En saf insanları en saçma şeylere inandırma fırsatı sunan bu gün, mizah severler için adeta bir şölen. Ancak, bu günün kökeni nedir ve Avrupa ülkeleri bu günü nasıl kutluyor?
1 Nisan şaka günü nedir?
Bu gün, şakalar, oyunlar ve aldatmacalarla doludur. Şakacı kişiler genellikle kurbanlarına “1 Nisan!” diye bağırır. Bu gelenek, yüzyıllardır süregelen bir uygulamadır.
1 Nisan şaka günü'nün kökeni nereden geliyor?
Tarihçiler, 1 Nisan Şaka Günü’nü Hilaria gibi bahar festivalleriyle ilişkilendiriyor. Bu günün kökeni hala tartışmalı olsa da, birçok kişi geleneğin Orta Çağ Fransa’sına dayandığını düşünüyor. 25 Mart, bir zamanlar Yeni Yıl Günü olarak kutlanıyordu. Ancak, 1564'te Jülyen takviminden Gregoryen takvimine geçildi ve Yeni Yıl tarihi 1 Ocak olarak değiştirildi. O dönemde bu değişikliği unutan ve 1 Nisan’da hala yeni yıl kutlamaya devam eden kişiler alay konusu olmuş ve "Nisan Aptalları" olarak adlandırılmıştır.
Bazı tarihçiler, 1 Nisan Şaka Günü’nü eski Roma'da Mart ayının sonunda kutlanan Hilaria festivaliyle ilişkilendiriyor. Hilaria (Latince’de ‘neşeli’ anlamına gelir), Frig tanrıçası Kibele ve onun müridi Attis’in takipçileri tarafından kutlanırdı. Festivallerde insanlar kılık değiştirerek komşularıyla dalga geçerdi. Halkın soyluları taklit etmesine olanak tanıyan bu eğlenceler, herhangi bir ceza almadan gerçekleştirilebiliyordu.
Başka bir teoriye göre, Hindistan’daki Holi festivali de bu günün kaynağı olabilir. Mart ayında kutlanan bu festivalde, baharın gelişi ve Hindu tanrısı Krishna onurlandırılır. İnsanlar yemekler yiyerek, dans ederek ve birbirlerine renkli tozlar fırlatarak kutlamalar yapar.
1 Nisan şaka günü’ne ilk kesin referans nedir?
Bu güne dair bilinen en eski yazılı kaynak, 1561 yılında Flaman şair Eduard de Dene tarafından yazılan komik bir şiirdir. Şiirde, bir soylu, hizmetçisini saçma ve sonuçsuz işlerle tekrar tekrar görevlendirir.
Bu, "boşuna uğraşma" anlamına gelen “fool’s errand” (aptalın görevi) teriminin de çıkış noktasıdır.
Her kıtanın sonunda, hizmetçi, kendisine verilen görevlerin bir şaka olup olmadığını sorgular.
Avrupa'da 1 Nisan şaka günü nasıl kutlanıyor?
Fransa, Belçika, İtalya ve İsviçre: Bu ülkelerde gelenek, insanların birbirlerinin sırtına gizlice kağıttan balık yapıştırması ve fark ettiklerinde "Poisson d’Avril" / "Pesce d’Aprile" (“Nisan Balığı!”) diye bağırmasıdır. Balığın, kolay yakalanan genç hayvanları simgelediği düşünülmektedir.
İngiltere: İngiltere’de 1 Nisan şakaları yalnızca günün ilk yarısında yapılabilir. Saat 12:00’den sonra şaka yapan kişi, resmî olarak ‘Nisan Aptalı’ ilan edilir. Bu gelenek, ebeveynlerin çocuklarını kontrol altında tutmasına yardımcı olabilir, ancak biraz fazla katı olduğu söylenebilir.
İskoçya: İskoçlar, bu günü iki gün boyunca kutlar. "Gowkie Günü" olarak adlandırılan ilk gün, insanlara şakalar yapmakla geçerken, ikinci gün olan "Tailie Günü"nde ise insanların sırtına kuyruk yapıştırılır.
İrlanda: Geleneksel olarak, birine "aptalın görevi" verilir. Kurban, yardım çağrısı içerdiğini düşündüğü bir mektubu bir başkasına iletmekle görevlendirilir. Ancak mektubu alan kişi, kurbanı başka birine yönlendirir. Bu süreç, kurban sonunda mektubu açıp içinde "Bu aptalı bir başkasına gönder" yazdığını fark edene kadar devam eder.
Almanya: “Aprilscherz” adı verilen bir gelenek vardır. Burada asıl amaç, tamamen uydurma ama zararsız bir hikâye anlatarak insanları kandırmaktır.
Yunanistan: Birini 1 Nisan’da kandırmayı başaran kişi, tüm yıl boyunca şanslı olacağına inanır.
Polonya: Polonyalılar bu gün için şu uyarıyı yapar: "Prima Aprilis, uważaj, bo się pomylisz!" yani, "1 Nisan, dikkat et – yanlış yapabilirsin!"
İspanya ve Portekiz: Portekiz’de 1 Nisan kutlanmaz, bunun yerine insanlar Paskalya’dan önceki Pazar ve Pazartesi günlerinde birbirlerine un fırlatır. İspanyollar ise 1 Nisan yerine 28 Aralık’ta ‘Masumlar Günü’nü kutlar ve bu gün şaka yapan kimse sorumlu tutulamaz.
