Açılış töreni Salı günü Cenevre Uluslararası Konferans Merkezi'nde (CICG) düzenlenen Quantum Industry Day kapsamında yapıldı. Proje, Cenevre Kantonal Bilgi Sistemleri ve Dijital Ofisi (OCSIN) tarafından sağlanan altyapı üzerine kuruldu ve toplam 262 kilometrelik fiber optik hat kullanıldı.
Kamu ve özel sektör ortaklığı
GQN, geniş kapsamlı bir kamu-özel sektör iş birliği ile hayata geçirildi. Projede OCSIN'in yanı sıra CERN, Cenevre Üniversitesi (UNIGE), HEPIA (Cenevre Mühendislik ve Mimarlık Yüksek Okulu), ID Quantique ve Rolex Quantum yer alıyor. Rolex'in kuantum alanındaki birimi, proje kapsamında optik atomik saat teknolojileri geliştiriyor.
Cenevre Üniversitesi Kuantum Fiziği Profesörü Nicolas Brunner, proje sayesinde laboratuvar sınırlarının ötesine geçildiğini belirterek şunları söyledi:
“Bu ağ üzerinde deneylerimizi gerçek saha koşullarında gerçekleştirme fırsatı bulacağız. Kullandığımız hatlar ‘karanlık fiber’ olarak bilinen, önceden döşenip kullanılmayan hatlar. Kuantum deneylerinde yalnızca birkaç foton gönderebildiğimiz için bu altyapıya özellikle ihtiyaç duyuyoruz.”
Kuantum iletişim ve ölçüm teknolojilerinde ilerleme
GQN sayesinde ilk aşamada ağ üzerindeki tüm kurumlar arasında dolaşık fotonların dağıtımı sağlanacak. Bu teknoloji, geleceğin kuantum şifreleme sistemlerinin temelini oluşturuyor. ID Quantique de aynı ağ üzerinden kuantum anahtar dağıtımı yaparak iletişim güvenliği testleri gerçekleştirecek.
Ağın bir diğer kullanım alanı ise yüksek hassasiyetli zaman senkronizasyonu olacak. Proje kapsamında ultra hassas zaman sinyalleri ağ üzerinde taşınacak. HEPIA ayrıca fiber hatlar boyunca yüksek çözünürlüklü sıcaklık ölçümleri yapacak bir sensör sistemi geliştiriyor.
“İsviçre bu alanda geç kaldı”
Kuantum iletişimi alanında dünyaca tanınan fizikçi Prof. Nicolas Gisin, projeyi memnuniyetle karşılasa da İsviçre’nin bu alanda geri kaldığını vurguladı:
“Avrupa Birliği’ndeki 27 ülkeye Birleşik Krallık ve İsviçre’yi eklerseniz toplam 29 ülke eder. Bunların 28’i ulusal kuantum ağına sahip. Sadece İsviçre geride kaldı. Cenevre’de kurulan bu ağ gecikmiş bir reaksiyon niteliğinde.”
Gisin’e göre GQN önemli bir adım olsa da kapsam bakımından “küçük ve sınırlı” bir başlangıç.
Projenin hedefleri
Cenevre Üniversitesi, GQN ile dört stratejik hedef belirlendiğini açıkladı:
- Bilimsel ilerlemeye katkı sağlamak,
- Kuantum alanında yeni uzmanlar yetiştirmek,
- Cenevre’yi uluslararası kuantum merkezi haline getirmek,
- Toplumsal farkındalık oluşturarak kuantum teknolojilerinin anlaşılmasını sağlamak.
