküler ve dindar ayrımının bu kadar keskin olmadığını hatırlatıyorlar. Modernleşme, manevî değerlerle çatışmak zorunda değil. Aksine, etik ilkelerle desteklendiğinde daha kalıcı hale geliyor. Ken’ân Rifâʿî gibi bir isim hem Batılı yaşam tarzına açık hem de tasavvufun özüne sadık kalabiliyorsa, bu bizler için çok güçlü bir mesaj. Kamu hizmetinde, eğitimde ya da kültürde çalışan herkes için ilham verici. Sessiz aktörlerin geçmişte söyledikleri, bugün de içimizde yankılanıyor. Bu yüzden onları hatırlamak, sadece tarihî bir borç değil; aynı zamanda toplumsal bilinç ve geleceğe yönelik vizyon açısından da çok değerli.Pusula Swiss: Çok teşekkür ederiz bu derinlikli ve ufuk açıcı sohbet için.Dr. Arzu Eylül Yalçınkaya: Ben teşekkür ederim. Bu tür konulara yer vermeniz, geçmişle bugün arasında kurduğumuz bağların güçlenmesine katkı sağlıyor.

Tasavvufla reform arasında: Sessiz bir dönüşümün izinde

AK Parti Kahramanmaraş Milletvekili Prof. Dr. Mehmet Şahin ile Türkiye’nin güncel siyasetinden Sivil Anayasa çalışmalarına, terörle mücadeleden İBB’deki yolsuzluk iddialarına ve bölgesel gerilimlerin odağındaki İsrail-İran krizine kadar pek çok önemli konuyu konuştuk.

