Vergiler, devletlerin sağlık, eğitim ve güvenlik gibi kamu hizmetlerini finanse etmesinin temel yollarından biri. 2023 yılında Avrupa Birliği (AB) ülkeleri tarafından toplanan toplam vergi gelirleri, toplam üretimin yaklaşık yüzde 40’ına eşitti. Bu oran, vergi-gayrisafi yurt içi hasıla (GSYH) oranı olarak adlandırılıyor.

Ancak vergilerin bu merkezi rolüne rağmen, AB vatandaşlarının dörtte biri ülkelerinde gelir ve servete göre adil bir vergi ödemesi yapılmadığını düşünüyor.

Avrupa’da adalet algısı ülkelere göre farklılık gösteriyor

Yaklaşık 25 bin katılımcının yanıtladığı 2025 Eurobarometer Araştırması, Avrupa genelinde vatandaşlara şu soruyu yöneltti:

AB genelinde katılımcıların beşte biri bu soruya “büyük ölçüde evet” cevabını verdi. Bu oran, Letonya’da yüzde 8 ile Finlandiya’da yüzde 38 arasında değişiyor.

Vergilerin adil biçimde toplandığına en çok inananlar Lüksemburg (%36), Danimarka (%32), Avusturya (%32), Malta (%31), Almanya (%31) ve Yunanistan’daki (%30) katılımcılar oldu. Buna karşın Litvanya, Polonya ve Çekya gibi ülkelerde bu oran yalnızca yüzde 9 civarında.

AB’nin büyük ekonomileri arasında en düşük oran İtalya’da (%12) görüldü. İspanya (%17) ve Fransa (%19) da ortalamanın altında kaldı.

Avrupalıların yaklaşık yarısı (%51), insanların gelirleriyle orantılı olarak “kısmen” vergi ödediğini düşünüyor. Bu oran Macaristan ve Hırvatistan’da %33 ile Kıbrıs’ta %59 arasında değişiyor.
27 AB ülkesinin 23’ünde bu yanıt en yaygın görüşü temsil ediyor. Ancak Macaristan, Hırvatistan, Estonya ve Bulgaristan’da, “hiç adil değil” diyenlerin oranı bu gruptan daha yüksek.

Dört Ülke “Hiç Adil Değil” görüşüyle öne çıkıyor

Katılımcıların dörtte biri (%24), ülkelerinde vergilerin gelir ve servetle orantılı biçimde hiç adil toplanmadığını düşünüyor. Özellikle Macaristan (%50), Hırvatistan (%48), Estonya (%47) ve Bulgaristan (%46) bu görüşte olanların yoğun olduğu ülkeler.

Bunları Slovakya (%38), Letonya ve Litvanya (%36), Polonya (%33), Portekiz, Slovenya ve Çekya (%32) izliyor.
İtalya (%39) ve İspanya (%39) da bu algıya yakın değerlere sahip.

Öte yandan, Danimarka (%7) ve Finlandiya (%10) en düşük oranda “hiç adil değil” yanıtını veren ülkeler oldu.

Bu veriler, Avrupa genelinde belirgin bir coğrafi ayrışmaya işaret ediyor: İskandinav ve Batı Avrupa ülkelerinde vergi sistemlerine güven yüksekken, Doğu Avrupa ülkelerinde adalet algısı zayıf.

Vergi adaleti algısını etkileyen unsurlar

Viyana Üniversitesi’nden Ekonomik Psikoloji Profesörü Erick Kirchler, “Vatandaşların vergi sistemini şeffaf ve herkese eşit uygulanan bir mekanizma olarak görmesi, vergiye gönüllü uyumu güçlendirir,” diyor.

Kirchler’e göre, Danimarka ve Finlandiya gibi iyi yönetişim ve dürüstlük standartlarıyla öne çıkan ülkelerde vatandaşlar, vergiler karşılığında alınan kamu hizmetlerini açıkça görebiliyor.

Doğu ve Güney Avrupa’daki düşük kurumsal güven düzeyleri ve zayıf idari yapıların, vergi adaleti algısını olumsuz etkilediği de vurgulanıyor.