13 saat süren yoğun tartışmaların ardından yapılan oylamada 56 milletvekili sözleşmeden ayrılma yönünde, 32 milletvekili ise sözleşmede kalma yönünde oy kullandı. İki milletvekili çekimser kaldı.

Eğer Cumhurbaşkanı Edgars Rinkevics bu kararı onaylarsa, Letonya Avrupa Birliği içinde İstanbul Sözleşmesi’nden çekilen ilk ülke olacak.

Letonya, Kasım 2024’te sözleşmeyi onaylamıştı. Avrupa Konseyi’nin “Kadına Yönelik Şiddet ve Aile İçi Şiddetin Önlenmesi ve Bunlarla Mücadeleye Dair Sözleşmesi” olarak bilinen metin, 2011’de İstanbul’da imzalandığı için “İstanbul Sözleşmesi” adıyla anılıyor.

2014 yılında yürürlüğe giren sözleşme, 10 ülkenin onayıyla kabul edilmiş; 2019 yılına gelindiğinde 34 devlet ve Avrupa Birliği tarafından onaylanmıştı. Ancak sözleşmeyi ilk imzalayan Türkiye, 2021’de anlaşmadan çekilmişti.

Avrupa’daki aşırı muhafazakâr kesimler ve bazı siyasi partiler, İstanbul Sözleşmesi’ni “toplumsal cinsiyet ideolojisini desteklediği”, “cinsel yönelimleri teşvik ettiği” ve “çocuklara zarar verdiği” gerekçesiyle eleştiriyor.

Letonya’da muhalefet partileri, Eylül ayında sözleşmeden çekilme sürecini başlatmıştı. Başbakan Evika Silina’nın merkez sağ partisi ve bir merkez sol partiyle oluşturduğu üçlü koalisyonda yer alan Yeşiller ve Çiftçiler Birliği, bu girişime destek verdi.

2023 seçimlerinde sözleşmeyi onaylama vaadiyle iktidara gelen Silina, bu geri çekilme girişimlerini eleştirdi. Başbakan, Ekim ayında sosyal medya platformu X’te yaptığı paylaşımda, “Yardım isteme cesareti gösterenlerin şimdi deneyimlerinin siyasi tartışmalara alet edildiğini görmek son derece acımasız,” ifadelerini kullandı.

İstanbul Sözleşmesi’ne dair tartışmalar, 2026 sonbaharında yapılması planlanan parlamento seçimleri öncesinde hükümet içindeki görüş ayrılıklarını da derinleştiriyor.

Kadın hakları örgütü Equality Now’dan Tamar Dekanosidze, kararı eleştirerek “Bu adım yalnızca Letonya’daki kadın ve kız çocuklarının güvenliğini tehlikeye atmıyor, aynı zamanda Avrupa ve Orta Asya’daki insan hakları karşıtı hareketleri güçlendiriyor, demokratik değerlerden uzaklaşan yönetimlerin otoriter eğilimlerini besliyor,” dedi.

Cumhurbaşkanı Edgars Rinkevics her ne kadar karara karşı olduğunu açıklamış olsa da, anayasal olarak parlamentonun kararını imzalaması gerekiyor. Rinkevics, süreci engellemeyeceğini ima etti.

Öte yandan, çarşamba akşamı Riga’da Parlamento binası önünde 5 binden fazla kişi sözleşmeden çekilmeye karşı gösteri düzenledi. Ertesi gün ise sözleşmeden ayrılmayı destekleyen yaklaşık 20 kişilik küçük bir grup protesto yaptı.