Demokrasi için birlik

Sorularımızı yanıtlayan Prof.Dr. Mehmet Şahin, AK Parti’nin politikalarını ve bölgesel gelişmelere bakışını detaylı bir şekilde paylaştı. Röportajımızda, Türkiye’nin hem iç hem de dış gündemine dair kritik değerlendirmeler yer alıyor.Röportaj: Ferah Koçak Erdoğan<ul><li>Sayın Şahin, Türkiye siyaseti son dönemde yeniden ‘Yeni Anayasa’ tartışmalarına sahne oluyor. AK Parti bu sürece nasıl yaklaşıyor? Mevcut sistemde hangi temel değişiklikleri gerekli görüyorsunuz?</li></ul>Türk siyasetinde Sivil Anayasa Türkiye’nin gündeminden hiç düşmedi. Çünkü bugüne kadar Türk milletine hiç Anayasa yaptırmadılar. Türkiye’de daha çok darbelerden sonra (1960-1980 darbelerini hatırlayalım) darbecilerin yaptığı Anayasa oldu ve bu Anayasa darbeci ruhunu hep korudu. Sivil siyaset sivil bir Anayasa yapmayı istedi ve bunu her zaman gündeme taşıdı, şimdide gündemde olduğunu görüyoruz.&nbsp;Bu konuda özellikle Ak Parti’nin geldiği andan itibaren zaman zaman bazı girişimleri oldu. Geçmiş zamanda hatırlayalım bazı partiler 60 maddede anlaştılar, sonra CHP’nin geri adım attığı dönemler olmuştu. Son dönemde yine Ak Parti gündeme getirdi Sivil Anayasayı. Bu konuda siyasi partiler TBMM Başkanı Numan Kurtulmuş Bey tarafından ziyaret edildi. Türkiye’de siyasal bir gelişim ve dönüşüm yaşanıyor. Kastettiğim şu; 2017 yılında önemli bir sistem değişikliğine gidildi. Bunu muhalefet, maalesef rejim değişikliği olarak yorumladı. Bu rejim değişikliği değil bir sistem değişikliğiydi.&nbsp;2017 yılında madem bir sistem değişikliği yapıldı bunu bir Anayasa ile taçlandırmak gibi bir niyet de var. Sivil bir Anayasanın yapılması için tüm siyasi partiler özellikle Meclis’te olanlar ( tabi olmayanlarda) ziyaret ediliyor. Onların desteği çok önemli. Çünkü bugün baktığımızda yüzde 95’in üzerinde Milli İradenin Meclise yansıdığını görüyoruz.&nbsp; Sivil bir Anayasa oluşmasında tabiki siyasi partilerin desteği önemli çünkü Türkiye’nin demokratikleşmesi açısından çok büyük katkı sağlar. Ak Parti’nin ve Cumhur İttifakının çabası da bu yöndedir.&nbsp;<ul><li>AK Parti’nin uzun süredir yürüttüğü terörle mücadele politikasında son dönemde bir değişiklik söz konusu mu? ‘Terörsüz bir Türkiye’ hedefi doğrultusunda PKK’nın silah bırakması ve Abdullah Öcalan’ın çeşitli taleplerinin gündeme gelmesi bu süreci nasıl etkiliyor?</li></ul>Ak Parti’nin terörle mücadelesinde bir değişiklik yok. Terörle mücadelede zaten en ufak bir zafiyet de yok.&nbsp; Özellikle hatırlayalım 2014-2015 yıllarında hendek sürecinden sonra Türkiye terörle mücadelede bir konsept değişikliğine gitti. Terörle mücadele geçmiş yıllarda genellikle ülke sınırları içinde yapılır, terörün bir anda gelmesi beklenirdi.&nbsp;Ak Parti konsept değişikliğine giderek terörü kaynağında yok etme stratejisini benimsedi. Türkiye, terör örgütünün rahatlıkla Türkiye içine gelip terör faaliyetinde bulunmaması için Suriye’ de 5-6 operasyon yaptı. Aynı zamanda Irak’ta kendisine yakın sınırlarda bir 30-35 km’lik bir alanı tamamen kontrol eder hale geldi. Burada üsler kurdu ve bunu da geçen dönem kapattı kilidi de kapattı. Bunlara Pençe Kilit operasyonları adı verilmişti. Bu, terörle mücadelede Türkiye’ye çok büyük bir katkı sağladı. Ne tür katkı sağladı; tabii elinde imkanlar da oldu. Özellikle savunma sanayindeki elde etmiş olduğu imkân da Türkiye’ye hem konsept değişikliği hem savunma sanayindeki imkân hem de burada sağlam bir iradenin bir araya gelmesi terörle mücadelede Türkiye’nin elini oldukça güçlendirdi.&nbsp;Bir yandan da diplomasi yürüttü onu da söylemekte fayda var.&nbsp; Bunlar devam ederken, bölgede meydana gelen değişiklikleri de göz önünde bulundurmak hem terörle mücadelede yakalanan ivme hem de başta Suriye olmak üzere bölgemizde yaşanan gelişmeler, Türkiye’nin yeni bir sürecin başlaması sürecine doğru evrilmesini sağladı.&nbsp;Terörsüz Türkiye kavramıyla birlikte Türkiye, bir anlamda yaklaşık 40 yıldır mücadele ettiği terör örgütünün sonlanması konusunda bir inisiyatif aldı. Burada MHP’nin Genel Başkanı sayın Devlet Bahçeli’nin almış olduğu güçlü inisiyatif sayın Cumhurbaşkanı’mızın desteği ve birlikte hareket etmeleri özellikle kimsenin beklemediği acaba olur mu diye şüpheyle baktığı bir dönemde PKK terör örgütünün silah bırakma ve kendini feshetme kararıyla süreç belli bir noktaya geldi. Ki; bu benim beklediğimin de çok üzerinde gidiyor. Çünkü bende de belli şüpheler vardı.