Öneri, 2028 ile 2033 yılları arasında emeklilik yaşını kademeli olarak artırıyor ve yaşam beklentisiyle orantılı bir artış öngörüyor. Peki, İsviçre bu adımla uluslararası sahnede nerede duruyor?
Danimarka'daki durumu ele alalım: Emeklilik yaşı şu anda 67 ancak beş yılda bir yaşam beklentisine göre ayarlanıyor ve 2065'te 74'e, 2100'de ise 77'ye çıkması bekleniyor. İsviçre'de ise benzer bir artışın gerçekleşmesi durumunda, 2153 yılına kadar 74 yaşına ulaşılması öngörülüyor. Bu, İsviçre'deki artışın daha yavaş gerçekleşeceğini gösteriyor.
Bunun yanı sıra, bazı ülkelerde yaşanan ölümlülük oranlarındaki artış nedeniyle emeklilik yaşında düşüşler de yaşanabiliyor. Örneğin, Portekiz'de COVID-19 nedeniyle yaşanan aşırı ölümlülük, emeklilik yaşının üç ay düşürülmesine sebep oldu.
OECD ülkeleri arasında emeklilik yaşı genellikle 65 civarında. Ancak birçok ülke bu yaş sınırını yükseltmeyi planlıyor ya da zaten yükseltmiş durumda. İsviçre'nin komşuları arasında da benzer planlamalar mevcut, bu da İsviçre'nin önerilen değişiklikle uluslararası normlara uyum sağlama yolunda olduğunu gösteriyor.
Yasal ve gerçek emeklilik yaşı arasındaki fark da dikkate değer. İsviçre'de yasal ve gerçek emeklilik yaşı oldukça yakınken, diğer ülkelerde bu yaş aralığı daha geniş. Örneğin, Danimarka ve Norveç gibi ülkelerde insanlar yasal emeklilik yaşından daha erken emekli oluyor.
Emeklilik yaşının yaşam beklentisine endekslenmesi, bazı ülkelerde zaten uygulanan bir model. İsviçre'deki genç liberallerin önerisi, bu modelin İsviçre'de de uygulanabileceğini gösteriyor. Ancak, Federal Konsey böyle bir otomatik ayarlamanın, AHV'yi uzun vadede finanse etmek için yeterli olmayacağını ve yeterli esnekliği sağlamayacağını belirtiyor.
İsviçre, emeklilik yaşını artırma konusunda uluslararası bir trendin parçası haline gelirken, bu değişikliklerin sosyal ve ekonomik etkileri üzerine daha fazla tartışma yapılması bekleniyor. Emeklilik yaşının yaşam beklentisiyle orantılı olarak artırılması, hem destekleyenlerin hem de karşı çıkanların argümanlarıyla önemli bir konu olmaya devam edecek.