Rapora göre, uluslararası standartlardan en fazla faydayı zengin ülkeler sağlarken, gelişmekte olan ülkeler bu kurallara uyum sağlamakta ciddi zorluklar yaşıyor.

Günlük hayatta bile bunun örnekleri görülüyor. Dünyada prizler için ortak bir standart bulunmazken, gemi konteynerleri küresel ölçekte aynı ölçülere sahip. Uzmanlara göre bu tür ortak standartlar, küresel ticaretin önündeki engelleri büyük ölçüde ortadan kaldırıyor.

Standartlar Küresel Ticareti Dönüştürdü

Dünya Bankası’ndan Philip Grinsted, konteyner taşımacılığının bu dönüşümün en çarpıcı örneklerinden biri olduğunu belirtiyor. Grinsted’e göre, bir yük gemisinin ton başına yükleme maliyeti geçmişte 6 dolar iken, standart konteynerler sayesinde bu rakam 16 sente kadar düştü. Dünya Bankası raporu, bu standardizasyonun küresel ticarete, son 60 yılda imzalanan tüm ticaret anlaşmalarından daha fazla katkı sağladığını vurguluyor.

İsviçre Gibi Zengin Ülkeler Avantajlı

Rapora göre, İsviçre gibi gelişmiş ekonomiler uluslararası standartlardan belirgin biçimde faydalanıyor. Özellikle makine ve sanayi sektöründe faaliyet gösteren İsviçreli firmalar, yurt dışından parça ve bileşen tedarik ederken net ve öngörülebilir standartlar sayesinde maliyet ve zaman avantajı elde ediyor. Standartların farklılık göstermesi ise ticareti zorlaştıran önemli bir engel olarak öne çıkıyor.

Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Ağır Yük

Ancak aynı standartlar, Pakistan gibi gelişmekte olan ülkeler için ciddi bir mali ve yapısal yük oluşturabiliyor. Grinsted, Pakistan’da Avrupa’ya tıbbi ürün ihraç eden küçük ve orta ölçekli işletmelerin, yeni AB düzenlemeleri nedeniyle yılda yaklaşık 200 bin avro ek maliyetle karşı karşıya kaldığını aktarıyor. Bu tutar, yalnızca 10–20 çalışanı olan firmalar için son derece ağır bir yük anlamına geliyor.

Sorunun temelinde, gelişmekte olan ülkelerde gerekli test laboratuvarlarının, ölçüm cihazlarının ve teknik altyapının yetersiz olması yatıyor. Yeni standartlara uyum sağlamak için ürünlerin yurt dışına gönderilmesi ya da uzmanların ülkeye davet edilmesi gerekiyor; bu da maliyetleri daha da artırıyor.

Güvenlik ile Serbest Ticaret Arasında Denge

Dünya Bankası raporu, gıda güvenliği, ilaç kalitesi ve tüketici sağlığı gibi alanlarda standartların vazgeçilmez olduğunu vurguluyor. Ancak asıl zorluğun, güvenlik ile serbest ticaret arasında denge kurmak olduğuna dikkat çekiliyor.

Uzmanlara göre çözüm, uluslararası standartların daha kapsayıcı şekilde belirlenmesi ve özellikle gelişmekte olan ülkelere uyum süreci için zaman tanınması. Örneğin, pestisit sınır değerlerinin aşamalı olarak düşürülmesi gibi geçiş modelleri, bu ülkelerin küresel ticaretten dışlanmasını önleyebilir.