&nbsp;Terörsüz Türkiye kavramını, terör sorununu artık çözmüş bir Türkiye olarak yorumlayabiliriz. Ama terörsüz Türkiye tek başına sadece Türkiye’yi kapsamıyor, terörsüz bölge kapsamını da bunun içine almak gerekiyor. Çünkü PKK’nın yürütmüş olduğu faaliyetler sahip oldukları angajmanlar Irak ve Suriye’deki varlığını da göz önünde bulundurduğumuzda bu terörsüz Türkiye’nin, terörsüz bölgeyi de kapsadığını rahatlıkla görebiliriz. Burada alınan yeni inisiyatif ve ortaya çıkan yaklaşıma baktığımızda benim beklediğimin daha üzerinde gittiğini görüyoruz. Yalnız terörsüz Türkiye terörle mücadeleyi bırakmak değildir. Terörle mücadeleyi, elde edilen imkânı ve fırsatı taçlandırma girişimi olarak okumak daha doğrudur.&nbsp;<ul><li>Son dönemde İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Ekrem İmamoğlu hakkında devam eden dava süreci ve bazı CHP'li belediyelere yönelik yapılan operasyonlar, kamuoyunda "siyasi baskı" tartışmalarına neden oldu. Siz bu süreci nasıl değerlendiriyorsunuz? Hukuki süreçlerin siyasallaştığı yönündeki eleştirileri doğru buluyor musunuz?</li></ul>Ben doğru bulmuyorum. İBB merkezli olarak yürütülen bir yolsuzluk operasyonu var. Ama CHP: 'biz bunları görmeyelim, bunu bir siyasi operasyonmuş gibi yansıtalım' yaklaşımıyla bir tavır takınıyor. İlk önce, '3-5 gizli tanık üzerinden yürütülmeye çalışılan bir proje' diye sunmaya çalıştılar.&nbsp;Oysa bu, 20’nin üzerinde suçunu itiraf eden itirafçının olduğu bir durum. Bunlar sıradan insanlar değiller. Ekrem İmamoğlu’nun Beylikdüzü’nden bugüne birlikte çalıştığı ekipten insanlar da bu işin içinde. Ve bunlar diyor ki, bunu mealen dile getiriyorum: 'biz birlikte yolsuzluk yaptık, tamam Belediye başkanlığını kazandık ama birlikte İstanbul’u birlikte soyduk' diyorlar ve bunu detaylı bir şekilde anlatıyorlar.&nbsp;Ama CHP’li siyasetçiler ve onları destekleyen kişiler bu medya, akademi veya farklı alanlardan olabilir yapılan açıklamaları görmezden gelip doğrudan bunun siyasi bir operasyon olduğu yönünde bir algı yürütmeye çalışıyorlar. CHP’nin, hem partisinin yolsuzlukla anılmaması hem de İstanbul’daki süreci siyasi bir süreçmiş gibi anlatma çabası var. Ama ben, iddianame ortaya çıktıktan sonraki süreçte artık kimsenin bunu savunamaz duruma geleceğini düşünüyorum. Her gün bir iş insanı veya birlikte çalıştıkları bir kişi, itirafçı olarak ortaya çıkıyor. İtirafçı olduklarında da 'biz birlikte şu tarihte şunları yaptık' bilgisiyle bunu ortaya koyuyorlar.&nbsp;Bu ortadayken, bunların siyasi bir yönü var demek ve Cumhuriyet Savcılığı’nın bir şey yapmamasını beklemek kimse tarafından kabul edilemez. CHP’nin, bunu siyasi bir operasyon gibi anlatma konusunda bir çabası var. Ama zamanla bu işten pişman olacaklarını ve kendilerinin bile savunamayacağı bir resmin ortaya çıkacağını düşünüyorum.<ul><li>İsrail’in İran’a yönelik saldırısıyla birlikte Ortadoğu yeni bir kırılma eşiğine geldi. Türkiye bu kriz karşısında nasıl bir dış politika refleksi göstermeli?</li></ul>Ben, Ortadoğu’daki bu siyasi türbülansın her geçen gün artan bir hızla devam ettiğini düşünüyorum. Biz bunu uzun süredir yaşıyoruz. Bu süreçte Türkiye taraf olmamak için elinden geleni yapıyor. Bir taraftan da ortaya çıkan bu yangınları çözmek için diplomasiyi devreye koyduğunu görüyoruz. Bunu Ukrayna Rusya, Ortadoğu’daki gruplar, devletler arasındaki ilişkilerde veya uluslararası alanda yürütmüş olduğu diplomaside görebilirsiniz. Fakat bir taraftan diplomasiyi yürütürken diğer yandan aynı bölgede olduğunuzdan dolayı sessiz kalamıyorsunuz.&nbsp;Burada yapmanız geren şey kapasiteniz artırmanız. Bu coğrafyada yaşıyorsanız, maalesef bu cümle de bana ait, “Ortadoğu’da siyaset silahla yapılıyor”. Tabii burada dış politikayı kastediyorum. Bölgesel politikayı kastediyorum. Eğer Ortadoğu’da başkasının gücüne dayanarak varlık göstermeye çalışıyorsanız varlık gösteremezsiniz. Yani sizin istihbarat ve askeri kapasitenizin büyük oranda başka ülkelere bağımlı olmaması gerekiyor. Türkiye’nin, son dönemde özellikle hem askeri yeteneklerini artırması hem de savunma sanayi konusundaki bağımlılığını azaltması ve bunu yüzde 80’in üzerinde kendi kaynaklarına dayandırmasının ne kadar önemli olduğu; İsrail’in İran’a saldırması veya bölgedeki yaşanan son gelişmelerle birlikte daha net bir şekilde ortaya çıkmıştır, diyebiliriz.&nbsp;Türkiye’nin kendi savunma yeteneklerini hızla artırdığını ve bu konuda ciddi bir çaba harcadığını görüyorum. Bir taraftan diplomasi yürütürken, Ortadoğu’daki çatışmalar devam ettiğinde bunların bir parçası olmadan, bu krizleri sönümlendirme konusunda diplomasi çabası sürerken; diğer taraftan da kendi gücünü ve kapasitesini artırmaya yönelik bir çaba içinde olduğunu görüyoruz ve doğrusu da budur.&nbsp;<ul><li>Avrupa ülkeleri ‘gerilimi düşürün’ çağrısı yapıyor. Türkiye’nin bölgesel barış adına diplomatik bir arabulucu rolü üstlenmesi mümkün mü?