Yaş almak genellikle fiziksel gerilemeyle ilişkilendirilse de, Avustralyalı bilim insanları zihinsel kapasitemizin bu dönemde doruğa çıktığını ortaya koydu. Bu bulgu, “yaş ilerledikçe beyin körelir” düşüncesini tersine çeviriyor.

Önceki araştırmalar, insanların fiziksel olarak en güçlü oldukları dönemin 20’li yaşların ortalarından 30’lu yaşların başına kadar sürdüğünü göstermişti. Ancak yeni bulgular, zihinsel işlem becerilerinin bu sınırın çok ötesine kadar gelişmeye devam ettiğini kanıtladı.

Batı Avustralya Üniversitesi’nden Psikoloji Profesörü Gilles Gignac, The Conversation’a yaptığı açıklamada, “Bazı beceriler yaşla birlikte azalırken, diğerleri bu kayıpları telafi ediyor. Bu da ileri yaşlarda daha sağlam muhakeme gücü ve dengeli kararlar anlamına geliyor,” dedi.

Zihinsel performans 55-60 yaş arasında zirvede

Intelligence dergisinde yayımlanan araştırma, muhakeme, hafıza ve kişilik özelliklerini içeren 16 temel psikolojik bileşeni inceledi. Bulgulara göre zihinsel işlevsellik 55-60 yaş aralığında en yüksek seviyeye ulaşıyor ve 65 yaş sonrasında yavaş yavaş azalmaya başlıyor.

Vicdanlılık 65 yaşında, duygusal istikrar ise 75 yaşında zirveye çıkıyor. Yani bazı kişilik özellikleri, yaş ilerledikçe bile gelişmeye devam ediyor.

Beyin ömür boyu gelişmeye devam ediyor

Uzun yıllar boyunca bilişsel kapasitenin genç yaşlarda doruğa ulaştığı düşünülüyordu. Ancak son dönem çalışmalar, beynin yaşam boyu değişip güçlenmeye devam ettiğini gösteriyor.

Heidelberg Üniversitesi’nden araştırmacı Mischa von Krause, Euronews Health’e yaptığı açıklamada, “Bilişin hangi yönlerinin en önemli olduğu, bağlama ve araştırma sorusuna bağlı,” dedi. Von Krause’nin 2022’de yayımlanan çalışması da Gignac’ın bulgularını destekledi: bazı zihinsel işlevler 60 yaşından sonra yavaşlasa da genel verimlilik neredeyse sabit kalıyor.

Von Krause, “20 ila 65 yaş arasında tepki süresi azalsa bile, bu zihinsel verimliliğin düştüğü anlamına gelmiyor,” diyerek yaşlanmanın beyin gücünü otomatik olarak azaltmadığını vurguladı.

Satranç ustaları daha erken zirvede

Buna karşılık 2020 tarihli başka bir araştırma, profesyonel satranç oyuncularının performansını inceleyerek zihinsel zirvenin 35-40 yaşları arasında gerçekleştiğini öne sürdü.UniDistance Suisse Üniversitesi’nden Anthony Strittmatter, “Hamlelerin kalitesi bu yaşa kadar yükseliyor, ardından azalmaya başlıyor,” dedi.

“Yaş sadece bir sayı”

Bilim insanları, yaşlanan beynin gizeminin tam çözülememiş olsa da genel tablonun umut verici olduğunu söylüyor.

Prof. Gignac, “Artık ‘geç kaldık’ düşüncesinden vazgeçmeliyiz. Bulgular, insan zihninin sandığımızdan çok daha uzun süre keskin kaldığını gösteriyor,” diyerek ekledi:
“Yaş tek başına zihinsel kapasitenin ölçütü değildir. Asıl önemli olan bireylerin yetenekleri ve özellikleridir.”