Kimi evlilikle, kimi aile kayıtlarının eksikliği nedeniyle vatandaşlığını kaybetti. Yıllardır süren bu adaletsizlik, birçok kişiyi köklerinden kopardı.
Evlilik Nedeniyle Vatandaşlık Kaybı
1952 yılına kadar yürürlükte olan yasa gereği, yabancı biriyle evlenen İsviçreli kadınlar otomatik olarak vatandaşlıklarını kaybetti. 1952-1992 yılları arasında ise vatandaşlığı koruyabilmek için resmi talepte bulunmaları gerekiyordu, ancak birçok kişi bu yükümlülükten haberdar değildi.
Şili vatandaşı biriyle evlenen Carla R., ailesinde vatandaşlığını kaybeden tek kişi olduğunu belirtiyor. ABD’de doğan bir başka İsviçre kökenli kişi ise annesinin bir ABD vatandaşıyla evlenerek vatandaşlığını kaybettiğini ancak bunu yıllar sonra öğrendiğini ifade ediyor.
Kayıt Eksikliği ve Vatandaşlık Kaybı
Güney Amerika’daki birçok İsviçre kökenli kişi, ailelerinin konsolosluk kayıtlarını yaptırmaması nedeniyle İsviçre vatandaşlığını alamadı. Brezilya’da yaşayan Eduardo Amstalden, büyükbabasının çocuklarını konsolosluğa kaydettirmediği için vatandaşlığı kaybettiklerini belirtiyor.
Bazı kişiler vatandaşlığı geri kazansa da bu hak çocuklarına tanınmadı. Lima’dan Freddy, babasının vatandaşlığının kabul edildiğini ancak kendisinin yaş sınırı nedeniyle reddedildiğini söylüyor.
Zorunlu Vatandaşlık Terkleri
Geçmişte bazı ülkeler çifte vatandaşlığa izin vermediği için İsviçreliler, bu ülkelerde kalabilmek adına vatandaşlıktan çıkmak zorunda kaldı. Brezilya’ya göç eden João Gabriel Schelck’in dedesi, dönemin yasaları gereği vatandaşlıktan çıkmak zorunda kaldığını anlatıyor.
Aidiyetin Kaybolması: Duygusal Yıkım
Vatandaşlık kaybı, hukuki bir mesele olmanın ötesinde, aidiyet hissini kaybetmek anlamına geliyor. İsviçre kökenli Swissjav isimli bir kişi, “Ben yarı İsviçreliyim ama tamamen yabancı muamelesi görüyorum” diyerek bu durumu özetliyor.
İsviçre Pasaportuna Yönelik Maddi Çıkar Eleştirileri
Bazı kesimler, İsviçre vatandaşlığının ekonomik avantajlar için talep edildiğini öne sürse de, haklarını geri almak isteyenler bu iddiaları reddediyor. Kanada’da yaşayan Ana Uebelhart, “Ben maddi kazanç için değil, ailemden gelen bir hakkı istiyorum” diyor.
Siyasi Girişimler ve Gelecekteki Düzenlemeler
İsviçre hükümeti, yurt dışında yaşayan İsviçrelilerin vatandaşlık kaybına yönelik taleplerini göz önünde bulunduruyor. Binlerce kişi, vatandaşlıklarını geri kazanabilmek için Federal Kançeliğe dilekçe sundu.
Yakında, İsviçre kökenli ancak vatandaşlık hakkı bulunmayan kişilere özel oturum izni verilmesini öngören bir yasa tasarısı görüşülecek. Bu düzenleme kabul edilirse, İsviçre kökenli kişiler ülkeye gelip çalışabilecek ve ekonomiye katkı sağlayabilecekler.
Ancak, vatandaşlık hukukundaki karmaşıklık nedeniyle sorunun kısa sürede çözüme kavuşması beklenmiyor. Yıllardır vatandaşlık kaybı yaşayan binlerce kişi, haklarını geri kazanmak için mücadelesini sürdürüyor.