</li></ul>Avrupa uluslararası politikada maalesef artık yok. Hatta ilginç bir şey söyleyeceğim Avrupa artık Avrupa sorununda bile yok. Ukrayna bir Avrupa sorunu ve Ukrayna ile ilgili bir masa kuruluyor, bu masada ABD, Rusya ve Türkiye var ama Avrupa yok. Hatta bir araya geldikleri zaman Avrupa ne diyor diye bakan da yok. Bu Avrupa ve dünya için çok kötü. Ben Avrupa’nın diplomasinin içinde olmalarını olumlu bulurum ama maalesef ortaya koydukları durum bu şekilde.&nbsp;Avrupa dışı bir konu olan meseleye geldiğimizde Avrupa’nın özellikle Gazze konusunda; Avrupa halklarının aldığı tavrı çok olumlu buluyorum. Maalesef Avrupa’daki halkın aldığı inisiyatifi yöneticiler alamadı. Ve kendi değer ve yetkilerini İsrail konusunda Gazze’de kaybettiler. Avrupa’dan gelen söylem dünyada ve bölgede çoğu kişinin ilgisini çekmiyor.&nbsp;Türkiye’nin arabuluculuk veya kolaylaştırıcılık konusuna gelince, Türkiye ve İran bölgesel anlamda iki önemli ülke ve hemen hemen her konuyu görüşürler. Ama Gazze meselesinden dolayı, Türkiye ile İsrail’in&nbsp; arasında böyle bir ilişki tarzı yok. Bundan dolayı Türkiye’nin Ukrayna meselesinde olduğu gibi hem Ukrayna ile hem de Rusya ile ilişkileri iyi ve her iki ülke Türkiye’nin tavrına önem veriyor. Ama Türkiye ve İsrail arasında bir güven sorunu var. Bunun zor olacağını düşünüyorum.<ul><li>Bu çatışma ortamı, Türkiye’nin İran’la ve İsrail’le olan ikili ilişkilerini nasıl etkileyebilir? Özellikle enerji, güvenlik ve ticaret boyutunda yeni riskler ya da fırsatlar doğabilir mi?</li></ul>Her olumsuz gelişme Türkiye’yi de olumsuz etkiliyor. Ortadoğu ülkeleri enerji üreten ülkeler ve İran’da bunların içerisinde. İran 1979 yılından bugüne kadar belli konularda ambargo uygulanan bir ülke. Komşunuza ambargo uygulanması size de uygulanması anlamına geliyor. Irak ve Suriye’de de aynısı yapıldı.&nbsp;Düşünsenize siz doğu ve güneydeki komşularınızla istediğiniz gibi ticaret yapamıyorsunuz veya bu konuda belli engeller olduğunu görüyorsunuz. Bunun bir maliyeti oluyor. Son dönemde özellikle enerji fiyatlarının artması konusunda Türkiye hiç işin içinde olmamasına rağmen bölge ve enerjiye ihtiyacı olan bir ülke olmasından dolayı diğer kalemleri bıraksak bile enerjide bir maliyetin ortaya çıktığını son bir kaç günde maalesef görüyoruz.&nbsp;<ul><li>İran-İsrail arasındaki çatışma savaşa dönüşürse Türkiye ve Avrupa’yı yeni bir göç dalgası bekliyor diyebilir miyiz?</li></ul>Şu anda savaşa dönüşmüş durumda. Göç dalgasının oluşabilmesi için İran topraklarının yoğun bir şekilde istikrarsızlaşması gerekir. İsrail’in yapacağı bir saldırıyla değil, başta ABD olmak üzere başka ülkelerinde savaşa dahil olmasıyla istikrasız bir yapının oluşmasıyla göç dalgası oluşabilir. Ben İsrail’in günlük belli noktalara atış yaparak burada bir göç dalgası oluşturabileceğini sanmıyorum.<ul><li>Yurt dışında yaşayan vatandaşlarımızın zaman zaman siyasi farklılıklar nedeniyle kutuplaşabildiğini görüyoruz. Bu konuda onlara ne tür bir mesaj vermek istersiniz? Sizce Türkiye için birlik duygusunu nasıl güçlendirebilirler?</li></ul>Biz farklı siyasi partilerdeyiz ve bu demokrasinin bir gereğidir. Biz düşman değiliz. Farklı siyasi kimliklere sahip olmak ülke hakkında farklı görüşlere sahip olmamız anlamına gelir. Şu şekilde düşünmeyin; bu farklı siyasi partililer ekranlarda mecliste birbirlerine hep sert cümleler söylüyorlar. Ama şunu unutmayın; biz ekran dışında bir araya geldiğimiz zaman birbirimiz hastalığıyla ilgileniriz. Birlikte oturur yemek yeriz aynı masada buluşuruz. Çocuklarımızı sorarız ve birbirimize yardım ederiz.&nbsp;Yurtdışındaki vatandaşlarımız dışarda oldukları için kimliklerini hem siyasi kimliklerini hem de diğer kimliklerini daha sert yaşıyorlar. Bunu bıraksınlar. Biz siyasi rakibiz, düşman değiliz ama hepimiz Türkiye sevdalısıyız. Olaylara bu şekilde bakmalarında fayda vardır diye düşünüyorum. Ülkelerine de o şekilde yaklaşsınlar. Çünkü siyasi partiler ister iktidarda olsunlar ister muhalefette olsunlar milletin desteğiyle geliyorlar. Kutuplaşmayı bıraksınlar diye düşünüyorum. Kamera olmadığı zaman o kutuplaşma yok.&nbsp;Yurtdışındaki değerli vatandaşlarımızda bu perspektiften bakarlarsa olaylara daha iyi olur diye düşünüyoruz. Biz tüm vatandaşlarımızı seviyoruz. Ben kendi seçim bölgemde, Kahramanmaraş’tan bir talep geldiğinde ak parti mi ya da cumhur ittifakının üyesi midir diye bakmam. Hatta vatandaş siyasi kimliğini gündeme getirdiği zaman da neden bunu açıklıyorsun diye kızdığımda oldu. Bu yüzden bize gelen her talep vatandaşımızın talebidir. Türkiye Cumhuriyeti vatandaşı olması ve bu ülkeye sevdalı olması yeterli. Bu şekilde yaklaşırlarsa kutuplaşmayı da bırakırlar ve ülkelerine çok daha iyi hizmet ederler.&nbsp;&nbsp;Yurt dışında farklı STK’larda yapılanmalar var. Tabii ki bu yapılanma olacak, tıpkı bizim farklı siyasi partilerde olduğumuz gibi. Ancak konu Türkiye olduğunda, lütfen birlikte hareket etsinler. Bizim onlardan isteğimiz bu olur.

Ak Parti Milletvekili Prof. Dr. Mehmet Şahin: "Biz siyasi rakibiz, düşman değiliz"

İstanbul’dan Cenevre’ye, daktilo tuşlarından uluslararası yönetim masalarına uzanan sıra dışı bir kariyer öyküsü Hülya Kurt’unki… Almanya’da başlayan, Türkiye’de şekillenen ve İsviçre’de yükselen bu yolculuk, yalnızca profesyonel bir başarı hikâyesi değil; aynı zamanda içsel dönüşümün, cesaretin ve tutkunun da kanıtı.

From zero to hero

Tutkusunu mesleğe dönüştüren kadın: Hülya Kurt’un hayat yolculuğu

İsviçre'de yaşayan, Türkiye’ye ve sokak hayvanlarına yürekten bağlı bir grup hayvanseverin kurduğu Pets in Turkey, yıllardır terk edilmiş kedi ve köpeklere umut olmayı sürdürüyor. Sadece bir kurtarma operasyonu değil, aynı zamanda kalpten bir dayanışma hareketi olan bu organizasyon, Türkiye'deki sokak hayvanlarına yeni bir yaşam şansı sunuyor. 

Pets in Turkey’nin sessiz kahramanı

Barınaklardaki iyi olmayan koşullar, yetersiz yasalar ve toplumdaki bilinç eksikliğiyle mücadele eden ekip, sevgi, sabır ve kararlılıkla bu karanlık tabloya ışık tutuyor.Bu hareketin arkasındaki isimlerden biri de Sibel Akın. İsviçre merkezli kurulan bu yardım ağının kurucusu ve yöneticisi olan Akın, sadece bir hayvansever değil, aynı zamanda bir organizatör ve umut taşıyan bir yol arkadaşı. Onunla hayvanların yaşadığı zorlukları, "Pets in Turkey"in misyonunu, Avrupa'da sahiplenme sürecini ve sanatla birleşen bağış projelerini konuştuk. İşte kalpten gelen bir mücadeleye dair ilham verici bir röportaj, buyrun…Röportaj:&nbsp;Özgür Mumcular<ul><li>Sibel Hanım, öncelikle sizi tanıyabilir miyiz?&nbsp;</li></ul>Ben 58 yaşındayım, İstanbul da doğdum ve büyüdüm ancak çok genç yaşlarda eğitim için yurtdışına çıktım sonra İstanbul’da kısa bir iş deneyimim olduysa da 30 yıldan fazladır İsviçre’de eşim ve 2 oğlumla yaşıyorum. Boğaziçi Üniversitesi’nde yöneticilik, Colorado State Üniversitesi’nde işletme okudum ve IUG’de (Int Uni in Geneva) medya ve iletişim üzerine yüksek lisans yaptım. Uzun yıllar reklam sektöründe çalıştım, daha sonra kendi danışmanlık şirketim oldu ve 2016 yılında devrettim.&nbsp;<ul><li>"Pets in Turkey" oluşumunu kurma fikri nasıl ortaya çıktı?</li></ul>Benim uzun yıllar Türkiye’deki bu sahipsiz ve terk edilen hayvanlar probleminden haberim yoktu. Hatta biz ilk goldenımızı ve sonra da Jack Russell köpeğimizi Fransa’da üreticiden almıştık, o derece konuya hakim değildim. Ancak 2010 yılında ilk defa Çeşme’de bir yazlığımız oldu ve orada geçirdiğimiz il yazımızda hepimiz şok olduk! Sokaklarda gördüğümüz onca perişan köpek ve kedi bizi çok üzdü. Ve gene o yaz diğer köpeğimiz Molly ile yolumuz kesişti. O bizim ilk kurtardığımız köpek oldu. İşlemler vs her şeyi onun sayesinde el yordamı ile öğrendim ve Şubat 2011’de Molly’yi Cenevre’ye getirdik. Hayvanlara yardım etme fikri de böylece gelişmeye başladı…<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/8226eda3df4b333ee0de44e13.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>İsviçre’de yaşayıp Türkiye’deki sokak hayvanlarına yardım eli uzatmak güçlü bir bağ gerektiriyor. Bu bağ sizde nasıl oluştu?</li></ul>Hayvanları çok seviyorum ve bir toplumun en zayıf halkasının çocuklar ve hayvanlar olduğunu düşünüyorum özellikle de bazı toplumlarda, birilerinin onlara yardım elini uzatması ve onların sessiz çığlıklarını duyurması gerekiyor.<ul><li>Türkiye'deki sokak hayvanlarıyla ilgili durum sizce neden bu kadar ciddi ve çözümsüz kalıyor? En büyük sorun nedir?</li></ul>En büyük sorun yanlış devlet politikaları, yıllarca işini yapmamış olan bütün belediyeler ve maalesef hayvana saygı göstermeyen insanların çoğunlukta olması. Çok uzun zaman önce kolayca çözülebilecek bir sorunu bugünlere getirip şimdi de suçsuz hayvanlara bedel ödetiyorlar. 20 sene önce yürürlüğe giren 5199 nolu hayvan hakları yasası eksiksiz uygulansaydı ve sistematik kısırlaştırma yapılsaydı, aynı zamanda insanları da ciddi bir denetlemeye tabii tutup sokağa atmanın önüne geçilseydi, bugün böyle bir sorun yaşamazdık diye düşünüyorum.<ul><li>Pets in Turkey olarak bu soruna nasıl müdahale ediyorsunuz? Hangi aşamalarda devreye giriyorsunuz?</li></ul>Bizim kuruluştan beri amacımız terkedileni kurtarmak ve sahiplendirmek oldu ama yurtiçinde değil; onu yapan bir sürü başka dernek var zaten, biz Avrupa’ya yuvalandırıp kurtardıklarımıza, gerçekten de bir köpeğe ya da kediye yakışır bir hayat sunmak istiyoruz. Tabii bunun yanı sıra sokakta tedavi ettirdiklerimiz, kısırlaştırdıklarımız, deprem vs gibi durumlarda yardım eli uzattıklarımız da ayrı.<ul><li>Türkiye’deki iş birliklerinizden biraz bahseder misiniz? Ne zamandır ve nasıl bir destek sağlıyorsunuz?</li></ul>Yerel barınak gönüllüleri ya da kurtarma yapan şahıslarla senelerdir beraber çalışıyoruz, bazen ilanda gördüğümüz bazen de bize haber verdikleri hayvanı kurtarıp pet transfer ile İzmir’e getirtiyoruz, burada çalıştığımız bir klinik var; orada kontrol-test-tedavi yapılıyor, sonra aşı programına başlanıp ya yine senelerdir çalıştığımız pansiyona ya da Urla’daki büyük ırk yaşam alanımıza alıyoruz. En az 4 ay beklemeleri gerekiyor, Avrupa için işlemleri ancak bitiyor.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/8226eda3df4b333ee0de44e14.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>İsviçre'deki etkinliklerinizden biri olan geleneksel piknik buluşmaları hayvanseverleri bir araya getiriyor. Bu yılki Cenevre etkinliği nasıl geçti? Katılımcı ilgisi nasıldı?</li></ul>Bu yıl etkinliğimizin beşincisi gerçekleşti, herhalde en renkli ve kalabalık olanı bu oldu, tekrar herkese katılım ve desteklerinden dolayı teşekkür ederiz.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/8226eda3df4b333ee0de44e15.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Raise Your Paw ile olan ortaklığınız neyi hedefliyor? Bu ortaklık size ne tür olanaklar sağlıyor?</li></ul>Bu aslında organik bir ortaklık, yola biz PIT ekibi olarak çıktık hep beraber ancak bir süre sonra Zürih tarafında dili Almanca olan bir yapı olmasının daha kolay olacağını gördük ve RYP böyle doğdu. Biz tüm operasyonlarımızı ortak yürütüyoruz. Urla’daki yaşam alanını da ortak kullanıyoruz, sürekli iletişim halindeyiz.<ul><li>Hayvan sahiplenme süreci Avrupa’da oldukça sıkı kurallara bağlı. Türkiye’den bir köpek veya kedi sahiplenmek isteyen biri hangi adımları izlemeli?</li></ul>Aslında biz o hazırlığı önceden kendileri için yapıyoruz, istenilenlere çok hakimiz ve kurtarmadan itibaren bir hayvanın çiplenmesi, kaydı, kuduz aşısı, titre testi gibi hepsini yapıp sonra yuva arıyoruz. Bilinmesi gereken, sağlıklı bir hayvan için en az 4 aylık bir süreç ve o sürede güvenli bir şekilde bakılması gerekiyor.<ul><li>Evcil hayvanların uçakla Avrupa’ya getirilmesi konusunda nelere dikkat ediyorsunuz? Bu süreç güvenli mi?</li></ul>Biz o konuda şanslıyız çünkü İzmir’deyiz ve SunExpress seferleri ile çok güvenli bir şekilde Avrupa’nın her yerine gönderebiliyoruz.<ul><li>Derneğinizde sanatla evcil hayvanları birleştiren çok özel bir çalışma da oldu. Ressam İzim Çetindağ’ın köpek ve kedi portrelerinden biraz bahsedebilir misiniz? Bu fikir nasıl doğdu?</li></ul>Evet bu çok güzel bir proje, sevgili İzim zaten bizim bir üyemiz, corona sırasında sahiplendirmeler ve seyahatler durunca biz çok zor bir durumda kalmıştık, finansal olarak da çok zordu o günler… İzim, tam o sırada bu fikirle bize geldi – sahipli kedi ve köpeklerin portrelerini yapıp gelirin büyük kısmını bize bağışladı; hala daha yapmaya devam ediyor. Hem ortaya <a href="https://izimcetindag.com/category/pet-portrait/">muhteşem eserler</a> çıktı hem de bize kaynak yaratılmış olduğu için çok teşekkür ederiz.<figure class="image"><img style="aspect-ratio:1024/576;" src="https://api.pusulaswiss.ch/upload/content/8226eda3df4b333ee0de44e16.jpg" width="1024" height="576"></figure><ul><li>Gönüllü olmak ya da bağış yapmak isteyenler size nasıl ulaşabilir, nasıl katkı sağlayabilirler?&nbsp;Bize her zaman sosyal medya hesaplarımızdan ya da dernek e-mailinden ulaşabilirler: <a href="mailto:info@petsinturkey.org">info@petsinturkey.org</a>Instagram: <a href="https://www.instagram.com/petsinturkey/">@petsinturkey</a></li><li>Son olarak, İsviçre’deki ya da Türkiye’deki hayvanseverlere iletmek istediğiniz bir mesaj var mı?İsviçre’deki hayvanseverler lütfen ama lütfen artık üreticiden kedi ve köpek almayın! Dünyada her gün binlerce hayvan bir aile göremeden uyutuluyor, bu kabul edilir bir şey değil! Mutlaka içlerinde size arkadaş olacak bir can vardır. Ve elinizden geldiğince bizler gibi oluşumlara destek olun.Türkiye’deki hayvanseverler hep beraber mücadeleye devam! Elimizden geldiğince kurtaracağız, yılmayacağız ve bir gün gerçekten hayvanların haklarının da olduğu günleri göreceğiz.</li></ul>

Sibel Akın’ın gözünden Pets in Turkey: Bir patinin ardındaki hikaye

Çocukların sağlığı söz konusu olduğunda, ailelerin en çok endişelendiği konuların başında nörolojik sorunlar geliyor. Epilepsiden prematüre takibine, SMA’dan çocukluk çağı migrenine kadar birçok alanda hem bilimsel gelişmeleri hem de sahadaki deneyimiyle önemli katkılar sunan bir isimle, Prof. Dr. Ayşe Tosun ile bir araya geldik. 

Uzman bir sesin rehberliği

Anne-baba panik yapmayın! Prof. Dr. Ayşe Tosun'dan altın değerinde öneriler

Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanmasıyla birlikte Türkiye siyaseti bir kez daha önemli bir sınavdan geçiyor. Bu gelişme sadece siyasi tartışmalara değil, toplumsal reflekslere de yön veriyor.

Yeni Türkiye mücadelesi

Özellikle gençlerin tutumu, toplumsal muhalefetin yeniden şekillenişi ve uluslararası kamuoyunun yaklaşımı gibi pek çok başlık kamuoyunda geniş yankı buluyor. Biz de bu süreci daha iyi anlayabilmek adına CHP Parti Meclisi Üyesi ve Dr. İletişim Bilimci Ali Haydar Fırat ile bir araya geldik. Hem İmamoğlu’nun tutuklanmasının yarattığı etkiyi hem de muhalefetin bundan sonraki adımlarını kendisine sorduk.Röportaj: Ferah Koçak Erdoğan<ul><li>İmamoğlu'nun tutuklanması, muhalefet seçmeninde nasıl bir psikoloji yarattı? Bu&nbsp;noktada özellikle Z kuşağındaki gençlerin tutumu çok önemli. Siz gençlerden böyle bir duruş ve destek bekliyor muydunuz?</li></ul>18 Mart’ta Ekrem İmamoğlu’nun diplomasının iptal edilmesi ve 19 Mart’ta gözaltına alınıp tutuklanması toplumun geniş kesimlerinde çok ciddi bir tepkiye neden oldu. Genel toplumsal kanı bu operasyonun siyasi olduğu yönündeydi. Bu algı iktidarın bütün çabasına rağmen hala tersine çevrilmiş değil. Özellikle partimizde ve muhalif seçmende bu durum tümüyle bir iktidar operasyonu olarak görüldü ve çok ciddi bir tepki ortaya çıktı. Çok uzun bir dönemdir Türkiye’de toplumsal muhalefet sokağa çıkmıyor ve geniş bir tepki göstermiyordu. Ekrem Başkan’ın tutuklanması ile birlikte toplumsal muhalefet siyasal muhalefet ile birleşti ve iktidarın oluşturmak istediği yenilgi psikolojisini tersyüz etti.&nbsp;Z kuşağı ya da yeni gençlik genel olarak kendi yaşam dünyalarına kapanmış geniş bir kesim olarak görülmekteydi. Ancak bu kesimin özellikle internet kullanımı ve sosyal medya konusundaki becerisi hep ihmal edildi. Diğer yandan bu kuşak ciddi bir belirsizlik içinde ve geleceğini başka ülkelerde aramak zorunda bırakılmış durumda. Bundan dolayı mevcut iktidara çok ciddi bir tepki gösteriyor. Ekrem İmamoğlu’nun tutuklanması bu geniş kesimde inanılmaz bir tepkiyi ortaya çıkardı. Hemen hemen bütün eylem ve mitinglerde çok geniş bir katılımla sürecin ana aktörlerinden biri oldular.&nbsp;<ul><li>Ekrem İmamoğlu serbest bırakılmazsa, bu durum CHP'nin stratejisini nasıl etkiler?</li></ul>Bizim bütün çabamız haksızlığın ve hukuksuzluğun son bulmasıdır. Bunun için Ekrem Başkan ve diğer belediye başkanlarımızın serbest bırakılması için her türlü mücadeleyi ortaya koyacağız. Seçim dönemine kadar halen bu durumda bir değişim olmazsa elbette ki bütün seçenekleri tek tek tartışacağız. Ancak bu haksızlığın uzun sürmesini beklemiyoruz.&nbsp;<ul><li>Uluslararası kamuoyunun Ekrem İmamoğlu’nun tutukluluk durumuna yaklaşımı hakkında ne düşünüyorsunuz? Sizce yeterli tepkiyi gösterdiler mi?</li></ul>İnsan hakları bir ülkenin iç sorunu değildir. Hak ihlalleri konusunda daha fazla bir tepkinin ortaya konulması gerekiyordu ancak bu tepki gösterilmedi ve bunun bir iç mesele olduğu söylendi. Çünkü mevcut iktidar Türkiye’yi bir mülteci deposuna çevirdi ve uluslararası kurumlar, aktörler bu kozun kendilerine karşı kullanılmaması için sessiz kaldılar. Çok daha vahimi de Gazze’de yaşananlardır. Ona bile seyirci kalmaları asla kabul edilemez.&nbsp;<ul><li>Ekrem İmamoğlu'nun tutuklanması, özellikle cumhurbaşkanlığı adaylığı sürecinde, ciddi tepkilere neden oldu. Bu gelişmeyi, Türkiye'deki demokratik süreç ve muhalefetin geleceği açısından nasıl değerlendiriyorsunuz?</li></ul>Mevcut iktidar net bir biçimde seçimden korkuyor ve ilk seçimde kaybedeceğini görüyor. Son yerel seçimde elde ettiğimiz başarı ve hala bütün anketlerde oy oranımızın sürekli bir biçimde artıyor oluşu iktidarda ciddi bir rahatsızlık yaratıyor. Ekonomik krize çözüm üretememeleri, eğitimden sağlığa çok ciddi krizlerin yaşanması mevcut iktidarı sürekli geriletiyor.&nbsp;Bu çerçevede iktidar her gün daha fazla otoriter bir alana kanalize oluyor. Toplumsal rıza üretemiyor bunun için daha fazla baskıyla muhalefeti sindirme yoluna gidiyor. Ancak sadece bürokratik ve baskıcı bir yaklaşımla seçimi kazanamayacağını biliyor. Başka bir seçeneği kalmadığı için bu baskılar daha da artacaktır. Ancak ülkemizin çok ciddi bir demokrasi ve cumhuriyet birikimi mevcut ve bütün bu anti demokratik süreçlerin üstesinden gelecektir.&nbsp;<ul><li>CHP, “mevcut iktidar anayasaya uymuyor” diyerek anayasa yapım sürecine katılmayacağını söyledi. Sizce bu tavır demokratik sürecin dışında kalmak anlamına gelir mi, yoksa haklı bir direniş mi olur?</li></ul>Demokratik kapasitesi olmayan, baskıcı ve otoriter bir yaklaşımla anayasa yapılamaz. Anayasa Mahkemesi kararlarına uymayan, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi kararlarını yok sayan, muhalefeti terör örgütü gibi gören bir anlayış demokratik siyasal bir atmosfer ve toplum sözleşmesi hazırlayamaz. AK Parti’nin bugüne kadar yaptığı bütün anayasa değişiklikleri kendi siyasal alanını genişletmek ve siyasi ömrünü uzatmak için yapıldı. Bu konuda da sicili temiz değil. Dolayısıyla eşit ve özgür bir toplum sözleşmesi ancak bu birikime ve değerlere inanan bir anlayışla mümkün olabilir. Bizim demokrasi mücadelemiz elbette ki devam edecektir. Ülkemizin bütün demokratik süreçlerinin ana aktörü olan bir partiyiz ve bizim içinde olmadığımız bir anayasa yapım süreci söz konusu olamaz.&nbsp;<ul><li>Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın “benim adaylık gibi bir derdim yok” sözü gerçek bir geri çekilme mesajı mı?</li></ul>Biz sayın Cumhurbaşkanının adaylığını en önemli mesele olarak görmüyoruz. Mevcut koşullarda bir daha aday olması mümkün değil. Buna dönük belli hamleler yapacaktır. Burada söylemek istediği “benim bir daha aday olma imkanım vardır ve bunun için CHP’nin desteğine ihtiyacım yoktur” mealindeki bir açıklamasıdır. Dolayısıyla aday olmak istemektedir ama mesele aday olması değil, seçilebilmesidir. Bu koşullarda da mümkün görünmemektedir.&nbsp;<ul><li>Erken seçim ya da siyasi ittifaklar açısından önümüzdeki süreci nasıl değerlendiriyorsunuz?</li></ul>Ekonomik, siyasi ve diplomatik süreç ve krizler erken seçimi zorunlu kılmaktadır. AKP bundan kaçamaz. Türkiye sistemsel bir kriz yaşamaktadır ve bu krizi aşmanın tek yolu erken seçimdir. İktidar istese de istemese de sandığı halkın önüne getirecektir. İttifak süreci ancak seçim kararı alındıktan sonra ortaya çıkacak bir durumdur.&nbsp;<ul><li>Ekonomik kriz, yüksek enflasyon ve işsizlik gibi sorunlar, halkın günlük yaşamını derinden etkiliyor. CHP'nin bu sorunlara yönelik çözüm önerileri nelerdir?</li></ul>Mevcut iktidar sadece finans sistemi ve para politikasıyla günü kurtarmaya çalışmaktadır. Yaşadığımız ekonomik krizin temelinde bir yönetim krizi bulunmaktadır. Ülkemiz iyi yönetilmiyor ve sağlıklı kararlar alınmıyor. Bu yönetim değişmeden ekonomik krizin çözülmesi mümkün değildir. Ekonomide ve ekonomi kurumlarında yaşanan yapısal sorunlara hiçbir çözüm üretmeyip sıcak para ile çarkları döndürmeye alışmış bir iktidar var ve o yüzden kriz sürekli derinleşiyor.&nbsp;Biz Cumhuriyet Halk Partisi olarak ekonomik alanda bir paradigma değişimi öneriyoruz. Üretimi esas alan, kamucu politikaları temel öncelik olarak gören ve üretim-bölüşüm süreçlerini adil, eşit ve demokratik bir düzleme taşımayı tasarlayan bir politika seti öneriyoruz.&nbsp;<ul><li>Geçmiş çözüm sürecinden alınan dersler, yeni bir barış inşasında nasıl kullanılabilir?</li></ul>Ülkemizin toplumsal ve siyasal barışı tarihi bir sorun alanıdır ve mutlaka yaşama geçirilmelidir. Geçmiş çözüm sürecinde CHP olarak öne sürdüğümüz öneriler kabul edilmedi ve bunun bedeli çok ağır ödendi. Bugün de tarihi bir sorumlulukla hareket ediyor, Terörsüz Türkiye sürecine siyaset üstü bakıyoruz. Ancak bizim sunduğumuz çerçeve meselenin salt güvenlik konseptiyle çözülemeyeceğidir. O nedenle kapsamlı bir demokratikleşme süreci yaşama geçirilmelidir. Zaten terör meselesi de, Kürt meselesi de demokratik olmayan süreçlerin bir çıktısıdır. Çözüm için gerçek ve tam bir demokratik bir yapılanma yaratılmalıdır. Elbette bütün süreç TBMM çatısı altında yürütülmelidir.&nbsp;<ul><li>Sizce Türkiye'de demokrasi, barış ve adaletin önünü açacak temel adım ne olmalı?</li></ul>Ülkemiz için yeni bir sürecin, demokratik bir sürecin önünün açılması ve iktidarın değişmesi gerekiyor. Hiçbir farklı düşünce ya da toplumsal harekete izin vermeyen, günden güne otoriterleşen bir iktidarla ülkemizin yol alması mümkün değildir. Toplumla bağı kopan, bürokratik vesayetle ayakta kalmaya çalışan bir yapı demokratik bir sistem kuramadı, kuramayacak. O nedenle yeni bir yönetim anlayışının, halkçı bir programın, liyakatli bir kadronun ülkemizi yönetmesi tek çıkar yoldur.&nbsp; &nbsp;